موضوع :شناخت عیوب فرش و چگونگی کنترل و نظارت بر پروسه بافت
نوشته :عبدالله احراری عضو هیئت علمی دانشگاه آزاد اسلامی طبس
وسرپرست اداره فرش سازمان بازرگانی خراسان رضوی
کنترل های کیفی بافت شامل
1- بافت فرش بر طبق نقشه
2 استفاده از گره های استاندارد
3 پود کوبی دقیق بعد از هر رج اعم از پود زیر و رو
4- استفاده از قلاب و سیخ پود کشی
5 پرهیز از دو گانگی در بافت
6 پایین کشی صحیح مقدار بافته شده ودوخت سالم
7 کنترل نظم چله ها در حین بافت و میزان کشش آنها در حین بافت
8 کنترل روی گیری و پرداخت فرش
9 کنترل نحوه بریدن فرش از روی دار
کنترل کیفی دستگاه قالیبافی شامل
1 نصب صحیح و دقیق دستگاه
2 عدم انحنا و خمیدگی در هیچ یک ار قسمت های دستگاه
3 مقاومت کافی دستگاه با توجه به ابعاد و رجشمار فرش و سبک بافت
4 فاقد گره بودن سردار و زیر دار
5 تمایل بالای دار به سمت عقب بطوریکه بافنده مسلط بر دار باشد
کنترل کیفی مواد اولیه شامل
1 تمیزی و یکنواخت بودن الیاف پشم ،پنبه و ابریشم مصرفی
2 رسیدگی و تابندگی مطلوب
3 وجود حداقل %3 چربی در پشم مصرفی
4 ظرافت جعد ،انعطاف پذیری ،قابلیت جذب رطوبت و رنگ خامه مصرفی
کنترل کیفیت چله دوانی شامل
1- نصب صحیح دستگاه چله دوانی
2- تناسب نمره و تعداد لای نخ چله با رجشمار
3 محاسبه صحیح طول نخ تار
4- محاسبه صحیح تعداد نخ های تار با توجه به نقشه
5 تاب یکسان نخهای چله
عیوب نقشه فرش
1 عدم اصالت طرح و رنگ
2 خلوت بودن نقشه
3 شلوغ بودن نقشه
4 عدم تناسب تقشمایه با رجشمار
5 عدم پخش صحیح رنگ ها
6 عدم دقت در ترسیم واگیره ها
7 عدم تقارن نقشمایه ها در نقشه های واگیره ای
8 عدم تناسب نقش مایه های حواشی با میانکار
9 عدم تناسب سطوح
10 عدم استفاده از تضاد های رنگی مختلف
11 رعایت نکردن سلیقه مشتریان
پوکی فرش
1 گره جفتی زدن
2 پود نسبت به رج شمار ضخیم تر است
3 بی گره بافی (گره u) یا همان گره اسپانیایی
4 پشم باف نسبت به رجشمار نازکتر است
5 زیاد اره قشو کشیدن به فرش
متفاوت بودن مواد اولیه
1 دو رنگی ایجاد می شود
2 دو دستی ایجاد می شود
3 مقاومت متفاوت در برابر عوامل طبیعی
4 سره دار شدن
5- رگه دار شدن
ریزش گلیم باف سرهای فرش
1 فرش سربندی نشده است
ذرتی شدن
1 نامرغوب بودن پشم
2 زیاد قشو کردن و سرکش کردن گرههای فرش
3 در پرز چینی دقت نکردن
4 نامنظم پرداخت کردن
5 کار کردن فرش در زیر پا به مرور زمان
6 دو دست شدن بافت
7 بی گره بافی
ترکیدگی هنگام بافت فرش
1 زیاد ماندن بیش از حد فرش روی دار
2- کم دوام بودن نخ چله
3 نارکتر بودن نخ چله نسبت به رجشمار
4 پیچ های دار زیاد سفت باشد
5- تیز بودن نبشی زیر دار
6 از ضخامت خامه کم کردن و به ضخامت پودافزودن
7 هنگام پایین کشی ابزار تیز بافت داخل تار باقی بماند
لول شدن کنار فرش
1- تاب داشتن پود ضخیم
2 سفت کشیدن پود بیش از حد
3- ضخیم یا نازک بافتن گره ها
4- نا هماهنگ شانه زدن پود نازک
5- سفت و شل بودن تار ها
6 سفت پیچیدن بیش از حد شیرازه ها
7 شل پیچیدن شیرازه ها
8- فاصله دار بودن تارها
9- عدم رعایت اندازه ها و پخش منظم چله ها موقع پایین کشی
10 منظم نبافتن
11 بالا و پایین رفتن دم کار هنگام بافت
12 نا هماهنگ بودن گره ها با رجشمار
