شناخت : 1-1 ) مشخصات تاریخی و عمومی شهر و علل رشد و انحطاط آن شهری که توصیف آن در این رساله آمده سیزاغ نام دارد این شهر در عرض جغرافیائی 3 و27 و35 عرض شمالی در یک منطقه نیمه کوهستانی زاگرس محصور است .
هسته اولیه این شهر در دره ای با شیب کم از ناحیه شرق و جنوب و محصور به دو کوه شمالی و جنوب غربی است .
این شهر از کوچ اقوام آریایی در 2000 سال قبل از میلاد مسیح بصورت یک قوم کوچک که با کشاورزی بسیار ابتدایی امرار معاش مینمودند شکل گرفت و بصورت یک روستا شهر رونق پیدا کرد و تا 3000 سال دستخوش عواملی مختلف چون بیماری و قحطی قرار گرفت ولی برجای ماند و در 2500 سال قبل شهری نسبتاً آباد شد تا اینکه در زمان یورش قوم سود ( 500 سال بعد ) مردم زیادی در آن کشته ، و بنای های بسیاری ویران شد و شهر بصورت نیمه مخروبه درآمد و ساکنین کمی داشت تا اینکه 600 سال بعد از میلاد به دلیل عوامل امنیتی و امرار معاش بهتر ، شهر حدود 5 کیلومتر به سمت شهر تغییر مکان داد و در قسمت جنوبی کره شمالی آن ( سوران ) بصورت یک قلعه نظامی ساخته شد .
که علّت آن شکل گیری یک دولت قوی مرکزی و سقط بر شهرهای آن دوره بود .
مرداویج که یکی از سرداران آنوش دوم بود ، مردم را به مکان جدید سوق داد و قلعه شمالی آن را ساخت و نام خود را بر شهر نهاد که بعدها به سیزاغ تغییر نام یافت .
از نام قبلی آن اطلاعی در دست نیست ، با ظهور اسلام شهر چند بار تغییر و تحول یافت و بناهایی به آن اضافه یا کم شد ، به جا مانده در آن تقریباً همگی مربوط به دوره اسلامی است و مربوط به حدود 500 سال پیش به بعد 1-2 ) مشخصات جغرافیائی ، طبیعی و اقلیمی شهر : آنطور که ذکر شد سیزاغ کنونی در دامنه جنوبی سلسله جبال زاگرس قرار دارد و در دامنه جنوبی کوه سوران ، دارای آب و هوایی مطلوب کوهپایه ایست بهار بسیار دل انگیز و مفرح و تابستانهای نسبتاً گرم دارد و زمستانها بسیار سرد و برفگیر است ، رودخانه ای نیز به همان نام ( سیزاغ ) از جنوب آن عبور میکند باد غالب آن در سمت دره و از شمال غرب میوزد ( سیاه باد ) .
جنوب شهر دارای زمینهای آبرفتی و مستعد برای کشاورزی است که متاسفانه از رونق افتاده است ( حاشیه رودخانه ) اگر چه زمانی در این نواحی کشاورزی بسیار پر رونق بوده است ( نقشه تاریخی ) .
در غرب و شمال غرب درختان طبیعی و کشت مصنوعی از نفوذ باد به داخل آن جلوگیری میکند و در شمال شرق آن یک معدن دولومیت با ظرفیت سال نه حدود 2700 تن وجود دارد که به اشتغال آن کمک زیادی نموده است شهر تاکنون چند بار طغیان رودخانه را به یاد دارد و در سابقه آن ریزش برف از کوه شمالی آن نیز میتوان سراغ گرفت این شهر از نظر جغرافیای سیاسی ، مرکز استان زاگرس است .
1-3 ) خصوصیات اجتماعی و اقتصادی سیزاغ : مردم این ناحیه فارسی زبان هستند اگر چه اقوام کرد نیز در آن زندگی میکنند ، آنچنانکه در سابقه تاریخی ذکر شد ساکنین شهر با پرداختن به کشاورزی و دامپروری امرار معاش داشته اند ولی هنگامیکه شهر امنیت بیشتری یافت هنر وصنعت نیز رونق یافت تا جایی که گلیم وفرش وبرخی صنایع دستی و همچنین ساختن بناهایی با اهمیت بیشتر در آن آغاز شد و خدمات تازه تجاری و اداری نیز در آن رشد یافت و جنبه شهر نشینی آن اهمیت بیشتر یافت .
