تاریخچه بعد از پیروزی انقلاب اسلامی در سال 1357، به موجب قوانین و مقرراتی که به تصویب شورای انقلاب رسید شرکتها و مؤسسات انتفاعی و غیرانتفاعی متعددی ملی شدند یا تحت مدیریت دولت قرار گرفتند.
برای حسابرسی این گونه مؤسسات، سه مؤسسه حسابرسی در بخش عمومی ایران به نامهای مؤسسه حسابرسی سازمان صنایع ملی و سازمان برنامه) مؤسسه حسابرسی بنیاد مستضعفان (1359) و مؤسسه حسابرسی شاهد (1362) تشکیل شد و هریک حسابرسی و بازرسی قانونی گروهی از شرکتها و مؤسسات را عهدهدار گردیدند.
در سال 1362 به موجب قانونی که به تصویب مجلس شورای اسلامی رسید مقرر شد با ادغام این سه مؤسسه و شرکت سهامی حسابرسی (که در سال 1350 تشکیل شده بود و حسابرسی شرکتهای دولتی را به عهده داشت) سازمان حسابرسی تشکیل شود.
اساسنامه قانونی سازمان حسابرسی در سال 1366 به تصویب مجلس شورای اسلامی رسید؛ و به این ترتیب، سازمان حسابرسی به صورت مؤسسهای دارای شخصیت حقوقی و استقلال مالی و وابسته به وزارت امور اقتصادی و دارایی تشکیل شد که ضمن ادامه اجرای وظایف مؤسسات مذکور به فعالیت در سایر زمینههای مقرر در اساسنامه خود پرداخت.
در سال ،۱۳۷۲ قانون «استفاده از خدمات تخصصی و حرفه ای حسابداران ذی صلاح به عنوان حسابدار رسمی» به تصویب مجلس شورای اسلامی رسید.
به موجب این قانون، دولت می تواند حسب مورد نیاز از خدمات حسابداران رسمی در مواردی چون حسابرسی و بازرسی قانونی شرکت های سهامی عام، شرکت های سهامی خاص، شرکت های غیرسهامی و شرکت های موضوع بندهای الف و ب ماده(۷) اساسنامه قانونی سازمان حسابرسی و همچنین حسابرسی مالیاتی اشخاص حقیقی و حقوقی استفاده کند.
در سال ۱۳۷۴ آیین نامه «تعیین صلاحیت حسابداران رسمی و چگونگی انتخاب آنان» موضوع تبصره یک قانون فوق الذکر به تصویب هیات محترم وزیران رسید و متعاقب آن هیات تشخیص صلاحیت حسابداران رسمی توسط وزیر امور اقتصادی و دارایی تعیین و معرفی شد.
در اوایل سال ۱۳۷۵ در اجرای آیین نامه تعیین صلاحیت حسابداران رسمی، وزیر محترم امور اقتصادی و دارایی، هیاتی ۱۰ نفره متشکل از ۷ نفر عضو هیات تشخیص صلاحیت حسابداران رسمی و ۳ نفر حسابدار دیگر را به عنوان نخستین حسابداران رسمی معرفی کردند تا ظرف شش ماه، اساسنامه جامعه مزبور را تهیه و برای تصویب نهایی به هیات وزیران تقدیم کند.
این اساسنامه در مهلت مقرر تهیه شده و در شهریورماه ۱۳۷۸ به تصویب هیات محترم وزیران رسیده است.
همچنین در سال ۱۳۷۸ آیین نامه چگونگی استفاده از خدمات و گزارش های حسابداران رسمی و موسسات حسابرسی موضوع تبصره (۴) ماده واحده «قانون استفاده از خدمات تخصصی و حرفه ای حسابداران ذی صلاح به عنوان حسابدار رسمی» توسط وزارت امور اقتصادی و دارایی و با شرکت جمعی از کارشناسان و صاحب نظران تهیه شده و به تصویب هیات محترم وزیران رسید.
برگزاری اولین گردهمایی حسابداران رسمی ایران در پایان خردادماه ،۱۳۸۰ عملیات اجرایی شناسایی متقاضیان عضویت در جامعه حسابداران رسمی ایران به پایان رسید و این افراد در پایان خردادماه ۱۳۸۰ دعوت شدند.
نخستین مجمع عمومی جامعه حسابداران رسمی ایران در دوم شهریورماه ۱۳۸۲ با هدف انتخاب اعضای شورای عالی تشکیل شد.
در این جلسه ۱۱ نفر اعضای اصلی شورای عالی و ۳ نفر اعضای علی البدل توسط رای مستقیم اعضای جامعه انتخاب شدند و فعالیت جامعه حسابداران رسمی ایران رسماً آغاز شد.
در ادامه به تدریج اعضای هیات مدیره و کارگروه های تخصصی توسط شورای عالی و اعضای هیات عالی نظارت توسط وزیر محترم امور اقتصادی و دارایی تعیین شدند و کار خود را آغاز کردند.
اینک سه سال است که از عمر جامعه حسابداران رسمی ایران گذشته و از این پس نیز موفقیت جامعه در گرو همکاری و همدلی اعضای محترم جامعه و دیگر افراد ذی نفع است.
