اکالیپتوس چیست؟
نام علمی: Eucalyptus globulus کالیپتوس بومی استرالیا است، و در این قاره غذای اصلی موجود در وعده غذایی خرسهای کوآلا محسوب میشود.
امروزه این گیاه در سرتاسر جهان از جمله ایالات متحده کشت میشود.
اکالیپتوس گونه های بسیاری دارد.
برخی از گونه های آن به اندازه گلهای تزئینی و برخی دیگر به اندازه درختان بزرگ است.
اکالیپتوس لثه آبی یا درخت تب استرالیا، شناخته شده ترین گونه اکالیپتوس است که مصرف پزشکی دارد.
ارتفاع این گیاه به 230 پا می رسد.
برگهای 4 تا 12 اینچی این گیاه سبز تند و براق است.
وقتی پوسته خاکستری آبی این گیاه کنده میشود، زیر آن پوسته کرمی رنگ وجود دارد.
اشکال موجود این گیاه به صورت روغن مایع اساسی، روغن اساسی به شکل پماد تنتور برگ (محلول تهیه شده از گیاه و الکل یا گیاه، الکل و آب)، برگ خام و چای قابل دسترسی است.
قطره های ضد سرفه تجاری، انواع شربتها، مایعات تبخیر کننده، روغنهای مالیدنی، انواع خمیردندان و مواد شستشوی دهان حاوی روغن اکالیپتوس یا ترکیب اصلی آن یعنی سینئول است.
نحوه مصرف این گیاه برای درمان التهاب سینه، ریه ها، بینی و گلو بکار می رود و می تواند برخی از گونه های باکتری و همچنین برخی از انواع قارچها را از بین ببرد.
وقتی ازاین گیاه دارویی برای مصرف موضعی استفاده می کنید، می تواند درد رماتیسمی را تسکین بخشد.
قبل از مصرف میزان ریز یا هر میزان مصرف، با پزشک معالج خود مشورت و از دستورات ایشان پیروی کنید.
جوشانده برگ اکالیپتوس (برای احتقاق): 1/2 تا 1 میلی لیتر روزانه.
روغن برای مصرف موضعی (برای مقاصل متورم یا احتقاق سینه): 30 میلی لیتر روغن اکالیپتوس را به 500 میلی لیتر آب ولرم اضافه کنید.
اکالیپتول: روزانه 0/05 تا 0/2 میلی لیتر (1 تا 2 قطره برای هر لیوان آب جوش).
روغن اکالیپتوس (برای استعمال موضعی): نصب تا یک میلی لیتر (15 تا 30 قطره) روغن مزبور را به نصف لیوان روغن مایع (کنجد، زیتون و غیره) اضافه کنید.
به منظور استفاده استنشاقی از این گیاه داروئی، 5 تا 10 قطره از روغن آنرا به 2 لیوان آب جوش اضافه کنید و سپس حوله را بالای سر خود بکشید و بخار آنرا استنشاق کنید.
شناسنامه Myrtaceae :تیره Eucalyptus camaldulensis dehn :نام لاتین Red Gum – Riversed eucalyptus :نام انگلیسی اکالیپتوس :نام فارسی شجره الکافور :نام عربی شرح گیاه درختان اوکالیپتوس از درختان عظیم و سریع الرشد اقیانوسیه است ولی به نقاط مختلف عالم انتشار یافته و جنگلهای وسیعی از آنرا در هند و مراکش ایجاد نموده اند.
نام علمی جنس آنها از دو واژه یونانی eu به معنای خوب و kalypto به معنای پنهان مشتق شده است این درخت نیز در حدود بیش از نیم قرن قبل به ایران وارد شده است و در مناطق جنوب کشور که محیط مناسبی برای آن بوده است کاشته شده و اکنون درختان کهن سال آن در فارس دیده می شود.
در حدود سال های 1310 گونه های مختلفی از اوکالیپتوس به ایران وارد شده و در شمال کشور کشت گردید چوب سخت و با دوام درخت پوسیدگی حاصل نمی کند پوست ساقه آن رنگ قهوه ای مایل به زرد دارد و به سهولت از ساقه جدا می گردد.
برگ درخت بر حسب آنکه متعلق به گیاه جوان و یا شاخه های جوان یا مسن باشد دارای اشکال مختلف است در شاخه های جوان برگها وضع متقابل ، افقی و تقریباَ عاری از دمبرگ دارند.
شکل ظاهر آن بیضوی دراز و مدور در قسمت قاعده پهنک است کناره پهنک برگهای آن صاف است طول آنها ا در حدود 10 تا 15 سانتی متر و عرض آنها 4 تا 8 سانتی متر می باشد.
رنگ برگها در آغاز سبز مایل به آبی است ولی تدریجاً به رنگ سبز مایل به سفید در می آید.