با ظهور عصر صنعت بخاطر وجود آب فراوان و کشف معدن دولومیت این شهر اهمیّت صنعتی نیز یافت و بر رونق آن افزوده شد در شهر سیزاغ کنونی طبق آخرین آمارگیری 000/400 نفر زندگی میکنند و شهر به یک قطب نیمه صنعتی ، آموزشی ، توریستی و همچنین کشاورزی و دامپروری ( در حومه آن ) تبدیل شده است همانطور که ذکر شد معدن دولومیت شمال شرقی شهر نیز در اوج گیری شهر نقش موثری داشته است با وجود تمام عوامل مثبت یاد شده رشد جمعیتی شهر و توسعه سریع شهر نشینی و اقتصاد بیمار کشور باعث شده که درصد نرخ بیکاری در آن به n% برسد که اهمیت ایجاد مشاغل جدید را در آن نمایانگر میسازد 1-4 ) مالکیت اراضی : آنچه در مالکیت اراضی بیشتر مطرح است توسعه و گسترش شهر در زمینهای شهری و حومه آن است .
در قسمت مرکزی سیزاغ که بناهای قدیمی فراوان با بافتی ارگانیک دارد امکان ساخت وساز ابنیه بسیار محدود است در منطقه غربی آن نیز و در فاصله 2 کیلومتری یک منطقه باستانی حفاظت شده قرار گرفته است ( شهر قدیم ) که سابقه تاریخی آن ذکر شد منطقه ذکر شده دارای بناهای باقیمانده از قبل از اسلام است .
از ناحیه شمال نیز شهر به خاطر وجود کوه سوران با شیب زیاد محدود و بسته است و شمالی ترین بنا و مرتفع ترین آن قلعه نظامی است که در دوران های تاریخی مختلف ساخته شده است در قسمت جنوبی شهر نیز زمینهای کشاورزی محدودی وجود دارند همچنین برخی خدمات فراشهری چون پایانه های مختلف مسافربری در آن ایجاد شده است در شمال شرق نیز معدن دولومیت و ناحیه حفاظتی آن قرار گرفته است و تقریباً تنها منطقه باز و بدون مالکیت شرق شهر است که توسعه فعلی شهر نیز بدان سمت بیشتر بوده است .
1-5 ) تاسیسات و تجهیزات شهری : در سیزاغ یک فرودگاه تازه تاسیس ، ایستگاه راه آهن ، ترمینال مسافربری وجود دارد که اغلب در ناحیه جنوبی شهر قرار گرفته اند همچنین شهر دارای یک تصفیه خانه فاضلاب و سیستم شبکه ای فاضلاب است که در سالهای اخیر به بهره برداری رسید .
در حومه شرقی آن نیز یک نیروگاه سوختی و یک سیلوی بزرگ گندم و همچنین چند کارخانه بزرگ و کوچک وجود دارد که باعث آلودگی آب شهر شده است تجهیز تجهیزات به کار رفته در شهر نیز عبارتند از چند پل بر روی رودخانه که یکی از آنها بسیار قدیمی و زیباست و بعضاً عناصر شهری بصورت تجهیزات پارکها و علائم و نمادها و یا دواره ها و عناصر دیگری که جنبه هشداری تبلیغی و ...
دارند 1-6 ) شبکه عبور و مرور شهری : بحث درسترسی در سیزاغ از اهمیت ویژه ای برخوردار است این اهمیت بخاطر وجود چند نکته است .
اولاً وجود بافت ارگانیک در مرکز و شمال آن که به رواج تمامی شهرهای قدیمی مشکلات خاصی را به علت عدم تطابق زندگی ماشینی با فضای سنتی دارد .
ثانیاً وجود رودخانه ای بین مرکز و جنوب که در طول شرقی و غربی شهر ، آن را به قسمت تقسیم نموده است که دسترسی ها را محدود و غیر منطقی و طبعاً بافت شهر را دچار ناهمگونی نموده است ، ثالثاً عدم وجود برنامه ریزی مطلوب در شبکه های دسترسی به علت وجود بافت قدیم و عوارض مختلف جغرافیایی .
این مشکلات خود عوارض زیادی ایجاد نموده است که در جای خود بیشتر بررسی میشود به طور کلی شبکه دسترسی شهر دارای چند خیابان اصلی و طولانی شرقی و غربی است که در نقاط زیادی توسط شبکه های عمودی شمالی جنوبی قطع شده اند و در بعضی نقاط تقاطع ها تبدیل به میدان شده اند یک کمربند جنوبی شرقی غربی نیز در شهر به ترافیک درون شهری کمک میکند .
