دانلود مقاله آویشن

آویشن Thymus vulgaris ‏

مقدمه

تیموس - نام علمی آویشن – به احتمال زیاد از واژه‌ای یونانی به معنای جرات و یا عبارتی که مفهوم آن پاکیزگی و یا ضدعفونی کردن است، ریشه گرفته است. در عصر شوالیه‌گری و سلحشوری بر روی جامه‌ی شوالیه‌های تصویر آویشن گلدوزی می‌کرده‌اند، تا در هنگام مسابقات سواری با نیزه به آنها جرات و شهامت ببخشد. دسته‌هایی از آویشن را برای پاکیزگی هوای داخل ساختمان می‌سوزانده‌اند و تصور می‌کردند که به این ترتیب از بیماری طاعون محفوظ می‌‌مانند. از این گیاه در مراسم تدفین نیز استفاده می‌شده است. روزگاری در ولز، آویشن را در قبرستان در کنار گورها می‌کاشتند و در مراسم تشییع جنازه، اعضای یک انجمن نیکوکاری در انگلستان. دسته‌های آویشن را با خود حمل می‌کردند .

بر اساس داستانی قدیمی و غیر قابل باور، کاشتن بستری از آویشن در باغچه‌ی منزل، راه پری‌ها و جن‌ها را به خانه باز می‌کرده است و اعضای خانواده می‌توانستند با چشم خود آنها را ببینند. روغن آویشن که تیمول نامیده می‌شود، یک عامل قوی ضد میکروبی است و به همین سبب، گیاه آویشن به عنوان یک گیاه ضدعفونی کننده شناخته شده است. چای آویشن داروی سنتی دردهای معده و روده می‌باشد. روغن این گیاه را روزگاری برای دفع انگل‌های روده، بخصوص کرم قلابدار، تجویز می‌کرده‌اند. آویشن همچنین یک داروی ضد گرفتگی عضلات می‌باشد و از آن برای درمان سوزش گلو، سرفه‌های سخت و التهاب نایژه استفاده می‌شود. محلول شستشوی دهان حاوی آویشن در درمان عفونت لثه مؤثر است. در طول جنگ جهانی اول، روغن آویشن را به عنوان یک ماده‌ی ضد میکروب، روی پوست می‌مالیدند .

آویشن به دلیل طعم تند و خاصیت ضد میکروبی‌اش، در تهیه سوسیس و خوراک‌های گوشتی مصرف می‌شود. در کشورهای فرانسه و یونان و برخی دیگر از کشورها، از این گیاه در تهیه و طبخ غذا استفاده‌های فراوانی می‌شود .

گیاه شناسی

مشخصات ظاهری :

معرفی و گیاهشناسی

آویشن یکی از قدیمی ترین گیاهان دارویی و ادویه ای است. به طوری که مصریان و یونانیان باستان از آویشن برای درمان بیماریها خود استفاده می کرده اند. در کتب مذهبی از آویشن به عنوان گیاه مورد علاقه ی حضرت موسی (ع) یاد شده است. آویشن در سال 2006 میلادی به عنوان گیاه دارویی منتخب سال برگزیده شد. همچنین گیاه دارویی منتخب سازمان بهداشت جهانی ( W.H.O ) می باشد.

گیاهی است از خانواده ی نعناعیان Lamiaceae. جنس Thymus دارای گونه های مختلفی است که 14 گونه ی آن بومی ایران هستند.

آویشن  T.vulgaris  گیاهی است بومی نواحی شرقی مدیترانه با عدد کروموزومی 30= ۲n ، گیاهی چند ساله با بوته های متراکم و پر شاخه ، ریشه ی مستقیم و کم و بیش چوبی با انشعابات فراوان ، ساقه ی مستقیم و چهار گوش دارد که ارتفاع بوته معمولاً بین  20 تا 50  سانتی متر است. پائین ساقه چوبی است در حالی که قسمت های فوقانی آن سبز رنگ بوده و انشعابات فراوانی دارد. برگ ها کوچک ، متقابل و کم و بیش نیزه ای شکل و بدون دمبرگ هستند.

برگها پوشیده از کرک های خاکستری رنگ و حاوی اسانس هستند. گل ها کوچک ، کامل و به رنگ های سفید ، صورتی و ارغوانی مشا هد می شوند . گل ها از سال دوّم رویش در اواسط اردیبهشت ظاهر می شوند.

