تاریخچه بورس اوراق بهادار:
بورس اوراق بهادار تهران در سال 1346 تاسیس گردید. این سازمان از پانزدهم بهمن ماه آن سال فعالیت خود را با انجام چند معامله بر روی سهام بانک توسعه صنعتی و معدنی آغاز کرد. در پی آن شرکت نفت پارس ، اوراق قرضه دولتی ، اسناد خزانه ، اوراق قرضه سازمان گسترش مالکیت صنعتی واوراق قرضه عباس آباد به بورس تهران راه یافتند. اعطای معافیت های مالیاتی شرکتها و موسسه های پذیرفته شده در بورس در ایجاد انگیزه برای عرضه سهام آنها نقش مهمی داشته است. طی 11 سال فعالیت بورس تا پیش از انقلاب اسلامی در ایران تعداد شرکتها و بانکها و شرکتهای بیمه پذیرفته شده از 6 بنگاه اقتصادی با 2/6 میلیارد ریال سرمایه در سال 1346 به 105 بنگاه با بیش از 230 میلیارد ریال درسال 57 افزایش یافت. همچنین ارزش مبادلات در بورس از 15 میلیون ریال در سال 1346 به بیش از 150 میلیارد ریال سرمایه در سال1357افزایش یافت. در سالهای پس از انقلاب اسلامی وتا پیش از نخستین برنامه پنج سال توسعه اقتصادی ، دگرگونی های چشمگیری در اقتصاد ملی پدید آمد که بورس اوراق بهادارتهران را نیز در بر گرفت . نخستین رویداد ، تصویب لایحه قانون اداره امور بانک ها در تاریخ 17 خرداد 1358 توسط شورای انقلاب بود که به موجب آن بانک های تجاری و تخصصی کشور در چهار چوب 9 بانک شامل 6 بانک تجاری و3 بانک تخصصی ادغام و ملی شدند . چندی بعد و در پی آن شرکتهای بیمه نیز در یکدیگر ادغام گردیدند و به مالکیت دولتی در آمدند و همچنین تصویب قانون حفاظت و توسعه صنایع ایران در تیر 1358 باعث گردید تعداد زیادی از بنگاه های اقتصادی پذیرفته شده در بورس از آن خارج شوند . به گونه ای که تعداد آنها از 105شرکت و موسسه اقتصادی در سال 1357 به 56 شرکت در پایان سال 1367 کاهش یافت . بدین ترتیب در طی این سالها بورس و اوراق بهادار دوران فترت خود را آغاز کرد که تا پایان سال 1367ادامه یافت . از سال 1368 ، در چهارچوب برنامه پنج ساله اول توسعه اقتصادی ، اجتماعی و فرهنگی تجدید فعالیت بورس اوراق بهادار تهران به عنوان زمینه ای برای اجرای سیاست خصوصی سازی ، مورد توجه قرار گرفت.
بر این اساس سیاست گذاران در نظر دارند بورس اوراق بهادار با انتقال پارهای از وظایف تصدی های دولتی به بخش خصوصی ، جذب نقدینگی و گرد آوری منابع پس اندازی پراکنده و هدایت آن به سوی مصارف سرمایه گذاری ، در تجهیز منابع توسعه اقتصادی و انگیزش موثر بخش خصوصی برای مشارکت فعالانه در فعالیتهای اقتصادی نقش مهم و اساسی داشته باشد . در هر حال ، گرایش سیاست گذاری های کلان اقتصادی به استفاده از ساز و کار بورس ، افزایش چشمگیر شمار شرکتهای پذیرفته شده و افزایش حجم فعالیت بورس تهران را در بر داشت که بر این اساس طی سال های 1367 تا نیمه اول سال جاری تعداد بنگاه های اقتصادی پذیرفته در بورس تهران از 56 شرکت به 325 شرکت افزایش یافت .شرکتهای پذیرفته شده و شرکتهای فعال در بورس به دو دسته تقسیم می شوند.1 - شرکت های تولیدی 2 - شرکت های سرمایه گذاری شرکت های تولیدی معمولا به تولید کالای خاصی مبادرت می ورزند و در گروه صنایع فعال در بورس قرار می گیرند ودر سازمان بورس بانام شرکت و کد خاص خود ، مشخص می شوند . اما شرکتهای سرمایه گذاری شرکت هایی هستند که به عنوان واسطه های مالی فعالیت میکنند. که این گونه شرکت ها یا فعالیت تولیدی ندارند ویا فعالیت آنها به گونه ای است که با کمک های مالی از طریق خرید سهام شرکت های تولیدی و صنعتی و یا مجموعه ای از آنها به تولید و سرمایه گذاری این شرکت ها مبادرت می نمایند که بر این اساس در حال حاضر شرکت های سرمایه گذاری فعال در بورس 19 شرکت است و شرکت های تولیدی 298 شرکت می باشند . همچنین اکنون زمینه های لازم برای حضور شرکت های خدماتی نیز در بورس فراهم شده است .
