پول ،در جامعه ها ی نخستین تحصیل انواع کالاهای تولید شده جهت مصرف فقط از راه تعویض کالا امکان داشت و این مبادله با مشکلات بسیاری همراه بود از جمله:
1-تعیین ارزش کالا:بر اساس قبول واحد معین که مورد تأیید طرفین معامله باشد.
2- تعیین خریدار و فروشنده:که هر دو نیاز به کالاهای عرضه شده طرف مقابل داشته و آماده مبادله دو کالا با یکدیگر باشند.
برای حل چنین مشکلاتی بشر در ابتدا اشیاء و کالاهایی را بعنوان تعیین کننده ارزش کالاها انتخاب کرد که با وجود رفع مشکلات بالا مشکلات دیگری پیش روی بشریت قرار گرفت.
تنوع تولید و رفع نیاز بشر از تولیدات مختلف در مسیر گسترش اقتصاد کشورها موجب پیدایش یک وسیله اقتصادی مورد قبول عامه بنام پول شد.
بانکداری در جهان بهنگامی آغاز شد که داد و ستد و مبادله کالا بین مردم شروع و حتی با گسترش تجارت پیش از آنکه پول به مفهوم جدید مورد استفاده قرار گیرد نیاز به خدمات موسسات بانکی محسوس تر گشت و احتیاج به یک وسیله پرداخت و سنجش ارزشها و بالاخص وصول مطالبات از مشتریان دور و نزدیک با وجود خطرات ناشی از نقل و انتقال پول ایجاب می کرد که این فعل و انفعالات توسط مؤسساتی بنام بانک انجام گیرد.
کلمه بانک اصطلاحی است قدیمی که از واژه آلمانی Bank به معنای نوعی شرکت اخذ و رواج یافته و شاید هم از کلمه Banca که یک لغت ایتالیائی و به معنای نیمکت صرافان بکار برده می شده مشتق شده است.
2-
1-بانکداری دوره قدیم:
الف-بابل:معاملات بانکی به شیوه ابتدایی- مقررات مربوط به دادن وام و قبول سپرده و سرمایه گذاری در قوانین حمورابی-فعالیت معابد این شهر به عملیات بانکی حدود 2000 سال قبل از میلاد مسیح
ب-یونان:اشتغال بعضی از معابد به صرافی علاوه بر بانکهای خصوصی از جمله معبد دلفی که به دلیل وجود جنگها داخل معبد مطمئن ترین محل برای نگهداری پول به شمار می آمد.
پ-ایران:قبل از دوره هخامنشی بانکداری به شیوه ابتدایی و در انحصار معابد و شاهزادگان بود.در زمان هخامنشیان بازرگانی رونق یافت و پول مسکوگ رواج گرفت .بانک اجیبی متعلق به یهودی معروفترین بانک آن دوره
ت-رم:عملیات بانکی بانکداران رمی از بیشتر جهات بیشتر عملیات بانکی کنونی
ث-چین:در حدود قرن ششم قبل از میلاد بانکداری رواج داشت.و اختراع کاغذ از نظر بانکداری اهمیت بسیار زیادی داشت.
2-بانکداری قرون وسطی(قرون پنج تا پانزدهم میلادی)
در قرون وسطی بانکداری و تجارت به مفهوم آنچه در یونان و امپراطوری رم وجود داشت عملاً از بین رفت و پس از سقوط یک سیر قهقرایی در عملیات بانکی و سایر مظاهر تمدن بشری پیدا شد.
عرف بانکداری با انجام برخی فعالیتهای یهودیان حیات تازه ای یافت و به دلیل تعصب شدید مقامات کلیسا علیه دریافت از افراد و منع مشروط آن در مذهب یهود که گرفتن بهره از غیر یهودیان آزاد بود عملاً بانکداری در انحصار یهودیان قرار گرفت.
3-
3-بانکداری در دوره جدید:
با پیشرفت تدریجی تجارت و داد وستد در سواحل مدیترانه بخصوص شهرهای ونیز و فلورانس و با کشف آمریکا و راههای جدید و استقرار روابط بازرگانی بین غرب و شرق دامنه فعالیتها به دیگر نقاط نیز گسترش یافت.و نتیجه آن استفاده روز افزون از خدمات بانکی و ازدیاد روز افزون بانکداران بخصوص در شهر ونیز شد تا جایی که قدرت آنها به اندازه ای شد که پادشاهان پول غرض می دادند.
