مقدمه :
انسان از بدو پیدایش تا کنون با دستیابی تدریجی به نتایج علوم و فنون مختلف همواره سعی کرده است از طریق به کارگیری این نتایج و امکانات موجود در طبیعت و ابزار ساخته دست خود از همه موهبت های مادی و معنوی کائنات بهره مند شود ، که استفاده از میوه ها یکی از آنهاست ، در خصوص میوه ها ، شناخت انواع آن و آگاهی از خواص و ترکیبات آنها ، بسیاری از مشکلات نگهداری ، انبار کردن ، نحوه مصرف و عرضه آن را به بازار حل کرده است ، اصول نگهداری میوه در مراحل مختلف و قابلیت عرضه و مصرف آن مربوط به یک سری واکنشهای پیچیده است که لازمه آن اطلاع کافی و تجزیه و تحلیل دگرگونی های شیمیایی آن است . با توجه به اینکه در حال حاضر هنوز کیوی میوه ناشناخته است و همه عرضه کنندگان و مصرف کنندگان از خواص و راههای نگهداری آن آگاهی کافی ندارند بهره گیری از تحقیقات دانشمندان داخل و خارج از کشورمان در این برهه از زمان منطقی است زیرا یاری گرفتن از خبرگان قطعاً می تواند راه را برای تولید بیشتر و بهتر و همچنین نگهداری و عرضه اصولی تر کیوی این میوه بیگانه که ملیت ایرانی را به خوبی پذیرفته و تقریبا بومی کشور شده است و امروزه می رود تا مانند زیتون نقش مهمی در اقتصاد میهن عزیزمان ایفا کند ، هموار نماید .
تاریخچه و مشخصات گیاه شناسی کیوی
درخت کیوی مانند درخت مو ، دارای ساقه و شاخه های پرپیچ و خم و بالا رونده و برگهای قلبی شکل است . این گیاه ابتدا به صورت وحشسی می روئیده ، امروزه محققین و کارشناسان طبقه بندی علوم گیاهی بر طبق معیارهای خود گونه های موجود را اصلاح کرده و 36 گونه آن را که از حیث اقتصادی و میزان بار دهی و سایر اصول کشاورزی و باغبانی دارای اهمیت هستند را ترویج می دهند . میوه اکثر این گونه های وحشی و یا اصلاح شده ، بیضی شکل و قهوه ای رنگ و پرز دار است . درخت بالا رونده کیوی اساساً نیاز به پایه و داربست داشته و در جنگلها روی درختان همجوار تکیه داده و در بعضی موارد به ارتفاع حدود 30 متر نیز می رسد . به همین دلیل امروزه در باغها با اصلاح نژاد ، از رشد بی رویه ی آنها جلوگیری کرده و ارتفاع درختان را در مقیاس 7 الی 8 متر محدود می کنند تا از نظر اصول باغداری قابل استفاده و تعریف شده باشد .
داربست های به کاررفته در باغها اکثرا آهنی گالوانیزه یا بتونی که به صورت های ستونی تی بار – سیستم آلاچیقی – سیستم حصاری یا دیواری است . درخت کیوی مقاومت خوبی از خود نسبت به سرما نشان می دهد ، این درخت سرمای 10 تا 40 درجه سانتیگراد را با توجه به منطقه و نوع درخت تحمل می کند .
ورود درخت کیوی به ایران ، مربوط به سالهای 1340 تا 1347 توسط محققین ایستگاه کشاورزی رامسر بوده است . که کشت انواع مرقوب آن از سال 1365 شروع شده میوه ی کیوی بسیار متنوع بوده و از نظر فاکتورهایی چون اندازه - شکل – صاف یا کرکی بودن متفاوتند .
وزن میوه نارس تقریبا کمتر از 20 گرم و وزن آن در انواع رسیده و کامل بین 20 تا 180 گرم است به نوع درخت و شرایط آب و هوایی و میزان توجه و مراقب و میزان آبیاری و کود دهی و سم پاشی به موقع بستگی دارد . عواملی که در پرورش درخت ، میزان محصول دهی ، کیفیت و مرغوبیت میوه نقش مهمی دارند عبارتند از : آبیاری صحیح در طول سال ، سرمای کافی در فصل زمستان ( خواب درختان ) نور و حرارت کافی ، جنس خاک از نظر پذیرش و نگهداری ، آب کافی و عبور آب اضافی از سیستم ، اسیدیته خاک (PH) 5/5 – 5/6 ، میزان کودهای لازم و حذف علفهای هرز است .
