دانلود مقاله تاریخچه بورس اوراق بهادار در ایران

بورس اوراق بهادار تهران در سال ۱۳۴۶ تاسیس گردید.

این سازمان از پانزدهم بهمن ماه آن سال فعالیت خود را با انجام چند معامله بر روی سهام بانک توسعه صنعتی و معدنی آغاز کرد.

سابقه بورس اوراق بهادار در جهان متجاوز از ۴۰۰ سال است.

در پی آن سهام شرکت نفت پارس ، اوراق قرضه دولتی ، اسناد خزانه ، اوراق قرضه سازمان گسترش مالکیت صنعتی و اوراق قرضه عباس آباد به بورس تهران راه یافتند.

اعطای معافیت های مالیاتی شرکت ها و مؤسسه های پذیرفته شده در بورس در ایجاد انگیزه برای عرضه سهام آنها ، نقش مهمی داشته است.

طی ۱۱ سال فعالیت بورس تا پیش از انقلاب اسلامی در ایران تعداد شرکت ها، بانک ها و شرکت های بیمه پذیرفته شده از ۶ بنگاه اقتصادی با ۲/۶ میلیارد ریال سرمایه در سال ۱۳۴۶ به ۱۰۵ بنگاه با بیش از ۲۳۰ میلیارد ریال در سال ۵۷ افزایش یافت.

همچنین ارزش مبادلات در بورس از ۱۵ میلیون ریال در سال ۱۳۴۶ به بیش از ۱۵۰ میلیارد ریال در سال ۱۳۵۷ افزایش یافت.

در سال های پس از انقلاب اسلامی و تا پیش از نخستین برنامه پنج ساله توسعه اقتصادی، دگرگونی های چشمگیری در اقتصاد ملی پدید آمد که بورس اوراق بهادار تهران را نیز در بر گرفت.

نخستین رویداد، تصویب لایحه قانون اداره امور بانک ها در تاریخ ۱۷ خرداد ۱۳۵۸ توسط شورای عالی انقلاب بود که به موجب آن بانک های تجاری و تخصصی کشور در چهار چوب ۹ بانک شامل ۶ بانک تجاری و ۳ بانک تخصصی ادغام و ملی شدند.

چندی بعد و در پی آن شرکت های بیمه نیز در یکدیگر ادغام گردیدند و به مالکیت دولتی درآمدند و همچنین تصویب قانون حفاظت و توسعه صنایع ایران در تیر ۱۳۵۸ باعث گردید تعداد زیادی از بنگاه های اقتصادی پذیرفته شده در بورس از آن خارج شوند.

به گونه ای که تعداد آنها از ۱۰۵ شرکت و مؤسسه اقتصادی در سال ۱۳۵۷ به ۵۶ شرکت در پایان سال ۱۳۶۷ کاهش یافت.

بدین ترتیب در طی این سالها بورس و اوراق بهادار دوران فترت خود را سپری کرد که تا پایان سال ۱۳۶۷ ادامه یافت .

از سال ۱۳۶۸ ، در چهار چوب برنامه پنج ساله اول توسعه اقتصادی، اجتماعی و فرهنگی تجدید فعالیت بورس اوراق بهادار تهران به عنوان زمینه ای برای اجرای سیاست خصوصی سازی، مورد توجه قرار گرفت.

بر این اساس سیاست گذاران اقتصادی در نظر دارند بورس اوراق بهادار با انتقال پاره ای از وظایف تصدی های دولتی به بخش خصوصی، جذب نقدینگی و گردآوری منابع پس اندازی پراکنده و هدایت آن به سوی مصارف سرمایه گذاری، در تجهیز منابع توسعه اقتصادی و انگیزش مؤثر بخش خصوصی برای مشارکت فعالانه در فعالیت های اقتصادی نقش مهم و اساسی داشته باشد.

در هر حال، گرایش سیاست گذاری های کلان اقتصادی به استفاده از ساز و کار بورس، افزایش چشمگیر شمار شرکت های پذیرفته شده و افزایش حجم فعالیت بورس تهران را در پی داشت که بر این اساس طی سال های ۱۳۶۷ تا امروز تعداد بنگاه های اقتصادی پذیرفته شده در بورس تهران از ۵۶ شرکت به بیش از ۴۰۰ شرکت افزایش یافته است.

تاریخچه معاملات بورس اوراق بهادار تهران اندیشه برخورداری از بازار اوراق بهادار و سرعت بخشیدن به فرایند صنعتی شدن کشور به دهه 1310 باز می‏گردد.

در آن هنگام گروهی در بانک ملی ایران به مطالعه موضوع پرداختند.

گزارشی که در سال 1317 تکمیل شد شامل جزییات مربوط به تشکیل بازار اوراق بهادار بود آغاز جنگ دوم جهانی و رخدادهای سیاسی و اقتصادی متعاقب آن راه‏اندازی بورس اوراق بهادار را تا سال 1346 و زمانی که قانون بورس اوراق بهادار تصویب شد به تأخبر انداخت.

بورس اوراق بهادار تهران در فروردین 1347 گشایش یافت.

در آغاز تنها اوراق بهادار اوراق قرضه دولتی و برخی اوراق دیگر که از پشتوانه دولتی برخوردار بود در بازار معامله می‏شود.

