دانلود مقاله حسابداری - ثبت شرکت ها

مقدمه: هر گونه فعالیت های تجاری بایستی در چارچوب سازمان های متشکل و منظم بر اساس قوانین جاری کشور انجام پذیرد برای رسیدن به مشروعیت و مطلوبیت این گونه تشکل های بایستی در سازمان یا ارگان مربوطه به ثبت برسد تا اعضاء آن ضمن آشنایی با قوانین مربوط و اساسنامه مورد نظر بتوانند به اهداف اقتصادی خود دست یابند تشکل های مورد نظر در این کلاس انواع شرکت ها و مؤسسات اعم از انتفاعی و غیر انتفاعی می باشد که بایستی در ادارت ثبت اسناد و در دایره ثبت شرکت ها پس از طی مراحل قانونی به ثبت برسد لذا قبل از ورد به بحث اصلی الزاماً بایستی جهت سهولت در درک مفاهیم با واژه های مخصوص این درس آشنا شویم.

شرکت: (ماده 571 قانون مدنی) شرکت عبارت است از اجتماع حقوق مالکین در شئ واحد به طور اشاعه همان طور که در مواد 573 و 572 بیان گردید به دو قسم تقسیم می شود.

1- اختیاری

2- قهری

تعاریف

1- شرکتنامه: سندی است که بین دو یا چند شریک به منظور تشکیل شرکت تجاری تنظیم شده باشد.

2- اظهارنامه: نوشته ای است که مطابق مقررات قانونی تنظیم شده باشد و وسیله قانونی بیان مطالب است. مسلماً در قانون تجارت با توجه به تعاریف حاصله اظهارنامه ثبت شکت مورد نظر بایستی مطابق قانون تجارت تنظیم و جهت ثبت شرکت با بقیه مدارک مورد نظر به اداره ثبت تسلیم گردد.

3- اساسنامه: مجموعه مقررات یا قراردادی که برای طرز کار یک جمعیت و یا یک ارگان و یا یک تشکل اعم از انتفاعی و غیر انتفاعی تدوین می گردد اساسنامه نامیده خواهد شد.

شخص: کسی که موضوع حق و تکلیف قرار می گیرد شخص حقیقی نامیده خواهد شد که حق استیفاء و تمتع به این شخص نیز جاری می گردد، این شخص، شخص حقیقی است و هر گونه انجمن و یا تشکل و یا سازمان حتی دولت شخص حقوقی نامیده می شود به طور روشن تر می توان این چنین بیان داشت که شخص حقیقی به افرادی اطلاق می گردد که موضوع حق و تکلیف می باشد و این سخص در مقابل شخص حقوقی به کاربرده می شود شخص حقیقی را شخص طبیعی نیز قلمداد می نمایند.

شخص حقوقی: عبارت است از گروهی از افراد انسان که قوانینی بر آن حاکم می باشد که براساس آن قوانین شامل حق و تکلیف می گردند مانند شرکت های تجاری و یا تشکل ها و یا انجمن ها (مشروط بر ثبت)

چگونگی ایجاد هویت شخص حقیقی و حقوقی: شخص حقیقی با صدور شناسنامه از ادارات ثبت احوال دارای هویت می گردد و شخص حقوقی، به طور مثال شرکت پس از طی مراحل قانونی و ثبت در دفتر ثبت شرکت ها و پس از صدور آگهی تأسیس دارای هویت می گردد (ماده 583 قانون تجارت)

(ماده 20 قانون تجارت)

انواع شرکت ها:

طبق ماده 20 قانون تجارت: شرکت هایی که مد نظر قرار گرفته شده به شرح ذیل می باشد.

1- شرکت سهامی که خود بر دو نوع الف) شرکت های سهامی خاص و ب) شرکت های سهامی عام تقسیم گردیده است.

2- شرکت های با مسئولیت محدود

3- شرکت های با مسئولیت تضامنی

4- شرکت های با مسئولیت مختلط غیر سهامی

5- شرکت های با مسئولیت سهامی

6- شرکت های با مسئولیت نسبی

7- شرکت های با مسئولیت تعاونی

شرکت های تعاونی خود شامل شرکت های تعاونی مسکن

                                       شرکت های تعاونی مصرف

                                       انواع شرکت های تعاونی اعتبار

که خود شامل مسائل حقوقی جداگانه ای است به استثنای تنظیم اظهارنامه و شرکت نامه و صدور آگهی تأسیس بقیه موارد آن تابع قانون تعاونی اقتصاد جمهوری اسلامی با اصلاحات مورخ 5/7/77 مجلس شورای اسلامی می باشد و رسیدگی به ماهیت حقوقی آن از وظایف خاص اداره کل تعاون استان یا شهرستان می باشد.

