دانلود مقاله حرکات اصلاحی و درمانی ،بررسی ضعف ها و ناهنجاری های اکتسابی دستگاه استخوانی ،عضلانی و مفصلی افراد

موضوع مورد مطالعه در حرکات اصلاحی و درمانی ،بررسی ضعفها و ناهنجاری های اکتسابی دستگاه استخوانی ،عضلانی و مفصلی افراد جامعه است.

این ناهنجاری ها عموما به دلایلی چون عادات حرکتی نامناسب ،فقر حرکتی ،شرایط نامناسب محیطی و با مشخصه تدریجی بودن، بویژه در دوران کودکی و سنین رشد ، بروز کرده است .

این اختلالات هنوز آنقدر شدت نیافته اند که مشکلات جدی برای فرد مبتلا ایجاد کرده او را به دست جراح ارتوپد بسپارند یا او را ناگزیر از استفاده از وسایل کمکی و انواع بریسها و پروتزها نمایند و عنوان بیمار به فرد اطلاق شود.

بنابر این امکان بهبود و اصلاح از طریق حرکات جبرانی و ورزشهای درمانی وجود دارد همچنین به دلیل گسترش ورزش حرفه ای و اماده سازیهای طاقت فرسای ورزشکاران در طول تمرینها و مسابقات ،تغییرات نامطلوب اسکلتی این افراد و به عبارتی پدیده «سازگاری های نامناسب عضلانی – اسکلتی » ورزشکاران مورد مطالعه ویژه شاخه حرکات اصلاحی و درمانی قرار می گیرد .

شناسایی زمینه های بروز تغییرات نامطلوب قامت در رفع آنها اکنون در مرکزتوجه حرکات اصلاحی و ددرمانی «تعادل ساختار فیزیکی بدن»یا همان «وضعیت بدنی »است .

شایان ذکر است که وضعیت بر عهده بخشهای متفاوت توانبخشی چون حرکات درمانی ،آب درمانی ، الکتروتراپی ،کار درمانی و اندام مصنوعی است .

لکن علی رغم این اشتراک توجه به مهمترین نکات افتراق ذکر شده در جدول 3 بیانگر حدود کارکرد شاخه حرکات و ورزشهای اصلاحی در تربیت بدنی و علوم ورزشی خواهد بود.

حرکات اصلاحی و هدف آن حرکات اصلاح شاخه ای تربیت بدنی به شمار می رودکه در صدد اصلاحئ بر طرف کردن ضعف ها و ناهنجاریهای مختلف عضلانی ، ارگانیکی و هماهنگی و تعادل ، با استفاده از حرکات و برنامه های دقیق و اصولی ورزشی می باشد .

بدیل تربیت ، می توان گفت که کلیه حرکات و فعالیت های بدنی و ورزش هایی که برای درمان و اصلاح ضعف ها و نا هنجاریهای بدنی بکار می رود حرکات اصلاحی نامیده می شود .

حرکات اصلاحی بعد از مطالعه دقیق و شناخت علل و عوامل بروز نا هنجاریهای مختلف بدنی و ارگانیکی بدنی بوسیله متخصصین و کارشناسان حرکات اصلاحی و حرکت درمانی به افرادی که دچار ضعف های مختلف وضعیتی هستند ، توصیه و تجویز می گردد .

تمرینات و حرکات اصلاحی می تواند قدرت عضلانی ، انعطاف پذیری ، تسریع و تسهیل جریان گردش خون و تنفس ، قدرت تعادل و هماهنگی بدن را توسعه و افزایش داده و فرد را در حفظ آمادگی و قابلیت جسمانی و رفع و اصلاح نا هنجاریهای وضعیتی یاری نماید .

ضعف های بدنی و نا هنجاریهای وضعیتی به غیر از عواملارثب در اثر بیماریهای تمدن از قبیل ماشینی و صنعتی شدن زندگی ، عدم تحرک انسانها ، داشتن عادات غلط و نا پسند در طول زندگی روزمره و ساعات کار و تلاش در شبانه روز و عدم استراحت مناسب و کافی بوجود می آید .

طبق تحقیقات بعمل آمده ، در کشورهای مترقی بیش از 70 درصد کودکان ، نوجوانان و بزرگسالان به ضعفهای اندام تحتانی و بیش از 35 درصد به ضعف های ارگانیکی و ستون فقرات و در حدود 15 درصد به ضعف های هماهنگی و درصد کمتری نیز به انواع ضعف های اندام فوقانی دچار هستند .

لازم به ذکر است که علائم ضعف های مذکور در جوامع شهری بزرگ بیشتر از جوامع شهری کوچک و روستایی به چشم می خورد .

بنابراین ، هدف از حرکات اصلاحی و ورزشهای درمانی به طور کلی سناخت دقیق ضعف ها و نا هنجاریهای بدنی و هماهنگی و تعادل بوده و در وهله دوم انتخاب حرکات و تمرینات مناسب و اعمال آنها برای درمان و اصلاح نا هنجاریهای موجود می باشد .

