مبادلات تجارى بین اتریش و ایران
فرش دستباف ایران
جدول صادرات فرش دستباف ایران به اتریش طی سال‌های ۱۹۹۰-۱۹۸۳ میلادی
نفت
همکاری‌های اقتصادی
قراردادهای اقتصادی
جدول تجارت خارجی ایران و اتریش طی سال‌های ۱۹۹۰-۱۹۷۸ میلادی
تریش از جمله کشورهایى است که سیاست بى‌طرفانه و مستقلى در اروپا دارد. این امر مى‌تواند به عنوان پایه‌اى جهت توسعه روابط ایران و آن کشور باشد. مضافاً آن که پس از پیروزى انقلاب ایران و استقرار نظام جدید در ایران، که حصر اقتصادى آمریکا و برخى از دولت‌هاى غربى را به‌دنبال داشت، اتریش با عدم شرکت در تحریم اقتصادى علیه ایران باعث گردید که در طى سال‌هاى پس از انقلاب، همواره هیئت‌هاى جهت گسترش روابط اقتصادى و بازرگانى دوجانبه بین دو کشور مبادله گردند.
در سال پیروزى انقلاب، (۱۹۷۸م. برابر با ۱۳۵۷ه.ش.) ایران در مقابل ۷/۱ میلیارد شلینگ واردات از اتریش رقمى معادل ۷/۲ میلیارد شلینگ صادرات به اتریش داشته است که از معدود سال‌هایى به‌شمار مى‌رود که تراز بازرگانى به نفع ایران بوده است.
از سال ۱۹۷۹ تا ۱۹۸۳ میلادى واردات ایران از اتریش به‌علّت شرایط جنگى و تحریم اقتصادى اکثر کشورهاى غربى روبه افزایش مى‌گذارد و در پایان سال ۱۹۸۳ میلادى به بالاترین رقم واردات از اتریش در طول تاریخ روابط بازرگانى (۹/۴ میلیارد شلینگ) برمى‌خوریم. همین سال در واقع نقطه آغاز حرکتى در جهت متوازن‌تر نمودن مبادلات دو کشور مى‌شود زیرا از آن پس میزان صادرات اتریش به ایران روند نزولى خود را طى مى‌نماید؛ در حالى که واردات آن کشور از ایران رشد صعودى را نشان مى‌دهد.
در سال ۱۹۸۶میلادى (۱۳۶۵ ه.ش.) به‌علّت سقوط بهاى نفت میزان مبادلات دو کشور بسیار کاهش مى‌یابد؛ ولى با به‌وجود آمدن شرایط آرامش نسبى دوباره سیر صعودى مبادلات دوطرف آغاز مى‌شود. در سال ۱۹۸۸میلادى (۱۳۶۷ ه.ش.) پس از پذیرش قطع‌نامه ۵۹۸ از سوى ایران و اعلام آمادگى و ارائه طرح‌هایى از سوى ایران براى بازسازى ویرانى‌هاى ناشى از جنگ تحمیلی، شرکت‌هاى اتریشى تمایل خود را براى گسترش هرچه بیشتر همکارى با ایران اعلام مى‌نمایند و تمایل و اقدام متقابل موجب مى‌گردد تا در این سال میزان صادرات ایران به اتریش رقمى حدود یک میلیارد شلینگ شود که افزایشى معادل ۳/۲۰ درصد نسبت به سال ۱۹۸۷ میلادى داشته است و واردات ایران از کشور اتریش با رقمى حدود ۹/۱ میلیارد شلینگ افزایشى معادل ۳/۱۱ درصد نسبت به سال قبل خود داشته است.