ورود طلا و نقره ی فراوان از آمریکا و رفع ممنوعیت دریافت بهره در آئین مسیح به اثر نقره ای جان کالون رهبر پروتستانها نیز باعث ازدیاد و تکامل فعالیتهای بانکی شد.
4-
تعریف بانکداری الکترونیک
بانکداری الکترونیک :ارایه اتوماتیک خدمات سنتی و جدید بانکی از طریق الکترونیک یا کانالهای ارتباطی فعال.
بانکداری الکترونیک شامل سیستمی است که مشتریان مؤسسات مالی چه حقیقی و چه حقوقی را قادر می سازد،تا به حسابهای خود دسترسی داشته ،تجارت انجام داده یا اطلاعات درباره محصولات مالی و خدمات ،از طریق شبکه های عمومی یا محلی از جمله اینترنت بدست آورند.
مشتریان می توانند از طریق وسایل الکترونیکی مانند کامپیوتر شخصی (PC) ،منشی دیجیتال شخصی (PDA) ،دستگاههای خودپرداز (ATM) تلویزیون،تلفن و یا موبایل به خدمات بانکداری الکترونیک دسترسی داشته باشند.
6-
بانکداری اینترنتی internetBonking Online Banking
1-سایتهای اطلاعاتی :حاوی اطلاعاتی درباره مؤسسه مالی و محصولات و خدمات آن مؤسسه می باشد.
2-سایتهای عملیاتی:حاوی ابزاری جهت انجام معادلات و دسترسی به حساب می باشد که شامل :
الف-مدیریت حساب
ب-پرداخت و مشاهده صورتحساب
ج-افتتاح حساب جدید
د-سرمایه گذاری و واسطه گری
ه-قرارداد وام های تجاری
و-پرداختهای B2B
ح-انتقال وجوه
Booklet agast 2003
Fedeval Financial institytions
Examination coancil
5-
اجزای بانکداری الکترونیک:
5-Telebanking :استفاده از تلفن برای اطلاع از موجودی و گرفتن صورت حساب .
2-Creditcards (کارتهای اعتباری):استفاده از کارتهای اعتباری جهت بالا بردن قدرت خرید
3-Dehit cards (کارتهای بدهکار ):جهت استفاده از دستگاههای خود پرداز و پایانه های فروش
6-Pc Banking:استفاده از کامپیوتر شخصی جهت دسترسی به حساب
TV Banking:استفاده از تلویزیون جهت دسترسی به حساب
1-Internet Banking:استفاده از تلویزیون جهت دسترسی به حساب
4-Mobile Banking:استفاده از تلفن همراه جهت دسترسی به حساب
در سال 2002در یونیون بانک سوئیس به صورت آزمایش اجرا شده است.
1/5-
موارد اهمیت بانکداری الکترونیک
از نظر مشتریان بانک
1-عدم نیاز به حضور فیزیکی در محیط بانک و صرف وقت جهت انجام امور بانکی
2-عدم نیاز به برخورد مستقیم با متصدی امور بانکی و امکان کنترل حساب از هر نقطه ی دلخواه
3-دسترسی به حساب به صورت 24 ساعته
از نظر بانک
1-مهمترین مورد تغییر شیوه های اقتصادی
2-کاهش هزینه ها
هر فعالیت از طریق اینترنت هزینه برابر یک سنت دارد .
هر فعالیت ATM هزینه ای برابر 27 سنت دارد .
هزینه بانک برای مراجعه حضوری مشتری به باجه هر بار 07/1 دلار می باشد.
3-کاهش حجم فعالیت نیروی انسانی
تاریخچه دستگاه های خود پرداز (ATM)
1960 First Notional
بانک نیویورک اولین دستگاه در چندین شعبه خود بکار گرفت که مشتریان با استفاده از آن صورتحسابهای خود را پرداخت نموده و رسید دریافت کنند.
1967 اولین دستگاه پرداخت کننده پول در شعبه بانک Barclays به کار گرفته شد که به وسیله کارتهای کاغذی که از باجه های بانک تهیه می شد کار می کرد.