علل و عوامل بروز ناهنجاریها حرکات اصلاحی شاخه ای از علوم ورزشی و دانشی کاربردی در جامعه و بویژه در مدارس است که مشتمل بر اهداف عمده شناسایی ،آموزش ،پیشگیری ،بههبود و اصلاح ناهنجاری های بدن و عادات حرکتی بدن و عادات حرکتی افراد می باشد .

از این رو شناسایی علل و عوامل مشترک بروز چنین وضعیتهای ناهنجار و آثار کلی این عوارض ضروری به نظرمی رسد .

شایان ذکر است که برخی از این عوامل مربوط به وضعیت خود فرد و برخی دیگر مربوط به محیط و شرایط بیرونی اند هر چند جریان مستمر تحقیقات به انتشار نتایج تحقیقاتی منجر می شود که گاه دیدگاههای متفاوتی را در خصوص اهمیت و نقش این عوامل اظهار می دارد اما در یک نگاه اجمالی می توان اصلی ترین علل و عواملی را که موجب بروز ناهنجاری های وضعیتی کمی شود به شرح ذیل بیان داشت: 1-اختلالات ژنتیکی و مادرزادی ،مانند کسانی که با انواع انحرافات ستون فقرات چون کج پشتی یا انحراف ذپا ها به خارج و داخل یا کف پای صاف به دنیا می آیند.

برخی از ناهنجاریهای موجود در نوزادان ، همانطوری که گفته شد ، در اثر اختلالات ژنتیکی و به صورت مادر زادی برای آنان رخ می دهد مثلاً کودکانی هستند که در هنگام تولد دارا یناراحتی و ناهنجاری وضعیتی در اندامهای طرف فوقانی و یا تحتانی و در مواردی نیز در بالا تنه خود هستند ، مانند کودکان دارای اسکولیوز و انحراف ستون فقرات و یا آنهایی که دارای انحنا و نا هنجاری در مچ پاها بوده و با پاهای کج به دنیا می آید که اغلب این موارد موضوع درمان در قالب مباحث حرکات اصلاحی قرار نگرفته و می بایست با مشاوره و راهنمایی متخصصی ارتوپدی بررسی و معالجه شود .

2-بیماریها مانند کسانی که در اثر ابتلا به سل ستون فقرات به انحراف شدید ستون فقرات مبتلا می شوند.

آسیب ها وصدماتی که در اثر بروز حوادث مختلف مانند : تصادفات رانندگی و بیماریهای از قبیل سل استخوانی ، فلج اطفال و ...

که منجر به نا هنجاری مختلفی در افراد می گردد ، از علل دیگر بروز نا هنجاری ها می باشند که این افراد عموماً در جهت پیش گیری و تا حدودی درمان محدود ناراحتی های خود می توانند از حرکات اصلاحی و ورزشهای درمانی استفاده نمایند .

اما درمان اساسی آنان مسلماً باید بوسیله پزشکان متخصص مورد مطالعه و درمان قرار بگیرد .

3-صدمات .

که به عوارض ارتوپد یک و نقص در دستگاه های عصبی استخوانی مفصلی یا عضلانی منجر می شود مانتند معلولان قطع عضو.

4-فقر حرکتی و عدم تحریک مناسب که به ضعف عضلات منجر می شود مانند کودکانی که بنا به شرایط فیزیکی زندگی ،امکان تحرک کمتری دارند و یا افراد انزوا طلب غیر ورزشکار و بی تحرک که در دراز مدت از کارآیی عضلات آنان کاسته می شود.

حرکت و فعالیت از مهمترین نیاز های بدن بخصوص عضلات بودهو برای رشد و تقویت آنها لازم می باشد و اصولاً افرادی که دارای حرکت مناسب بدنی و جسمانی نباشند در اثر همین کم تحرکی عضلات بدنشان لاقر و ضعیف شده وقدرت و استقامت لازم را نخواهند داشت و به همین سبب بدن ابنگونه افراد در معرض بروز نا هنجاریهای عدیده بدنی و تعادل و هماهنگی قرار خواهد داشت .

5-عادات نامناسب در ایستادنها ،راه رفتنهاؤ، نشستنها،و حمل اشیا سنگین،چون حمل کیفهای سنگین در کودکان دستانی به صورت یکطرفه و ممتد که موجب کجی ستون فقرات می شود.

داشتن تغذیه خوب و مناسب از عوامل اصلی اساسی مؤثر در رشد سو تکامل انسان می باشد چرا که در اثر سوء تغذیه ، متابولیسم انسانبا مشکلاتی روبرو شده و مواد مورد نیاز رشد و ترمیم بافتها و سلول های بدنی دچار اختلال می شوند .

