دانلود مقاله مشخصات تاریخی و معماری سیزاغ

شناخت :

1-1 ) مشخصات تاریخی و عمومی شهر و علل رشد و انحطاط آن

شهری که توصیف آن در این رساله آمده سیزاغ نام دارد این شهر در عرض جغرافیائی 3 و27 و35 عرض شمالی در یک منطقه نیمه کوهستانی زاگرس محصور است . هسته اولیه این شهر در دره ای با شیب کم از ناحیه شرق و جنوب و محصور به دو کوه شمالی و جنوب غربی است .

این شهر از کوچ اقوام آریایی در 2000 سال قبل از میلاد مسیح بصورت یک قوم کوچک که با کشاورزی بسیار ابتدایی امرار معاش مینمودند شکل گرفت و بصورت یک روستا شهر رونق پیدا کرد و تا 3000 سال دستخوش عواملی مختلف چون بیماری و قحطی قرار گرفت ولی برجای ماند و در 2500 سال قبل شهری نسبتاً آباد شد تا اینکه در زمان یورش قوم سود ( 500 سال بعد ) مردم زیادی در آن کشته ، و بنای های بسیاری ویران شد و شهر بصورت نیمه مخروبه درآمد و ساکنین کمی داشت تا اینکه 600 سال بعد از میلاد به دلیل عوامل امنیتی و امرار معاش بهتر ، شهر حدود 5 کیلومتر به سمت شهر تغییر مکان داد و در قسمت جنوبی کره شمالی آن ( سوران ) بصورت یک قلعه نظامی ساخته شد . که علّت آن شکل گیری یک دولت قوی مرکزی و سقط بر شهرهای آن دوره بود .

مرداویج که یکی از سرداران آنوش دوم بود ، مردم را به مکان جدید سوق داد و قلعه شمالی آن را ساخت و نام خود را بر شهر نهاد که بعدها به سیزاغ تغییر نام یافت . از نام قبلی آن اطلاعی در دست نیست ، با ظهور اسلام شهر چند بار تغییر و تحول یافت و بناهایی به آن اضافه یا کم شد ، به جا مانده در آن تقریباً همگی مربوط به دوره اسلامی است و مربوط به حدود 500 سال پیش به بعد

1-2 ) مشخصات جغرافیائی ، طبیعی و اقلیمی شهر :

آنطور که ذکر شد سیزاغ کنونی در دامنه جنوبی سلسله جبال زاگرس قرار دارد و در دامنه جنوبی کوه سوران ، دارای آب و هوایی مطلوب کوهپایه ایست بهار بسیار دل انگیز و مفرح و تابستانهای نسبتاً گرم دارد و زمستانها بسیار سرد و برفگیر است ، رودخانه ای نیز به همان نام ( سیزاغ ) از جنوب آن عبور میکند باد غالب آن در سمت دره و از شمال غرب میوزد ( سیاه باد ) . جنوب شهر دارای زمینهای آبرفتی و مستعد برای کشاورزی است که متاسفانه از رونق افتاده است ( حاشیه رودخانه ) اگر چه زمانی در این  نواحی کشاورزی بسیار پر رونق بوده است ( نقشه تاریخی ) .

در غرب و شمال غرب درختان طبیعی و کشت مصنوعی از نفوذ باد به داخل آن جلوگیری میکند و در شمال شرق آن یک معدن دولومیت با ظرفیت سال نه حدود 2700 تن وجود دارد که به اشتغال آن کمک زیادی نموده است شهر تاکنون چند بار طغیان رودخانه را به یاد دارد و در سابقه آن ریزش برف از کوه شمالی آن نیز میتوان سراغ گرفت این شهر از نظر جغرافیای سیاسی ، مرکز استان زاگرس است .