1-7 ) ساختار شهر : شهر سیزاغ در قسمت مرکزی دارای بافت متراکم نظیر دیگر شهرهای قدیمی است یک منطقه تجاری ، اداری و مذهبی در مرکز شهر وجود دارد که رفتارهای شهری را تا حدی متمرکز خود نموده است ( بازار - ارگ و مسجد جامع ) در حواشی آن بافت مرحله دوم شهر است که از حدود 80 سال پیش به آرامی شکل گرفته و تا حدود 25 سال پیش پیشرفتی نه چندان منضبط ( تقریباً نیمه ارگانیک ) به شهر داده است دارای عملکردهای تازه اداری ، تجاری و آموزشی و بعضاً پارک های محلی کوچک است اما خدمات به علت توسعه اندک شهری و عدم برنامه ریزی چندان پاسخگو نیستند و نبوده اند .
در مرحله سوم که از حدود 25 سال پیش آغاز شده است توسعه اصلی شهر با توجه به بعضی اصول طراحی و برنامه ریزی شهری و کنترل سرانه های خدماتی و طرحهای و تفصیلی دارای شکل منطم و عملکردهای شهری شده است و بعضاً مسائل شهری در آن حل شده است .
1-8 ) سیمای شهر : در بافت ارگانیک و مرکزی شهر سیزاغ فضاها و نماهای خاص سنتی هنوز به طور وسیع دیده میشود اگر چه با توسعه شهرنشینی مدرن بر سیما و ظاهر کلاسیک آن لطمه وارد شده است .
لیکن تعاریف فضا و توده در آن مخصوصاً در نواحی پنهان بافت ( کوچه ها و خانه ها و تکیه ها و ...
) هنوز ساختار خود حفظ نموده است و سالانه این بافت گردشگران داخلی و گاهاً خارجی بسیاری را پذیر است .
بافت میانی شهر ، گرفتار یک ناهمگونی شدید در فضاها و نماها و ناخوانایی در لبه های شهری گشته است در بسیاری از محلاًت بافت میانی تنها به حرکت طولانی شبکه ها به صورت دو بعدی توجه شده است و به توده های یک فضا در بافت قدیم سیزاغ ( دارای اصالت و هویت خاص خود ) بدنه خیابان در بافت میانی سیزاغ ( ناخوانایی و عدم انسجام در بدنه شهری ) عملکردهای جدید هویت بافت قدیم را مخدوش نموده است ( بافت قدیم ) شکل دهنده آن توجه زیادی نشده است توده ها نسبت به هم بی اعتنا بوده و هر کدام به تنهایی معنی دارند و فضاها نیز بی هویت شده اند .
در بافت جدید که در بعضی مناطق با اصول تازه شهر سازی و رعایت تراکم ها و اصول شبکه بندی و تقسیمات شهری همراه بوده است تا حدی بافت شهری هویت نمایی و عملکردی یافته است .
شکل دهنده آن توجه زیادی نشده است توده ها نسبت به هم بی اعتنا بوده و هر کدام به تنهایی معنی دارند و فضاها نیز بی هویت شده اند .
1- 9 ) شکل شهر : قسمتی از شهر که بافت قدیمی دارد آنطور که عنوان شد ارگانیک وخود رشد بوده و خیابانها و کوچه ها بصورت متراکم ، کم عرض و نسبتاً تو در تو و دارای فضاهای باز مثل چهار سوق ، کاروانسراها و صحن مسجد و بعضاً مرکز وجود داشته اند که همگی در نظام شهری گذشته از فضاهای شهری بوده اند .
بافت ارگانیک نیز در بعضی نواحی خصوصاً حاشیه آن خود را با بافت میانی منطبق کرد و دچار تغییر و تحول شد و آسفالت معابر گسترش عرضی آنها و ساخت ابنیه جدید به تخریب برخی واحدها منجر شد و سپس بافت میانی تقریباً در ادامه این تغییرات ساخته شد ، از سمت شرق و غرب آن رشد کرد و بصورت یک شبکه شطرنجی نمودار شد آنچه دراین رشد به وقوع پیوست ، مشکل ایجاد نواحی اتصال بافت میانی و ارگانیک بود که در جای خود بررسی میشود در دوره سوم این شبکه ها با توجه به عوارض زمین و اصول و ضوابط شهرسازی پیش رفت و تا حدی شکل منظم به شهر داد گسترش و شکل شهر به صورت تقریباً خطی از شرق به غرب است و این شکل آنچنانکه عنوان شد به خاطر وجود عوارض مختلف زمین و محدودیت ها و مالکیت های زمین حادث شده است .
به طور کلی شهر را به 5 منطقه میتوان تقسیم کرد که در طرح جامع نیز لحاظ شده است .
در سمت بالای رودخانه 4 قسمت که دو قسمت آن در کناره شرقی بافت میانی ، یک قسمت خود بافت میانی و نواحی اطراف آن و دیگری کناره غربی بافت میانی است نواحی زیر رودخانه نیز خود یک منطقه محسوب شده است .
