کاربرد ایزو 9000 در صنعت خدمات:
در اولین نگاه ممکن است به نظر آید که مجموعه های ایزو 9000 تنها برای صنایع سخت افزاری ایجاد شده است امااین مطلب صحت ندارد همه سازمانها نیازمند سیستم های مدیریت کیفیت هستند تفاوتی نمیکند که آیا خروجی یک سازمان سهام بورس یا سوزن خیاطی باشد آیا صورت حسابها را تنظیم می کند یا عروسک تولید می کند آیا سازمان تفریحات است یا هواپیما می سازد همه ی این سازمانها به یک سیستم مدیریت کیفیت موثر نیازمند هستند و می توان ایزو 9000 را در مورد آنها قابل اعمال نمود ایزو 9000 به طور موثر به عملیات یک سازمان کوچک حمل بار درآمریکای شمالی (12 نفره.در شهرهاکتزتون .انیوجرسی ) و به بنیادهای مشاوره ای بزرگی نظیر ارنست و یونگ اعمال شده است در مورداستانداردهای سیستم کیفیت ایزو 9000 هیچ مورد سخت گیرانه ای برای مستثنی کردن صنعت خدمات وجود ندارد اساسا ایزو 9000 می خواهد یک سازمان از صحیح بودن کارهایی که انجام می دهد مطمئن باشد و سپس آنچه را که مستند کرده انجام میدهد .
گروهایی از صنعت خدمات که استاندارد ایزو 9000 بر آنها اعمال شده است یا می تواند اعمال شود از این قرارند:
حمل و نقل خدمات درمانی
مشاوره مالی
رستوران خرده فروشی
سرگرمی صنایع همگانی (آب .برق ....)
دولت آموزش
علمی داد و ستد (عمده فروشی .خرده فروشی و غیره)
کمیته فنی شماره 176 ایزو در تشخیص اهمیت سیستم های مدیریت کیفیت در صنایع خدمات سریع بوده و در نتیجه اسنادی را برای کمک به سازمانهای خدماتی فراهم کرد تا استانداردهای سیستم کیفیت ایزو 9000 را پیاده کنند نمونه های متعارف از چنین اسنادی عبارت اند از :
ایزو 3-9000 : مدیریت کیفیت و استانداردهای اهمیت سیستم های تضمین کیفیت
-بخش سوم : راهنماهای اعمال ایزو 9001 به توسعه تامین و نگهداری نرم افزار .
ایزو 2-9004 : مدیریت کیفیت و عناصر سیستم کیفیت-بخش دوم : راهنماها برای خدمات .
در ایالات متحده ایزو 9001 به سیستم آموزش نیز اعمال شده است در نتیجه راهنمای
ANSI/ASQC ZI.II
با عنوان استانداردهای مدیریت کیفیت و تضمین کیفیت-راهنما برای اعمال ایزو 9002 برای
موسسات آموزش و پرورش منتشر گردیده اند تاکنون صنایه سخت افزار مواد پیش گامان خیل گواهی گرفته های ایزودر آمریکای شمالی بوده اند از میان سازمانهایی که در آمریکای شمالی برای ایزو 9000 ثبت شده اند 17 درصد تولید کنندگان مواد شیمیایی 15 درصد تولید کنندگان ماشین آلات صنعتی و تجاری بوده اند صنایع خدماتی با فاصله ی زیادی عقب تر از صنایع مذکور قرار دارند اما این موضوع غیر عادی نیست زیرا همیشه بخش خدمات در بحث پیاده سازی برنامه های کیفیت از تولید کنندگان سخت افزار و مواد عقب بوده اند اما یک سازمان خدماتی از داشتن سیستم مدیریت کیفیتی که نیاز مندیهای ایزو 9000 را برآورده سازد منافع فرایندی خواهد برد کمترین این منافع افزایش رضایت مشتری است . دنیس فاهن مدیر شعبه طراحی باتلر خاطر نشان می سازد که اجرای سیستمی از نوع ایزو 9000 در سازمان مذکور منجر به 30 درصد کاهش در گزارشات داخلی گردید . دوناوینسکی مدیر تضمین کیفیت درآمریکای شمالی می گوید شاید 20 الی 30 درصد از مشتریان ما با ما باقی ماندند زیرا میدانستند ما به دنبال اخذ گواهی نامه هستیم .
