ارزیابی آبریزش دهان
چه کسی؟ کودک و یا بزرگسال دچار فلج مغزی
چه مواردی؟ مولفه های ارزیابی آبریزش دهان
چرا؟ برای دستیابی به اطلاعات مناسب برای ارزیابی آبریزش دهان افراد
چگونه ؟ از طریق مصاحبه، مشاهده و تستهای ویدیو فلوروسکوپیک [1] (در صورت لزوم) در برخی مراکز، یک تیم کودک یا بزرگسال دارای مشکل آبریزش دهان را ارزیابی می‌کنند وبعد با توافق کلی دستور العمل ها وتوصیه هایی را به فرد یا مراقبین او ارائه می کنند. اعضاء تیم اصلی معمولاً شامل فرد مورد بررسی و خانواده یا مراقبین او، متخصص گوش و حلق و بینی [2]، آسیب شناسی گفتار و زبان، کار درمانگر، متخصص کودکان یا متخصص داخلی و داندانپزشک است.
مشورت با سایر متخصصان مثل نورولوژیست، ارتودنتیست، فیزیولوژیست، فیزیوتراپیست، و یا متخصصین بررسی رشد کودک [3] بسته به فرد مورد بررسی ممکن است لازم باشد.
ارزیابی تیمی امکان در نظر گرفتن همه جانبه شرایط برای تدوین و هماهنگی مناسب یک برنامه مراقبتی را فراهم می کند. برای اجرای توصیه ها، می توان منابع را شناسایی و تعیین کرد.
نقش دندانپزشکان بررسی اکلوژن و سلامت دهان و دندان فرد و ارائه توصیه هایی جهت رسیدگی به مشکلات قابل درمان می باشد. متخصص گوش و حلق و بینی بسندگی مسیر عبور هوا را بررسی و هر گونه انسداد ناشی از انحراف تیغه بینی، وجود لوزه سوم، سینوزیت یا آلرژی را درمان می کند. متخصص کودکان یا داخلی سلامت عمومی فرد و هر گونه تاثیری را که آبریزش دهان روی سلامت عمومی فرد می گذارد مورد ارزیابی قرار می دهد. کار درمانگر یا فیزیوتراپیست بررسی وضعیت بدن (پوسچر) و نشستن را انجام می دهد.
نقش آسیب شناس گفتار زبان گرفتن تاریخچه ای از مشکل فرد، ارزیابی ساختار و عملکرد مکانیزم دهانی- صورتی در کنترل دهان و بلع بزاق و نیز تعیین شرت آبریزش دهان است. علاوه بر این، آسیب شناس گفتار و زبان میزان کارکرد زبانی بیمار و توانایی او را در درک و انجام دستور العملهایی که می تواند برای برخی از انواع درمانها مهم باشد، تخمین می زند.
آسیب شناس گفتار و زبانی که در مدرسه یا مرکزی کار می کند که هیچ تیمی برای انجام یک ارزیابی جامع وجود ندارد، باید با اولین پزشک بیمار جهت تبادل اطلاعات حاصل از ارزیابی ، مشورت کند. رویکردهای درمانی کمکی [4]نیز باید با این پزشک مورد بحث قرار گیرد.
تاریخچه
جریان ارزیابی باید با یک مصاحبه از بیمار و یا مراقبین او شروع شود. نظر آنها در مور میزان و شدت آبریزش دهان باید به عنوان هدف ارزیابی اخیر و همچنین به عنوان قیاسی برای ارزشیابی تاثیر درمان ثبت شود. اطلاعات مربوط به تاثیر اجتماعی آبریزش دهان بر فرد باید مورد توجه قرار گیرد. آگاهی فرد از این مشکل و همچنین انگیزه او برای تغییر این رفتار باید ارزیابی شود.
توصیف آبریزش دهان
آلایر، بلاسکو، هابرفلنر (2002) و کریسدال و وایت (1989) روشهایی را برای توصیف آبریزش دهان پیشنهاد کردند. آنها اظهار کردند که آبریزش دهان خفیف زمانی است که بزاق روی لبها بماند. آبریزش دهان متوسط موقعی است که بزاق روی لبها و چانه دیده شود. وقتی بزاق از لبها و چانه روی لباس بریزد، آبریزش دهان ، شدید است و آبریزش دهان عمیق زمانی است که بزاق روی کتاب، میز یا سایر چیزهایی که جلوی فرد است بریزد.
ارزیابی ساختارهای دهانی- صوتی [5]
ارزیابی شامل مشاهده لبها، زبان و کام به منظور بررسی نواقص ساختاری و تعیین دامنه حرکت این ساختارهاست.
هر گونه الگوی حرکتی غیر طبیعی مثل بلع معکوس [6]یا پیش آمدگی فک [7]بایدمورد توجه قرار گیرد. فرد باید بیش از یک دوره زمانی مورد مشاهده قرار گیرد تا بتوان شدت آبریزش دهان او را به طور قطعی و ثابت تعیین نمود. در صورت امکان لازم است در موقعیتهای مختلف مشاهده شود. این موقعیتها شامل مشاهده فرد در وضعیت نشسته با قرار گیری سر رو به جلو مثل زمانی که فرد در حال صحبت کردن یا تماشا کردن تلویزیون است؛
مشاهده او در حین انجام فعالیتهایی که نیازمند تغییر وضعیت سر است و نیز مشاهده فرد در هنگام خوردن می باشد. در صورتی که شخص در سایر موقعیتها نیز آبریزش دهان داشته باشد، مثلاً هنگامی که مشغول انجام فعالیتی روی زمین است، باید در آن موقعیتها نیز مورد مشاهده قرار گیرد. تعیین میزان آبریزش دهان در هر موقعیت باید صورت گیرد. این مورد می تواند با گزارشهایی که توسط فرد یا مراقبین او داده می شود مقایسه شود و این اطلاعات باید برای مقایسه با میزان آن پس از درمان ثبت گردد.