این درخت به صورت کاشتن ، قلمه زدن ، پیوند زدن زیاد می شود .
سطح داخلی میوه در یک برش عرضی به صورت یک صفحه روشن سبز رنگ است با سفیدک میانی و شعاعهای سفید رنگ و هماهنگ شده در تمام سطوح به صورت یک چرخ همراه با دانه های سیاهرنگ به نام دانه یا بذر مشخص است .
فیزیولوژیکی میوه کیوی
کیوی میوه ای تنفسی و تابع شرایط اقلیمی و آب و هوا است ، که همه انواع آن در شرایط معمولی و حداقل حرارت نسبت به جزیی ترین تراکم گاز اتیلین (C2H4) موجود واکنش نشان داده و تأثیر پذیر است . بیشترین قسمت میوه کیوی را نشاسته تشکیل می دهد و باعث گسی مزه آن در ابتدا می شود و این نشاسته طی فرآیندهایی تبدیل به قندهای قابل جذب می شود . که در این حالت میوه از نظر شکل و ساختاری ظاهری نرم و رسیده پیدا می کند .
معیار رسیدگی و پختگی میوه با واحد درصد مواد جامد محلول در آب سنجیده می شود که با دستگاه قند سنج اندازه گیری می شود ، گاز ایتان غشاء خارجی میوه را نرم می کند و با غشاء نرم شدن آن می شود . می دانیم که هوای بالای صفر درجه سانتیگراد در افزایش گاز اتیلن موثر هست و میوه را نرم می کند .
ترکیبات کیوی
میزان نشاسته در میوه کیوی :
ترکیبات عمده میوه کیوی را نشاسته که یکی از قندهای بسیار مهم است تشکیل می دهد . این میوه هم ردیف سایر میوه ها چون سیب – موز و مانگو ( نوعی میوه نشاسته دارد ) قرار دارد و میزان نشاسته آن در بین میوه های جوان بین 5 تا 8 درصد نوسان دارد . در بررسی ها اختلاف اساسی انواع کیوی از نظر طعم و مزه شیرینی و سایر فاکتور های مهم مربوط به اختلاف در میزان پلی ساکارید ها و تغییرات ساختمانی آنها می شود .
هر چه میزان نشاسته به مرور زمان کمتر شود از میزان چسبندگی و غلظت میوه نیز کاسته می شود .
ویتامین ث موجود در میوه :
میزان ویتامین ث (c) که یکی از حیاتی ترین اسیدهای خوراکی و لازم بدن است در میوه کیوی فراوان یافت می شود .
افزایش ویتامین ث در اواسط فصل چیدن کاملا محسوس است و که گاهی اوقات میزانش به 100 میلی گرم در 100 گرم از میوه می رسد . بیشترین آفت ویتامین ث در کیوی زمانی است که زمان نگهداری آن از 40 ماه تجاوز کند پس برای دستیابی به این ویتامین باید میوه ها در طول 4 ماه پس از چیدن مصرف شوند تا اثرات سازنده آن در ترمیم بافتهای بدن مشاهده شود . به نقل از یک مجله خارجی به اطلاع می رسد که مصرف مواد غذایی و میوه های سرشار از ویتامین ث بیش از مقدار مورد نیاز روزانه می تواند عمر انسان را طولانی کند و این طول عمر حاصله به دلیل افزایش مقاومت بدن این افراد در برابر امراض عروقی و قلبی می دانند .
ارزش غذایی کیوی :
هر 100 گرم کیوی 57 کالری دارد به علت کم کاری بودن آن را می توان چند بار در روز بدون نگرانی استفاده کرد در حالیکه میوه های دیگر از جمله موز بسیار انرژی زا هستند و مختصری هم چربی دارند . مهمترین ارزش غذایی میوه کیوی ویتامین ث موجود در آن است پس یک کیوی 75 گرمی تقریبا تمام نیاز بدن به ویتامین ث که 80 میلی گرم برای بزرگسالان و 60 میلی گرم برای کودکان است را پوشش می دهد ، میوه کیوی دارای املاح مهمی مثل : پتاسیم ، منیزیم ، فسفر ، کلسیم ، سدیم و فیبر است و تا اندازه ای هم ویتامین E دارد .
کیوی مانند پرتقال عمل سرطانی بعضی از مواد را خنثی می کند . پس وقتی می خواهید اثر سرطانی یک سیگار را خنثی کنید باید یک پرتقال یا یک کیوی را بخورید .