اتحادیه اروپا ( EU ):
نیروی محرکه ی اولیه ای که نیازمندیهای سیستم کیفیت ایزو 9000 را به جریان انداخت از نیاز به متحد گردانیدن اتحادیه اروپا(که در آن زمان بازار مشترک اروپا نامیده می شد )به یک بازار همگن و شراکت در داد و ستد ریشه گرفت در حالی که اتحادیه اروپا در سال 1986 به سوی متحد شدن سوق می یافت بازار واحدی بنام EC92 در نیمه شب سی و یکم دسامبر 1992 فعال گردید بخشی از این طرح سیستم ارزیابی انطباق نامیده میشد این سیستم قرار بود روش استانداردی برای ارزیابی همه ی فرایندها و محصولات . سیستم های مدیریت کیفیت و آزمایشگاههای درون اتحادیه اروپا داشته باشد دو دسته از محصولات در اروپا به صورت زیر تعریف گردیده اند :
محصولات با کنترل اجباری : محصولاتی که از نظر سلامتی . ایمنی . و یا محیط زیست اهمیت داردمحصولات بدون کنترل اجباری :محصولاتی که نیازمندیهای فوق را ارضا نمی کند .
به عنوان بخشی از سیستم ارزیابی انطباق مجموعه های ایزو 9000 به عنوان استانداردبرای تعریف سیستم های مدیریت کیفیت قابل قبول توصیه گردیدند . در نتیجه سازمانهای متفاوت در سراسر جهان به ندریج پذیرفتند که اگر قرار باشد محصولاتی را به کشورهای واقع در اتحادیه ی ارئپا بفروشند لازم است تا قبل از سال 1992 دارای گواهینامه ی ایزو 9000 باشند . با وجود بازار بالقوه ای متشکل از 500 الی 800 میلیون نفر ناظر سا زمانهای گوناگون در سراسر جهان به ندریج سری های ایزو 9000 را پذیرفتند . با این حال نیازمندیهای ایزو 9000 هیچ گاه بخش قانئنی از اتحادیه ی اروپا نشدند وبا آمدن و سپری شدن ضرب الاجل برای تطابق ایزو 9000 به سال 1994 موکول گردید اکنون با سپری شدن1994 طرح جدیدی برای اخذ گواهینامه ی ایزو 9000 به عنوان یک نیازمندی رسمی برای انجام تجارب با اتحادیه ب اروپا وجود ندارد با این حال امروزه استاندارد های ایزومبدل به یک نیازمندی موجود ولی غیر رسمی برای بسیاری از سازمانهای درون اتحادیه ی اروپاگردیده است .
در سال 1995 اتحادیه ی اروپا به طور تهاجمی به یک برنامه کیفیت اروپای روآورد که بیشتر
در راستای جایزه ی مالکوم بالدریج بود تا شیوه ی ایزو 9000 اگر چه روش برخورد ایزو
9000 در طرح مذکور وجود خواهد داشت ممکن است اخذگواهی نامه منسوخ یا حداقل بی اهمیت گردد .