شاخه های حاصل این نوع برگها ظاهر چهار گوش و بال دار دارد.
در درختان مسن وضع و ظاهر برگها نه تنها حالت منفرد بر روی ساقه دارند بلکه هر یک به یک دمبرگ باریک به طول 2 تا 3 سانتی متر ختم می شوند.
پهنک برگ درختان مسن باریک و دراز عاری از تار ، منتهی به نوک باریک و دارای قسمت انتهایی خمیده است رنگ آنها سبز یا سبز مایل به زرد در هر دو سطح پهنک می باشد.
طول آنها 16 تا 25 سانتی متر و عرض آنها 2 تا 5 سانتی متر است.
محل مناسب رویش گونه های اکالیپتوس بیشتر در زمینهای باتلاقی و مردابها و بر حسب نوع گونه اکالیپتوس در آب و هوای نیمه خشک و نیمه مرطوب ، خاک نسبتاً آهکی و ماسه ای بهتر رشد می نماید.
قسمت مورد استفاده قسمت مورد استفاده اکالیپتوس برگهای آن مخصوصاً برگ درختان مسن تر است.
برگهای این گیاه بر حسب گونه اکالیپتوس دارای اشکال مختلف هستند که از شکل برگها طرز قرار گرفتن آنها را روی ساقه و ساختمان گل و میوه گونه های مختلف اکالیپتوس را شناسایی می کنند.
روش کاشت و داشت تکثیر اکالیپتوس از طریق دانه نهال و اندامهای رویشی (قلمه و پیوند زدن) انجام می گیرد.
الف) تکثیر از طریق دانه : برای این کار پس از بدست آوردن بذر مناسب که معمولاً یکی از کارهای اساسی در امر بذرگیری از درخت اکالیپتوس، شناخت درخت مادر می باشد.
سپس آنرا در زمینی می کارند که دارای خاک نرم و نسبتاً مرطوب همراه با نور باشد.
بعد از این که یک هفته از رشد بذر گذشت و بذرها بتدریج جوانه زدند خطر وجود علفهای هرز نهالها را تهدید می کند و تا زمانیکه نهال اکالیپتوس بر علفهای هرز پیروز نشده است خطر تا دو سال وجود دارد.
به همین دلیل بایستی در شرایط بسیار مناسب به کشت اکالیپتوس با بذر پاشی آن اقدام نمود.
در هر حال همیشه باید توجه داشت که نهال اکالیتپوس به وسیله پوشش علفی از بین نرود.
برای از بین بردن علفهای هرز، در چندین مرحله باید به وجین کردن آن اقدام کرد.
ب) تکثیر از طریق نهال : در این جا ابتدا مسئله تولید و پرروش نهال مطرح است که در نهالستان یا در گلدان های مخصوص به نام جیفی (Jiffy pots) انجام می گیرد.
در خصوص نهالستان به نکات اساسی باید توجه نمود که عبارتست از : انتخاب محل ، مساحت نهالستان ، تسطیح ، خیابان کشی ، آبیاری، بادشکن، سایبان و غیره می باشد.
اقدامات لازم در این نهالستان مشابه نهالستانهای عمومی است در هنگام کشت نهالها در مزرعه طول آنها نباید کمتر از 15 و بیشتر از 35 سانتی متر باشد.
فاصله و تراکم کشت در درختان اکالیپتوس باید کاملاً رعایت شود.
بدین ترتیب که در هر هکتار حداکثر 2500 اصله اکالیتپوس به فاصله 2×2 کاشته شود.
جهت مراقبتهای لازم بعد از کاشت از قبیل خارج کردن یا از بین بردن علفهای هرز می توان از دالا پون (Dalapon) (کروزن (Kerosene) استفاده نمود.
ج) تکثیر اکالیپتوس به وسیله اندامهای رویشی ازدیاد از طریق اندامهای رویشی اهمیت خاصی در توسعه و انتشار پایه های مرغوب دارد.
بدین وسیله می توان صفات یا کیفیات خاصی را که در بعضی پایه ها ایجاد شده حفظ نمود و توسعه داد لیکن ازدیاد رویشی در اکالیپتوس فوق العاده مشکل است.
زمان برداشت دوره برداشت اکالیپتوس به نوع گونه کیفیت رویشگاه، تراکم جنگل و نوع محصول قابل مصرف در بازار بستگی دارد.
بهترین فصل محصول برداری برگها در مرداد و مهر ماه می باشد.
دامنه انتشار در خیلی ا ز نقاط کشور پرورش داده می شود.
از برگهای اکالیپتوس برای درمان جراحات و پایین آوردن تب استفاده می کردند.
آنها همچنین می دانستند اگر در منطقه بیابانی استرالیا به نام "آتبک" (Outpack) با بی آبی مواجه شوند، می توانند ریشه های اکالیپتوس را، که آکنده از آب است، از زمین برای رفع تشنگی بیرون بیاورند.