میوه فندقه ( شیز و کارپ چهار فندقه ) به رنگ قهوه ای تیره به طول 2-1 میلی متر است  که داخل میوه چهار بذر به رنگ قهوه ای تیره وجود دارد. بذر آویشن بسیار ریز است و وزن هزار دانه ی آن 25/0 تا 28/0 گرم است . بذرهای آویشن 2 تا 3 سال قوه ی نامیه ی خوبی دارند. در شرایط اقلیمی مناسب 14 تا 20 روز پس از کاشت سبز می شوند.

آویشن، گیاهی چند ساله است، ولی در آب و هوای سرد تنها یک سال دوام می‌آورد. به صورت بته است و شاخه‌های متعدد دارد. ساقه‌های اصلی گیاه، خشک و چوبی هستند و طول آنها به 10 تا 30 سانتی‌متر می‌رسد. برگ‌های آویشن کوچک و باریک و به شکل بیضی تا خنجری هستند و بسیار معطر می‌باشند. برگ‌ها به رنک سبز مایل به خاکستری هستند و پشت برگ‌ها نرم می‌باشد. از اوایل تا اواسط تابستان حلقه‌های گل استوانه‌ای شکل دو لبه‌ای، به رنگ‌های بنفش و صورتی، به صورت خوشه در نوک شاخه‌ها، ظاهر می‌شوند. گیاه آویشن در انواع مختلف از جمله آویشن برگ باریک، برگ پهن، خال خال و بالاخره آویشن لیمویی یافت می‌شود .

این گیاه علفی چندساله، از خانواده Labiatae و به انگلیسی Thyme و در کتاب سنتی فارسی با نام‌های «حاشا»، «اوشن» و «صعترالحمیر» نام برده شده است. در ایران گونه های مختلفی از این گیاه به صورت علفی تا انواعی که به صورت درختچه هستند، می رویند و در بعضی از مناطق نیز در مزارع کاشته می شوند، این گیاه با اسامی محلی متفاوتی شناخته شده است، از جمله در همدان آن را «آزربه» در آذربایجان «ککلیک اوتی» و در سایر مناطق «صعتر»، «اوشن»، «اشمه کوهی»، «سی سنبر» و «سوسنبر» نامیده می شود. از نظر تاریخی و قدمت شناخت: حاشاویا آویشن گیاهی است که به خصوص به عنوان ادویه معطر از زمان های قدیم مورد توجه بشر بوده و در عهد باستان در جوامع پیشرفته آن روز به عنوان بخورهای معطر و تصفیه کننده به خصوص در معابر به کار می رفته است. در یونان قدیم و روم «آویشن» را به عنوان سمبل شجاعت و تهور می دانستند. در طب سنتی از نظر طبیعت، عده ای از حکمای معروف از جمله ابوعلی سینا و دیگران «حاشا» را گرم و خشک می دانند. از نظر خواص این گیاه گرم کننده قوی و باز کننده گرفتگی های روده ها و پاک کننده سینه و همچنین برای تنگی نفس و تقویت معده و کشتن و خارج کردن انگل های معده، بسیار موثر است. جوشانده این گیاه در درمان پیچش روده و اسهال و در درمان بی خوابی و امراض جهازهاضمه مفید است.

آویشن یکی از قدیمی ترین گیا هان دارویی و ادویه ای است . تیموس کلمه ای یونانی و به معنای شجاع می باشد و به طوری که زنان یونان باستان این گیاه را به لباس شوهرانشان که عازم جنگ بودند می دوختند . زیرا آنها معتقد بودند آویشن سبب شجاعت و در نتیجه پیروزی آنها در جنگ می شود . آویشن گیاهی است خشبی و چند ساله . منشأ آن نواجی مدیترانه گزارش شده است و در جنوب اروپا در سطوح وسیعی کشت می شود .ریشه آویشن مستقیم ، کم و بیش چوبس و انشعابهای فراوانی دارد و سافه آن مستقیم و چهار گوش است . ارتفاع این گیاه متفاوت و بین 20 تا 50 سانتی متر  می باشد . برگها کوچک ،  متقابل و کم وبیش نیزه ای شکل ، بدون نوک و دمبرگ ، پوشیده از کرکهای خاکستری رنگ و حاوی اسانس هستند . گلها کوچک  و به صورت مجتمع در قسمت فوقانی ساقه هایی که از بغل برگها خارج می شوند روی چرخه هایی مجتمع پدیدار می شوند . میوه چهار بذر به رنگ قهوه ای تیره وجود دارد . بذر آویشن بسیار ریز بوده و وزن هزار دانه آن 25/0 تا 28/0 گرم است .