اما در سال‏های بعد و در دهه 1350 رونق تقاضای سرمایه منجر به افزایش تقاضا برای سهام شد.

در عین حال تغییرات نهادی مانند انتقال سهام شرکت‏های عمومی و بنگاه‏های خصوصی که در مالکیت خانوادگی بودند به کارکنان و بخش خصوصی به گسترش فعالیت بازار اوراق بهادار منجر شد.پس ازپیروزی انقلاب، تجدید ساخت اقتصاد در پی جنگ عراق با ایران کنترل بخش عمومی بر اقتصاد را ناخواسته گسترش داد و از نیاز به سرمایه خصوصی کاست.

در نتیجه این حوادث بورس اوراق بهادار تهران وارد دوره توقف فعالیتها شد .در سال 1368 با آغاز برنامه واگذاری بنگاه‏های اقتصادی به بخش خصوصی و گسترش فعالیت خصوصی بر مبنای نخستین برنامه پنج ساله کشور دوران رکود بورس خاتمه یافت.

در پی آن بورس بتدریج وارد دوره گسترش خود شد.

تا امروز بورس کم و بیش به گسترش خود ادامه داده است و امروز بیش از 300 شرکت که ارزش بازار آن‏ها متجاوز از70 هزار میلیارد ریال است در فهرست سهام پذیرفته شده در بورس اوراق تهران هستند.

افزون بر سهام اکنون در بورس گواهی‏های سپرده ارزی نیز در تالار بورس اوراق بهادار تهران مبادله میشود که حجم سالانه داد و ستد آن به چند میلیارد دلار میرسد.

بالاترین مقام در بورس اوراق بهادار تهران شورای بورس است که وظیفه نظارت بر بازار سرمایه و تنظیم آن بر عهده دارد.

مقامات دولتی، نمایندگان بخش خصوصی و صاحب نظران اقتصادی اعضای این شورا هستند رییس کل بانک مرکزی رییس شورای بورس است .سایر بخش‏های تشکیل‏دهنده بورس اوراق بهادار تهران عبارتند از هیئت پذیرش و هیئت داوری و سازمان بورس.

هیئت مدیره این سازمان مرجع سیاست گذاری در بورس اوراق بهادار تهران است .

هیئت مدیره دبیر کل سازمان را به عنوان عالیترین مقام اجرائی بورس برای یک دوره دو ساله منصوب می‏کند.

در عین حال انتصاب مجدد دبیر کل هیچ‏گونه محدودیتی ندارد اکنون بیش از 60 کارگزار در بورس اوراق بهادار فعالیت دارند.

داد و ستد در بورس اوراق بهادار براساس سفارش‏های خرید و فروشی است که کارگزاران دریافت می‏کنند.

ساعات داد و ستد از 9 صبح تا 12:30 روزهای شنبه تا چهارشنبه به جز ایام تعطیل رسمی است.

دوره تسویه در بورس از زمان معامله تا 4 روز است.

اکنون فرایند داد و ستد سهام خودکار است و از طریق شبکه رایانه‏ای انجام میشود بورس اوراق بهادار تهران برنامه‏های متنوعی برای گسترش بازار دارد.

این برنامه‏ها در چهار مجموعه قرار دارد.

نخست گسترش موضوعی بازار که راه‏اندازی بورس‏های تخصصی کالا با کمک سایر بورس‏های منطقه را مورد نظر قرار می‏دهد.

دوم گسترش ابزاری بازار که براساس آن ابزارهای متنوع‏تری در تالار داد و ستد شود.

سوم گسترش جغرافیایی بازار که براساس آن در مراکز استان‏ها و مناطق آزاد کشور امکان معاملات سهام وجود داشته باشد و سرانجام برنامه‏های گسترش ساختاری بازار سرمایه که راه‏اندازی تالارهای متنوع‏تر برای داد و ستد را در دستور کار قرار می‏دهد.

مجموعه قوانین و مقررات بورس اوراق بهادار قوانین قانون تسهیل اعطاء تسهیلات بانکی و افزایش منابع مالی و کارآیی بانکها -مصوب 5/4/1386 مجلس شورای اسلامی قانون بازار اوراق بهادار جمهوری اسلامی ایران - مصوب مجلس شورای اسلامی، اول آذرماه 1384 قانون تنظیم بازار غیر متشکل پولی- مصوب جلسه 23/10/83 مجلس شورای اسلامی ماده(15)قانون برنامه چهارم توسعه اقتصادی، اجتماعی و فرهنگی- مصوب 1383، مجلس شورای اسلامی مواد 94 و 95 قانون برنامه سوم توسعه اقتصادی، اجتماعی و فرهنگی جمهوری اسلامی ایران (1383-1379) قانون تجارت الکترونیکی - مصوب 17/010/82 ، مجلس شورای اسلامی ماده(17)قانون تنظیم بخشی از مقررات تسهیل نوسازی صنایع کشور- مصوب 26/5/1382 استفساریه ماده(95)قانون برنامه سوم توسعه اقتصادی، اجتماعی و فرهنگی جمهوری اسلامی ایران مصوب 1379...

