زراعت گیاهان صنعتی-گلرنگ
خصوصیات گیاهی: گلرنگ گیاهی است با نام علمی Carthamus tinctorius L . از تیره مرکبه ( compositae) و با اینکه ظاهراً شبیه خار زرد می باشد اما بصورت علف هرز در نمی آید . گلرنگ گیاهی است که بصورت بوته ای استوار رشد می کند . میوه گلرنگ همانند میوه آفتابگردان به صورت فندقه است . دانه از نظر شکلی شبیه یک دانه کوچک آفتابگردان است و به رنگهای سیاه ، زرد ، سفید یا کرمی با سطح خارجی صاف دیده می شود . ذخیره روغن در لپه ها انجام می شود . وزن هر دانه گلرنگ از 35 تا 50 گرم متغیر می باشد . سازگاری: گلرنگ گیاهی بلند روز است ، اما گلدهی آن در هوای گرم به میزان قابل توجهی جلو می افتد . گیاهچه های جوان به سرما مقاومند . اما گیاه با انتقال از مرحله رویشی به مرحله زایشی به سرما حساس می گردد . گلرنگ به گرما نیز مقاوم است و در صورت وجود رطوبت کافی در خاک می تواند ماکزیمم حرارتهای حدود 40 درجه سانتیگراد را تحمل کند . به هوای مرطوب بخصوص در دوران گلدهی علاقمند نیست . زیادی رطوبت هوا در این دوره گلدهی موجب توسعه بیماریها و افت عملکرد می گردد . گلرنگ با داشتن ریشه عمیق و توسعه یافتگی به خشکی مقاوم است . اما مقاومت آن به خشکی از جو کمتر می باشد . گلرنگ به آب ایستادگی و کمبود تهویه نیز حساس است . گلرنگ خاکهای عمیق ، دارای بافت متوسط و اسیدیته حدود خنثی را ترجیح می دهد . تناوب زراعی: گلرنگ به بیماریهای خاکزی حساس بوده و نبایستی بیش از یکبار طی چهار سال متوالی در یک قطعه زمین کاشته شود و یا با گیاهان حساس به بیماری بوته میری جالیز در تناوب قرار گیرد .
مثالهایی از تناوب گلرنگ در کشت بهاره آبی بصورت زیر است :
شبدر ذرت گلرنگ گندم
یونجه سیب زمینی حبوبات گلرنگ جو آیش
کود شیمیایی: تولید هر تن دانه گلرنگ موجب خروج 25 تا 30 کیلو ازت ، 7 تا 12 کیلو اکسید فسفر (p2o5) و 10 تا 15 کیلو اکسید پتاسیم (K2o) از خاک می گردد . میزان کود مصرفی در کشت آبی معمولاً 50 الی 90 کیلوگرم در هکتار ازت خالص و 40 تا 70 کیلوگرم در هکتار اکسید فسفر می باشد . تاریخ کاشت: هنگامی که حرارت خاک در عمق کاشت در حدود 5 درجه سانتیگراد باشد ، گلرنگ طی دو هفته یا کمی بیشتر سبز می شود .گلرنگ بصورت یک محصول پائیزه کشت می شود ، تاریخ کاشت آن همزمان با کمی دیرتر از گندم و جو می باشد .کنترل علفهای هرز: کنترل علفهای هرز قبل از کاشت و نیز تهیه بستر عاری از علف هرز ضرورت دارد . از علف کشهایی مانند ابتام و تریفلورالین بصورت قبل از کاشت و از طریق اختلاف آنها با خاک تا عمق 10 سانتی متر می توان استفاده و محصول را برای حدود 2 تا 3 ماه بعد از سبز شدن در مقابل بسیاری علفهای هرز محافظت نمود . برای کولتیوا تور زدن می بایستی روزهای آفتابی را انتخاب کرد تا علفهای هرزی که ریشه کن شده است امکان استقرار مجدد پیدا ننماید .پس از سبز شدن بوته ها بهتر است فقط بین ردیفها را کولتیواتور زد ، هر چند که در صورت تراکم زیاد بوته می توان تا قبل از رشد ساقه ها نیز روی ردیف های کاشت را با وسایل سبک و بطور سطحی کولتیواتور زد
آفات و امراض: مگس گلرنگ (Acanthiophilus helianthi) . در تمام نقاطی از ایران که گلرنگ کاشته می شود یافته شده و خسارت قابل توجهی به این محصول وارد می سازد . خسارت آفت مربوط به لارو آن است که ابتدا از قسمتهای نرم برگ می خورد و بعد به دانه حمله کرده و محتویات دانه را از بین می برد . در نتیجه خسارت لارو ، حفره هایی به طول 1 تا 5/1 سانتیمتر در طبق بوجود می آید . و استفاده از سمومی مثل دیپترکس و دپازینون و سمپاشی در زمان ظهور مگسها می باشد . حضرات دیگری نیز به گلرنگ خسارت وارد می سازد که عبارتند از سنگ تخم گلرنگ ، پروانه طبق خوار گلرنگ ، پروانه کارادرینا و کرم برگخوار پنبه . این آفات اهمیت اقتصادی کمتری نسبت به مگس گلرنگ در ایران دارد . از بیماریهای مهم گلرنگ در ایران می توان زنگ گلرنگ و بوته میری گلرنگ را نام برد .عامل بیماری زنگ گلرنگ قارچی است به نام Puccinia carthami که ازطریق خاک ، بقایای گیاهی و دانه انتقال می یابد برگهای گیاه مبتلا به زنگ زرد شده و بالاخره گیاه خشک شده و می میرد ، کنترل بیماری با استفاده از ارقام مقاوم ، کاشت بذر سالم و غیر آلوده ، ضد عفونی بذر با سموم قارچ کش قبل از کاشت ، سوزانیدن بقایای گیاهی آلوده و تناوب زراعی انجام پذیر می باشد . بیماری بوته میری گلرنگ نیز در تمام مناطق گلرنگ کاری مشاهده می شود و کم و بیش خسارت وارد می سازد عامل بیماری قارچی است به نام Phytophthora drechsleri که بوسیه خاک و بقایای گیاهی آلوده ، رعایت تناوب زراعی و عدم کاشت گیاهان حساس در تناوب امکان پذیر است . بیماری بوته میری گلرنگ با بوته میری جالیز مشترک است . برداشت: برداشت گلرنگ را می بایستی بلافاصله پس از خشک شدن و قهوه ای شدن برگها و نیز خشک شدن و سخت شدن دانه های وسط طبق انجام داد . با اینکه ریزش خودبخودی دانه کم است و خوابیدگی اتفاق نمی افتد ولی خشک شدن بیش از حد بوته ممکن است موجب ریزش دانه در موقع برداشت گردد . موارد استفاده: دانه گلرنگ دارای 25 الی 45 درصد روغن 120 تا 24 درصد پروتئین و 35 الی 60 درصد پوسته می باشد . روغن گلرنگ در طباخی ، تهیه صابون ، رنگ ، ورنیس و مواد پوشاننده مشابه مصرف می شود . کنجاله گلرنگ حدود 23 درصد پروتئین و 35 درصد فیبردار و بعنوان نیمه مکمل پروتئین در تغذیه دام و طیور مورد استفاده قرار می گیرد .