وضعیّت مبادلات تجارى و بازرگانى دو کشور طى سال ۱۹۸۹ میلادى (۱۳۶۸ه.ش.) به نفع ایران سیر صعودى داشت و اگرچه هنوز توازن کامل حاصل نشده و صادرات نفت همچنان عمده‌ترین محصول صادراتى ایران به اتریش بوده است، لیکن تا تشکیل اجلاس‌هاى کمیسیون مشترک اقتصادى در وین و آغاز تماس‌ها و مراودات بیشتر، هدف این است که صادرات غیرنفتى نیز بتوانند سهم بایسته‌اى را در این مبادلات به خود اختصاص دهند.
به‌طور کلى به‌علّت کاهش دوباره صادرات اتریش به ایران از سال ۱۹۸۶ میلادى به بعد، دولت اتریش به بازنگرى در سیاست بازرگانى خود پرداخت و در این ارتباط مستشار بازرگانى خود دکتر ریتوه را در سال ۱۹۸۷ میلادى از تهران فراخواند و دکتر کورت فیفر را که در فاصله سال‌هاى ۱۹۵۸ تا ۱۹۶۳ میلادى در ایران بود - بنیان‌گذار دفتر بازرگانى اتریش در ایران - به تهران اعزام نمود. این اقدام اتریش نتایجى مطلوبى را براى آن کشور به‌همراه داشت زیرا در سال ۱۹۹۰ میلادی، روند مبادلات تجارى بین دو کشور، به‌نحو قابل ملاحظه‌ای، از نظر کیفیّت و کمیّت و حجم صادراتی، به‌نفع اتریش تغییر کرد و عدم توازن تجارى دو کشور را نمایان ساخت، به‌گونه‌اى که صادرات ایران به اتریش نزدیک به ۴۰ درصد کاهش نشان مى‌دهد در حالى که واردات از این کشور ۵۰ درصد افزایش داشته است (جدول مربوطه). در همین سال اولین اجلاس مشترک اقتصادى ایران و اتریش برگزار شد و مذاکرات نمایندگان وزارت‌خانه‌ها و شرکت‌هاى ایرانى با صاحبان صنایع اتریش منجر به امضاى توافق‌‌ها و موافقت‌نامه‌هایى گردید.
محور اصلى صادرات ایران به اتریش را نفت خام تشکیل مى‌دهد و از اقلام عمده صادرات غیرنفتى مى‌توان قالى و قالیچه دست‌بافت ایران، صمغ‌هاى نباتى میوه‌هاى تازه و خشک را نام برد. واردات ایران از اتریش را محصولات مختلف صنعتى و مواد اولیه مورد نیاز کارخانجات از جمله مواد شیمیایی، انواع وسایل یدکى راه‌آهن، ماشین‌آلات، کاغذ و مقوا، مواد غذایى (ذرت و جو)، چوب و عصاره‌هاى روغنى تشکیل مى‌دهد.
فرش دستباف ایران
فرش دستباف ایران در رقابت با سایر کشورهاى تولید کننده همچنان رتبه را در هر دو زمینه و متراژ و ارزش حفظ کرده است. صرفنظر از کاهش نسبى صادرات فرش در سال ۱۹۸۵ در بقیه ایام فرش دستباف ایران همچنان رشد نسبى را در صادرات خود به این کشور داشته است. فرش دستباف ایران با توجه به رنگ و طرح، دوام و کیفیت خوبى که دارا مى‌باشد در مقایسه با کشورهاى صادرکننده فرش به اتریش تا سال ۱۹۹۰ میلادى همچنان رتبه اول را دار بوده است. با تصمیمات جدیدى که در زمینه توسعه اقتصادى و صنعتى ایران اتخاذ شده و همچنین براساس تفاهمات انجام شده و امضاى موافقت‌نامه صادرات صنایع دستى ایران به اتریش صادرات این صنعت به اروپا و خصوصاً اتریش از رشد قابل ملاحظه برخوردار بوده است. صادرات فرش دستباف ایران به اتریش، در طول سال‌هاى گذشته سیر صعودى داشته و در سال ۱۹۹۰ میلادى نسبت به سال قبل افزایشى به میزان ۷% را نشان مى‌دهد. (جدول مربوطه)
