مقدمه ای بر علائم ترسیمی
علائم ترسیمی دارای اقسام گوناگون بسیاری است. تعدادی ساده، داستانی و مصورند. اغلب آنها که بسادگی اشیا و تصورات را تجسم می کنند تصویری با شمایلی می باشند (شکل 1) . ولی تصویری بودن علائم ترسیمی الزامی نیست. برخی از آنها را که بسیار مفید و موثر نیز می باشند میتوان تصوری نامید این علائم در حالیکه تا اندازه ای تجریدی هستند رابطه عینی معینی را با شیئی یا فعلی که نشانگر آنها می باشند در بر ندارند.
برای مثال دو خط افقی موجدار نشانگر آب است.
شکل 1: علائم ترسیمی می توانند ساده و داستانی باشند.
طرح از: گرادارنتز
بالاخره علائم "تجریدی " یا "اختیاری" هستند هیچ رابطۀ عینی را با اشیا و تصوراتی که نشانگر آنها باشند ندارند. بیشتر حروف، اعداد، علائم نشانه گذاری و علائم ریاضی ما مانند علامت های جمع و تفریق به این دسته تعلق دارند.
علائم ترسیمی میتوانند در بسیاری از موارد برای ما قابل استفاده باشند. داده های کمی رامیتوان بوسیله تکرار آنها بیان کرد.
بطور مثال دسته ای از این علائم را میشود برای نشان داده فواصل تاریخ (زمان) و تقسیمات پیچیدۀ آماری و نیز تقسیم بندی اطلاعات جغرافیایی بکاربرد (شکل 2و3و4).
هم چنین علائم ترسیمی را می توان برای نشان دادن فرآیندها Process مورد استفاده قرار داد.
علائم ترسیمی میتوانند برای نشان دادن فرآیندها و جریانات مورد استفاده قرار گیرند. (شکل 2)
طراحی و ترسیم از: رودلف مدلی و هنری آدمزگرانت
فنون جریان دیاگرامی را در روندهای پیچیده اقتصادی میتوان بسادگی بکار گرفت. (شکل 3)
ترسیم از: رودلف مدلی. طرحی از: استفن کرافت.
فنون جدید برای نمایش ترسیمی اطلاعات و اعداد توسط اتو نیورات در اویل سال 1920 در وین ابداع گردید.
علائم تصویری که ممکن است جایگزین علائم قدیمی شود
الف) عبور عابر پیاده (استاندارد استرالیا 1974 – 1975 )
ب) توالت فرنگی ویژه بانوان طرح از رودلف مدلی
د)توالت غیر فرنگی (بدون سیفون استاندارد سوئدی 6131 )
علاوه بر علائمی که میتوانند شما را در بیان منظورتان کمک کنند علائم دیگری هستند که با شما گفتگو می کنند. زمانی که شما این سطور را می خوانید، لحظه ای بیاندیشید چه اتفاقی رخ می دهد، حروف الفبای ما که به شکل کلمۀ پرمعنایی در می آید با شما گفتگو می کنند.
حروف الفبا (واعداد) علیرغم اینکه بشکل حقیقی خود وجود دارند آنقدر با زندگی روزمره ما در آمیخته اند که بندرت دربارۀ آنها بعنوان علائم ترسیمی می اندیشیم.
شکل 4 با نشان دادن تعداد علائم اطلاعات آماری را به روشنی و سادگی می توان بیان کرد. در این نمودار هر علامت نشان دهندۀ 2500 ازدواج است و تعداد ازدواجهای سالیانه را در وین از سال 1911 تا 1932 نشان می دهد. طرح از کرادارنتز (حدود 1933)
در جهان بی سواد قبل از عصر جدید علائم تصویری برای بیگانگانی که وارد شهرها میشدند و احتیاج به یافتن دکانهای نانوایی ، ارایشگاه، داروخانه و یا حتی بنگاههای رهنی را داشتند راهنماهای عمدۀ عینی بودند. امروز با افزایش سواد هزاران مسافر در کشورهایی که زبان آنها را نمی دانند و حتی الفبای آنان ممکن است برایشان مجهول باشد در حقیقت بی سوادند. پس بنابراین به یک علامت ترسیمی احتیاج می باشد تا ما را برای مطالبه اثاثیه و یا یافتن آسانسور به نزدیکترین تلفن برساند.
تعداد این علائم عمومی سریعا رو به افزایش می باشند. برخی بطور وسیع مورد قبول قرار می گیرند و بعضی چنین نیستند حتی علائم مختلفی نیز وجود دارند که نشانگر تصورات مختلفب می باشند.
کوشش می شود تا توسط اقدامات بین المللی علائم مهم به یک زبان جدید جهانی بوسیله انتخاب دقیق در نقش و طرح آزمایش و تعلیم و تربیت استاندارد شوند.