قانون نحوه انتشار اوراق مشارکت- مصوب 30/6/1376، مجلس شورای اسلامی قانون تأسیس بورس اوراق بهادار- مصوب اردیبهشت 1345 لایحه بازار اوراق بهادار جمهوری اسلامی ایران- پیشنهادی کمیته کاری مرکز پژوهش‌های مجلس شورای اسلامی قانون تجارت - تاریخ تصویب : 13/02/1311 آئین نامه ها آئین‌نامه شرایط عرضه سهام شرکت‌های مشمول واگذاری دربورس یابازارخارج ازبورس-مصوب12/9/86شورایعالی بورس آیین‌نامه اجرایی ماده (۳۲) قانون تجارت الکترونیکی - مصوب 11/06/1386 ، هیئت وزیران آیین نامه اجرایی قانون بازار اوراق بهادار-مصوب هیات وزیران-03/04/86 آیین‌نامه معاملات در شرکت بورس اوراق بهادار تهران - مصوب شورای عالی بورس و اوراق بهادا ر - 1385 آیین‌نامه انضباطی شرکت‌های پذیرفته شده در بورس (مصوب شورای بورس مورخ 18/10/84) آیین‌نامه شرایط و ضوابط پذیرش سهام دربورس اوراق بهادار-مصوب جلسات3/10/80تا29/11/80و17/5/84شورای بورس آیین نامه فعالیت کارگزار معرف و کارگزار متعهد خرید در بورس اوراق بهادار - مصوب 08/05/84 شورای بورس آیین‌نامه اجرایی بند ج ماده15 ق برنامه چهارم توسعه درمورد سرمایه‌گذاری اشخاص خارجی در بورس - 11/3/84 آیین‌نامه معاملات در سازمان کارگزاری بورس اوراق بهادار تهران- مصوب جلسه 17/12/1383 شورای بورس آیین‌نامه اعطای مجوز و فعالیت کارگزار (در قالب شخصیت حقوقی)- مصوب جلسه 16/9/1383 شورای بورس آیین‌نامه ارایه خدمات مشاوره و سبدگردانی اوراق بهادار- مصوب جلسه 4/8/1383 شورای بورس آیین نامه اجرایی انتشار اوراق مشارکت شرکت های پذیرفته شده در بورس - مصوب 17/04/1383 هیئت دولت آیین‌نامه اجرایی ماده(17)قانون تنظیم بخشی ازمقررات تسهیل نوسازی صنایع کشورواصلاح ماده(113)-17/4/1383 آیین‌نامه رسیدگی به تخلفات کارگزاری-مصوب جلسات17/6/76و 28/7/76شورای بورس باآخرین تغییرات مصوب4/12/82 آئین نامه شرایط اختصاصی پذیرش شرکت‌های فعال دراجازه بلندمدت(لیزینگ)دربورس اوراق بهادار تهران16/11/82 مصوبات تبیین مدل عملیاتی انتشار اوراق اجاره (صکوک اجاره) - مصوب 1/11/1386 شورای عالی بورس و اوراق بهادار شرایط فعالیت کارگزاران در بورس کالای ایران - مصوب 26/06/86 ، شورای عالی بورس مصوبات شورای عالی بورس و اوراق بهادار(پنجمین جلسه مورخ 29/01/85 الی بیست‌وششمین جلسه مورخ 21/12/85) مصوبات هیئت مدیرۀ سازمان بورس و اوراق بهادار(ششمین جلسه 17/02/85 الی چهل‌وششمین جلسه 20/12/85) تصویبنامه تشکیلات سازمان بورس و اوراق بهادار-مصوب هیئت وزیران در جلسه مورخ 08/09/1385 شرایط پذیرش اوراق بهادار شرکت‌های فعال در زمینه‌های خدماتی در بورس- مصوب جلسه 8/10/1382 شرایط ایجاد شعب شرکت‌های کارگزاری- مصوب جلسه 27/3/1381 شورای بورس شرایط پذیرش اوراق مشارکت شرکت‌ها و بانک‌های خصوصی در بورس اوراق بهادار تهران- مصوب جلسه 22/5/1380 حق درج اوراق بهادار شرکت‌های جدیدالتأسیس در بورس- مصوب جلسه 2/11/1375 شورای بورس شرایط پذیرش اوراق مشارکت موضوع بند(ب)تبصره (85)قانون برنامه دوم توسعه اقتصادی, اجتماعی-فرهنگی-16/5/74 شرایط اختصاصی پذیرش شرکت‌هایی که فعالیت اصلی آنها خدمات انفورماتیک باشد-مصوب جلسه1/12/1373شورای بورس ضوابط ضوابط ابزار مالی اوراق اجاره (صکوک اجاره) - مصوب 1/11/1386 شورای عالی بورس و اوراق بهادار ضوابط صدور، تعلیق و لغو مجوز فعالیت شرکت های تأمین سرمایه - مصوب 15/5/86 شورای بورس ضوابط اختصاصی پذیرش شرکت‌های سرمایه‌گذاری پذیرفته شده در بورس اوراق بهادار - مصوب 1383 شورای بورس آیین نامه فعالیت کارگزار معرف و کارگزار متعهد خرید در بورس اوراق بهادار - مصوب 08/05/84 شورای بورس آیین‌نامه اجرایی بند ج ماده15 ق برنامه چهارم توسعه درمورد سرمایه‌گذاری اشخاص خارجی در بورس - 11/3/84 آیین‌نامه معاملات در سازمان کارگزاری بورس اوراق بهادار تهران- مصوب جلسه 17/12/1383 شورای بورس آیین‌نامه اعطای مجوز و فعالیت کارگزار (در قالب شخصیت حقوقی)- مصوب جلسه 16/9/1383 شورای بورس آیین‌نامه ارایه خدمات مشاوره و سبدگردانی اوراق بهادار- مصوب جلسه 4/8/1383 شورای بورس آیین نامه اجرایی انتشار