جدول صادرات فرش دستباف ایران به اتریش طى سال‌هاى ۱۹۹۰-۱۹۸۳ میلادى
سال مترمربع ارزش
۱۹۸۳ ۴۱،۱۸۵ ۱۸۴،۹۴۰
۱۹۸۴ ۵۵،۶۵۲ ۲۳۱،۲۹۳
۱۹۸۵ ۴۶،۰۳۰ ۱۶۵،۶۶۱
۱۹۸۶ ۷۱،۱۵۱ ۲۰۸،۵۰۰
۱۹۸۷ ۱۱۱،۵۲۰ ۲۲۳،۱۸۷
۱۹۸۸ ۱۱۷،۲۴۸ ۲۶۴،۷۵۸
۱۹۸۹ ۱۱۰،۶۱۶ ۲۶۷،۲۲۵
۱۹۹۰ ۱۲۱،۱۰۹ ۲۸۵،۶۳۵
نفت
واردات نفت اتریش از ایران، پس از انقلاب، کاهش فاحشى داشته است به‌طورى که اتریش امروزه خریدار مستقیم نفت جمهورى اسلامى ایران محسوب نمى‌گردد و بیشتر نفت خود را از کشورهاى لیبی، عربستان‌سعودى و شوروى خریدارى مى‌نماید و قسمت عمده نفت خریدارى شده از ایران را براى مصارف دیگر به‌کار مى‌گیرد. این امر همواره یکى از موضوعات مورد مذاکره مقامات ایران با مقامات اتریشى بوده است. زیرا شرکت نفت اتریشى .O.M.V جهت حصول توازن اقتصادى فیمابین دو کشور ناچار به بازنگرى در عملکرد خود نسبت به واردات نفت از ایران شده است.
همکارى‌هاى اقتصادى
کشور اتریش طى یک دهه گذشته همکارى‌هاى اقتصادى مؤثرى را به شرح زیر با ایران داشته است:
- عدم مشارکت در تحریم اقتصادى آمریکا و کشورهاى غربى علیه ایران
- انجام مذاکرات مفید در رابطه با پروژه اکتشافى توسعه بلال (استخراج نفت) از میدان بلال در نزدیکى جزیره سیرى
- همکارى فروشندگان فرش اتریشى با دست‌اندرکاران فرش ایران در وین جهت برگزارى و شرکت در سمینار فرش ایران و بررسى مسائل و مشکلات این صنعت در وین
- آشنایى تجار و بازرگانان اتریشى با تجار و بازرگانان ایرانى از طریق شرکت فعّال اتریش در نمایشگاه بین‌المللى تهران
- همکارى در حضور مرتب ایران در کنفرانس اوپک (در وین) و اجلاس سالانه صندوق اوپک
- همکارى کشور اتریش در امر بازسازى ایران
- همکارى کشور اتریش با ایران در رشته‌هاى ماشین‌آلات صنعتی، کشاورزى و مواد اولیه شیمیایى
- برگزارى اولین اجلاس کمیسیون مشترک اقتصادى دو کشور در سال ۱۹۹۰ میلادى
پس از تشکیل کمیسیون مشترک اقتصادی، دو کشور در زمینه‌هاى ذیل تمایل به همکارى و گسترش روابط اقتصادى فیمابین نشان داده و اقدامات مؤثرى نیز آغاز شد:
- همکارى در زمینه آموزش فنى و حرفه‌اى و تربیت کارآموزان و کارشناسان
- همکارى در زمینه صنعت توریسم (جهانگردی) و استفاده از تجربیات اتریش
- شرکت فعال طرفین در نمایشگاه‌هاى تخصصى و بین‌المللى
- استفاده از تسهیلات بلند مدّت مالى اتریش براى شرکت‌هاى ایرانى برمبناى مذاکرات بانک‌هاى دو کشور
- ایجاد تسهیلات قانونى جهت سرمایه‌گذارى‌هاى مشترک