مؤسسات انتفاعی: مؤسساتی که هدف مؤسسین آن کسب درآمد و سود باشد مانند مؤسسات حسابرسی و حسابداری

مؤسسات غیر انتفاعی: مؤسساتی هستند که هدف از آن کسب سود و درآمد نباشد مانند مؤسسات صندوق های قرض الحسنه و مؤسسات خیریه و نیکوکاری

شرکت های سهامی خاص: شرکتی است بازرگانی که تمامی سرمایه آن توسط مؤسسین تأمین گردیده و سرمایه آن به سهام تقسیم شده و مسئولیت صاحبان سهام محدود به مبلغ اسمی سهام آن هاست و تعداد سهامداران نباید از 3 نفر کمتر باشد و عنوان شرکت سهامی خاص باید قبل از نام شرکت یا بعد از آن بدون فاصله با نام شرکت قید شود.

سهم: سند قابل معامله ای است که مبین میزان منافع، مشارکت و تعهدات

یادآوری های مهم قبل از تکمیل مدارک شرکت سهامی خاص:

1- حداقل تعداد سهمامداران در شرکت سهامی خاص 3 نفر می باشد (ماده 3  ل.ا.ق.ت)[1]

2- حداقل سرمایه در شرکت سهامی خاص از یک میلیون ریال نباید کمتر باشد (ماده 5 ل.ا.ق.ت)

3- پس از تهیه مدارک لازم (اظهارنامه، اساسنامه، صورت جلسه مجمع عمومی مؤسسین، صورت جلسه هیأت مدیره، فتوکپی شناسنامه سهامداران و بازرسین، مجوز در خصوص موضوع در صورت نیاز) نسبت به تکمیل نمودن آن براساس نمونه فرم ها ضمیمه این راهنما و قید نام شرکت و امضای ذیل تمام اوراق اساسنامه و اظهارنامه اقدام شود.

4- در موقع تنظیم صورت جلسه مجمع عمومی مؤسس وفق دستور ماده 101 (ل.ا.ق.ت) هیأت رئیسه ای متشمل بر یک رئیس و دو ناظر و یک منشی از بین سهامداران انتخاب (منشی می تواند خارج از سهامداران باشد) و سپس رئیس رسمیت جلسه را اعلام و نسبت به: الف) تصویب اساسنامه، ب) انتخاب هیأت مدیره، ج) انتخاب بازرسان، د) انتخاب روزنامه کثیرالانتشار جهت درج آگهی های شرکت اقدام می نماید و ذیل صورت جلسه مصوبات مجمع توسط هیأت رئیسه باید امضا شود.

5- الف) شرکت سهامی خاص به وسیله هیأت مدیره ای که از بین صاحبان سهام انتخاب شده و کلاً یا بعضاً قابل عزل می باشند اداره خواهد شد (ماده 107 ل.ا.ق.ت)

ب) اشخاص حقوقی را می توان به مدیریت شرکت انتخاب نمود. در این صورت شخص حقیقی یک نفر را به نمایندگی دائمی خود جهت انجام وظایف مدیریت معرفی می نماید. (ماده 110 ل.ا.ق.ت)

ج) محجورین و ورشکستگان و مرتکبین به جنایت، سرقت، خیانت در امانت، کلاهبرداری، اختلاس، تدلیس که به موجب حکم قطعی دادگاه محکوم شده باشند نمی توانند به مدیریت شرکت انتخاب شوند (ماده 111 ل.ا.ق.ت)

د) در صورتی که مدیری در هنگام انتخاب، مالک تعداد سهام لازم به عنوان وثیقه نباشد باید ظرف مدت یک ماه تعداد سهام لازم را به عنوان وثیقه تهیه و به صندوق شرکت بسپارد و گرنه مستعفی محسوب خواهد شد. (ماده 115 ل.ا.ق.ت)

ه) مدت مدیریت مدیران در اساسنامه معین می شود لیکن این مدت از دو سال بیشتر نمی تواند باشد (ماده 109 ل.ا.ق.ت)

و) هیأت مدیره در اولین جلسه خود از بین اعضای هیأت، یک رئیس و یک نایب رئیس که باید شخصی حقیقی باشند انتخاب و مدت ریاست رئیس و نایب رئیس نباید از مدت عضویت آن ها در هیأت مدیره بیشتر باشد. (ماده 119 ل.ا.ق.ت)