اوراق مشارکت شرکت های پذیرفته شده در بورس - مصوب 17/04/1383 هیئت دولت آیین‌نامه اجرایی ماده(17)قانون تنظیم بخشی ازمقررات تسهیل نوسازی صنایع کشورواصلاح ماده(113)-17/4/1383 آیین‌نامه رسیدگی به تخلفات کارگزاری-مصوب جلسات17/6/76و 28/7/76شورای بورس باآخرین تغییرات مصوب4/12/82 آئین نامه شرایط اختصاصی پذیرش شرکت‌های فعال دراجازه بلندمدت(لیزینگ)دربورس اوراق بهادار تهران16/11/82 مصوبات تبیین مدل عملیاتی انتشار اوراق اجاره (صکوک اجاره) - مصوب 1/11/1386 شورای عالی بورس و اوراق بهادار شرایط فعالیت کارگزاران در بورس کالای ایران - مصوب 26/06/86 ، شورای عالی بورس مصوبات شورای عالی بورس و اوراق بهادار(پنجمین جلسه مورخ 29/01/85 الی بیست‌وششمین جلسه مورخ 21/12/85) مصوبات هیئت مدیرۀ سازمان بورس و اوراق بهادار(ششمین جلسه 17/02/85 الی چهل‌وششمین جلسه 20/12/85) تصویبنامه تشکیلات سازمان بورس و اوراق بهادار-مصوب هیئت وزیران در جلسه مورخ 08/09/1385 شرایط پذیرش اوراق بهادار شرکت‌های فعال در زمینه‌های خدماتی در بورس- مصوب جلسه 8/10/1382 شرایط ایجاد شعب شرکت‌های کارگزاری- مصوب جلسه 27/3/1381 شورای بورس شرایط پذیرش اوراق مشارکت شرکت‌ها و بانک‌های خصوصی در بورس اوراق بهادار تهران- مصوب جلسه 22/5/1380 حق درج اوراق بهادار شرکت‌های جدیدالتأسیس در بورس- مصوب جلسه 2/11/1375 شورای بورس شرایط پذیرش اوراق مشارکت موضوع بند(ب)تبصره(85)قانون برنامه دوم توسعه اقتصادی, اجتماعی-فرهنگی-16/5/74 شرایط اختصاصی پذیرش شرکت‌هایی که فعالیت اصلی آنها خدمات انفورماتیک باشد-مصوب جلسه1/12/1373شورای بورس ضوابط ضوابط ابزار مالی اوراق اجاره (صکوک اجاره) - مصوب 1/11/1386 شورای عالی بورس و اوراق بهادار ضوابط صدور، تعلیق و لغو مجوز فعالیت شرکت های تأمین سرمایه - مصوب 15/5/86 شورای بورس ضوابط اختصاصی پذیرش شرکت‌های سرمایه‌گذاری پذیرفته شده در بورس اوراق بهادار - مصوب 1383 شورای بورس ضوابط مربوط به مسئولین شعب کارگزاری- مصوب جلسه 25/6/1381 شورای بورس ضوابط مؤسسات حسابرسی وبازرسان قانون معتمد سازمان بورس اوراق بهادار تهران-مصوب جلسه3/3/1378شورای بورس ضوابط طبقه‌بندی شرکت‌های سرمایه‌گذاری پذیرفته شده و متقاضی پذیرش دربورس اوراق بهادار تهران - 16/6/77 دستور العمل ها دستورالعمل اجرایی معاملات قراردادهای آتی درشرکت بورس کالای ایران مصوب شورایعالی بورس مورخ20/12/86 دستورالعمل اجرایی نحوه گزارش‌دهی دارندگان اطلاعات نهانی مصوب 11/10/86 توسط هیئت مدیره سازمان بورس دستورالعمل پذیرش اوراق بهادار در بورس اوراق بهادار تهران - مصوب 1/10/86 هیئت مدیرۀ سازمان بورس دستورالعمل تبلیغات شرکت‌های کارگزاری - مصوب 19/08/86 هیئت‌مدیره سازمان بورس و اوراق بهادار دستورالعمل صدور مجوز تاسیس و فعالیت کارگزاری در بورس-مصوب31/6/86هیئت مدیره سازمان بورس واوراق بهادار دستورالعمل اجرایی نحوه اداره جلسات و تصمیم‌گیری در شورای ‌عالی بورس و اوراق بهادار - مصوب 26/6/86 دستورالعمل فعالیت بازارهای خارج از بورس - مصوب 12/6/1386 شورای‌عالی بورس دستورالعمل مؤسسات حسابرسی معتمد سازمان بورس و اوراق بهادار - مصوب 08/05/1386 دستورالعمل اجرایی افشای اطلاعات شرکت‌های ثبت شده نزد سازمان-مصوب 03/05/1386 دستورالعمل وظایف و اختیارات شرکت بورس اوراق بهادار تهران درخصوص کارگزاری‌های عضو -مصوب 3/5/1386 دستورالعمل ثبت سفارش کالا در بورس فلزات مصوب مورخ 9/2/1386 هیئت‌مدیره سازمان بورس و اوراق بهادار دستورالعمل تشکیل و ثبت کانونهای فعال در بازار اوراق بهادار - مصوب 20/12/1385 هیأت مدیره سازمان بورس دستورالعمل ثبت و عرضۀ عمومی اوراق بهادار - مصوب 25/10/1385 شورای عالی بورس و اوراق بهادار دستورالعمل اجرایی سبدگردانی - مصوب 17/10/1385 هیئت مدیره سازمان بورس و اوراق بهادار دستورالعمل نحوۀ تأیید صلاحیت مدیران بورس‌ها - مصوب 14/08/1385هیئت مدیره سازمان بورس و اوراق بهادار شرایط پذیرش شرکت ها در بورس پس از تاسیس بازار فرابورس مهم‌ترین موضوعی که مطرح است چگونگی پذیرش شرکت‌ها در این بازار است.