موضوع سازمان موضوع سازمان عبارت است از: تأمین نیازهای اساسی دولت در زمینه حسابرسی و ارائه خدمات تخصصی مالی به بخشهای دولتی و تحت نظارت دولت، تدوین و تعمیم اصول وضوابط حسابداری و حسابرسی و آیین رفتار حرفهای منطبق با موازین اسلامی، و تحقیق و تتبع در روشهای علمی و عملی به منظور اعتلای دانش تخصصی منطبق با نیازهای کشور.
اساسنامه سازمان حسابرسی فصل اول- کلیات ماده 1- در اجرای قانون تشکیل سازمان حسابرسی مصوب پنجم دی ماه یکهزار و سیصد و شصت و دو مجلس شورای اسلامی، سازمان حسابرسی که از این پس در این اساسنامه « سازمان » نامیده شده است و بصورت شرکت سهامی اداره می شود، تشکیل می گردد.
ماده 2- سازمان دارای شخصیت حقوقی و استقلال مالی بوده و وابسته به وزارت امور اقتصادی و دارائی می باشد و بر طبق قانون تشکیل سازمان حسابرسی و مفاد این اساسنامه و آئیننامه های مربوط اداره خواهد شد.
ماده 3- سازمان برای مدت نامحدود تشکیل میگردد و انحلال آن فقط بموجب قانون میسر خواهد بود.
ماده 4 - مرکز اصلی سازمان تهران است و در صورت لزوم سازمان می تواند در سایر نقاط کشور شعبه دائر نماید.
ماده 5- سرمایه سازمان معادل پنجاه میلیون ریال می باشد که به پانصد سهم با نام یکصد هزارریالی تقسیم شده است و تماماً متعلق به دولت می باشد.
سرمایه سازمان از محل صرفه جوئی اعتبارات جاری وزارت امور اقتصادی و دارایی قابل تأمین و پرداخت است.
فصل دوم- موضوع، وظایف و اختیارات ماده 6- موضوع سازمان عبارتست از تأمین نیازهای اساسی دولت در زمینه حسابرسی و ارائه خدمات مالی لازم به بخشهای دولتی و تحت نظارت دولت و تدوین و تعمیم اصول و ضوابط حسابداری و حسابرسی منطبق با موازین اسلامی و تحقیق و تتبع در روشهای علمی و عملی بمنظور اعتلای دانش تخصصی منطبق با نیازهای کشور.
ماده 7 -وظایف و اختیارات سازمان عبارتست از : الف - انجام وظایف بازرس قانونی و امور حسابرسی کلیه دستگاههائی که بر طبق اصول 44 و 45 قانون اساسی که مالکیت عمومی بر آنها مترتب می باشد از قبیل بانکها و مؤسسات و شرکتهای بیمه و همچنین شرکتهای دولتی و مؤسسات و سازمانهای انتفاعی دولتی، مراکز تهیه و توزیع وابسته به وزارت بازرگانی، بنیاد مستضعفان و بنیاد شهید و سایر نهادهای انقلاب اسلامی و مؤسسات و شرکتهای تحت پوشش آنها و شرکتها و کارخانجات و مؤسساتیکه صرفنظر از چگونگی مالکیت سرمایه آنها بموجب قوانین و مقررات مربوط توسط مدیریت منتخب دولت و یا تحت پوشش دستگاههای اجرائی اداره می شوند و سایر دستگاههای عمومی که طبق اساسنامه و مقررات مورد عمل مکلف به تعیین بازرس قانونی و انجام حسابرسی می باشند.
ب - انجام وظایف بازرس قانونی و امور حسابرسی شرکتها، مؤسسات و دستگاههائیکه در مجموع بیش از 50% سرمایه آنها بطور مستقیم و یا غیرمستقیم متعلق به دستگاههای موضوع بند الف فوق می باشد.
ج - حسابرسی طرحهای عمرانی (سرمایه گذاری ثابت) مورد اجراء در دستگاههای موضوع بندهای الف و ب این ماده.
د - انجام حسابرسی و خدمات مالی موردی ارجاعی توسط وزیر امور اقتصادی و دارائی در حدود امکانات سازمان.
ه - ارائه خدمات و مشاوره مالی به وزارتخانه ها و مؤسسات دولتی و دستگاههای مذکور در بندهای الف و ب فوق، در صورت نیاز و درخواست دستگاههای مزبور و در چارچوب امکانات و برنامه های سازمان.
و - تربیت و آموزش و جذب افراد متعهد جهت تأمین کادر متخصص مورد نیاز بمنظور خودکفایی از طریق ایجاد مؤسسه آموزشی و همچنین تنظیم و اجرای برنامه های مداوم آموزشی بمنظور ارتقاء سطح دانش شاغلین در سازمان و همکاری با سازمانهای دولتی، دانشگاهها، مراکز آموزشی و سایر سازمانها در زمینه آموزشی و آماده سازی نیروی انسانی مورد نیاز برای امور حسابرسی و حسابداری.
ز - مرجع تخصصی و رسمی تدوین اصول و ضوابط حسابداری و حسابرسی در سطح کشور این سازمان می باشد.