ز) رئیس هیأت مدیره علاوه بر دعوت و اداره جلسات موظف است مجامع عمومی صاحبان سهام را در مواردی که هیأت مدیره موظف به دعوت است دعوت نماید و هر گاه رئیس هیأت مدیره موقتاً نتوانست وظایف خود را انجام دهد نایب رئیس به جای وی انجام وظیفه می نماید (مواد 119 و 120 ل.ا.ق.ت)

ح) برای هر یک از جلسات هیأت مدیره باید صورت جلسه ای تنظیم و به امضای اکثریت مدیران حاضر در جلسه برسد (م 123 ل.ا.ق.ت)

ط) هیأت مدیره باید یک نفر شخص حقیقی را به مدیریت عامل شرکت انتخاب که حدود اختیارات و مدت تصدی و حق الزحمه او را تعیین نماید. مدیر عامل در عین حال نمی تواند رئیس هیأت مدیره باشد مگر با تصویب  آرای حاضر در مجمع عمومی (م 124 ل.ا.ق.ت) و هیأت مدیره هر موقع می تواند مدیر عامل را عزل نماید و انتخاب مدیر عامل باید با ارسال یک نسخه صورت جلسه هیأت مدیره به اداره ثبت شرکت ها به ثبت برسد و در روزنامه رسمی آگهی گردد. (م 128 ل.ا.ق.ت) و هیچ کس نمی تواند در عین حال مدیریت عامل بیش از یک شرکت را داشته باشد (م 126 ل.ا.ق.ت)

ی) اعضای هیأت مدیره و مدیر عامل شرکت نمی توانند بدون اجازه هیأت مدیره در معاملاتی که با شرکت یا به حساب شرکت می شود، طرف معامله قرار بگیرند و در صورت اجازه هیأت مدیره بلافاصله باید بازرس شرکت در جریان امر قرار گیرد (م 129 ل.ا.ق.ت)

مدیران و مدیر عامل شرکت در مقابل شرکت و اشخاص ثالث نسبت به تخلف از مقررات قانونی یا اساسنامه شرکت یا مصوبات مجمع برحسب مورد منفرداً یا مشترکاً مسئول بوده و دادگاه حدود مسئولیت را برای جبران خسارت تعیین می نماید (م 142 ل.ا.ق.ت)

ک) مجمع عمومی عادی صاحبان سهام می تواند مقرر دارد با توجه به ساعات حضور اعضای غیر موظف هیأت مدیره، مبلغی به طور مقطوع بابت حق حضور آن ها در جلسات پرداخت شود. همچنین در صورتی که در اساسنامه پیش بینی شده باشد، مجمع عمومی می تواند تصویب کند که نسبت معینی از سود خالص سالانه شرکت به عنوان پاداش به اعضای هیأت مدیره اعطا گردد. (م 134 ل.ا.ق.ت)

6- مجمع عمومی عادی هر سال یک یا چند بازرس انتخاب می کند تا بر طبق قانون به وظایف خود عمل کنند. انتخاب مجدد بازرسان بلا مانع است. مجمع عمومی عادی در هر موقع نمی تواند بازرس یا بازرسان را عزل کند به شرط آن که جانشین آن ها را انتخاب نماید. (م 144 ل.ا.ق.ت) انتخاب بازرسان توسط مجمع عمومی مؤسس صورت می گیرد (م 145 ل.ا.ق.ت)

الف) بازرسان شرکت کتباً قبول سمت نمایند و قبول سمت به خودی خود دلیل بر این است که بازرس با علم به تکالیف و مسئولیت های خود عهده دار آن گردیده است. (م 17 ل.ا.ق.ت)

ب) انتخاب بازرس یا بازرسان (همراه با انتخاب مدیران) باید در صورت جلسه ای قید و به امضای کلیه سهامداران برسد (م 20 ل.ا.ق.ت) امضای ذیل صورت جلسه توسط بازرس حاکی از قبولی سمت می باشد.

ج) مجمع عمومی عادی باید یک یا چند بازرس علی البدل را انتخاب نماید تا در صورت معذوریت یا فوت یا استعفا یا سلب شرایط یا عدم قبول سمت توسط بازرس یا بازرسان اصلی، جهت انجام وظایف بازرسی دعوت شوند (م 146 ل.ا.ق.ت)

د) اشخاص ذیل را نمی توان به سمت بازرس شرکت انتخاب نمود:

د- 1) محجورین و کسانی که حکم ورشکستگی آنان صادر شده یا به علت ارتکاب جنایت یا سرقت یا خیانت در امانت یا کلاهبرداری یا اختلاس یا تدلیس به موجب حکم قطعی محکوم و از حقوق اجتماعی کلاً یا بعضاً محروم شده باشند.