بنابراین گام مهمی که باید پس از تهیهء آیین‌نامهء اجرایی این بازار برداشته شود، تهیه و تدوین آیین‌نامهء پذیرش شرکت‌ها در این بازار است.

نیک می‌دانیم براساس ضوابط پذیرش شرکت‌ها در بورس، محدودیت‌هایی که برای پذیرش در بورس اعمال شده است، به طور یقین بسیاری از شرایط بورس به بازار فرابورس تسری نخواهد یافت چرا که نقطهء عطف بازار سرمایه جذب سرمایه‌های سرگردان در بازاری به نام فرابورس است که امکان دادوستد سهام شرکت‌هایی را فراهم می‌آورد که در بورس پذیرفته نشده‌اند.

شرایط عمومی پذیرش _در بورس اوراق بهادار تهران بورس اوراق بهادار شرایط عمومی پذیرش شرکت‌ها را تابعیت ایرانی، سهامی عام با حداقل سرمایه 30 میلیارد ریال و دارا بودن حداقل 200 سهام‌دار تا شش ماه پس از درج نام شرکت در تابلو فرعی و به بهره‌برداری رسیدن شرکت و سودآوری آن دو سال قبل از پذیرش ذکر کرده است.

ناگفته نماند که شرایط پذیرش شرکت‌های سرمایه‌گذاری، نهادهای مالی و ...

به تفکیک مشخص شده است، اما به نظر نمی‌رسد در بازارهای فرابورس سودآوری شرکت و میزان سرمایه مدنظر باشد.

تهیهء آیین‌نامهء پذیرش شرکت‌ها در فرابورس نیازمند مطالعهء بازارهای فرابورس مطرح دنیا و تطبیق الگوهای متعارف با شرایط کشور درخصوص فرابورس ایران است.

یکی از مهم‌ترین بازارهای فرابورس دنیا بازار نزدک است که در سال‌های اخیر نیز از رشد چشمگیری برخوردار بوده است.

در واقع این بازار به مرکز بورس‌های بین‌المللی تبدیل شده است.

شرایط پذیرش در بازار نزدیک پیش‌شرط لازم برای پذیرش در بازار نزدک آن است که ابتدا توسط کمیسیون اوراق بهادار ( SEC ) به تایید برسد.

براساس قانون مصوب بورس اوراق بهادار در سال 1936 شرکت‌ها ملزم هستند به سهامی عام تبدیل شده و اطلاعات در مورد عملیات، شرایط مالی سهام‌داران و مدیریت خود را منعکس کنند.

شرکت‌هایی که در نزدک پذیرفته می‌شوند نیز باید دقیقا همان الزامات و مقررات را داشته باشند.علاوه بر این شرکت باید معیارهای کمی و کیفی تعیین شده توسط نزدک را نیز دارا باشد.

براساس گزارش واحدآموزش و تحقیق شرکت داد و ستد آریا بازار نزدک نیز پذیرش شرکت‌ها را براساس نحوهء فعالیت شرکت طبقه‌بندی کرده و به صورت استانداردهای 1، 2 و 3 تعریف کرده است.

یکی از الزامات پذیرش شرکت‌ها در بازار نزدک براساس استاندارد یک آن است که میزان تجمعی درآمد شرکت در سه سال مالی بیش از 11 میلیون دلار و در دو سال آخر قبل از پذیرش بیش از 2/2 میلیون دلار باشد اما براساس استاندارد دو، پذیرش در این بازار، میزان تجمعی جریان نقدی آن در سه سال مالی آخر بیش از 5/27 میلیون دلار ذکر شده است در حالی که درآمد فروش در سال مالی، قبل از پذیرش بیش از 110 میلیون دلار عنوان شده است و براساس سومین استانداردی که توسط نزدک تعریف شده است، سهم سرمایهء بازار طی 12 ماه باید بیش از 850 میلیون دلار باشد.