برخی از عناصر دیگر شهر و فراشهری ( پایانه ها و تاسیسات و ...
) خارج از این محدوده شکل گرفته است .
2 ) تعیین اهداف کلی ( تشریح کلی مشکلات و شالوده طرحهای پیش بینی شده ) 2-1 ) چگونگی بهبود بخشیدن به عملکرد و توسعه بافت ها ، فضاها و بناهای موجود : الف ) بافت : مشکل اصلی در بافتهای موجود کنونی از دوجهت است .
اولاً بافت های قدیم که دارای هویت و انسجام خاص در شهر سازی است و رشد ارگانیک آن نسبت به زمان خود پاسخگوی عملکردهای آن دوره بوده است دیگر در حال حاضر جوابگوی رفتارها و عملکردها و رفع نیازهای فیزیکی مردم سیزاغ نمیباشد .
ثانیاً بافت دوره دوم وسوم شهر سیزاغ که با عملکرد و رفتارهای کنونی مردم تا حدی منطبق است ، دارای همخوانی و همراهی لازم با بافت قدیم شهر نیست که این موارد خود موجب از بین رفتن و ایجاد اصطکاک در بافت قدیم شده و مشکلات شده و مشکلات ترافیکی و عملکردی خاص را ایجاد نموده است ب ) شبکه عبور و مرور : پیرو مشکلات موجود در بافت که توضیح داده شد طبعاً شبکه های عبور و مرور نیز ناهمگون بوده و کارایی لازم را ندارند اگر چه در بافت قدیم در شبکه ها سلسله مراتب پیاده و فضاهای حرکت و سکون در آن به خوبی رعایت شده لیکن کارآیی آن در مورد سواره ناکافی است .
در بافتهای دوران بعد نیز اغلب به خاطر توجه نکردن به مکانیابی صحیح خدمات شهری ( نبودن مراکز محله در جای مناسب خودم سلسله مراتب حرکتی در شبکه ها ناهمگون شده و گاهاً خیابانهای درجه 2 یا حتی 3 متحمل رفتارهای حرکتی خیابانهای درجه 1 شده اند .
ج ) مراکز خدماتی : اهم مراکز خدماتی در شهر سیزاغ که مشکل عملکردی دارند شامل اند بر مراکز تفریحی ، توریستی ، تجاری ، اداری و صنعتی مراکز تفریحی و توریستی سیزاغ با توجه به وجود جاذبه های طبیعی ( رودخانه و کوهستانهای شمالی و جنگلهای حومه شمال غربی ) و تاریخی ( شهر قدیم در غرب شهر و بافت مرکزی دوره اسلامی ) سالانه بازدید کنندگان زیادی از داخل کشور و بعضاً کشورهای دیگر دارد و متاسفانه تاکنون به این مراکز توجه کافی نشده است .
مراکز تجاری و اداری شهر نیز بصورت غیر اصولی و نابجا در شهر و مخصوصاً بافت مرکزی آن ایجاد شده اند که باعث بروز مشکلات ترافیکی شده است .
کارخانه های صنعتی سیزاغ نیز بعضا ( کارخانه های قدیمی و کوچک هنوز در حاشیه شهر دیده میشوند که باعث ایجاد و آلودگی شده اند و کارخانه های جدید نیز در قسمت شرقی شهر ( با فاصله حدود 5 کیلومتر ) قرار دارند و باعث آلودگی آب شهر شده اند ( جهت جریان آب از شرق به غرب است ) که خود مشکلات بهداشتی بسیاری را ایجاد نموده است .
تراکم های مسکونی و خدماتی نیز در بافت جدید اصولی تر و عملکردی تر است .
2-2- ) پیش بینی و احداث بافت ها ، فضاها و بناهای جدید در جهت رفع نیازهای حال و آینده : الف ) گسترش شهر : با توجه به اینکه در محدوده اراضی شهر سیزاغ مالکیت در جهات مختلف شهر و همینطور عوارض طبیعی گسترش شهر را با مشکل مواجه ساخته است .
پیدا کردن راهکارهای اصولی در زمینه جهت گسترش و نحوه آن بسیار مثمرثمر خواهد بود .
ب ) ایجاد مراکز خدماتی : با توجه به امکانات بالقوه سیزاغ در جهت توسعه اقتصادی و فرهنگی و فزونی نرخ بیکاری و ناکافی بودن خدمات موجود در زمینه های مختلف ایجاد سرمایه گذاری در زمینه فضاهای جدید فرهنگی ، صنعتی ، توریستی ساخت و سازهای تجاری و اداری در غالب طرحهای مختلف با مشارکت مردم علاوه بر رفع نیازهای موجود بر رونق اقتصادی و فرهنگی اجتماعی شهر کمک شایانی خواهد نمود .