ارزیابی بلع
تلاش فرد هنگام بلع بزاق باید مورد مشاهده قرار گیرد. هر گونه رفتار غیر طبیعی مثل مشکل در بستن لبها، بلع معکوس، مشکل با شکل و اندازه لقمه یا راندن آن به سمت حلق باید مورد توجه قرار گیرد. وضعیت بلع مایعات و سایر مواد نیز باید بررسی شود. در صورتی که علائمی از آسپیره کردن ، کیفیت صوتی نمناک [8] سرفه و یا خفگی [9]وجود داشته باشد، بررسی ویدئو فیلوروسکوپیک بلع یا سایر بررسیهای ابزاری مربوط به توانائی بلعیدن باید انجام شود .
ارزیابی زبانی [10]
ارزیابی عملکرد زبانی باید با توانایی های فرد شامل میزان مشکل حرکتی او، هماهنگ باشد. این مورد برای فراهم کردن یک برنامه درمانی مناسب، مهم است. برای یک کودک یابزرگسال دچار مشکل حرکتی خفیف و تولید گفتار طبیعی یا دیزارتری خفیف ارزیابی استاندارد رسمی می تواند انجام شود. بالعکس، برای فردی که دچار مشکل در پاسخگویی از طریق گفتار یا اشاره کردن است، ارزیابی با چالش های فراوانی همراه است. بخشهایی که در ادامه خواهد آمد شامل پیشنهاداتی است برای ارزیابی بیمارانی بامشکل حداقل متوسط در حرکات ظریف و دیزارتری متوسط .
نوزادان و کودکان
چه کسی؟ نوزاد یا کودک دچار فلج مغزی
چه مواردی؟ ارزیابی توانایی های زبانی
چرا ؟ برای تعیین اینکه آیا رشد زبانی فرد با توجه به سن تقویمی و سطح شناختی او طبیعی است یا غیر طبیعی
چگونه ؟ گزارش والدین؛ مشاهده تعاملات کودک و والدین؛ روشهای ارزیابی رسمی و استاندارد
در بسیاری از موارد، درمانگر مجبوراست که حداقل تا حدی به گزارش والدین یا مراقبین برای کسب اطلاعاتی در مورد سطح زبان درکی و بیانی نوزاد یا کودک، تکیه کند. مشاهده تعاملات بین والدین/ مراقبین و کودک/ نوزاد نیز می تواند کمک کننده باشد. در بعضی موارد ، لازم است که از مراقب در مورد شیوه ارتباطی کودک برای بیان نیازهای اولیه اش مثل اظهار درد، گرسنگی و یا ناراحتی سوال شود. بوکلمن و سرایدا(1998) سه ساختار اساسی برای ارتباط پیشنهاد کرده اند که شامل علائم جلب توجه، پذیرش و رد می باشد. یاد گیری شیوه انتقال این موارد بسیار مهم است. وقتی درمانگر سوال می کند "کودک چه چیزهایی را می فهمد" پاسخ مراقب معمولاً این است "او هر چیزی را که بگویم متوجه می شود" . فهرست کردن سیستماتیک مواردی که نوزاد یا کودک واقعاً‌درک می کند و روش های پی بردن به این موارد بسیار مهم است. برخی کودکان وقایع را بیشتر از طریق اتفاقات روزمره یا راهنماهای بینایی درک می کنند تا کلمات . به عنوان مثال ممکن است کودکی معنای جمله " الان موقع آماده شدن برای مدسه است" را متوجه نشود اما با آمدن اتوبوس یا دیدن کوله پشتی اش به معنای آن پی ببرد.
اگر کودک زبان شفاهی داشته باشد، یک نمونه زبانی شامل حداقل 50 گفته باید گرفته شود و براساس روش میلیر( 1981) مورد تحلیل قرار گیرد. برای برخی از کودکان حداقل چند روش ارزیابی استاندارد رسمی می تواند به کار رود اگر چه شیوه پاسخ ممکن است نیاز به تغییر داشته باشد. به عنوان مثال، کودکی که نمی تواند به تصاویر اشاره کند، با نگاه کردن به آنها می تواند پاسخ درست را انتخاب کند. لیستی از آزمون های مناسب موجود برای کودکان زیر 3 سال در جدول 3-2 آمده است. این لیست شامل ابزارهایی است که از لحاظ تجاری در دسترسند ولی ؟
بزرگسالان
چه کسانی؟ بزرگسالان دچار فلج مغزی
چه مواردی ؟ ارزیابی توانایی های زبانی
چرا؟ برای تعیین اینکه آیا رشد زبان با توجه به سن تقویمی و سطح شناختی فرد طبیعی است یا غیر طبیعی