1-3 ) خصوصیات اجتماعی و اقتصادی سیزاغ :

مردم این ناحیه فارسی زبان هستند اگر چه اقوام کرد نیز در آن زندگی میکنند ، آنچنانکه در سابقه تاریخی ذکر شد ساکنین شهر با پرداختن به کشاورزی و دامپروری امرار معاش داشته اند ولی هنگامیکه شهر امنیت بیشتری یافت هنر وصنعت نیز رونق یافت تا جایی که گلیم وفرش وبرخی صنایع دستی و همچنین ساختن بناهایی با اهمیت بیشتر در آن آغاز شد و خدمات تازه تجاری و اداری نیز در آن رشد یافت و جنبه شهر نشینی آن اهمیت بیشتر یافت .

با ظهور عصر صنعت بخاطر وجود آب فراوان و کشف معدن دولومیت این شهر اهمیّت صنعتی نیز یافت و بر رونق آن افزوده شد در شهر سیزاغ کنونی طبق آخرین آمارگیری 000/400 نفر زندگی میکنند و شهر به یک قطب نیمه صنعتی ، آموزشی ، توریستی و همچنین کشاورزی و دامپروری ( در حومه آن ) تبدیل شده است همانطور که ذکر شد معدن دولومیت شمال شرقی شهر نیز در اوج گیری شهر نقش موثری داشته است با وجود تمام عوامل مثبت یاد شده رشد جمعیتی شهر و توسعه سریع شهر نشینی و اقتصاد بیمار کشور باعث شده که درصد نرخ بیکاری در آن به n% برسد که اهمیت ایجاد مشاغل جدید را در آن نمایانگر میسازد

1-4 ) مالکیت اراضی :

آنچه در مالکیت اراضی بیشتر مطرح است توسعه و گسترش شهر در زمینهای شهری و حومه آن است . در قسمت مرکزی سیزاغ که بناهای قدیمی فراوان با بافتی ارگانیک دارد امکان ساخت وساز ابنیه بسیار محدود است در منطقه غربی آن نیز و در فاصله 2 کیلومتری یک منطقه باستانی حفاظت شده قرار گرفته است ( شهر قدیم ) که سابقه تاریخی آن ذکر شد منطقه ذکر شده دارای بناهای باقیمانده از قبل از اسلام است .

از ناحیه شمال نیز شهر به خاطر وجود کوه سوران با شیب زیاد محدود و بسته است و شمالی ترین بنا و مرتفع ترین آن قلعه نظامی است که در دوران های تاریخی مختلف ساخته شده است در قسمت جنوبی شهر نیز زمینهای کشاورزی محدودی وجود دارند همچنین برخی خدمات فراشهری چون پایانه های مختلف مسافربری در آن ایجاد شده است در شمال شرق نیز معدن دولومیت و ناحیه حفاظتی آن قرار گرفته است و تقریباً تنها منطقه باز و بدون مالکیت شرق شهر است که توسعه فعلی شهر نیز بدان سمت بیشتر بوده است .

1-5 ) تاسیسات و تجهیزات شهری :

در سیزاغ یک فرودگاه تازه تاسیس ، ایستگاه راه آهن ، ترمینال مسافربری وجود دارد که اغلب در ناحیه جنوبی شهر قرار گرفته اند همچنین شهر دارای یک تصفیه خانه فاضلاب و سیستم شبکه ای فاضلاب است که در سالهای اخیر به بهره برداری رسید . در حومه شرقی آن نیز یک نیروگاه سوختی و یک سیلوی بزرگ گندم و همچنین چند کارخانه بزرگ و کوچک وجود دارد که باعث آلودگی آب شهر شده است تجهیز

تجهیزات به کار رفته در شهر نیز عبارتند از چند پل بر روی رودخانه که یکی از آنها بسیار قدیمی و زیباست و بعضاً عناصر شهری بصورت تجهیزات پارکها و علائم و نمادها و یا دواره ها و عناصر دیگری که جنبه هشداری تبلیغی و ... دارند

1-6 ) شبکه عبور و مرور شهری :

