وسایل مورد نیاز :
بشر (به عنوان حمام رنگرزی )، همزن ، دما سنج ،پیپت ، پیست ، استوانه مدرج ، هیتر ، رنگ کرومی ، کالای پشم (0.2gr) ، آب مقطر. بیکرومات سدیم ، اسید استیک .
هدف از ازمایش : دندانه دادن لیف قبل از رنگرزی ، بعد از رنگرزی و همزمان با آن و تاثیر آن بر روی ثبات رنگهای کرومی .
تئوری آزمایش :
رنگهای کرومی ، وزن مولکولی کمی دارند و اگر بصورت اسیدی ( بدون دندانه دادن ) رنگ شوند ثبات ان بر روی لیف بسیار کم خواهد بود و در آب سرد و ولرم رنگ پس میدهند . برای جلوگیری از این مشکل باید این مولکولها را بزرگتر کرد و این کار توسط دندانه دادن صورت میگیرد . دندانه دو مولکول را به هم متصل کرده و باعث بزرگ سدن این مولکولها میگردد و در این صورت دندادنه از یک طرف و مولکولها از دو طرف به لیف وصل میشوند و ثبات رنگ را افزایش میدهند . در سه حمام جدا گانه تاثیر دندانهای درپیشین ، پسین و توام رنگرزی را بر روی خامه و همچنین رنگ ایجاد شده و تاثیرات آن بر روی ثبات خامه رنگرزی شده را بررسی مینماییم .
دندانه در این آزمایش ، بیکرومات سدیم و اسید آن اسید استیک خواهد بود.
L:R (100:1) , و کالا را (0.2 gr ) در نظر میگیریم .
X= 20cc
وزن کالا (gr)
حجم حمام (CC)
1
100
0.2 gr
x
منحنی دندانه و رنگرزی زیر را برای آزمایش در نظر میگیریم .
الف ) منحنی دندانه :
ب ) منحنی رنگرزی :
روش کار :
در مرحله اول این ازمایش ابتدا خامه را توسط بیکرومات سدیم دندانه میدهیم و با توجه به درصد های مورد نیاز مقدار بیکرومات سدیم ، اسید و آب مقطر را محاسبه میکنیم و به همراه کالا در بشر میریزیم .
و با توجه به منحنی دندانه عمل میکنیم . پس از دندانه دادن و شستن خامه و نگه داشتن نصف کالا برای مشاهدات و تاثیر دندانه بر روی خامه ، نیم دیگر خامه دندانه داده شده را در مرحله دوم با توجه به درصد های داده شده و محاسبه مقدار مورد نیاز ، با رنگ کرومی عملیات رنگرزی را انجام میدهیم . پس از شستشوی خامه رنگ شده آن را به همراه (0.2 gr) خامه سفید و (20 cc) آب مقطر را درون بشر ریخته و روی هیتر قرار میدهیم تا ثبات رنگ را بررسی نماییم .
حمام شماره 1 دندانه : بیکرومات سدیم 3%) ) ، اسید استیک (3%)
0.6cc= 1 / 3 * 0.2 = اسید استیک
0.6cc = 1 / 3 * 0.2 = بیکرومات سدیم
20 - ( 0.6 + 0.6 ) = 18.8 cc = آب مقطر
مشاهدات : پس از دندانه دادن خامه سفید رنگ به خود گرفته وخامه آماده رنگرزی میباشد.
حمام شماره 1 رنگرزی : رنگ کرومی (1%) ، اسید استیک (3%)
0.3cc= 1 / 3 * 0.1 = اسید استیک
0.1cc= 1 / 1 * 0.1 = رنگ کرومی
20 - ( 0.3 + 0.1 ) = 19.6cc = آب مقطر
مشاهدات :
÷س از طی زمان با دماهای موجود بر روی منحنی کالا به خود رنگ گرفته و پس از امتحان ثبات رنگ مشاهده میشود که خامه مقادیری رنگ پس میدهد و از ثبات کاملی برخوردار نمی باشد .
نمونه های بدست آمده :
نمنه دندانه داده شده
نمونه رنگ شده
نمونه ثبات
پشم
حمام شماره 2 :
روش کار : در این آزمایش و دندانه دادن را با هم انجام میدهیم (دندانه توام ) و منحنی رنگرزی را برای این حمام به کار میبریم ، با توجه به درصد های داده شده و محاسبه مقادیر آنها به همراه 0.2gr خامه درون بشر میریزیم و ان را رنگ میکنیم . پس از رنگ کردن و مشاهده محصول رنگی ، ثبات آن را بررسی میکنیم .
حمام شماره 2 ( رنگ و دندانه همزمان ) : رنگزای کرومی 1% ، بیکرومات سدیم 3% اسید استیک 3%
0.6cc= 1 / 3 * 0.2 = اسید استیک
0.2cc= 1 / 1 * 0.2 = رنگ کرومی
0.6cc = 1 / 3 * 0.2 = بیکرومات سدیم
20 - ( 0.6 + 0.6 + 0.2) = 18.6cc= آب مقطر
مشاهدات : پس از طی مراحل رنگرزی و آبکش نمودن پشم ، رنگ متفاوت از نمونه شماره 1 بدست امده . در آزمایش ثبات رنگ نیز مشاهده نمودیم که خامه مقداری رنگ پس داده اما نه به اندازه نمونه شماره 1.
نمونه های بدست آمده :
نمونه رنگ و دندانه همزمان
نمونه ثبات
پشم
حمام شماره 3 :
روش کار : در این آزمایش ابتدا خامه مورد نظر را رنگ کرده و سپس دندانه میدهیم و ثبات رنگ را بر روی آن بررسی میکنیم و بر طبق منحنی رنگرزی مربوطه عمل میکنیم سپس خامه رنگ شده را دندانه میدهیم .البته عملیات دندانه بر طبق منحنی آن انجام میدهیم و ان گاه ثبات رنگی آن را بررسی میکنیم .
حمام شماره 3 رنگرزی : رنگ کرومی (1%) ، اسید استیک (3%)
0.6cc= 1 / 3 * 0.2 = اسید استیک
0.2cc= 1 / 1 * 0.2 = رنگ کرومی
20 - ( 0.6 + 0.2) = 19.2cc= آب مقطر
مشاهدات : پس از رنگرزی ، خامه رنگ را به خود گرفته در این حالت ما از دندانه استفاده نکرده ایم بنا بر این ثبات رنگ را بر روی خامه آزمایش میکنیم . مشاهده میگردد که خامه از ثبات رنگی کافی برخوردار نبوده و رنگ قابل ملاحظه ای را پس میدهد .
نمونه های بدست امده :
نمونه رنگ بدون دندانه
نمونه ثبات
پشم
حمام شماره 3 در دندانه : بیکرومات سدیم 3%) ) ، اسید استیک (3%)
0.3cc= 1 / 3 * 0.1 = اسید استیک
0.3cc = 1 / 3 * 0.1 = بیکرومات سدیم
20 - ( 0.3 + 0.3 ) = 19.4 cc = آب مقطر
(چون نیمی از کالای رنگ شده را برای مشاهدات نگاه داشتیم برای دندانه و محاسبات آن نیمی از کالا را بررسی میکنیم )