زیستگاه طبیعی :

آویشن، گیاه بومی غرب حوزه‌ی مدیترانه و جنوب استرالیا می‌باشد که کشت آن در سایر نقاط دنیا نیز متداول شده است. آویشن در زمین‌های سخت و صخره‌ای و جایی که خوب زهکشی شده است، سبز می‌شود .

سازگاری :

آویشن گیاهی مدیترانه ای است و در طول رویش به هوای گرم و نور کافی نیاز دارد .  این گیاه ، خشکی دوست بوده و به سهولت قادر به تحمل کم آبی و خشکی است . آویشن به آب ایستایی حساس است به طوریکه این امر می تواند سبب خشک شدن آن شود . خاک های سبک حاوی ترکیبات کلسیم و با ضخامت زیاد سطح الارض ، خاکهای مناسبی برای کشت آویشن است و خاکهای سنگین مناسب نیست زیرا این نوع خاکها سبب کاهش شدید عملکرد پیکر رویشی و اسانس آن می شود . (( پی اچ )) مناسب خاک نیز برای کاشت آویشن بین 5/4 تا 8 است .

ارقام

سه جنس در خانواده ی نعناعیان به نام آویشن معروف هستند که بهتر است با اینها بیشتر آشنا شویم : 

۱- جنس Zataria

۲- جنس Ziziphora

۳- جنس Thymus

جنس Zataria  که گونه ی معروف اش Z.multiflora  است ، به آویشن شیرازی یا برگ پهن معروف است. گیاهی است که در جهان پراکندگی محدودی دارد و بیشتر در ایران ، افغانستان و پاکستان می روید. شکل گل و برگ هایش با آویشن باغی T.vulgaris  متفاوت است . آویشن شیرازی برگ های پهن تری دارد و کاسه گل اش تخم مرغی شکل با 5 دندانه ی مساوی است . ( در حالی که T.vulgaris  دارای سه دندانه ی کوتاه در لبه ی بالایی کاسه ی گل و 2 دندانه بلند در لبه ی پائینی کاسه ی گل است. )

جنس Ziziphora که به کاکوتی یا آویشن برگ باریک معروف است و شباهت زیادی به T.vulgaris دارد.

آویشن شیرازی

شناسنامه نعناع Labiatae     :تیره

Thymus vulgaris L.  :نام لاتین

Garden thyme – Common thyme         :نام انگلیسی

آویشن شیرازی – آویشن باغی    :نام فارسی

البعس - صعتررسمی   :نام عربی

گیاهشناسی  آویشن شیرازی

گیاهی است پر شاخه و دارای ساقه های چوبی به ارتفاع 10 تا 30 سانتی متر که به حالت وحشی و به صورت بوته هائی پر پشت در دامنه های خشک و بین تخته سنگها و در کوهستانها تا ارتفاعات 1200 متری و حتی گاهی بیشتر می روید. ریشه چوبی و منشعب آن که ظاهر ناهموار دارد به سهولت در زمینهای سخت درون تخته سنگها نفوذ می کند و گیاه را که ساقه های متعددش حالت فشرده به هم دارند. به خوبی ثابت نگه می دارد. و مانع می گردد از اینکه سهولت از درون خاک خارج شود. ساقه های منشعب این گیاه پوشیده از کرک و برگهای کوچک آن دارای ظاهر لوزی شکل و متقابل بر روی ساقه است. رنگ برگهای آن خاکستری روشن است. دمبرگ بسیار کوتاهی نیز پهنک برگ آن را به ساقه ارتباط می دهد ظاهر کلی پهنک برگ این گیاه که عموماً کناره برگشته دارد و در سطح تحتانی پوشیده از گردی به رنگ مایل به سفید بنظر می رسد. بهترین وسیله تشخیص آن از گونه های مجاور است. گلهای آن کوچک ، متعدد، معطر به رنگ سفید با گلی و مجتمع به صورت دسته هایی در قسمتهای انتهائی ساقه می باشد.از حالات غیر طبیعی این گیاه یکی آنست که بعضی از پایه های آن گلهای فاقد پرچم دارند در حالیکه در برخی از پایه ها پرچم ها زودتر از مادگی رشد پیدا می کند دیگر آنکه ساقه های گلدار این گیاه با ‌آنکه حالت نیمه خوابیده دارد هیچوقت ریشه های نابجا تولید نمی نماید.