در تشریح علائم آماری می توان از ترکیب علائم ترسیمی استفاده نمود. این نمودار تعداد جاده های کشیده شده راه آهن طی سالهای 1881 ، 1901 ، 1913 و 1932 در تمام دنیا می باشد. فاصلۀ بین هر کدام از این علائم نشانگر 100000 کیلومتر خط آهن است. (شکل 5 )
علائم می توانند برای نسبت داده های کمی جهت نشان دادن مناطق جغرافیایی روی نقشه ها قرار گیرند. این تصویر برای نشان دادن مقدار صاردات نفت، شکر، غله، ذرت و قهوه از کشورهای مختلف آمریکای لاتین تهیه گردیده بود. (شکل 6 )
تاریخچه از علائم ترسیمی
علائم عمومی که امروزه مورد استفاده قرار می گیرند دارای سوابق طولانی بوده اند. علائمی را که در جاده های قدیمی و یا بیشتر طرحهایی که برای کنترل ترافیک و خط آهن در زمان قدیم بکار می رفت میتوان مثال زد. البته اختراع اتومبیل باعث گردید تا علائم جدید بیشتری بوجود آید . یکی از سیستمهای علائم جاده ای جدید توسط کلوپ توریستی ایتالیا در سال 1895 طرح ریزی شد. حدود سال 1900 کنگره سازمان های بین المللی توریستی در پاریس پیشنهادهای استاندارد نمودن علائم جاده ها را مورد بررسی قرار داد. در سال 1909 نه وزارت اروپایی با استفاده از چهار علامت تصویری که در شکل 8 برای دست انداز "پیچ خطرناک" "تقاطع جاده و راه آهن با مستحفظ، نصب در محل تقاطع " نشان داده موافقت کردند. گستردگی کار پیرامون علائم بین المللی جاده ها که بین سالهای 1942-1926انجام شده بود تدریجا به ایجاد علائم جاده ای اروپایی منتج گردید . ایالات متحده علائم جاده ای خاص خود را طرح ریزی کرد که این علائم مورد قبول ملت های دیگر نیز قرار گرفت. این کشور اخیرا شروع به معرفی آن دسته از علائم تصویری بین المللی نموده که معمولا در اروپا مورد استفاده قرار می گرفت.
اتو نیورات از اطریش و کاتزومی ماسارو از ژاپن بیشتر از همه در زمینه ایجاد علاقه به توسعه علامت های جالب و موثر و استفاده منطقی از آنها زحمت کشیده اند. با اینکه خطوط تصویری و علائم عمومی از زمانهای قدیم مورد استفاده قرار می گرفته اند میتوانیم اتونیوات را به عنوان پدر علائم تصویری و کاتزومی ماسارو را بمنزله نیروی عمده ای در جهت توسعه علوم علائم تصویری بین المللی نام ببریم.
اتو نیورات علائم تصویری را بخاطر علاقه ای که به آموزش و پرورش و اقتصاد داشت توسعه داد. از نکات بر جسته زندگی او احداث موزه اقتصادی – اجتماعی در وین بسال 1924 و نشریه – Gese11schaft wirtschaft (Isotype) و اختراع سیستم ایزوتایپ (Leipzig, 1930) است.
علائم خطر جاده های بین المللی قدیمی که در 1909 پذیرفته شدند. این علائم نشانگر "دست انداز" پیچ خطرناک " تقاطع" و تقاطع جاده یا راه آهن با مسحفظ نصب در محل تقاطع می باشند.
یکی از دلایل غیر موثر و نامفید بودن علائم عمومی این است که متصدیان امر علاقمند به انتخاب علائمی هستنتد که قبلا توسط دیگران مورد استفاده قرار گرفته و احتمالا از پیش مورد پذیرش عموم بوده اند. اینامر موجب گردید تا بعض از علائم غیر منطقی و مبهم بطور گسترده مورد قبول همگان واقع شوند مانند علامتی که مرد و کودکی را برای "عابر پیاده" و تصویر ترسیمی مردی را برای "ویژه آقایان" و زنی را برای "ویژه بانوان" نشان می دهد. علامت استاندارد استرالیا بصورت "پاهای در حال راه رفتن" برای "عابر پیاده" انتخاب منطقی تری بنظر میرسد و بالاخره گروههای مختلف مردم در جاده ها و خیابانها از محل عابر پیاده عبور می کنند چرا که همه برای این کار پا دارند. برای مثال توالت را در نظر بگیرید- داشتن علامت های گوناگون برای نشان دادن نوع بخصوص توالت و در صورت لزوم تریبی از این علائم برای آقایان یا بانوان بما کمک می کند
در حال حاضر کمیته فرعی سازمان استانداردهای بین المللی پیرامون علائم عمومی مشغول کار بوده و مقالاتی در باره موضوع یاد شده در حال تدوین می باشد. امید است علائمی که در این کتاب جمع آوری گردیده برای تصویر نگاران و همچنین آنهایی که پیرامون علائم عمومی کار می کنند سودمند بوده ودر وظیفه ای که بعهده دارند بتواند موثر واقع گردد.
آشنایی با ارتباط تصویری (گرافیک)
ارتباط تصویری (گرافیک) شیوه انتقال و ارائه اطلاعات به صورت تصویری است. خطوط و منحنی ها، الگوها و شکلها، همگی می توانند بیانگر مفهوم خاصی باشند که هر بیننده ای بتواند آنها را درک کند.