همچنین شرکت‌های پذیرفته شده ملزم هستند اطلاعات کافی و جامعی درخصوص اطلاعات مالی، برنامه‌های آتی، EPS ، وضعیت تملک دارایی‌ها، تحلیل بازار و سودهای پرداختی، گزارش فروش، جزییات پاداش‌های مدیریتی و...

به طور شفاف در اختیار سهام‌داران قرار دهند.

همچنین باید گزارش عملکرد خود را نیز ارایه کنند که تمامی این اطلاعات توسط بورس اوراق بهادار (sec) و نزدک نگهداری می‌شود و در صورت بروز تخلف به آن‌ها رسیدگی می‌شود.

نزدک نیز باید گزارش اطلاعات خاصی را به اوراق بهادار بفرستد.

گفتنی است شرکتی که به دنبال پذیرش اصلی و اولیه است باید ضمن رعایت مقررات پذیرش اولیه، تقاضایش را به صورت کتبی به نزدک بفرستد.

ناظر نیز بر فعالیت‌های شرکت‌های پذیرفته شده در بازار سهام و اخبار آن‌ها در خصوص حجم و معامله و...

نظارت می‌کند.

اعضای نزدیک گفتنی است، براساس اطلاعاتی که در سایت‌ نزدک درج شده بود و توسط «سرمایه» تهیه شد اشخاص ذیل واجد شرایط عضویت در نزدک هستند : الف) هر کارگزار یا معامله‌گر رسمی ثبت شده (به جز آن‌هایی که سلب شرایط شده‌اند.) ب) هر شخص دیگر می‌تواند به عنوان شخص وابسته عضو نزدک باشد.

( به جز افراد غیرذی‌صلاح) ج) هر دست‌اندرکار بازار، شرکت‌ها و...

گفتنی است این سایت شخص وابسته را شریک، مامور یا مدیر عضو نزدک که تحت نظارت عضو بوده یا ناظر آن یا در استخدام آن باشد تعریف کرده است.

پرسنل دفتری و منشی شخص وابسته شناخته نمی‌شوند.

عضو باید به تعهدات خود همچون بدهی، مالیات و...

در موعدی که نزدک تعیین می‌کند، عمل کند.هر عضو یا شخص وابسته به آن باید از اطلاعات مربوط به تعهدات خود آگاهی داشته باشد.

هیات مدیره نزدک، نیاز نیست که سهام‌دار نزدک باشند.

حداقل دو نفر از اعضای هیات مدیره باید از میان نمایندگان ناشران انتخاب شوند.

مدیران هر ساله در نشست مجمع عمومی عادی سالانه یا نشست ویژه‌ای برای همین منظور انتخاب می‌شوند.

نامزدهای عضویت هیات مدیره باید اسامی خود را به رییس هیات مدیره، مدیر عامل یا دبیر هیات اعلام کنند.بازار فرابورس در ایران نیز زیرنظر سازمان بورس اداره می‌شود و سازمان بورس به عنوان مقام ناظر بر حجم معاملات و...

اما در خصوص شرایط پذیرش هنوز تصمیم‌گیری نشده است اما به نظر می‌رسد بعد از تاسیس این بازار و مشخص‌‌شدن چارت فعالیت این شرکت، شرایط پذیرش شرکت‌ها در فرابورس نیز تعیین می‌شود.

پذیرش آسان در فرابورس محمدرضا خواجه‌نصیری رییس ادارهء امور بورس‌ها و بازارها دربارهء شرایط پذیرش شرکت‌ها در فرابورس به «سرمایه» گفت: «شرایط پذیرش شرکت‌ها در OTC باید به گونه‌ای باشد که بخش دیگر بازار سرمایه که همان فرابورس است را پوشش دهد.» وی تصریح کرد: «شرایط پذیرش شرکت‌ها در این بازار باید ساده‌تر از بورس باشد تا بتوانیم به هدف جذب سرمایه در بخش دیگری از بازار سرمایه برسیم.» او گفت: «برای ورود به این بازارها تا حد ممکن باید ساده گرفت.» رییس ادارهء امور بورس‌ها و بازارها با اشاره به پذیرش شرکت‌های زیان‌ده گفت: «ممکن است که برخی از شرکت‌های زیان‌ده نیز در این بازار پذیرفته شوند اما باید وضعیت شرکت به گونه‌ای باشد که در آ‌ینده امیدی به سودآوری آن‌ها باشد.» وی گفت: «آیین‌نامهء مادهء «45» اطلاع‌رسانی شرکت‌ها برای شرکت‌های خارج از بورس نیز صادق است و تا حدودی نیز بستگی به طراحان بازار اتی‌سی دارد.» گفتنی است، مادهء «45» قوانین و مقررات بازار سرمایهء ایران می‌گوید: «هر ناشری که مجوز انتشار اوراق بهادار خود را از سازمان دریافت کرده است، مکلف است حداقل موارد ذکر شده را طبق دستورالعمل اجرایی که توسط سازمان تعیین خواهد شد به سازمان ارایه نماید; صورت‌های مالی سالانهء حسابرسی شده، صورت‌های مالی میان دوره‌ای شامل صورت‌های مالی شش ماهه حسابرسی شده و صورت‌های مالی سه ماهه، گزارش هیات مدیره به مجامع و اظهارنظر حسابرس و نیز اطلاعاتی که اثر یا اهمیتی به قیمت اوراق بهادار و تصمیم‌سرمایه‌گذاران دارد.