1968 تعدادی از شعب بانکی از دستگاههایی استفاده کردند که برای پرداخت به کارتهای پلاستیکی احتیاج داشت که از باجه بانک تهیه می شد و پس از دریافت پول کارت توسط دستگاه ضبط می شد و مشتری باید برای استفاده بیشتر کارتهای بیشتری تهیه می کرد.
1969 اولین ماشینی که کارت مغناطیسی را قبول می کرد در بانک Chemical در نیویورک به کار گرفته شد که توسط شرکت دکیوتل (Docutel)ساخته شده بود که این بانک در این مورد گفت ما در ساعت 9 صبح روز 3 سپتامبر سال 1969 درهای شعبه را گشودیم و دیگر هیچ وقت آنها را نخواهیم بست.
1971 اولین دستگاه خودپرداز واقعی که تمام عملیات باجه را انجام می داد توسط شرکت داکیوتل ساخته شد در این سال شرکتهای دای بولد(Diebold) در آمریکا و نوجیتسو در ژاپن نیز دستگاههای مشابهی ساختند.
1973 این سال ،سال ازدیاد تعداد خودپردازها بود به طوری که 2000 دستگاه در امریکا نسب شد.
1974 در این سال ارتباط بین دستگاههای خود پرداز انجام شدو آنها به صورت Online به یکدیگر مرتبط شدند.
تاریخچه
در سالهای نخستین دهه ی 1970 بانکهای عمده تلاشی یکپارچه را برای فراهم ساختن امکان نقل و انتقال مستقیم پول به صورت الکترونیکی از یک حسب به حساب دیگر آغاز کردند.
ابداع کامپیوترهای شخصی و مودمها به ایجاد سیستمهای بانکی قابل دسترسی از بیرون منجر گردید،پدیده ای که به بانکداری مبتنی بر رایانه های شخصی(Pc banking)موسوم گردید.به ترتیب شرکتها توانستند ،با استفاده از رایانه های شخصی به سیستمهای بانکی متصل شوند و از طریق EFT ها (EFT=Electronical funds Transfer به معنی جابه جایی الکترونیکی وجوه )و TT ها (جابجایی تلگرافی Telegraphical Transfers )دست به نقل و انتقال وجوه بزنند.به علاوه انتقال الکترونیکی داده ها (EDI)معمولاً جزیی از EFT به شمار می آمد و پذیرش اسناد مربوط به سیاهه تجاری فاکتور و انجام خودکار پرداختها را پس از تأیید مدارک مزبور امکان پذیری نمود.
تا اواخر دهه 1970 مشتریان خرده می توانستند پرداخت به شرکتها را از طریق برداشت مستقیم direct debit)
یا ATM انجام دهند.
در این روشهای پرداخت مبالغ مستقیماً از حساب بانکی مشتری به حساب شرکت منتقل می شوند.امروزه گزینه های متعددی برای پرداخت وجود دارند که بیشتر آنها در بردارنده EFT می باشند.
7
بانکهای الکترونیکی (e-Banks)
-بانکهای الکترونیکی سازمانهای بانکی هستند که بدون داشتن شعبه خدمات بانکی ارائه می نمایند حسابهای معمولاً مجانی که کاربران ثبت نام می کنند ایجاد می شوند .برای ارسال وجه دارنه حساب باید از حساب بانکی عادی خود پول واقعی به حساب بانکی الکترونیکی خود منتقل نماید.مبالغ منتقل شده در هر زمانی قابل برداشت از حساب هستند.هدف از این کار کاهش هزینه های انتقال بانکداری سنتی از طریق محدود کردن هزینه سربار شعب و مدیریت پول نقد است .اخیراً اشکال گوناگونی از الگوی بانک الکترونیک شروع به ظاهر شدن کرده اند،از جمله ک
×بانکهای سنتی که هنوز هم همان نرخهای قبلی را مطالبه می کنند.
×بانکهای الکترونیکی کاملاً جدید که هیچ هزینه ای مطالبه نمیکنند.
×مراکز دلالی که حسابهای الکترونیکی سرمایه گذاری را اداره می کنند.
×شرکتهای بیمه ای که عملیات مربوط به حسبها را انجام می دهند.
×دزدها،کلاهبرداران و افرادی از این قماش
×تمام انواع پدیده های گوناگونی که هر روز ظاهر می شوند.
×
-اخطار درباره بانک های الکترونیکی