گزارشات حسابرسی و صورتهای مالی که در تنظیم آنها اصول و ضوابط تعیین شده از طرف سازمان رعایت نشده باشد در هیچیک از مراجع دولتی قابل استفاده نخواهد بود.
ح - تدوین موازین اخلاقی و رفتار حرفه ای حسابرسان سازمان براساس اصول و موازین اسلامی.
ط - انجام تحقیقات و مطالعات لازم به منظور کسب آخرین اطلاعات در زمینه حسابداری و حسابرسی و سایر رشته های مربوط و نشر و اشاعه نتیجه حاصل به منظور افزایش مستمر سطح دانش تخصصی حسابداری و حسابرسی.
تبصره 1- انجام وظایف مندرج در بندهای الف و ب و ج فوق در مورد شرکتها و مؤسساتیکه شمول قانون بر آنها مستلزم ذکر نام است، نیز توسط سازمان صورت خواهد گرفت.
تبصره 2- سازمان مجاز است در حدود امکانات و برنامه های اجرائی خود علاوه بر دستگاههای مذکور در بندهای (الف و ب) فوق امور بازرسی قانونی، حسابرسی، ارائه خدمات و مشاوره مالی و طرح و استقرار سیستمهای مالی سایر دستگاهها را بنا به درخواست ارگان مجاز آنها پذیرفته و انجام دهد.
فصل سوم - ارکان سازمان ماده 8- ارکان سازمان به شرح زیر است : مجمع عمومی هیأت عامل مدیرعامل هیأت عالی نظارت .
مجمع عمومی ماده 9- اعضاء مجمع عبارتند از : 1.
وزیر امور اقتصادی و دارائی (رئیس مجمع) 2.
وزیر برنامه و بودجه .
3.
رئیس کل بانک مرکزی جمهوری اسلامی ایران .
4.
دو نفر دیگر از وزراء به انتخاب هیأت وزیران .
ماده 10- مجمع عمومی سازمان حداقل سالی دو بار با دعوت کتبی رئیس مجمع به منظور اتخاذ تصمیم در مورد صورتهای مالی و بودجه سازمان و سایر وظایف تشکیل میشود و علاوه بر آن با پیشنهاد مجمع عمومی، مدیرعامل و یا حداقل چهار نفر از اعضای هیأت عامل و یا هیأت عالی نظارت حداکثر ظرف 15 روز با دعوت کتبی رئیس مجمع تشکیل خواهد شد.
تبصره - جلسات مجمع عمومی با حضور حداقل چهار عضو رسمیت خواهد داشت و تصمیمات آن با اکثریت آراء معتبر میباشد.
ماده 11- وظایف مجمع عمومی عبارتست از : 1.
نصب و عزل رئیس و اعضاء هیأت عامل به ترتیب مقرر در این اساسنامه.
2.
تعیین حقوق و مزایای مدیرعامل، اعضاء هیأت عامل، رئیس و اعضای هیأت عالی نظارت.
تصویب بودجه و صورتهای مالی و اتخاذ تصمیم نسبت به گزارشات هیأت عامل و هیأت عالی نظارت.
تصویب تشکیلات سازمان و اتخاذ تصمیم در مورد خط مشی و برنامه های کلی و آموزشی سازمان.
5.
تصویب آئیننامه های مندرج در این اساسنامه که تصویب آن به عهده مجمع عمومی واگذار گردیده است.
هیأت عامل ماده 12- هیأت عامل سازمان از یکنفر رئیس که سمت مدیرعامل را نیز خواهد داشت و یک قائم مقام و هفت عضو دیگر که بطور موظف انجام وظیفه خواهند نمود و همگی متخصص و متعهد و متدین و دارای حسن شهرت در حرفه میباشند تشکیل میگردد.
تبصره- قائم مقام در غیاب مدیرعامل عهده دار وظایف وی خواهد بود.
ماده 13- اعضای هیأت عامل باید دارای تحصیلات عالی در یکی از رشته های حسابداری و حسابرسی، و مالی، بازرگانی و بانکداری و یا رشته های وابسته به آنها بوده و حداقل 7 سال تجربه در رشته حسابرسی بعد از اخذ مدرک کارشناسی داشته باشند.
ماده 14- مدیرعامل به پیشنهاد وزیر امور اقتصادی و دارائی و تصویب مجمع عمومی و قائم مقام مدیرعامل و سایر اعضاء هیأت عامل به پیشنهاد مدیرعامل و تأیید وزیر امور اقتصادی و دارائی و تصویب مجمع عمومی برای مدت سه سال تعیین و منصوب میشوند.
تبصره- وزیر امور اقتصادی و دارائی میتواند عزل و یا تغییر سمت مدیرعامل و هر یک از اعضاء هیأت عامل را قبل از پایان دوره عضویت آنان به مجمع عمومی پیشنهاد نماید.
ماده 15- هر یک از اعضاء هیأت عامل عهده دار بخشی از فعالیت سازمان خواهند بود و قبول سمتهای غیرموظف فقط در مؤسسات عام المنفعه و اجتماعی با تصویب وزیر امور اقتصادی و دارائی بلامانع است.