ارایه اطلاعات شفاف در فرابورس بنابراین درخصوص شفافیت اطلاعاتی نیز صرف‌نظر از زیان‌ده یا سودده بودن، شرکت‌ها موظف به ارایهء اطلاعات خود در بازار فرابورس نیز هستند.

او خاطرنشان کرد: «پس از راه‌اندازی بازارهای خارج از بورس، به صورت مرحله به مرحله مقررات اجرایی و نیز ضوابط پذیرش شرکت‌ها تهیه و تدوین می‌شود.» رییس ادارهء امور بورس‌ها و بازارها نقش طرح عملیاتی ارایه شده توسط متقاضی بازار OTC را مهم ارزیابی کرد و گفت: «بسیاری از موارد به طرح عملیاتی که متقاضی ارایه می‌دهد بستگی دارد ولی آنچه مهم است وجود یک رویهء مقرراتی است که سهام سهام‌داران را محافظت کند .

شرایط کارایی بازار بورس اوراق بهادار سازمان بورس اوراق بهادار را می توان در سیستم اقتصادی یک جامعه از سه دیدگاه مورد بررسی قرار داد : ۱) دیدگاه کلان ، که از این نظر می توان آن را ابزار سیاست گذاری پولی و حلقه زنجیره بازار های پولی و مالی دانست.

۲) از دید شرکت های مشارکت کننده در بورس ، که در واقع این بازار برای آنان منبع عمده تشکیل سرمایه و تأمین مالی بشمار می رود.

۳) از دید افراد و سرمایه گذاران ، که برای آنان یک فرصت سرمایه گذاری مطلوب تلقی می شود.

برای اینکه این بازار بتواند به نحو احسن وظایف خود را در قبال سه گروه ایفا کند ، باید کارا باشد .

شرایط کارایی بازار بورس به شرح زیر است : الف) سهولت جریان و دسترسی سریع یا وسیع به اطلاعات شفاف در بازار به صورتی کامل و برای همه : کارا شدن هر بازاری مستلزم این است که اطلاعات مربوط به شرکت ها، شرایط اقتصادی و اوراق بهادار ، به سرعت و سهولت در دسترس همگان قرار گیرد.

این اطلاعات به صورتی مناسب توسط سرمایه گذاران در قیمت ورقه بهادار تفسیر می شوند و بنا بر این قیمت همیشه انعکاسی از اطلاعات رایج است.

برای اینکه این اطلاعات در دسترس همگان قرار گیرد ، باید رایگان باشد.

ب) تعادل بین ریسک و بازده : در بلند مدت ، بین ریسک سرمایه گذاری و بازده آن تعادل ایجاد خواهد شد.

بازار کارا ، بازاری است که در آن ممکن نیست به صورت مستمر ، بازدهی بیش از ریسک متناسب یک دارایی بدست آید.

ج) تعیین قیمت اوراق بهادار بر اساس نیروهای عرضه و تقاضا : در یک بازار کارا ، که در آن اطلاعات به سرعت و سهولت منتشر می شود ، قیمت بر اساس نیروهای عرضه و تقاضا و با توجه به اطلاعات تعیین می شود و نه بر اساس ملاحظات شخصی و فردی .

د) عدم وجود اختلاف شدید میان قیمت جاری و ارزش واقعی ( ذاتی ) اوراق بهادار : ورود مستمر اطلاعات در یک بازار کارا موجب می شود قیمت معاملاتی اوراق بهادار ، نزدیک ارزش واقعی آنها باشد.

در صورتی که بین این دو قیمت اختلاف اساسی وجود داشته باشد بازار کارایی لازم را نخواهد داشت.

هـ) قابلیت نقدینگی بازار : شرط اساسی کارایی بازار ، نقد بودن آن است .

در چنین بازاری ، هر وقت فروشنده تصمیم بگیرد .

باید بتواند به سهولت و سرعت دارایی خود را تبدیل به نقد کند ، در مقابل ، هر وقت خریدار نیز مایل باشد باید بتواند به راحتی اقدام به خرید کند.

حجم سهام در دست مردم ، یکی از عواملی است که بر این ویژگی کارایی تأثیر بسزایی می گذارد.

هر چه تعداد سهام مورد معامله کمتر باشد ،قابلیت نقدینگی آن کمتر خواهد بود.

و) عدم توان فردی در تغییر یکجانبه قیمت ها : در یک بازار کارا ، به دلیل جریان مستمر اطلاعات و تسلط مکانیزم عرضه و تقاضا در معاملات ، شخص یا اشخاصی محدود نباید قادر باشند به طور یکطرفه قیمت ها را تغییر دهند.

شرایط پذیرش اختیار معاملات در بورس بورس اختیار معامله دارائى‌هائى که اختیار معامله در مورد آنها قابل اجراء است را مشخص مى‌سازد.

در مورد اختیار معامله سهام، شرایط پذیرش بورس، سهام قابل قبول براى اختیار معامله را محدود مى‌سازد.