3- تعیین اهداف عملیاتی : 3-1 ) ساماندهی بافت قدیم و نواحی اتصال بافت قدیم و جدید : با توجه به مشکلاتی که قبلاً در مورد بافت قدیم شهر سیزاغ خصوصاً در زمینه عملکردی ذکر شد .
بافت ارگانیک مرکزی شهر با توجه به کلیه زیبایی ها و محاسنی که داراست مشکلاتی را خصوصاً ترافیکی و عملکردی در شهر ایجاد نموده است علاوه بر این بناهای جدیدی که در بافت قدیم در حال ساختن است هماهنگ با زمینه خود نیست و ایجاد ناخوانایی در لبه های شهری نموده است و اصالت و مفهوم عملکردی اغلب فضاهای قدیمی را از بین برده است .
آنچه در این مورد حائز اهمیت است اینست که چگونه بافت قدیم خود را با عملکردهای جدید منطبق سازد و یا چگونه رفتارهای جدید خود را با مفهوم عملکردی بافت قدیم وفق دهند !
نواحی اتصال دو بافت قدیم و جدید نیز مشکل تازه ای را ایجاد نموده اند زیرا ارگانیک هستند نه هندسی هم مشکلات سلسله مراتب حرکتی را برای پیاده ایجاد مینمایند و هم برای سواره که مسلماً باید در جهت اصلاح این بافت نیز راه حل مناسبی در نظر گرفت مشکل اساسی در این بافت خاص ، خیابانهایی است که با فرم بناهای اطراف هماهنگی ندارد ( توده هایی که قربانی فضای اتفاقی شده اند ) بناهایی که اجباراً در سطوح نامنظم هندسی مشکل گرفته اند نمنه بارز اینگونه توده هاست که گاهاً در اطراف رودخانه نیز به خاطر شکل ناموزون طولی آن بالعکس فضاهایی اینچنین شکل گرفته اند .
3-2 ) ساماندهی شبکه عبور و مرور در مورد شبکه عبور و مرور آنچه خصوصاً در بافت میانی مشهود است .
عدم رعایت سلسله مراتب دسترسی ها و اهمیت حرکتی آنها است .
در بافت جدید این نکته تا حد زیادی رعایت شده اگر چه ، خیابانهایی ناخواسته اهمیت بیش از لیاقت حرکتی خود گرفته اند و موجب بروز مشکلات ترافیکی شده اند که نیاز به ریشه یابی علل آن قابل توجه است .
این مورد بعضاً با استفاده از پلهای نابجا بر روی رودخانه و یا ایجاد فضاهای خدمات نابجا شده اند .
آنچه در بافت قدیم نیز در مورد شبکه عبور و مرور قابل طرح است بیشتر کم عرض بودن معابر و شلوغی آنها است که راه حلهای ویژه خود را میطلبد 3-3 ) پیش بینی جهات گسترش و نحوه گسترش : آنچنانکه در مبحث مالکیت اراضی طرح شده جهات گسترش در شهر سیزاغ تقریباً محدود به شرق و جنوب آن است .
زیرا شمال آن کوه سوران با شیب زیاد و غرب آن محدود به منطقه حفاظت شده شهر قدیم است .
آنچنان که ذکر شد جنوب شهر وجود برخی پایانه های مختلف حمل و نقل و مسافربری فضاهایی بزرگ را اشغال کرده و مسیر توسعه را نسبتاً محدود نموده است و نواحی حومه شرقی نیز در امتداد توسعه طولی شهر زمینهای مناسب را داراست آنچه در مورد نحوه گسترش میتوان یادآور شد توجه به طرحهای جامع و تفصیلی شهر است .
طرحهای آماده سازی زمین را نیز در حومه میتوان قابل بررسی دانست بهرحال نحوه گسترش شهر در ساختار آن و نهایتاً شکل آن تأثیر گذار خواهد بود .
3-4 ) ساماندهی مراکز خدماتی و صنعتی موجود و مکانیابی آنها در فرآیند گسترش : آنچه در مورد مراکز خدمات و تاسیسات صنعتی شهر ( همچنین در سیزاغ ) حائز اهمیت است بهترین دسترسی ها با توجه به نوع فعالیت آنها برخی از آنها باید قابلیت گرایش پیاده را داشته باشند و برخی سواره .
معمولاً برخی از خدمات شهری را میتوان در مراکز محله مطرح نمود ( مانند برخی خدمات تجاری یا اداری محدودتر ) و برخی مقیاس فرا شهری دارد مثل ادارات کل یا بازارهای سنتی و ...
