دانلود مقاله حسابداری دارائی های نا مشهود

دارایی نامشهود چیست ؟

                    از نظر حسابداری، داراییها را می توان کلاً به دو گروه مشهود و نامشهود تقسیم کرد مراد از دو صفت مشهود و نامشهود این است که دارایی مشهود عیناً وجود دارد. حال آنکه دارایی نامشهود فاقد عینیت است. از دیدگاه حسابداری داراییهای نامشهود تعریف دقیقی ندارد، اما می توان آنها را بر حسب خصوصیات زیر مشخص کرد :

1)      موجودیت عینی ندارد.

2)      اندازه گیری منافع اقتصادی آتی یعنی حق مالکیت در آنها، غالباً دشوار است .

3)      تعیین عمر مفید آنها دشوار است.

4)      معمولاً به منظور استفاده در عملیات عادی و مستمر واحد تجاری تحصیل می شوند و نه به قصد فروش یا سرمایه گذاری.

داراییهای نامشهود جزو داراییهای غیر جاری به شمار می روند زیرا منافع آتی آنها عموماً بیش از یک دوره مالی می باشد.نیاز به متمایز ساختن داراییهای نامشهود از داراییهای مشهود از جمله به این دلیل است که شناسایی داراییهای نامشهود غالباً دشوار است حال آنکه در شناسایی داراییهای مشهود مشکلی وجود ندارد.

نمونه هایی از داراییهای نامشهود عبارتند از :

حق اختراع، حق تألیف ، علایم و نام های تجاری ، فرمولها و فرآیندهای سری ساخت، انواع پروانه های ساخت، سرقفلی

درمورد داراییهای نامشهود ممکن است شواهد موجودیت آنها مبهم باشد یا نتوان رابطه‌ی صریحی میان مخارجی که به عمل می آید از یک سو و پدید آمدن دارایی از سوی دیگر برقرار کرد.ارزش‌اقتصادی هر دارایی، صرف نظر  از اینکه عینیت داشته باشد یا نه بسته به این است که دارائی ایجاد شده‌تاچه میزان سبب تولید درآمد و سود در آینده‌ بشود.و اندازه گیری این ارزش اقتصادی غالباً در مورد دارایی های مشهود دشوار است.بنابراین صرف موجودیت عینی (مانند ماشین آلات) تعیین کننده ارزش اقتصادی نیست از سوی دیگر عدم عینیت هم (مانند فرمول سری ساخت) دلیل بر نبودن ارزش اقتصادی نیست.در حسابداری دارائیهای نامشهود همان اصول و روشهایی به کار می رود که در حسابداری اموال ماشین آلات و تجهیزات،بدین معنا که :

الف) هنگام تحصیل هر دارایی نامشهود اصل بهای تمام شده باید در نظر گرفته شود.

ب) در خلال استفاده از آن اصل تطابق هزینه ها با درآمد به کار می رود.

پ) هنگام فروش یا واگذاری به مبلغ سود یا زیان، معادل تفاوت مابه ازای دریافت شده و ارزش دفتری دارایی مورد نظر به حساب منظور می شود.

بهای تمام شده دارایی های نامشهود :

    دارائی های نامشهود ممکن است خریداری یا اینکه توسط خود واحد تجاری ایجاد شود، هنگامی که دارایی نامشهود به طور مجزا خریداری شود، عموماً مشکلی در تعیین بهای تمام شده آن وجود ندارد در مورد تهیه دارائیهای نامشهودی که در مبادلات غیر پولی یا جزو گروهی از انواع دارائیها تحصیل شده باشند رهنمودهای استاندارد حسابداری دارائیهای ، نامشهود چنین است:

"واحدهای تجاری باید بهای تمام شده دارائیهای نامشهودی را که از سایر واحدهای تجاری یا افراد تحصیل شده است به عنوان دارایی ثبت کننده مخارج ایجاد، نگهداری، یا احیای دارائیهای نامشهودی که به طور مشخص قابل شناسایی نباشد یا مدت دوام آنها نامعین باشند.یا اینکه جزو خصلت ذاتی فعالیت تجاری مداوم باشند و تفکیک آنها از کلیت واحد تجاری امکان نداشته باشد مانند سرقفلی باید در همان دوره ای که ایجاد   می شوند به حساب هزینه جاری منظور شوند دارائیهای نامشهود که جدا تحصیل می شوند باید در تاریخ تحصیل به بهای تمام شده ثبت شوند.

بهای تمام شده بر حسب مبلغ وجه نقد پرداخت شده یا ارزش جاری سایر  دارائی هایی که در ازای آنها داده شده است یا به ارزش فعلی بدهیهای ایجاد شده بابت آنها، یا به ارزش جاری ما به ازای دریافت شده در قبال سهام صادر شده، اندازه گیری می شود.دارائیهای نامشهودی که جزو گروهی از دارائیها یا جزو واحد تجاری خریداری شده تحصیل شوند نیز باید در تاریخ تحصیل به بهای تمام شده ثبت شوند.بهای تمام شده دارایی های نامشهود قابل شناسایی و غیر قابل شناسایی به یک گونه اندازه گیری نمی شود.بهای تمام شده دارائیهای نوع اول، بخش تخصیص یافته ای از کل بهای تمام شده گروه دارائیها یا واحد تجاری خریداری شده است.و کل بهای تمام شده به طور معمول مبتنی بر ارزش جاری یک یک دارائیها است.