بحث درسترسی در سیزاغ از اهمیت ویژه ای برخوردار است این اهمیت بخاطر وجود چند نکته است . اولاً وجود بافت ارگانیک در مرکز و شمال آن که به رواج تمامی شهرهای قدیمی مشکلات خاصی را به علت عدم تطابق زندگی ماشینی با فضای سنتی دارد . ثانیاً وجود رودخانه ای بین مرکز و جنوب که در طول شرقی و غربی شهر ، آن را به قسمت تقسیم نموده است که دسترسی ها را محدود و غیر منطقی و طبعاً بافت شهر را دچار ناهمگونی نموده است ، ثالثاً عدم وجود برنامه ریزی مطلوب در شبکه های دسترسی به علت وجود بافت قدیم و عوارض مختلف جغرافیایی . این مشکلات خود عوارض زیادی ایجاد نموده است که در جای خود بیشتر بررسی میشود

به طور کلی شبکه دسترسی شهر دارای چند خیابان اصلی و طولانی شرقی و غربی است که در نقاط زیادی توسط شبکه های عمودی شمالی جنوبی قطع شده اند و در بعضی نقاط تقاطع ها تبدیل به میدان شده اند یک کمربند جنوبی شرقی غربی نیز در شهر به ترافیک درون شهری کمک میکند .

1-7 ) ساختار شهر :

شهر سیزاغ در قسمت مرکزی دارای بافت متراکم نظیر دیگر شهرهای قدیمی است یک منطقه تجاری ، اداری و مذهبی در مرکز شهر وجود دارد که رفتارهای شهری را تا حدی متمرکز خود نموده است ( بازار -  ارگ و مسجد جامع ) در حواشی آن بافت مرحله دوم شهر است که از حدود 80 سال پیش به آرامی شکل گرفته و تا حدود 25 سال پیش پیشرفتی نه چندان منضبط ( تقریباً نیمه ارگانیک ) به شهر داده است دارای عملکردهای تازه اداری ، تجاری و آموزشی و بعضاً پارک های محلی کوچک است اما خدمات به علت توسعه اندک شهری و عدم برنامه ریزی چندان پاسخگو نیستند و نبوده اند .

در مرحله سوم که از حدود 25 سال پیش آغاز شده است توسعه اصلی شهر با توجه به بعضی اصول طراحی و برنامه ریزی شهری و کنترل سرانه های خدماتی و طرحهای و تفصیلی دارای شکل منطم و عملکردهای شهری شده است و بعضاً مسائل شهری در آن حل شده است .

1-8 ) سیمای شهر :

در بافت ارگانیک و مرکزی شهر سیزاغ فضاها و نماهای خاص سنتی هنوز به طور وسیع دیده میشود اگر چه با توسعه شهرنشینی مدرن بر سیما و ظاهر کلاسیک آن لطمه وارد شده است . لیکن تعاریف فضا و توده در آن مخصوصاً در نواحی پنهان بافت ( کوچه ها و خانه ها و تکیه ها و ... ) هنوز ساختار خود حفظ نموده است و سالانه این بافت گردشگران داخلی و گاهاً خارجی بسیاری را پذیر است . بافت میانی شهر ، گرفتار یک ناهمگونی شدید در فضاها و نماها و ناخوانایی در لبه های شهری گشته است در بسیاری از محلاًت بافت میانی تنها به حرکت طولانی شبکه ها به صورت دو بعدی توجه شده است و به توده های

یک فضا در بافت قدیم سیزاغ ( دارای اصالت و هویت خاص خود )

بدنه خیابان در بافت میانی سیزاغ ( ناخوانایی و عدم انسجام در بدنه شهری )

عملکردهای جدید هویت بافت قدیم را مخدوش نموده است ( بافت قدیم )

شکل دهنده آن توجه زیادی نشده است توده ها نسبت به هم بی اعتنا بوده و هر کدام به تنهایی معنی دارند و فضاها نیز بی هویت شده اند . در بافت جدید که در بعضی مناطق با اصول تازه شهر سازی و رعایت تراکم ها و اصول شبکه بندی و تقسیمات شهری همراه بوده است تا حدی بافت شهری هویت نمایی و عملکردی یافته است .