مقدمه
مقدمه
شرایط مناسب هر فعالیت قانونمند در گرو حضور مجموعه قانونى منسجم و متناسب با آن فعالیت است. در بسیارى از موارد، کاستیهاى قانونى و مقرراتى، قانونگذار را بر آن میدارد که با طرح مقررات جدید ابعاد تازهترى براى فعالیت پدید آورد یا ابهامهاى قانونى موجود را برطرف سازد. از این رو، گاه مراجعه به مجموعههاى مطوّل، اما پراکنده قانونى، نشان میدهد که چگونه قانونگذار با پارهاى پیشبینیهاى هوشمندانه بستر قانونى مناسب براى تکوین و تداوم فعالیتهاى نوبنیاد را پدید آورده است.
آن چه در این مجموعه گرد آمده مجموعه مقرراتى است که در طى سالیان مختلف دهههاى اخیر، حوزه فعالیت بورس اوراق بهادار را درنوشته است. برخى از این مقررات، به طور مشخص، ماهیت، کارکردها و گستره عمل بورس اوراق بهادار را تعیین کرده و پارهاى نیز به نحوى از انحا فعالیت بازار متشکل سرمایه ایران را تحتالشعاع قرار داده است.
بر این اساس، از خلال مقررات و قوانین مختلف حاضر در مجموعه کنونى به روشنى میتوان بستر قانونى فعالیت بورس اوراق بهادار را شناسایى کرد. افزون بر این، باید توجه داشت که شناخت دقیق تنگناهاى محتمل قانونى، قبل از هر چیز مستلزم شناخت قوانین موجود و از خلال آن یافتن راهکارهاى مناسب براى حل آن معضلها و تنگناها است. از این رو، امید است انتشار این مجموعه، زمینهساز گسترش آگاهى از شرایط قانونى فعالیت بورس اوراق بهادار و نیز بحث و تبادل نظر در زمینه ایجاد قانون مناسبترى براى فعالیت بازار متشکل سرمایه ایران
چند اساس نامه:
آییننامه اجرایى قانون تأسیس بورس اوراق بهادار
درباره شوراى بورس (مصوب آذرماه اردیبهشت 1345)
ماده 1. شوراى بورس، به دعوت رئیس شورا، در مواقع ضرورى تشکیل جلسه خواهد داد.
ماده 2. تا زمانى که رئیس هیأت مدیره بورس تعیین نشده است، جلسههاى شوراى بورس، بدون حضور رئیس هیأت مدیره تشکیل میگردد.
ماده 3. جلسههاى شوراى بورس، با حضور دست کم شش نفر از اعضا، رسمیت خواهد یافت و جز در موارد مذکور در قسمت اخیر ماده (31) قانون تأسیس بورس اوراق بهادار، تصمیمهاى شوراى بورس، به اکثریت شش نفر، معتبر است.
ماده 4. شوراى بورس میتواند بر حسب ضرورت، یک نماینده ناظر براى نظارت در هیأت مدیره بورس و هیأت پذیرش اوراق بهادار اعزام کند و یا براى هر یک از دو هیأت مزبور، یک نماینده ناظر جداگانه تعیین نماید.
ماده 5. نماینده ناظر شوراى بورس، در صورتى که به تصمیمهاى هیأت مدیره بورس و هیأت پذیرش اوراق بهادار معترض باشد، باید ظرف مدت ده روز، اعتراضهاى خود را به طور کتبى به شوراى بورس گزارش دهد.
ماده 6. شوراى بورس میتواند هر گونه توضیحى را که لازم بداند، از هر یک از هیأتهاى مدیره و پذیرش بخواهد. هیأتهاى مزبور مکلفند توضیحهاى خواسته شده را در مدتى که از طرف شورا تعیین میشود، در اختیار شوراى بورس قرار دهند.
ماده 7. شوراى بورس، داراى دبیرخانهاى است که امور دفترى شوراى بورس و نیز تمام امور دفترى هیأت پذیرش و بررسیهاى مربوط به قبول یا رد اوراق بهادار شرکتهاى متقاضى، و نظارت یا حذف اوراق بهادار شرکتهاى پذیرفته شده در بورس را انجام خواهد داد. رئیس و اعضاى دبیرخانه را رئیس شورا معین مینماید و هزینههاى دبیرخانه، با توجه به ماده (10) آییننامه داخلى اجرایى هیأت پذیرش، به پیشنهاد رئیس شوراى بورس و تصویب شوراى پول و اعتبار، توسط بانک مرکزى جمهورى اسلامى ایران، پرداخت خواهد شد.
(جداول و نمودار در فایل اصلی موجود است)