- ترانزیت محمولات پستى از طریق اتریش به مقصد سایر کشورها
- خرید تجهیزات پروژه تولید کابل مسى
قراردادهاى اقتصادى
کشور اتریش با توجه به موقعیّت ترانزیتى خود در حمل و نقل زمینى (جاده‌ای) براى ایران بسیار مهم است. از این رو در سال ۱۹۸۶ میلادى با انعقاد قرارداد ترددات بین دو کشور، که براساس نیازهاى جدید تنظیم گردیده، مسائل مربوط حل و فصل شده است. در سال ۱۹۸۷ همچنین یک قرارداد ترددات هوایى بین دو کشور منعقد گردید و یک یادداشت تفاهم و یک موافقت‌نامه در مورد تعرفه‌هاى ترجیحى کالاهاى صنایع دستى و ایجاد تسهیلات در صدور این‌گونه کالاها به اتریش در سال ۱۹۹۰ میلادى به امضاء رسید. گفتنى است یادداشت تفاهم به امضاء رسید. گفتنى است یادداشت تفاهم به امضاء رسیده توسط دو کشور حاوى مطالب زیر بوده است:
- بسط و توسعه روابط دوجانبه خارجى میان دو کشور و انجام سرمایه‌گذارى‌هاى مشترک
- تأسیس اتاق مشترک بازرگانى ایران و اتریش در وین
- آموزش کارشناسان ایرانى در اتریش در زمینه‌هاى پست و حمل و نقل
علاوه بر قراردادهاى یادشده فوق، پروژه‌هاى همکارى که به مرحله عقد قرارداد رسیدند عبارتند از:
- تولید کاغذ و خمیر کاغذ چوب مربوط به شرکت چوب مازندران
- تولید کاغذ شرکت کاغذسازى لطیف
- تولید نخ از ضایعات نساجى شرکت بافت استقلال
- تولید فرمالین شرکت شیمیایى سینا
- خرید تجهیزات برقى پروژه سیمان قائن و آباده
- برقرارى سیستم (EMS) پستى
- برقرارى سیستم فاکس بین دو کشور
حساسیت کشور اتریش در جذب پروژه‌هاى مهم از جمله سهیم شدن در بخشى از صنایع فولاد مبارکه (معدن گل‌گهر)، تأسیس کارخانه آلیاژ در یزد، ایجاد کارخانه تولید مواد دامى در لرستان، پروژه خط راه‌آهن و خطوط انحرافى آن، نیروگاه آبى سیاه‌بیشه و بالاخره موفقیّت در انعقاد قرارداد ششم بارتر با کمیته بى‌تى‌سى که تماماً در سیطره صنایع فوست آلپین مى‌باشد بخشى از کارهایى است که صنایع دولتى اتریش در ایران براى خود منظور داشته است.
کشور اتریش براى اجراء بیش از ۸۰ پروژه فنى و صنعتى در ایران براساس اصول تنظیمى در یادداشت تفاهم بین دو کشور، توافق نمود که سازمان‌هاى مالى و بانکى اتریش جهت تأمین امور مالى پروژه‌ها در ایران اقدام لازم را نموده وشرکت‌هاى فنى و صنعتى بزرگ اتریش جهت سرمایه‌گذارى آمادگى خود را اعلام دارند. در این ارتباط مى‌توان از پروژه عظیم تولید کاغذ نام برد که توسط شرکت وُیت (Voith) و با همکارى یک شرکت آلمانى جهت تولید کاغذ در مازندران به اجراء درآمد حجم این قراداد به ۲۰۰/۱ میلیارد شلینگ مى‌رسد و اعتبارات مالى آن توسط بانک هاى اتریش تأمین مى‌گردد. این پروژه برطبق برنامه تنظیم شده در طول سه سال تکمیل و به مرحله بهره‌‌بردارى خواهد رسید.