ماده 16- در صورت استعفاء، عزل و بازنشستگی و یا فوت هر یک از اعضاء هیأت عامل وزیر امور اقتصادی و دارائی موظف است به ترتیب مقرر در این قانون حداکثر ظرف مدت یکماه جانشین وی را به مجمع عمومی پیشنهاد نماید.
ماده 17- جلسات هیأت عامل با حضور حداقل هفت نفر از اعضاء رسمیت خواهد یافت.
ریاست جلسات هیأت عامل با مدیرعامل خواهد بود و تصمیمات متخذه با حداقل 5 رأی موافق معتبر است.
ماده 18- تصمیمات هیأت عامل در دفتری ثبت و به امضاء اعضاء حاضر در جلسات خواهد رسید.
مسئولیت ابلاغ و پیگیری مصوبات هیأت عامل با مدیرعامل است.
ماده 19- وظایف هیأت عامل عبارتست از: 1.
بررسی و تأیید و ارائه بودجه سالانه و صورتهای مالی سالانه و گزارش عملکرد سازمان به مجمع عمومی.
بررسی و تأیید تشکیلات سازمان جهت ارائه به مجمع عمومی.
بررسی و تأیید پیشنهاد تغییر اساسنامه جهت ارائه به مجمع عمومی.
اتخاذ تصمیم در مورد پیشنهادات صلح و سازش در دعاوی با رعایت قوانین و مقررات مربوط.
ماده 20 - مدیر عامل بالاترین مقام اجرائی سازمان بوده و در حدود قوانین و مقررات مربوط مسوول اداره امور سازمان می باشد و دارای وظایف و اختیارات ذیل است: 1.
اجرای مصوبات مجمع عمومی و هیأت عامل.
تهیه و پیشنهاد بودجه سالانه به هیأت عامل.
تهیه صورتهای مالی و ارائه آن به هیأت عالی نظارت و مجمع عمومی پس از تأیید هیأت عامل.
تهیه گزارش عملکرد سازمان و ارائه آن به مجمع عمومی پس از تأیید هیأت عامل.
تهیه تشکیلات سازمان و ارائه آن به مجمع عمومی پس از تأیید هیأت عامل.
6.
پیشنهاد تغییر اساسنامه و آئیننامه استخدامی به مجمع عمومی پس از تأیید هیأت عامل.
7.
تهیه و تدوین و ارائه آئیننامه های مالی و معاملاتی و سایر آئیننامه های مورد نیاز به مجمع عمومی پس از تأیید هیأت عامل.
8.
تعیین سمت اجرائی و وظایف و اختیارات هریک از اعضاء هیأت عامل در اداره امور سازمان.
9.
نمایندگی سازمان در کلیه مراجع قانونی با حق توکیل به غیر و ارجاع داوری و در موارد لازم ارائه پیشنهاد صلح و سازش به هیأت عامل.
10.
دعوت اعضاء هیأت عامل جهت تشکیل جلسه.
هیأت عالی نظارت ماده 21- هیأت عالی نظارت مرکب از یک رئیس و چهار نفر عضو از بین افراد مسلمان، مومن و متقی و دارای حسن شهرت و مسلط به امورحسابرسی و حسابداری که دارای تحصیلات عالی در یکی از رشته های حسابداری و حسابرسی و مالی بازرگانی و بانکداری و یا رشته های وابسته به آنها با حداقل هفت سال تجربه در امور حسابرسی و حسابداری بعد از اخذ مدرک لیسانس در سطح مدیریت باشند برای مدت دو سال انتخاب می شوند و باید لااقل یکماه قبل از انقضای دوره اعضای جدید انتخاب گردند و انتخاب مجدد اعضاء بلامانع است.
ماده 22 - وظایف هیأت عالی نظارت عبارتست از: 1.
نظارت مستمر بر عملیات جاری سازمان و واحدهای اجرائی تابعه آن بمنظور جلوگیری از هرگونه انحراف احتمالی و حصول اطمینان از حسن اجرای امور برطبق خط مشی و برنامه ها و ضوابط مصوب سازمان 2.
مطالعه و بررسی دستورالعملها و روشهای حسابرسی و حصول اطمینان از کفایت آنها.
بررسی گزارشات حسابرسی بمنظور حصول اطمینان از تعقیب و اقدامات لازم در مورد متخلفین و دیگر موارد مهم مطرح شده در گزارشات حسابرسی.
اجرای وظایف بازرس قانونی سازمان و واحدهای اجرائی تابعه آن.
ماده 23- هیأت عالی نظارت در ایفای وظایف خود میتواند کلیه اسناد، حسابها و دارائیهای سازمان را مورد رسیدگی قرار دهد و به کلیه مقررات و تصمیمات و نوشته ها و گزارشات سازمان که لازم میداند دسترسی داشته باشد و بدون مداخله در امور جاری سازمان و در حدود وظایف نظرات خود را به مدیرعامل سازمان بدهد.