    بهای تمام شده دارائیهای نوع دوم عبارت است :

از تفاوت بهای تمام شده گروه دارائیها یا واحد تجاری خریداری شده و مجموع بهای تخصیص یافته به هر یک از دارائهای مشهود و نامشهود قابل شناسایی خریداری شده منهای بدهیهای تعهد شده در ازای آنها..

باید به همه ی دارائیهای نامشهود قابل شناسایی بهای تمام شده تخصیص داده شود بهای‌تمام‌شده دارائیهای‌نامشهود قابل‌شناسایی را نباید جزو ارزش سرقفلی منظور داشت.

در استاندارد مزبور چنانچه مشاهده می شود، دارائیهای نامشهود به دو گروه :

1)      دارائیهای نامشهود قابل شناسایی

2)      دارائیهای نامشهود غیر قابل شناسائی تقسیم شده است .

دو روش برای به حساب گرفتن بهای تمام شده داراییهای نامشهودی که راساً توسط خود شرکت ایجاد می شوند بستگی به این دارد که دارایی نامشهود بطور مشخص قابل شناسایی است یا نه.مخارج داراییهای نامشهودی که بطور مشخص قابل شناسایی نیستند باید به محض تحمل هزینه شوند رهنمود آمره خاصی در مورد نحوه ثبت مخارج متحمله در رابطه با ایجاد دارائیهای نامشهودی که مشخصاً قابل شناسائی هستند:

نظیر حق اختراعها، علایم تجاری و حق نشر وجود ندارد. در شرکتها می توانند یا

1)      بهای تمام شده موارد فوق را به عنوان دارائی ثبت و طی دوره های انتفاع منقضی نمایند یا

2)      به محض وقوع آنها را هزینه نمایند.

برغم فقدان رهنمودی معین برای دارائیهای نامشهود قابل شناسائی روشی که توسط خود شرکت بوجود آمده ، چارچوب نظری ما را در تعیین نحوه حسابداری مناسب یاری می دهد.

یک قلم برای آنکه بتواند به عنوان یک دارائی در ترازنامه گزارش شود باید حائز تعریف یک دارائی باشد.اما این ضابطه ، شرط لازم برای اقلامی است که به عنوان دارائی گزارش خواهد شد.

اقلامی که تعریف یک دارائی را برآورده می سازند باید دارای خاصه مربوطی که با قابلیت اتکا کافی قابل اندازه گیری باشد نیز باشند با علم به ضوابط فوق شرکت باید قادر به تدوین رویکردی قابل قبول و استوار از نظر تئوریک باشد به نحوی که حسابداری مخارج متحمله برای ایجاد دارائیهای نامشهودی که اختصاصاً قابل شناسائی هستند، میسر گردد.

کاهش قابل ملاحظه و ترمیم ناپذیر در ارزش دارائیهای نامشهود باید در دوره ای که کاهش رخ می دهد به حساب هزینه منظور شود این گونه اقلام حذف شده عموماً به عنوان زیانهای غیر مترقبه به صورت حساب سود و زیان منظور می شود.

هزینه ایجاد، نگهداری، یا احیای دارائیهای نامشهود غیر قابل شناسایی (سرقفلی) باید در زمانی که وقوع می یابد به حساب هزینه دوره منظور شود.

استهلاک دارائی های نامشهود

    مشکل دیگری که در حسابداری دارائیهای نامشهود وجود داشته است مربوط به تعیین عمر مفید آنها در رابطه با استهلاک بهای تمام شده است. در برخی کشورها تاپیش از انتشار استاندارد حسابداری مربوط به دارائیهای نامشهود حسابداران غالباً درائیهای نامشهود را به دو گروه تقسیم می کردند:

1)      گروهی که عمر مفیدشان محدود است.

2)      آنهایی که عمر مفید نامحدود یا نامعین دارند.

دارائیهای نامشهودی که عمر مفیدشان محدود تشخیص داده می شد مستهلک می شدند و آنها که عمر مفیدشان نامحدود یا نامعین شناخته شده بود مادام که بی ارزش نگردیده بودند، بدون استهلاک باقی می ماندند و هنگام بی ارزش شدن به یکباره از دفاتر حذف می شدند بدین گونه مدیریت آزادی عمل قابل ملاحظه ای در حسابداری دارائیهای نامشهود می یافت اما در استاندارد حسابداری رهنمود زیر در ارتباط با استهلاک دارائیهای نامشهود ارائه شده است :

دارائیهای نامشهود در هر زمانی که بوجود آمده باشد، سرانجام ارزش آنها از میان می رود.بنابراین بهای تمام شده آنها باید به طور منظم و سیستماتیک در قبال درآمد هر دوره در مدت زمان برآورد شده ای که انتظار استفاده از درائیهای مزبور می رود، مستهلک می گردد.پس همه دارائیهای نامشهود ، صرف نظر از اینکه عمر مفیدشان محدود نامعین ، یا نامحدود باشد باید مستهلک شوند، در برآورد عمر مفید دارائیهای نامشهود عوامل زیر را باید در نظر گرفت:

1-    حداکثر عمر مفید تعیین شده در قوانین و مقررات ، یا در قراردادها.

2-    قابلیت تمدید حقوق ناشی از دارایی نامشهود مورد نظر.

3-    تأثیرات ناشی از ناباب شدن، تغییر تقاضا، رقابت ، سرعت تغییرات تکنولوژیک و سایر عوامل.

4-    وجود رابطه میان دارایی نامشهود مورد نظر و مدت اشتغال گروه از کارکنان.

5-    اقدامات مورد انتظار از ناحیه رقیبان و مراجع دولتی و دیگران.