در شماره ی ماه می سال 1995 مجله جاکوز مک میلان رئیس گروه سیاستگذاری استانداردهای مهم مربوط به صنعت گفت (عده ی زیادی از مردم فکر کردند که ما می خواهیم ایزو 9000 را از بین ببریم اکنون مردم درک می کنند که منظور ما چه بوده است ما نمی خواهیم آن را از بین ببریم بلکه می خواهیم آن را نجات دهیم یکی از مشکلات رو در روی صنعت این است که آنها نباید کارهایی را انجام دهند که در اثر آن کارها ارزشی به کالا نمی افزایند آنها نباید چیزهایی که ارزش افزوده نخواهند یافت را بخرند . من وارد جنگی شدم که در آن گواهی دهندگان و مشاوران بازار مناسبی یافته بودند (در ایزو 9000 اما اگر صنعت بابت خدماتی که هیچ ارزش افزوده ای فراهم نمی کند هزینه ای بپردازد بازار مناسبی نیست .او همچنین ادامه می دهد که بسیاری از شرکت های اروپای از این موضوع شاکی اند که ایزو 9000 آن گونه که تبلیغ شده به عنوان ابزاری برای کیفیت مورد استفاده نبوده است .
آمریکای شمالی
در آمریکای شمالی تب ایزو 9000 به اکثر سازمانها سرایت نموده است هر روزه تعداد سازمانهایی که برای ثبت شدن اقدام می کنند بیشتر می شود ما اخیرا در همایش کیفیت سالانه ی جامع ی آمریکایی کنترل کیفیت شرکت کردیم و از این امر شگفت زده شدیم که در مقایسه با دو سال پیش که در آن حکمرانی مطلق می گردد از هر سه غرفه در نمایشگاه دو غرفه به تبلیغ محصولات و خدمات ایزو 9000 اختصاص یافته بود در سرتاسر آمریکای شمالی صنعت عظیم و جدیدی در حاشیه ویژگی های مورد نظر ایزو 9000 ایجاد گردیده است که با صنعت ممیزی اظهار نامه های سازمان ها رقابت می کند صنعت خودرو توسط سه کمپانی بزرگ خودرو سازی فورد . جنرال موتورز و کرایسلر نیز به نوبه ی خودکار بزرگی را آغاز نموده و نسخه ی جدید و محصولی از ایزو 9000 را ایجاد نموده است . بر پایه ویژگی های ایزو 9001 بنا شده و مشخصات دیگری به آن می افزاید که نیازمندیهای
صنعت خودرو و مخصوص سه کمپانی بزرگ را پوشش می دهد اولین سند سپتامبر 1994 منتشر شد و دیگران هستند تلاش می کنند تا آ،چه را که اظهار نامه ی انطباق تامین کننده می نامند جاری نماید هدف از انجام این کار کاهش میزان کار انجام شده توسط گواهی دهنده های در شرکت های بزرگ با اتکای خیلی بیشتری بر روی فرایند ممیزی داخلی می باشد .
آسیا :
دولت چین ایزو 9000 را با آغوش باز پذیرفته و آن را با صنایع خاص بر مبنای اولویت بخشی اعمال نموده است اولین صنعتی که از لحاظ قانونی لازم بود گواهینامه ی ایزو 9000
اخذ کند صنعت اسباب بازی سازی بود .در ژاپن پیشرفت قدری آهسته تر بوده است اگر چه ژاپنی ها اکنون در حال حرکت به سمت ثبت برای ایزو 9000 هستند به عنان مثال ژاپن در نظر دارد که ثبت ایزو را یک نیازمندی برای تمام تولید کنندگان نرم افزار که در ژاپن کار می کنند قرار دهد .
مروری بر نگرش جهانی :
اگر چه انگیزه های فراوانی برای بهبود فرایندها و استاندارد های فعلی ایزو 9000 در جریان میباشد آینده کاملا روشن است مجموعه های ایزو 9000 هر روز در مبادلات بین المللی مهم و مهمتر می شوند و قبل از آغاز قرن بیست و یکم کاملا توسط صنایع سخت افزار و نرم افزار ورد پذیرش قرار خواهد گرفت .
بزرگترین مشکل ایزو 9000 :
اگر چه سازمانهای مهم در اجبار استانداردهای ایزو 9000 به تامین کنندگان خودسریع عمل می کنند تمایلی به انطباق دادن خود با همان استاندارد ها و ثبت شدن ندارند در نتیجه عامه ی مردم به مزایایی که سازمانهای مهم از آن منتقع می گردند دست نمی یابند ما مطمئن نیستیم که آیا دولت های سراسر دنیا باید سازمانهایی نظیر جنرال موتورز .