ماده 24 - رئیس و اعضای هیأت عالی نظارت بطور موظف انجام وظیفه خواهند نمود و قبول سمتهای غیرموظف فقط در مؤسسات عام المنفعه، و اجتماعی و آموزشی با تصویب مجمع عمومی بلامانع است.
ماده 25- حقوق و مزایای رئیس و اعضای هیأت عالی نظارت به ترتیب معادل مدیرعامل و اعضای هیأت عامل سازمان میباشد.
ماده 26 - آئیننامه داخلی هیأت عالی نظارت بوسیله هیأت تهیه و بتصویب مجمع عمومی سازمان میرسد.
فصل چهارم - سایر مقررات ماده 27 - سازمان بمنظور حسن اجرای وظایف تخصصی خود دارای کمیته های فنی، آموزشی و انضباطی میباشد، وظایف کمیته ها و همچنین تعداد و ترکیب اعضاء و نحوه اداره آنها مشترکا" توسط هیأت عامل و هیأت عالی نظارت تهیه و بتصویب مجمع عمومی میرسد.
این کمیته ها زیر نظر هیأت عامل انجام وظیفه خواهند نمود لیکن موظفند گزارش عملیات و صورتحساب خود را به هیأت عامل و هیأت عالی نظارت تسلیم نمایند.
ماده 28- موارد پیش بینی نشده دراین اساسنامه تابع قانون تجارت خواهد بود.
قانون فوق مشتمل بر سی و سه ماده و هیجده تبصره در جلسه روز سه شنبه هفدهم شهریور ماه یکهزار و سیصد و شصت و شش مجلس شورای اسلامی تصویب و در تاریخ 25/6/1366 به تأیید شورای نگهبان رسیده است.
اهم وظایف سازمان اهم وظایف سازمان عبارت است از: 1- حسابرسی و بازرسی قانونی الف) حسابرسی کلیه مؤسسات دولتی و حسابرسی و بازرسی شرکتهایی که صد در صد سرمایه آنها متعلق به دولت، وزارتخانه ها، مؤسسات و شرکتهای دولتی است.
ب) حسابرسی و بازرسی قانونی شرکتهایی که بیش از پنجاه درصد سرمایه آنها متعلق به وزارتخانه ها، مؤسسات و یا شرکتهای دولتی باشد به تشخیص وزارت امور اقتصادی و دارایی.
پ) حسابرسی و بازرسی قانونی نهادهای انقلاب اسلامی در صورت تصویب مجمع یا بالاترین رکن آنها و سایر دستگاههایی که توسط مدیریت منتخب دولت اداره میشوند.
ت) حسابرسی و بازرسی قانونی شرکتهای فرعی بانکها، مؤسسات و نهادهای عمومی غیردولتی و نهادهای انقلاب اسلامی و سایر دستگاههایی که توسط مدیریت منتخب دولت اداره میشوند در صورت تصویب مجمع عمومی آنها.
ث) سایر موارد ارجاعی توسط وزیر امور اقتصادی و دارایی.
ج) حسابرسی و بازرسی قانونی سایر دستگاهها در حدود امکانات و برنامه های اجرایی.
2- خدمات مالی مشاورهای الف) ارائه خدمات و مشاوره مالی و مدیریتی به وزارتخانه ها، مؤسسات دولتی و دستگاههای مذکور در بندهای (الف) تا (د) بالا.
ب) ارائه خدمات و مشاوره مالی و طرح و استقرار سیستمهای مالی و خدمات مدیریت به سایر دستگاهها.
3- تدوین اصول و ضوابط حسابداری و حسابرسی الف) تدوین و انتشار اصول و ضوابط حسابداری و حسابرسی با نظرخواهی از جامعه حسابداران رسمی ایران و سایر مراجع ذیصلاح.
اصول و ضوابط حرفه ای موارد زیر را شامل میشود: استانداردهای حسابداری، استانداردهای حسابرسی، آیین رفتار حرفهای، رهنمودهای مربوط به امور فوق.
ب) تدوین موازین اخلاقی و رفتار حرفهای حسابرسان سازمان براساس اصول و موازین اسلامی.
4- آموزش، تحقیقات و انتشارات الف) انجام تحقیقات و مطالعات لازم به منظور کسب آخرین اطلاعات در زمینه حسابداری و حسابرسی و سایر رشته های مرتبط.
ب) نشر و اشاعه نتایج مطالعات و تحقیقات به منظور افزایش مستمر سطح دانش تخصصی حسابداری و حسابرسی در کشور.
پ) همکاری با سازمانهای دولتی، دانشگاهها، مراکز آموزشی و سایر دستگاهها در زمینه آماده سازی نیروی انسانی مورد نیاز برای امور حسابرسی و حسابداری.
ت) تربیت و آموزش افراد متعهد جهت تأمین کادر متخصص مورد نیاز از طریق اجرای برنامه های مداوم آموزشی برای شاغلین در سازمان.
ساختار سازمانی نمودار زیر ساختار تشکیلاتی سازمان را نشان می دهد ارکان اصلی و اهم وظایف آنها مجمع عمومی مجمع عمومی سازمان متشکل است از وزیر امور اقتصادی و دارایی به عنوان رئیس مجمع، رئیس سازمان مدیریت و برنامه ریزی، رئیس کل بانک مرکزی، وزیر صنایع و معادن و وزیر بازرگانی.