و برخی اهمیت استانی یا کشوری دارند که در حد امکان در خارج شهر با دسترسی های مطلوب صورت میگیرد مانند کارخانجات یا مراکز تفریحی خاص .
در فرآیند گسترش و توسعه شهر سیزاغ نیز در طرحهای جامع و تفضیلی در نظر گرفتن مراکز خدمات در مکان مناسب باید مورد ارزیابی قرار گیرد همچنین توجه به مراکز خدمات کنونی شهر نیز که بازدهی لازم را ندارند باید مد نظر قرار داد .
3-5 ) اهمیت دادن به جاذبه های توریستی و چگونگی توسعه آن و رفع مشکلات آنها : آنچه بعنوان جاذبه توریستی ( اعم از گردشگر شهری یا فرا شهری ) میتوان در سیزاغ مورد توجه قرار داد عموماً تقسیم میشوند .
الف ) جاذبه های توریستی طبیعی : که قسمتی در داخل شهر و یا حواشی شهر هستند مثل اطراف رود زیبای سیزاغ و یا کوهستانهای سرسبز شمال آن و یا نواحی خوش آب و هوا و مفرح خارج از شهر که قابل سرمایه گذاری هستند .
ب ) جاذبه های توریستی تاریخی : شهر سیزاغ دارای دو مرکز تاریخی اصلی است که یکی خارج شهر بنام شهر قدیم که منطقه ایست حفاظت شده از سوی سازمان میراث فرهنگی .
سابقه تاریخی آن همانطور که در مراحل تاریخی ذکر شد به حدود ( 1500 ) سال پیش باز میگردد و شهرت خاص یافته است دیگری بافت قدیمی مرکز شهر است که همچون دیگر شهرهای اسلامی دارای بناهای مختلف خاص معماری اسلامی است و لطف و هویت خاص خود را دارد آنچه باید در مورد این مناطق توریستی یاد آور شد چگونگی رفع مشکلات و سرمایه گذاری و توسعه آنهاست .
4-1 ) ارائه طرحها : آنچه در این مرحله ذکر میشود بیشتر بصورت گزینه ای ( با توجه به اهداف ذکر شده ) طرح میگردد 4-1 ) پیشنهاداتی در مورد استفاده از بافتهای قدیم و ناحیه اتصال بافتها : آنچه در مورد بافت قدیم و یا ترمیمی آن میتوان ذکر کرد در چند گزینه خلاصه میشود .
الف ) اهمیت دادن به عملکرد و رفتارهای عملکردی فیزیکی استفاده کنندگان در بافت قدیم و اصلاح و حتی تخریب بافت برای رسیدن به هدف ذکر شده و استفاده از بناهای مورد نیاز عصر حاضر در آن در حد ساخت و ساز بافتهای جدید ( تفکر صرفاً عملکردی ) ب ) بستن بافت جدید بر روی سواره و اتومبیل ها و بازگرداندن عملکردهای گذشته در آن برای سالم نگهداشتن بافت و حفظ آن بصورت خالص گذشته و جلوگیری و جلوگیری از هر گونه عملیات بنایی در محدوده آن ( تفکر صرفاً ایده آلیستی ) ج ) راه حل واسط بدین معنی که از دسترسی های بی مورد در بافت خودداری و بناهای جدید را در آن طوری بسازیم که هویت و اصالت آن از بین نرود و بناهای جدید هم آوا و همخوان با بافت قدیم باشند سعی شود در بافت از تخریب خودداری شود مگر برخی مواردی که اجبارآن است ( در بناهای کم ارزش تر ) در مورد نواحی اتصال نیز آنطور که ذکر شد مشکل نامشخص بودن ساختار ناحیه و ایجاد فرم های نامتجانس است که باز هم چند راهکار را میتوان ارائه داد .
الف ) تخریب کلی بافت و بازسازی آن منطبق با بافت جدید ب ) تخریب کلی بافت و بازسازی آن منطبق با بافت قدیم ج ) ترمیم دسترسی های بافت و امتداد آن در راستای بافت هندسی در حد امکان و جلوگیری از تخریب بافت های قدیم در حد امکان 4-2 ) پیشنهاداتی در مورد ساماندهی شبکه عبور و مرور : الف ) اصلاح فیزیکی و عملکردی معابر و دسترسی ها در بافت قدیم و عدم استفاده از هناصر خدماتی و تاسیساتی در خیابانهایی که شریانی هستند در بافت جدید ب ) بستن معابر و دسترسی های بافت قدیم به سواره جهت حفظ آن و استفاده از خدمات شهری در تمامی معابر بدین لحاظ که همواره در دسترس باشد .