شناسائی و تشکیل هرباریوم گیاهان صنعتی
با عنایت به اینکه گیاهان داروئی صنعتی بخش عمده‌ای از طب سنتی ایران را تشکیل می‌دهند و با توجه به پیشرفت علم داروسازی و سنتز داروهای شیمیائی و کاربرد آن در درمان بیماریهایی که باعث بروز عوارض جانبی اینگونه داروها گردیده است ، بطوری که در برخی موارد آثار سوء و عوارض حانبی برای بیمار خطرناکتر از خود بیماری می‌باشد و از طرفی کاربرد وسیع رزین و صمغ گیاهان صنعتی در تهیه دارو، چسب الماس ، رنگسازی-ساخت مواد پاک‌کننده، ادکلن‌سازی و غیره .... در محافل علمی از مباحث روز می‌باشد و همچنین تخریب جوامع گیاهی که این نوع گیاهان در بستر آنها می‌رویند همگی در انگیزه جمع‌آوری و شناسائی اینگونه گیاهان نقش بسزائی دارند. ضمنا اجرای طرح فوق کمک به ایجاد و تاسیس موزه گیاه‌شناسی بمنظور استفاده دانشجویان، تقویت دانشکده علوم پایه و احداث هرباریوم گیاه‌شناسی برای رشد زیست‌شناسی-کشاورزی و سایر رشته‌های مشابه در این دانشگاه می‌کند
احداث مجتمعهای کشت و صنعت گیاهان صنعتی جهت تولید گازوئیل گیاهی:
سوخت زیستی، نوعی سوخت مایع و یا گازی شکل است که از بیوماس زیستی مانند گیاهان زراعی، زباله های شهری و بقایای زراعی و جنگی به دست میآید. سوخت های زیستی قابلیت این را دارند که در وسایل نقلیه، جایگزین سوخت های فسیلی شوند.این سوخت ها به ده دسته تقسیم می شوند که به قرار زیر است:
بیو دیزل، بایو اتانول، بایوماس، بایومتانول، بایو دی متیل اتر و بایوهیدروژن و نهایتاً روغن های خالص گیاهی. از این میان بیودیزل و بایواتانول بیشترین تولید را به خود اختصاص داده اند.
بیودیزل نام کلی ترکیباتی است که به منظور استفاده برای مصارف سوختی از ترکیبات استری روغن های گیاهی تولید می شوند. این محصول، احتراقی شبیه به گازوئیل ایجاد می کند و حتی ویسکوزیته (گرانروی) گازوئیل را نیز ندارد. با این شرایط، بیودیزل می تواند برای وسایل نقلیه دیزلی، جایگزین مناسبی برای گازوئیل باشد و نیز می توان آنرا به صورت مخلوط با آن سوخت فسیلی مصرف نمود. ترکیبی از ۲۰ درصد بیودیزل و ۸۰ درصد دیزل بنزین را می توان در موتورهای دیزلی ریخت و در صورتی که موتور دیزلی اصلاح شود، امکان استفاده از نوع خالص بیودیزل نیز وجود دارد.
علاوه بر این، تولید این سوخت می تواند بخش کشاروزی را نیز به تحرک وادارد، زیرا این سوخت از روغن های گیاهی به دست می آید، پس با تولید آن نیاز بیشتری به کاشت دانه های گیاهی است که به اشتغالزایی در بخش کشاورزی کمک می کند.گیاهان سمی موسوم به (یاتروفا) قابلیت جایگزین شدن برای سوخت فسیلی را دارد. این گیاه بعد از اینکه قابلیت سوختنی آن کشف شد، یک شبه ارزش اقتصادی و کشاورزی پیدا کرده و می تواند در دنیایی که به نفت وابسته است، جایگزینی برای سوخت فسیلی باشد. این گیاه در مقابل خشکسالی و آفت مقاوم است و دانه هایی دارد که چهل درصد محتوای آن روغن است. روغن استخراج شده از این دانه ها میتواند سوخت. یک خودرو دیزلی را تامین کند و تفاله آن نیز در نیروگاههای برق قابل استفاده است و از هر هکتار می توان 5/2 تن روغن و 4 تن تفاله برداشت کرد.