مجمع عمومی، امور سیاست گذاری و تصویب برنامه ها، آیین نامه ها و صورتهای مالی و انتخاب اعضای هیأت عامل را به عهده دارد.
اصول و ضوابط حسابداری و حسابرسی و همچنین موازین اخلاقی و انضباطی سازمان نیز به تصویب این مجمع می رسد.
هیأت عامل هیأت عامل سازمان مشتمل بر 9 نفر عضو، از بین حسابداران متخصص و با تجربه است که توسط مجمع عمومی انتخاب می شوند.
امور برنامه ریزی، سازماندهی، تهیه و تدوین آئین نامه ها، مدیریت و اجرای برنامه ها به عهده مدیر عامل و اعضای هیأت عامل است و هر یک از اعضای هیأت عامل بخشی از فعالیتهای سازمان را سرپرستی می کنند.
هیأت عامل وظیفه دارد متون پیشنهادی اصول و ضوابط حرفه ای را بررسی و تأیید کند و برای تصویب نهایی به مجمع عمومی ارائه دهد.
هیأت عالی نظارت هیأت عالی نظارت مرکب است از یک رئیس و چهار نفر افراد مسلط به امور حسابداری و حسابرسی که رئیس هیات عالی نظارت و یک عضو با پیشنهاد وزیر امور اقتصادی و دارائی و تصویب هیات وزیران و دو عضو با انتخاب رئیس دیوان محاسبات و یک عضو با پیشنهاد دادستان کل کشور منصوب میشوند و وظایف نظارت مستمر بر عملیات جاری سازمان را به عهده دارند و گزارشهای لازم از بررسی های خود را به مجمع عمومی و در صورت لزوم به مراجع ذیربط قانونی تسلیم می کنند.
کمیته های تخصصی به منظور حسن اجرای وظایف تخصصی، بیش از ده کمیته تخصصی مرکب از حسابداران متخصص و با تجربه انتخاب شده اند که زیر نظر هیأت عامل انجام وظیفه می کنند.
کمیته فنی این کمیته از هفت عضو تشکیل شده است و تدوین ضوابط و دستورالعملهای فنی و حرفه ای و ارائه راه حل برای مسائل خاص حسابداری و حسابرسی شرکتها و واحدهای مورد رسیدگی را به عهده دارد.
امور اجرایی این کمیته توسط مدیریت بررسیهای فنی و حرفه ای انجام می شود.
کمیته آموزش و تحقیقات این کمیته از هفت عضو تشکیل شده است و تهیه و تصویب برنامه های آموزشی، تحقیقاتی و انتشاراتی و هدایت و نظارت بر برگزاری سمینارها را به عهده دارد.
امور اجرایی این کمیته توسط مدیریت آموزش و تحقیقات انجام می شود.
کمیته انضباطی این کمیته از پنج عضو تشکیل شده است و تدوین موازین اخلاقی و رفتار حرفه ای و بررسی و اعلام نظر نسبت به موارد تخلف حرفه ای کارکنان سازمان از موازین مزبور را به عهده دارد.
سایر کمیته ها برای اجرای وظایف تخصصی سازمان با استفاده بیشتر از نظرات نیروهای متخصص، علاوه بر کمیته های فوق الذکر، کارگروههای تخصصی دیگری از جمله اصلاحات راهبردی، قوانین و مالیاتی، تدوین استانداردهای حسابداری و حسابرسی، کنترل کیفیت، ترفیعات و طبقه بندی مشاغل، سیستم اطلاعات مدیریت و .
.
نیز تشکیل شده است.
واحدهای اجرائی امور اجرایی سازمان به عهده واحدهای زیر است: مدیریتهای حسابرسی حسابرسی و بازرسی قانونی شرکتها و حسابرسی طرحهای تملک داراییهای ثابت که به عهده سازمان محول است از طریق گروههای حسابرسی که در حدود 60 مدیریت سازماندهی شده اند، انجام می گیرد.
رسیدگیهای سازمان طبق استانداردهای حسابرسی و با رعایت قوانین و مقررات موضوعه انجام می شود و به اظهار نظر در باره صورتهای مالی واحد حسابرسی شده و همچنین، اظهار نظر در باره گزارش هیأت مدیره و رعایت قوانین و مقررات مربوط توسط واحد مورد رسیدگی می انجامد.
در صورت درخواست واحدهای مورد رسیدگی یا مراجع ذیصلاح، گزارشهای ویژه نظیر گزارش حسابرسی مالیاتی، گزارش در مورد افزایش سرمایه و گزارش امین طرحهای اوراق مشارکت نیز تهیه و ارائه می شود.
خدمات سیستم و مشاوره مالی مدیریتی این واحد توسط کارکنان متخصص خود به مؤسساتی که متقاضی مشاوره مدیریت و یا استقرار سیستمهای مالی هستند خدمات لازم را ارائه می کند.