فورد . هیولت پاکارد و کرایسلر یا در واقع هر سازمانی که محصولات و خدمات را به عامه ی مردم ارائه می دهند را ملزم به ثبت ایزو 9000 بکند جالب خواهد بود که ببینیم اگر استانداردهای سری ایزو 9000 الزام می کرد که سازمان خریدار (به استثنای عامه ی مردم)
قبل از اعمال این استانداردها بر روی تامین کنندگان خودش گواهی نامه بگیرد سرعت دستیابی به گواهینامه ایزو 9000 چقدر می باشد .
صنعت خودرو ایزو 9000 را بهبود می بخشد :
سه کمپانی خودرد سازی بزرگ آمریکای شمالی کرایسلر . فورد . و جنرال موتورز به این حد که سیستم کیفیت تامین کنندگان حداقل نیازمندیهای ایزو 9000 را برآورده سازند قانع نبودند در نتیجه بر مبنای ساختار ایزو 9000 یک استاندارد سیستم مدیریت کیفیت بنا نمودند کهQS-9000 نامیده شدما معتقدیم که QS-9000 بیانگر اجرای خوب اقدامات کاری برای سیستم های مدیریت کیفیت بوده و در مقاسیه با استانداردهای فعلی ایزو 9000 یک بهبود محسوب می شود همچنین QS-9000 مورد استقبال چندین سازنده ی کامیون های سنگین (Freightliaer Crop - KENWORTH trucks -Mack trucks -naristart – international – peterbilt trucks ) و کامیونهای سنگین Volvo gm قرار گرفت ما فکر می کنیم که بسیاری از سازندگان تجهیزات اصلی خودرو بزودی QS-9000 را بر خواهد گزید .
QS-9000 به سه بخش اصلی تقسیم می شود :
بخش اول : نیازمندیهای بر مبنای ایزو 9000
بخش دوم : نیازمندیهای ویژه بخش
بخش سوم : نیازمندیهای ویژه ی مشتری
ارتقا و حفظ یک سیستم مدیریت کیفیت هر سازمانی دارای نوعی سیستم مدیریت کیفیت است اما امروز بسیاری از افراد یا سازمان ها در فکر یا در حال ارتقای سیستم مدیریت کیفیت خود می باسند این حرکت سریع به خاطر انتشار مجموعه های ایزو 9000 و مفهوم بین المللی ثبت توسط شخص ثالث ایجاد گردید . فرایند ارتقا و بقای سیستم مدیریت کیفیت یک فرایند شش مرحله ای است .
مرحله ی 1 :ارزیابی-شامل 9 گام مرحله ی 4 :اجرا-شامل 13 گام
مرحله ی 2 :طرح ریزی-شامل 15 گام مرحله ی 5 :ممیزی-شامل 6 گام
مرحله ی 3 :ارتقا-شامل 15 گام مرحله ی 6 :بهبود مستمر-شامل 8 گام
جمع مراحل شامل 68 گام است .
فصل ششم
مرحله اول : ارزیابی
مرحله ی اول :ارزیابی
گام زیر برای تعیین اقدامات مورد نیاز توسط سازمان برداشته شوند .
1-به علائم هشدار دهنده گوش فرا دهید
2-با سرپرست متصدی عملیات در مورد نیاز احتمالی به بهبود سیستم مدیریت کیفیت گفتگو نماید
3-یک تیم ارزیابی تعیین کنید
4-یک تیم ارزیابی را أموزش دهید
5-ارزیابی را اجرا نمایید
6-طرح عملیاتی مقدماتی را تعریف کنید
7-هزینه ها و سودها را تخمین بزنید
8-حمایت و تایید مدیریت ارشد را جلب نمایید
9-یک مدیر پروژه منصوب نمایید.