ج ) تعریض معابر و دسترسی های بافت قدیم جهت استفاده سواره و استفاده از عناصر خدمات شهری در شبکه های شریانی به فواصل مشخص 4-3 ) پیشنهاداتی در مورد جهات گسترش و نحوه آن : الف ) گسترش از سمت شرق و با توجه به زمینهای مناسب و بدون مالکیت ادامه یابد به طوری که در راستای طرحهای جامع و تفضیلی باشد ب ) گسترش از جنوب و شرق بدون توجه جدی به طرح جامع و تفضیلی ادامه یابد و شهروندان را در انتخاب زمین و ساخت آن آزاد گذاشت ج ) اولویت در گسترش از سمت جنوب باشد و نحوه آن منطبق با طرحهای بالادست و استفاده از طرحهای آماده سازی زمین با مشارکت مردم باشد 4-4 ) پیشنهاداتی در مورد مراکز خدماتی و تاسیسات صنعتی : سیاستهای کلی در مورد خدمات و تاسیسات در بافت کنونی و آینده شهر را میتوان چنین ارائه نمود .
در مورد مراکز خدمات داخل شهر موارد زیر را میتوان مطرح نمود : الف ) استفاده از مراکز خدمات بزرگ در مرکز شهر و محدود کردن مراکز خدمات محله ای ب ) استفاده از مراکز خدمات خاص در مرکز شهر و توسعه مراکز خدمات محله ای ج ) توسعه خدمات شهری در خیابانها و شریانهای اصلی به صورت شبکه ای متصل در جهت توزیع پیوسته خدمات .
در مورد مراکز تاسیسات صنعتی حومه شهری و خارج از شهر نیز میتوان موارد زیر را خاطر نشان ساخت : الف ) استفاده از مراکز صنعتی شرق شهر و انتقال صنایع حاشیه شهر به آن قسمت و الزام صاحبان صنایع به آلوده نکردن آبها ب ) انتقال تدریجی صنایع به قسمتهای حومه غربی با فاصله از آن ، و انتقال صنایع حاشیه شهری نیز به سمت یاد شده ج ) جلوگیری از صنعتی شدن بیشتر شهر با این فلسفه که سیزاغ شهری است تاریخی و توریستی و دارای منابع طبیعی مطلوب که در معرض خطر قرار خواهد گرفت .
4-5 ) ارائه راه حلهایی جهت توسعه توریست و رفع مشکل توسعه آن : الف ) سرمایه گذاری مشترک دولت و مردم در جهت توسعه کوتاه دت این مراکز و ساخت و پرداخت سریع آنها به حداکثر امکان اقتصادی بخاطر سود دهی مطلوب آنها ب ) توجه به اقتصاد نامطلوب و ساختن و ترمیم اینگونه مراکز بصورت خود اکتفا چنانکه اخذ سرمایه های بدست آمده در آن حتی بصورت طولانی مدت در جهت پیشرفت بیشتر این مراکز هزینه شود .
5- ارزیابی طرحها : در این مرحله با توجه به راهبردهای مختلف ارائه شده سعی در ارزیابی و بررسی آنها خواهد شد 5-1 ) بررسی پیشنهادات مطرح شده در مورد استفاده از بافت های قدیم و ناحیه اتصال دوبافت جدید و قدیم : در مورد بافت قدیم موارد زیر را میتوان به بحث و بررسی گذاشت : الف ) اهمیت دادن به عملکردی بودن فرآیند شهر و رفع مشکلات رفتاری استفاده کنندگان بعنوان یکی از ضروری ترین نیازهای شهرسازی مطرح است ولی باید توجه داشت که اهمیت بافتهای قدیم نه تنها در زیبایی و اصالت آن و نور تنها در جذب گردشگر و سرمایه و نه فقط به خاطر افتخار و غرور ملی است بلکه خود دارای اندرزهای مختلف عملکردی و شناخت فضایی است بنابراین قربانی کردن بافت قدیم با ساخت و ساز بی رویه و تخریب آن ضرر و زیان بزرگی در پی خواهد داشت ب ) اگر چه حفظ این بافت در جای خود حائز اهمیت بسیار است لیکن باز گرداندن عملکردهای گذشته با توجه به عادت به رفتارهای اجتماعی جدید مردم کاری غیر ممکن خواهد بود و نهایتاً بلااستفاده بودن بافت و تخریب تدریجی آن را به خاطر خواهد داشت .
بنابراین لزوم استفاده از آن و حتی ساخت بناهای جدید در آن در حد متعارف بلا اشکال است .