مدیریت حسابرسی عملیاتی این واحد با توجه به نیاز کشور در بخش عمومی به حسابرسی عملیاتی، از سال 1382 عهده دار انجام حسابرسی عملیاتی در واحدهای متقاضی یا واحدهای مورد تشخیص مجمع سازمان است.
کارکنان حدود 83 درصد از کارمندان سازمان را کارکنان حرفه ای تشکیل می دهد وحدود 270 نفر از آنان حسابدار رسمی و عضو جامعه حسابداران رسمی ایران می باشند.
طبقه بندی کارکنان حرفه ای برحسب مدرک تحصیلی در جدول و نمودارهای زیر نشان داده شده است: طبقه بندی کارکنان برحسب مسئولیتهای شغلی در جدول و نمودار زیر نشان داده شده است: حسابرسی مهمترین وظیفه و مسئولیت سازمان حسابرسی، حسابرسی و بازرسی قانونی شرکتها و واحدهای انتفاعی بخشهای دولتی و عمومی است.
از جمله شرکتها و مؤسساتی که در سالهای اخیر توسط سازمان، حسابرسی شده است می توان از بانکهای کشور، شرکت ملی نفت ایران، شرکتهای گاز و پتروشیمی، شرکتهای آب و برق سراسری، شرکتهای مخابرات، شرکت دخانیات، شرکتهای بیمه، سازمان بازنشستگی و بسیاری دیگر از صنایع بزرگ و زیربنایی کشور نام برد.
سازمان تأمین اجتماعی، بنیاد مستضعفان و جانبازان، بنیاد شهید و بنیاد 15 خرداد و شرکتهای تابعه آنها، گروه عمده دیگری از مؤسسات حسابرسی شده توسط این سازمان را تشکیل می دهد.
شرکتهای سرمایه گذاری و دیگر شرکتهای تحت پوشش بانکها از جمله دیگر مؤسساتی هستند که در سال 1384 توسط سازمان، حسابرسی شده اند.
علاوه براین، سازمان حسابرسی یکی از مؤسسات حسابرسی معتمد بورس اوراق بهادار است و در سال 1384 حسابرسی بیش از 100 شرکت از شرکتهای پذیرفته شده را به عهده داشته است.
سازمان حسابرسی، علاوه بر حسابرسی صورتهای مالی، در اجرای ماده 272 قانون مالیاتهای مستقیم برای شرکتهایی که درخواست انجام حسابرسی مالیاتی داشته اند گزارش حسابرسی مالیاتی تهیه کرده است.
توزیع واحدهای حسابرسی شده بر حسب نوع مالکیت در نمودار و جدول زیر نشان داده شده است: حسابرسان سازمان در اظهار نظر نسبت به صورتهای مالی رسیدگی شده استقلال رأی دارند و گزارشهای حسابرسی توسط مدیریتهای حسابرسی، تهیه و با امضای مدیر فنی و عضو هیأت عامل ذیربط یا مدیر ارشد مربوط صادر می شود.
انواع اظهار نظر نسبت به صورتهای مالی شرکتهای حسابرسی شده در جدول و نمودار زیر نشان داده شده است: خدمات سیستم و مشاوره مدیریت ماموریت موسسه خدمات مدیریت سازمان حسابرسی ارائه خدمات طراحی و اجرای سیستمهای اطلاعات حسابداری است.
موسسه بر اساس طرح راهبردی مصوب، هدفهای بلندمدت زیر را دنبال میکند: توسعه حجم عملیات متنوع ساختن عرصه خدمات بهبود کیفیت ارائه خدمات موسسه خدمات مدیریت پروژه های متعددی در زمینه طراحی و اجرای نظام حسابداری صنعتی در واحدهای اقتصادی با رشته های صنعتی گوناگون انجام داده و تجربه گسترده ای در این زمینه دارد.
موسسه در سال 1384 در بخش صنایع مخابراتی، صنایع هوایی، و صنعت بانکداری حضوری فعال داشته است.
تدوین استانداردهای حسابداری و حسابرسی سازمان حسابرسی در طول دو دهه گذشته برای پیشبرد، توسعه و تعمیم فرهنگ بکارگیری استانداردهای حسابداری و حسابرسی در کشور و هماهنگی با ساز وکارهای جهانی، اقدامات گوناگون و متعددی را در زمینه ترجمه و انتشار استانداردهای بین المللی حسابداری و حسابرسی، تهیه و انتشار کتابهای درسی مبتنی بر استانداردهای حسابداری و حسابرسی کشورهای پیشرفته، تدوین دستورالعملهای حسابداری و حسابرسی برای موضوعات خاص و تدوین و انتشار رهنمودهای حسابداری و حسابرسی به اجرا گذاشت.
در تداوم اقدامات مزبور و با توجه به نیازهای کشور، براساس آخرین استانداردهای منتشر شده توسط مراجع بین المللی، استانداردهای حسابداری، حسابرسی و آیین رفتار حرفه ای تدوین و در اجرای بند 4 تبصره 2 قانون تشکیل و اساسنامه سازمان حسابرسی منتشر و لازم الاجرا شده است.
تحقیقات و انتشارات فعالیتهای تحقیقاتی و انتشاراتی از ابتدای کار سازمان، شروع، گسترش و ادامه یافت.