د – 2) مدیران یا مدیر عامل شرکت

د – 3) اقربای سببی و نسبی مدیران و مدیر عامل شرکت تا درجه سوم از طبقه اول و دوم.

د – 4) هر کس که خود یا همسرش از شرکت موظفاً حقوق دریافت می دارد. (م 147 ل.ا.ق.ت)

ه) بازرسان مکلفند درباره صحت و درستی صورت دارایی و صورت حساب دوره عملکرد و حساب سود و زیان و ترازنامه ای که مدیران برای تسلیم به مجمع عمومی تهیه می کنند و همچنین درباره صحت مطالب و اطلاعاتی که مدیران در اختیار مجامع عمومی گذاشته اند اظهار نظر کنند. بازرسان باید اطمینان حاصل کنند که حقوق صاحبان سهام در حدود قانون و اساسنامه رعایت شده و در صورتی که مدیران اطلاعاتی بر خلاف حقیقت در اختیار صاحبان سهام قرار دهند بازرسان مکلفند که مجمع عمومی را آگاه سازند (م 148 ل.ا.ق.ت) و همچنین بازرسان مکلفند با توجه به موارد فوق الذکر گزارش جامعی راجع به وضع شرکت به مجمع عمومی عادی تسلیم کنند و این گزارش باید لااقل ده روز قبل از تشکیل مجمع جهت مراجعه صاحبان سهام در مرکز شرکت آماده باشد و در صورتی که بازرسان متعدد باشند هر یک به تنهایی می توانند گزارشی را تهیه نمایند. (م 150 ل.ا.ق.ت)

و) بازرس یا بازرسان می توانند در هر موقع هر گونه رسیدگی و بازرسی لازم را انجام داده و اسناد و مدارک و اطلاعات مربوط به شرکت را مطالبه و رسیدگی نمایندو می توانند از نظر کارشناسان امر نیز استفاده نمایند، در این صورت باید قبلاً کارشناس را به شرکت معرفی نمایند. (ماده 149 ل.ا.ق.ت)

ز) بازرس یا بازرسان باید هر گونه تقصیر یا تخلف مدیران شرکت را به اولین مجمع عمومی اطلاع دهند و در صورت اطلاع از وقوع جرمی در حین بازرسی، مراتب را به مرجع قضایی صلاحیتدار اعلام و نیز جریان را به اولین مجمع عمومی گزارش دهند (م 151 ل.ا.ق.ت) و در صورتی که مجمع بدون دریافت گزارش بازرس یا براساس گزارش اشخاص که برخلاف ماده 147 ل.ا.ق.ت به عنوان بازرس تعیین شده صورت دارایی و ترازنامه و حساب سود و زیان شرکت را تصویب نماید این تصویب اثر قانونی نداشته و از درجه اعتبار ساقط است (م 152 ل.ا.ق.ت)

ح) در صورتی که مجمع عمومی بازرسی تعیین نکرده و یا بازرسان تعیین شده به عللی نتوانند گزارش بدهند یا از دادن گزارش امتناع کنند، رئیس دادگاه صلاحیتدار به تقاضای اشخاص ذینفع به تعداد مقرر در اساسنامه شرکت بازرس یا بازرسانی را انتخاب تا وظایف مربوط را تا انتخاب بازرس به وسیله مجمع عمومی انجام دهند و تصمیم رئیس دادگاه غیر قابل شکایت است. (مستفاد از م 153 ل.ا.ق.ت) و بازرس یا بازرسان در مقابل شرکت و اشخاص ثالث نسبت به تخلفاتی که در انجام وظایف خود مرتکب می شوند طبق قواعد عمومی مربوط به مسئولیت مدنی مسئول جبران خسارت خواهند بود. (م 154 ل.ا.ق.ت) و بازرس یا بازرسان نمی توانند در معاملاتی که با شرکت یا به حساب شرکت انجام می گیرد به طور مستقیم یا غیر مستقیم ذینفع شوند (م 156 ل.ا.ق.ت) و تعیین حق الزحمه بازرس یا بازرسان یا مجمع عمومی عادی خواهد بود (م 155 ل.ا.ق.ت)

ط) چنانچه هیأت مدیره، مجمع عمومی عادی سالانه را در موعد مقرر دعوت نکند بازرس یا بازرسان شرکت مکلفند رأساً اقدام به دعوت مجمع مزبوی نمایند (م 91 ل.ا.ق.ت) هیأت مدیره و همچنین بازرس یا بازرسان شرکت می توانند در مواقع مقتضی مجمع عمومی عادی را به طور فوق العاده دعوت نمایند، در این صورت دستور جلسه باید در آگهی دعوت قید شود.

