موضوع آزمایش : رنگرزی پشم و ابرشم و پنبه با رنگ های راکتیو
وسایل و مواد مورد نیاز :
بشر (به عنوان حمام رنگرزی )، همزن ، دما سنج ،پیپت ، پیست ، استوانه مدرج ، هیتر ، رنگزای راکتو ، اسید استیک ، کربنات سدیم ، الیاف ( پشم ، ابریشم و پنبه )
هدف از آزمایش : بررسی اثر اسید بر الیاف رنگ شده توسط رنگزای راکتیو
تئوری آزمایش :
در دو بشر 0.1 gr پشم و 0.1gr ابریشم را قرار میدهیم . رنگزای راتیو را در هر دو حمام به مقدار مساوی 1% میریزیم با این تفاوت که در بشر 1 اسید نمیریزم و در بشر 2 مقدار 3% اسید را وارد میکنیم . با توجه به L: R ( 100:1) و وزن کالا 0.2 گرم ، حجم حمام را تعین میکنیم
X= 20cc
وزن کالا (gr)
حجم حمام (CC)
1
100
0.2 gr
x
منحنی رنگرزی :
روش کار : با توجه به درصد داده شده برای رنگزای راکتیو و اسید و داشتن مقدار کالا ، مقادیر لازم برای مواد فوق را به دست می آوریم .
0.2 * 1 / 1 = 0.2cc= رنگینه
0.2*3:1= 0.6cc = مقدار اسید
مقدار آب مقطر برای بشر ها :
20-0.2 = 19.8cc= بشر شماره 1
20-(0.2+0.6) = 19.2cc= بشر شماره 2
در این ازمایش میخواهیم اثر اسید را بر روی الیافی ( پشم و ابریشم ) که توسط رنگزا های راکتیو رنگرزی میشوند را بررسی کنیم بنا بر این در بشر هایی که مقدار کالا و رنگزای مساوی دارند در یکی بدون اسید رنگرزی میکنیم . پس از آماده کردن حمام و اب مقطر مورد نیاز با توجه به منحنی رنگرزی الیاف را رنگرزی میکنیم .
حمام شماره 1 :
رنگزای راکتیو 0.2cc
آب مقطر 19.8cc
حمام شماره 2 :
رنگزای راکتیو 0.2cc
اسید 0.6 cc
آب مقطر 19.2cc
تفاوت رنگهای راکتیو با رنگهای اسیدی در این است که رنگهای راکتیو را پس از پایان رنگرزی و شستشو باید 5 دقیقه همراه کمی صابون جوشاند تا رنگهای سطحی از لیف جدا گردد و پس از این مرحله باید ثبات شستشویی را آزمایش کرد .
مشاهدات :
در بشر 1 ، که بدون اسید رنگرزی شده بود پر رنگتر از بشر 2 که در ان 3 در صد اسید ریخته بودیم به عمل آمده .
در آزمایش ثبات شستشویی هم نمونه پشم انداخته شده در حمام رنگ به خود نگرفت .
نمونه های بدست آمده :
پشم
ابریشم
ثبات
حمام 1
حمام 2
نتیجه گیری :
رنگزا های راکتیو پیوند بین مولکول رنگ و لیف از نوع پیوند کئو والانسی و یونی خواهد بود در حالت خنثی پیوند کئو والانسی تشکیل میگردد و برای این که ثبات بیشتری داشته باشد از پیوند یونی نیز استفاده میگردد و این کار از طریق اضافه کردن اسید صورت میگیرد ولی این اسید باید اسید ضعیف و به مقدار کم باشد تا ph از 5.5 پایین تر نیاید در بشر 2 با اضافه کردن اسید و پایین آوردن ph از 5.5 موجب شده ایم که پیوندهای یونی بیش از کووالانسی تشکیل گردد و با این کار هم جذب رنگ کم میشود و هم ثبات پایین می اید .
در رنگهای راکتیو هدف ما پیوند کووالانسی است نه پیوند یونی بدلیل استحکام بیشتر این پیوند و پیوند یونی هم برای افزایش ثبات است .
موضوع آزمایش : رنگرزی پنبه توسط رنگزای راکتیو .
وسایل مورد نیاز : بشر (به عنوان حمام رنگرزی )، همزن ، دما سنج ،پیپت ، پیست ، استوانه مدرج ، هیتر ، رنگزای راکتو ، کربنات سدیم ، الیاف ( پشم ، ابریشم و پنبه )
هدف از ازمایش : رنگرزی لیف پنبه توسط رنگزای راکتیو به صورت سرد و گرم .
تئوری آزمایش : در دو بشر 0.2 gr پنبه را قرار میدهیم . رنگزای راتیو را در هر دو حمام به مقدار مساوی 1% کربنات سدیم میریزیم بشر 3 را به صورت سرد و بشر 4 را به صورت گرم رنگرزی میکنیم .
روش کار برای بشر شماره 3 :
در این بشر 0.2 gr کالای پنبه و 5% کربنات سدیم اضافه میکنیم به همراه 1% رنگزای راکتیو .
0.2 * 1 / 1 = 0.2cc= رنگینه
0.2*5/1=1cc= مقدار کربنات سدیم
20-(1+0.2 ) = 18.8cc= مقدار آب مقطر
سپس لیف پنبه را در حمام قرار میدهیم و 60 دقیقه ان را در دمای اتاق میگذاریم .
روش کار برای حمام شماره 4 :
ابتدا رنگ به مقدار 1% و آب مقطر را در ون بشر میریزیم . مقدار کربنات سدیم که 5 درصد است کنار گذاشته و پس از جوشیدن حمام آن را اضافه میکنیم
0.2 * 1 / 1 = 0.2cc= رنگینه
0.2*5/1=1cc= مقدار کربنات سدیم
20-(1+0.2 ) = 18.8cc= مقدار آب مقطر
کربنات سدیم قلیایی ضعیف است و باید آن را پس از جوشش به حمام اضافه کرد اگر قلیا را در دمای 40 در جه و قبل از جوش اضافه کنیم رنگ حاصله رنگی نایکنواخت خواهد بود .