در این مدت 177 نشریه شامل کتاب و جزوه در زمینههای حسابداری مالی، حسابداری مدیریت، حسابداری صنعتی، حسابداری دولتی، حسابرسی و رشتههای دیگر وابسته به حسابداری تألیف،ترجمه و منتشر شده است.
بسیاری از این نشریات در دانشگاهها و مؤسسات آموزش عالی کشور، به عنوان متن درسی انتخاب شده است و تدریس میشود.
استقبال حسابداران شاغل، دانشجویان حسابداری و دانشجویان سایر رشتههای مرتبط از انتشارات سازمان به حدی بوده که اکثریت قریب به اتفاق نشریات به دفعات و در تیراژهای 10 تا 15 هزار نسخه تجدید چاپ و منتشر شده است .
جدول و نمودار ذیل وضعیت نشریات جدید و تجدید چاپ شده را در سالهای 84-1378 نشان میدهد.
فصلنامه حسابرس این فصلنامه به منظور ارتقای دانش همکاران سازمان و حسابرسان شاغل در حرفه حسابرسی، با موضوعات محوری اخبار جوامع حرفه ای، پیشرفتهای حسابداری در زمینه های مختلف، مسائل حسابداری و حسابرسی در ایران، بررسی قوانین و مقررات مالیاتی و کاربرد تکنولوژی اطلاعات در حسابداری، هر سه ماه یکبار منتشر می شود.
در سال 1384 چهار شماره از این فصلنامه انتشار یافته است.
شماره 28 که به گرامیداشت و یاد زنده یاد دکتر فضل الله اکبری از پیشکسوتان حرفه حسابداری اختصاص داشت.
شماره 29 با موضوع محوری نوآوریهای لایحه اصلاح قانون تجارت به چاپ رسید.
شماره 30 مجله ضمن بزرگداشت زنده یاد سیامک جوانبخت که از پایه گذاران کنترل کیفیت در حرفه حسابرسی ایران بشمار می آید به موضوع کنترل کیفیت و نظارت در سه بخش رعایت، کفایت و ارتقا پرداخت.
آخرین شماره مجله حسابرس در سال 1384 (31) به حسابداری و حسابرسی و حیطه های علمی و کاربردی آن در بخشهای مختلف خود حرفه(جامعه حسابداران رسمی ایران)، صنعت، دیگر حوزه های حسابداری و مدیریت راهبردی، پرداخت.
از جمله فعالیتهای مهم و قابل اشاره فصلنامه در سال 1384 می توان به جلب مشارکت و همکاری صاحبنظران و دست اندرکاران معتبر و فعال حرفه بصورت همکاری مستقیم ایشان در ارائه مقاله، مصاحبه و حضور در میزگرد نام برد.
مجله حسابرس در سال 1384 با شمارگان هشت هزار نسخه در هر شماره و با گستره توزیع سراسر ایران بوسیله واحد امور مشترکین مجله، بخش انتشارات سازمان، کتابفروشی دانشگاهها و کیوسکهای معتبر روزنامه فروشی های تهران و شهرستانها توزیع شده است.
مرکز اطلاع رسانی فصلنامه حسابرسی در سال 1384 کامل شده است و علاقمندان می توانند با مراجعه و استفاده از امکانات دسترسی از تمامی امکانات موجود در مرکز اطلاع رسانی مجله حسابرس استفاده کنند.
درآمد و هزینه سازمان حسابرسی در قالب یک شرکت دولتی فعالیت می کند و کلیه هزینه های خود را از محل درآمد خدماتی که انجام می دهد، تأمین می کند.
درآمـد و هـزینـه سازمـان در طـول سـالهای 84-1379 در جدول و نمودار زیر نشان داده شده است.
سود سالانه سازمان حسابرسی پس از تصویب محمع به حساب خزانه دولت واریز می شود مدیران و کارکنان سازمان حسابرسی امیدوارند به یاری پروردگار توانا، بتوانند نقشی را که در نظام نظارت مالی بر واحدهای انتفاعی، پیشبرد دانش و حرفه حسابداری و ارتقای کیفیت خدمات حسابداری به عهده دارند هر چه بهتر انجام دهند و بر اعتبار و مطلوبیت اطلاعات فراهم شده توسط شرکتها و موسسات بیفزایند و در اشاعه فرهنگ حسابدهی و حساب خواهی موثر باشند.
عنوانصفحهتاریخچه1موضوع سازمان3اساسنامه سازمان حسابرسی4فصل اول- کلیات4فصل دوم- موضوع، وظایف و اختیارات5فصل سوم - ارکان سازمان8مجمع عمومی8هیأت عامل10هیأت عالی نظارت13فصل چهارم - سایر مقررات14اهم وظایف سازمان15ساختار سازمانی18ارکان اصلی و اهم وظایف آنها19واحدهای اجرائی22کارکنان23حسابرسی24خدمات سیستم و مشاوره مدیریت26تدوین استانداردهای حسابداری و حسابرسی27تحقیقات و انتشارات27فصلنامه حسابرس28درآمد و هزینه29