13- سالم نبودن دستگاه و خمیدگی سر دار و زیردار
14 عدم پخش چله ها در سر دار
15 رد نکردن پود از تسمه های عمودی در کنار فرش
شانه دار شدن
1- تراکم چله ها در یک طرف قالی
2 شل شدن چله در یک طرف دار
3- عدم کوبیدن یکنواخت شانه
4- موازی نبودن سردار و زیر دار
5- مهار نبودن چله ها در شیوه چله کشی ترکی
6- یکنواخت نبودن قطر زیردار در دستگاه قالیبافی گردان فارسی
رگه رگه شدن
1- قیچی کاری نا مطلوب
2- پرداخت نامطلوب
3 زدن گره با با ساق های نا یکنواخت
رگه دا رشدن
1 نا منظم کوبیدن پود ها
2 مواد اولیه متفاوت
3 دو دست شدن بافت
4 استفاده از خامه متفاوت بویژه دربافت قالی های با طرح واگیره ای
5 تابش نور مستقیم آفتاب به بخشی از فرش بافته شده
شمشیری شدن
1 گلیم بافی زیر بافت استقامت نداشته باشد
2 محکم زدن بیش از حد شانه زدن در هنگام گلیم بافی
3 کج بودن و انحنا داشتن چوب زیر دار
4 قرار ندادن تخته یا میله زیر گلیم بافی
5 استفاده از طناب پلاستیکی جهت سفت نمودن
نخ های چله در زیر دار گردان فارسی
6 عدم یکنواختی در واریز نخ های چله قسمتهای
میانی و کناری فرش
7 مهار نکردن نخ های چله
تمام نشدن نقشه بعد از رسیدن به اندازه مورد نظر
1- تراکم تار ها زیاد باشد
2- شانه شل زده شود
3- تعویض پودها و استفاده از پود ضخیم تر نسبت به رجشمارقبلی
4- عدم تناسب نخ با رجشمار
5 ضخیم بافتن گره
6- بدون حساب و محاسبه نقشه کشیدن
شکستن دستگاه بافت در حین بافت
1 شانه زدن
2- کج شدن
3 جمع شدن
4 باز شدن
چاک دار شدن
1 سفت کشیدن نخ پود
2- فاصله دار بودن پود ها به هنگام گردش پود
شکستگی فیزیکی
1- در حین بافت مسیر پود ضخیم عوض شده باشد
2 دو بار پود دادن باعث ایجاد این نوع شکستگی می شود
جمع شدن (کسر دار شدن)
1 نازک بودن خامه پشمی مصرفی
2 تراکم کم چله
3 نازک تر کردن پود
4 محکم کوبیدن پود ها
گشاد شدن (باز شدن یا شکم دار شدن)
1- ضخیم بودن پشم خامه
2- تراکم بیش از حد چله
3 ضخیم تر کردن چله
4 شل کشیدن پود ها
5 محکم کوبیدن پودها
هم اندازه نبودن حاشیه
1 بالا زدگی فرش
2 پایین زدگی
3 عدم واریز یکنواخت
4 سره دار شدن
کیس شدن
1- یکسان نبودن شکل و قطر دو سر زیر دار
2 قرار گرفتن شیئی اضافی به هنگام لوله شدن در زیر دار
3 عدم رعایت دوخت صحیح فرش به زیردار
4 جمع شدن چله ها در ناحیه گلیم بافی قبل از شروع بافت
5 کاربرد مواد مصنوعی در خامه ،نخ چله ،پود
6 قوس برداشتن سردار و زیردار ،باعث شل شدن نخ های چله می شود
7- اگر نخ چله پشمی باشد و بیش از حد کشیده شود
دو رنگی
1 متفاوت بودن پشم از نظر جنس
2 د بار رنگ شدن خامه فرش
3 ممکن است از غلط بافی دو رنگ شده باشد
4 بافت فرش متفاوت باشد
5 اسنفاده از پشم نامرغوب
6 خوب رنگ نکردن پشم طوری که مغز آن رنگ نشود
7 عدم شستشوی کامل پشم و نزدودن مواد خارجی از کلاف قبل ازبافت
8 پشم را بدون زیر و رو کردن در زیر آفتاب خشک کردن
9 فرش روی دار زیاد دار بماند
10 عدم تهیه مواد اولیه به مقدرا متناسب
11 پشمی که قبل از رنگ شدن بیش از 3% چربی داشته باشد
12 استفاده کردن از رنگ های نامرغوب موقع رنگرزی
بی منظمی در گره
1 نا صاف بودن خامه بافت
2 نا هماهنگ شانه زدن
3 عدم یکنواختی در کوبیدن پود ها