7- مجمع عمومی مؤسس نام روزنامه کثیرالانتشاری که هر گونه آگهی راجع به شرکت در آن منتشر خواهد شد تعیین می نماید (مستفاد از بند 5 ماده 20 ل.ا.ق.ت) این وظیفه پس از تشکیل شرکت به عهده مجمع عمومی عادی خواهد بود.

در انتخاب روزنامه حتماً کثیرالانتشار بودن روزنامه رعایت شود.

کلیه دعوت های صاحبان سهام برای تشکیل مجامع عمومی باید از طریق نشر آگهی در روزنامه کثیرالانتشاری که آگهی های مربوط به شرکت در آن نشر می گردد به عمل آید. (م 98 ل.ا.ق.ت)

8- پس از تشکیل و ثبت شرکت سهامی خاص هیأت مدیره می باید حداکثر ظرف یک هفته از تاریخ ثبت نسبت به تهیه دفاتر قانونی شرکت (روزنامه – کل) و پلمپ دفاتر در اداره ثبت شرکت ها اقدام نماید.

در صورت تعدد زیاد سهامداران هیأت رئیسه ذیل اساسنامه را امضاء می نماید)

هر شرکتی دارای سه رکن الف) تصمیم گیرنده مجمع ب) اداره کننده  هیأت مدیره ج) کنترل کننده  بازرسان اصلی و علی البدل

در شرکت سهامی زمانی که جهت تصویب اساسنامه تنظیم اظهارنامه و بقیه مدارک مورد نظر مجمع عمومی مؤسس تشکیل می شود ابتداء بایستی طبق ماده 101 قانون تجارت نسبت به انتخاب رئیس جلسه و دو نفر ناظر و یک نفر منشی به عنوان هیأت رئیسه مجمع انتخاب شود که رئیس جلسه و ناظرین حتماً باید سهامدار باشند اما چنانچه منشی جلسه سهامدار نبود اشکالی مقصور نخواهد بود و با عنایت به ماده 107 قانون تجارت که بیان می دارد در شرکت های سهامی هیأت مدیره شرکت الزاماً بایستی سهامدار باشند پس از انتخاب هیأت مدیره نسبت به تعیین هیأت مدیره و نایب رئیس و مدیر عامل اقدام خواهد شد.

فرق بین هیأت رئیسه و هیأت مدیره: هیأت رئیسه افرادی هستند که بر اخذ آرا، و نظم جلسه نظارت دارند و به مجرد اتمام جلسه وظیفه آن ها خاتمه می یابد اما هیأت مدیره که رکن اداره کننده شرکت است برای مدت 2 سال انتخاب می شوند.

هر شرکت سهامی خاص علاوه بر مجمع عمومی مؤسس که قبل از ثبت شرکت تشکیل می گردد. دارای مجامع عمومی دیگر از جمله مجمع عمومی عادی و مجمع عمومی فوق العاده و مجمع عمومی عادی به طور فوق العاده.

مجمع عمومی مؤسس: همان طور که از نام آن پیداست قبل از ثبت شرکت تشکیل و نسبت به تصویب اساسنامه انتخاب هیأت مدیره به انتخاب بازرسان و انتخاب روزنامه محلی کثیرالانتشار جهت نشر آگهی ها و دعوت نامه ها تعیین می شود که ذیل صورت جلسات مصوبات مجمع مذکور و اصولاً کلیه مجامع ذکر شده توسط هیأت رئیسه باید امضا شود از زمانی که هیأت رئیسه انتخاب و هیأت مدیره و بازرسان قبولی خود را اعلام می نمایند شرکت تشکیل شده محسوب می گردد (ماده 17 ل.ا.ق.ت)

- وظایف مجمع عمومی عادی عبارت است از: انتخاب هیأت مدیره، انتخاب بازرسان، انتخاب روزنامه و تصویب ترازنامه

- وظایف مجمع عمومی فوق العاده: افزایش یا کاهش سرمایه – هر گونه تغییر در مفاد اساسنامه و یا تعویض آن و بالاخره انحلال شرکت