شرایط بورس اختیار معامله شیکاگو (CBOE) در مورد سهام قابل قبول براى اختیار معامله به قرار زیر مى‌باشد: - شرکت بایستى قبل از کسر موارد غیرعادی، حداقل یک میلیون دلار در ۲۴ ماهه گذشته، سوددهى داشته باشد و هیچ کوتاهى در انجام تعهدات ۱۲ ماهه گذشته خود نباید داشته باشد.

- شرکت بایستى حداقل ۶۰۰۰ سهامدار داشته باشد.

- حداقل ۷ میلیون سهم باید متعلق به سهامدارانى باشد که در داخل شرکت نیستند.

- سهام باید در شش ماهه گذشته به قیمت حداقل ۱۰ دلار معامله شده باشد.

- حجم معاملات سهام در ۱۲ ماهه گذشته باید حداقل ۴/۲ میلیون سهم باشد.

اگرچه مسئولیت انتخاب سهم‌هائى که امکان مبادله اختیار معامله در آنها وجود داشته باشد، به عهده بورس است؛ ولى ”کمیته بورس و سهام“ یا SEC ـ (Securities and Exchange Commission)، که بازوى اجرائى قوانین سهام و اختیار معامله مى‌باشد، در برخى موارد مجبور به مداخله بود.

بورس اختیار معامله شیکاگو (CBOE) بر این عقیده بود که چند پذیرشى (Multiple Listings ـ پذیرش همان اختیار معامله‌ها در بیش از یک بورس) به نفع جامعه نیست، لذا هر بورسى باید به یک سرى سهام خاص اختصاص داشته باشد.

اما سایر بورس‌ها و کمیته بورس و سهام (SEC) معتقد بودند که چندپذیرشى باعث ایجاد رقابت میان بورس‌ها مى‌وشد.

در حالى‌که این مسئله در دست مطالعه بود، کمیته بورس و سهام (SEC) به حدود ۲۰ اختیار معامله اجازه داد که چندپذیرشى شوند و بقیه اختیار معامله‌ها را به‌وسیله قرعه‌کشى بین بورس‌ها تقسیم کرد.

صرف‌نظر از چگونگى حل این مشکلات، این مسئله قابل توجه است که تعیین پذیرش یا عدم پذیرش اختیار معامله یک سهام خاص در اختیار شرکت صادرکننده آن سهام نمى‌باشد تا جائى‌که حتى یک شرکت به نام ”گلدن ناگت ـ Golden Nugget) با پذیرش سهام خود براى صدور اختیار معامله، مخالفت ورزید و حتى موضع قانونى در قبال آن اتخاذ نمود.

اما سرانجام پس از بیش از دو سال، دادگاه دعوى او را نپذیرفت.

در مورد پذیرش سایر دارائى‌ها براى صدور اختیار معامله، به‌نحو دیگرى تصمیم‌گیرى مى‌شود.

به‌عنوان مثال، اگر بورسى بخواهد اختیار معامله‌اى را روى یک شاخص (Index) ایجاد کند، ابتدا طرح پیشنهادى خود را همراه با چگونگى قرار داد، دوره و شرایط آن به کمیته بورس و سهام (SEC) تسلیم مى‌نماید تا براى انتشار اختیار معامله کسب اجازه نماید.

این کمیته طرح پیشنهادى را مورد ارزیابى قرار داده و نسبت به رد یا قبول آن تصمیم‌گیرى مى‌نماید.

علاوه بر شرایطى که براى پذیرش اختیار معامله یک سهم ذکر شد، بورس حداقل شرایطى را که سهام باید دارا باشد تا پذیرش خود را از دست ندهد، نیز تعیین مى‌کند .

این شرایط مشابه شرایط اولیه هستند، منتهیٰ با سخت‌گیرى بیشترى نسبت به آنها.

البته در تمام موارد بورس این توانائى را دارد که نسبت به شرایط پذیرش یا عدم پذیرش، استثناهائى قائل شود.

تمام اختیار معامله‌هائى که از یک نوع خاص، یعنى اختیار خرید یا اختیار فروش، هستند و مربوط به یک سهام خاص مى‌باشند، به‌عنوان یک ”طبقه اختیار معامله“ مطرح مى‌شوند.

به‌عنوان مثال، اختیار خریدهاى شرکت لوازم دیجیتالى یک طبقه از اختیاز معامله هستند و اختیار فروش‌هاى این سهم طبقه دیگرى را تشکیل مى‌دهند، اما یک ”سرى اختیار معامله“ عبارت است از: تمام اختیار معامله‌هاى یک طبقه خاص که داراى قیمت اعمال و تاریخ انقضاء یکسان هستند، به‌عنوان مثال، اختیار خریدهاى ۱۶۵ دلارى ماه ژوئن شرکت لوازم دیجیتالی، یک سرى خاص هستند همان‌گونه که اختیار فروش‌هاى ۱۶۰ دلارى ماه اکتبر این شرکت، سرى دیگرى از اختیار معامله را تشکیل مى‌دهند.

منابع : سایت اطلاع رسانی آفتاب : www.aftab.ir سایت اطلاع رسانی دانشنامه رشد : www.daneshnameh.roshd.ir سایت اطلاع رسانی تبیان : www.tabyan.net سایت جستجوگر گوگل : www.google.com