برگهای اکالیپتوس و روغنی که آنها تولید می کنند سبب کشتن باکتریها و رفع ناراحتیهای تنفسی افراد مبتلا به خناق، آسم و برونشیت میشود.
اگر سابقه مصرف ویکس دارید، آنگاه احتمالاً خنکی و احساس سوزش ناشی از مرهم روی پوست و پاک شدن سینوس ها در اثر رایحه نعناعی و معطر را به یاد خواهید آورد.
در واقع این اثرات روغن اصیل اکالیپتوس است.
اکالیپتوس به انواع عطر، صابون و برخی از مواد غذایی و نوشیدنیها اضافه میشود.
از این گیاه همچنین به عنوان عامل دفع حشرات نیز استفاده و به روغن شمع و افشانه های حشره کش نیز اضافه میشود.
اگر به هیره ها (حشرات) گرد و غبار آلرژی دارید، می توانید اضافه کردن چند قطره روغن اصلی اکالیپتوس به مایع شستشوی لباسهایتان را مورد توجه قرار دهید.
تحقیقات اخیر مؤید این است که این گیاه دارویی تعداد هیره ها (حشرات)ی گرد و خاک را تا حد زیادی کاهش می دهد و راه تنفس شما را بازتر می کند.
اگر در خانه خود شاهد سوسک هستید، اضافه کردن چندین قطره روغن اصیل اکالیپتوس بر لباسهای مندرس و گذاشتن آنها را در کمد لباسهایتان امتحان کنید (دقت کنید لباسهای مزبور را از مواد غذایی یا ظروف دور نگهدارید).
به خاطر داشته باشید که روغن اکالیپتوس فوق العاده برای انسان سمی است و در مصرف آن باید دقت کنید.
اگر فرزند دارید، اطمینان پیدا کنید که روغنهای اصیل این گیاه دور از دسترس او نگهداشته شود.
معرفی گیاه:اکالیپتوس بومی استرالیا است، و در این قاره غذای اصلی موجود در وعده غذایی خرسهای کوآلا محسوب میشود.
ترکیبات گیاه:چای و عصاره این گیاه از ماده برگ خیس خورده در محلول الکل که دارای مواد فعال است، تهیه میشود.
پاره ای از این عناصر و ترکیبات فعال "تانین" و "فلاونوید" نامیده میشوند.
روغن اصیل برگ تهیه شده از تقطیر بخار عمدتاً از عنصر فعالی به نام "سینوئول" تشکیل شده است.
روغن این گیاه همچنین حاوی سایر عناصر شیمیایی گیاهی است.
اشکال موجود:این گیاه به صورت روغن مایع اساسی، روغن اساسی به شکل پماد تنتور برگ (محلول تهیه شده از گیاه و الکل یا گیاه، الکل و آب)، برگ خام و چای قابل دسترسی است.
نحوه مصرف:این گیاه برای درمان التهاب سینه، ریه ها، بینی و گلو بکار می رود و می تواند برخی از گونه های باکتری و همچنین برخی از انواع قارچها را از بین ببرد.
نکات احتیاطی:در دوران بارداری یا شیردهی از مصرف اکالیپتوس پرهیز کنید.
روغن این گیاه اگر استعمال موضعی داشته باشد، سمی نیست.
اما نباید از این گیاه برای مصارف داخلی استفاده کرد.
انجمن فرآوردهای گیاهان دارویی آمریکا برگ اکالیپتوس را از نظر بی خطری در ردیف و درجه دو ارزیابی کرده است.
درجه 2 به معنای این است که در کاربرد این گیاه محدودیتهایی متصور است.
در ارتباط با عصاره های برگ اکالیپتوس باید گفت که افرادی که مبتلا به التهاب معده ای- روده ای یا التهاب مجرای صفراوی هستند، باید از مصرف عصاره برگ اکالیپتوس اجتناب کنند.
در صورت ابتلا به ناراحتی کبد نیز از مصرف آن پرهیز کنند.
در صورتی که مشمول هر کدام از این حالات هستید، با پزشک خود مشورت کنید.
از مصرف بی رویه عصاره مزبور نیز اجتناب ورزید.
"تانین" موجود در عصاره این گیاه می تواند، در صورتی که بی رویه مصرف شود، به انواع شکم درد یا آسیب کبدی و کلیوی منجر شود.
هرگونه روغن این گیاه را به صورت یا بینی کودکان زیر دو سال نمالید.
تداخل های احتمالی:روغن و عصاره اکالیپتوس می تواند اثرات داروهایی را که برای درمان کمبود قند خون بکار می رود، خنثی کند.
اگر به بیماری افت قندخون مبتلا هستید، مطمئن شوید که پزشک شما قبل از آغاز درمان با این گیاه در جریان امر واقع شده است.