ج ) اصولاً بافت قدیم نیز خود فرآیندی است در طول مدت زمان معین و یا حتی نامعین ، و مجموعه ای نبوده است که ناگهان شکل گرفته باشد بنابراین ساخت و ساز در آن با رعایت اصول فضاها و حتی عملکردها و همچنین حفظ خوانایی با بافت قدیم و عدم تحت الشعاع قرار دادن نمایانی اجزاء آن میتواند از هر جهت مورد قبول واقع شود در مورد تخریب نیز باید گفت که تنها در مواردی صورت میگیرد که عملکردهایی لازم الاجرا و بافتی نه چندان با اهمیت وجود دارد .
در مورد نواحی اتصال نیز ارزیابی های انجام شده شامل مراحل زیر است .
الف ) تخریب کلی بافت که در گزینه اول ارائه شد اصولاً دارای محدودیت های مالکیت زمین و مشکلات اقتصادی فراوان است علاوه بر آن اغلب بر جهاد و دروازه های اندکی که از بافت قدیم باقی مانده و دارای ارزش بنایی زیاد هستند در اثر انطباق آن با بافت جدید تخریب خواهند شد ب ) علاوه بر آنچه در مورد تخریب کلی بافت ها گفته شد در مورد انطباق با بافت قدیم که در مورد دوم مطرح است باید گفت که کاری بیهوده ، بی ارزش و اصولاً غیر ممکن خواهد بود و دارای هیچ منطق اجرایی نیست ج ) آنچه کمترین تخریب و هزینه را خواهد داشت و منطقی به نظر میرسد اصلاح و ترمیم دسترسی ها در راستای بافت جدید و کمترین تخریب در بافت قدیم علی الخصوص بناهای قدیمی آن است که در مورد اجرای آن میتوان مشارکت مالی و ارضی مردم را مورد توجه قرار داد اگر چه نمیتوان بیشترین کارآیی را از این روش انتظار داشت 5-2 ) ارزیابی پیشنهادات داده شده در مورد ساماندهی شبکه عبور و مرور : الف ) در بافت قدیم با توجه به محدودیتهای تخریب و کم عرض بودن اغلب دسترسی بهتر است این شبکه ها بیشتر حالت شریانی ( حرکتی ) و کمتر حالت ارائه خدمات داشته باشند مگر در بعضی نقاط ویژه با توجه به عملکرد آنها ، آنهم با توجه به ایجاد توقفگاههای لازم و حتی الامکان اجازه ورود اتومبیل به تمام نقاط حساس این بافت داده نشود ( مانند آنچه در میدان نقش جهان اصفهان اتفاق افتاده است ) در بافت جدید سیزاغ نیز توجه به نوع دسترسی ها و نحوه ارائه خدمات آنها باید مورد توجه واقع شود در اغلب شریانهای اصلی باید از استفاده طولی خدمات مختلف اجتناب کرد و آنها را بصورت مراکز محله یا منطقه با مسیرهای انحرافی در نقاطی مجتمع نمود تا مشکل ترافیک ایجاد نشود ( بزرگراهها ) در مورد استفاده رودخانه شهر نیز باید دقت کرد به طوری که پلها را در معابر درجه 1 و نهایتاً 2 ایجاد کرد تا محلات مسکونی کمتر در معرض حرکت اتومبیل ها قرار گیرند .
ب ) بستن معابر در بافت قدیم و جلوگیری از حرکت اتومبیلها در آن از جهاتی در حفظ ساختار و ایجاد اصالت این بافت و کمک به تاثیر گذاری عناصر آن بر انسان در محیطی ساکت و اصول میتواند مورد توجه قرار گیرد لیکن اگر چه در بعضی نقاط بافت این عمل منطقی به نظر میرسد لیکن به طور کلی غیر منطقی است و معضلات شهری بسیاری را بوجود خواهد آورد .
در بافت جدید نیز وجود خدمات شهری به صورت طولی اگر چه نیازهای خدماتی را در تمام لحظات و نقاط مرتفع میسازد اما باعث ایجاد مشکلات ترافیکی در طول مسیر خواهد شد مگر آنکه خیابان قابلیت های فضایی این حالت را دارا باشد که در آن صورت قابل بررسی است ج ) در بافت قدیم به لحاظ خصوصیات خاص اعتباری بدنه های شهری تعریض ، راه حل اصولی نیست مگر در بعضی نقاط خاص در بافت جدید نیز تعیین استاندارد فاصله برای عناصر خدماتی کاری غیر اصولی است زیرا باید سرانه ها و تراکم های مختلف دقیقاً مورد ارزیابی قرار گیرد و سپس نسبت به انتخاب محل تصمیم گرفت علیرغم آنکه رعایت این مورد به گره ترافیکی شهر یا عملکردهای شبکه ای نیز تاثیر ندارد .