علاوه بر تغذیه موارد دیگری نیز از قبیل : آفتاب ، هوای سالم ، آب و دیگر عوامل مشابه در رشد طبیعی بدن مؤثر بوده و می توانند در اثر فقدان در بدن معضلاتی را برای انسان بوجود آورد .

6- شغل و وضعیتهای غیر صحیح و یکنواخت بدنی و انجام امور روزمره در حالت نامناسب یا فعالیتهای ورزشی و حرکتی نامناسب مستمر مانند افرادی که به طور یکنواخت پشت یک دستگاه پرس یا بافندگی می ایستند و عمدتا با یک گروه از عضلات خود کار می کنند که اینگونه مشاغل در بعضی از اعضا بدن آنان ناهنجاری یا محدودیت حرکتی ایجاد می کند.

7- تقلید الگوهای حرکتی و وضعیت بدنی غلط و نامناسب که بیشتر در سنین پایینتر و در دوران نوجوانی دیده می شود .

غالبا افراد این الگوها را از رسانه های عمومی دیده و سپس آگاه یا ناخودآگاه از آن تقلید می کنند .

در این امر معمولا از «الگوهای برتر » مانند شخصیتهای اجتماعی ،ورزشکاران و هنر پیشه ها تقلید می شود.

8- استفاده از پوشاک نامناسب از قبیل کفش یا تجهیزات غیر استاندرد مانند صندلی ،میز و نیمکتهای مدارس ،بویژه در سنین دبستان و دوران رشد.

استفاده از از پوشاک نامناسب که باعث می شوند تا بدن با استفاده از آنها فرم طبیعی و صححی خود را از دست داده و مشکلاتی را به مرور زمانبرای انسان ایجاد کنند ، مثلاً استفاده از کفشهای تنگ و نوک باریک از عوامل مهم بوجود آمدن شست کج و انحنای آن می باشند .

9-کمبود محرکهای رشدی مانند نور ،آب و هوای مناسب ،محیط و تغذیه.

10-وضعیتهای روانی و شخصیتی مانند افرادی که خجالتی هستند یا افسردگی روحی داشته و بیشتر دروضعیتی به سر می برند که سرشان به طرف پایین است و این مساله در دراز مئدت موجب افتادن سر به جلو ،کشیدگی و ضعف عضلات بازکننده سر و گردن آنان می شود.

افرادی که از نظرحالت روانی دارای نوعی ناراحتی و افسردگی بوده یا مانند آنهایی که خجالتی باشند سر به زیر و از جمعیت و گروه گریزان هستند ، معمولاً تمایل به پائین نگهداشتن سر و نزدیک کردن چانه به سینه خود را دارند که این امر در اثر تکرار باعث بر آمدگی در ناحیه مهره های پشتی می گردد .

11-افزایش وزن که به منزله عاملی در بروز برخی از عوارض مانند کف پای صاف ،علت اولیه یا دست کم یک عامل تشدید کننده ضعف قوسهای کف پایی محسوب می شود.

12-مسائل فرهنگی و تربیتی که وضعیت بدنی خاصی را به طور مثال در نشستن توصیه و ترویج می کند.

برای مثال نوع خاصی از نشستن (مثلا چهار زانو نشستن) را نشانه ادب و احترام یا نوعی راه رفتن را نشانه تواضع می دانند.

13-تیپپ بدنی به طوری که تیپ فربه پیکری استعداد بیشتری برای ابتلا به عوارض کف پای صاف و زانوهای ضربدری داشته و افراد قد بلند که میل به افتادن بالا تنه آنان به طرف جلو بیشتر است احتمال ابتلا آنها به عارضه گردپشتی نیز بیشتر است .

چنین به نظر می رسد که بهترین وضعیتهای بدنی را افراد تیپ عضلانی پیکر با قد نه چندان بلند دارند اما این موضوع نیاز به تحقیق بیشتری دارد.

داشتن وزن زیاد ویا برخورداری از جسه و هیکل نسبتاً درشت و یا قد بلند از جمله عواملی هستند که زمینه را برای ایجاد ناهنجاری‌هایی مانند کف پای اف در افراد چاق و همینطور پشت گرد و افتادن شانه ها به جلو در افراد قد بلند فراهم می سازند .

14-سن هر چند سن به عنوان عاملی مستقر کمتر مورد بحث قرار می گیرد اما در برخی از سنین ابتلا به برخی از عوارض بیشتر است .

چنانکه سنین بین 5-7 سالگی را اولین دوره تغییر شکل بدن و 5/10-13 سالگی را دومین دوره تغییر شکل و ایجاد انحرافات بدن نامیده اند .

همچنین نوعی از عارضه کج پشتی حدود 12-15 سالگی شیوع بیشتری دارد.

با افزایش سن بروز برخی از ناهنجارها زمنیه بیشتری پیدا می نمایند ، مثلاً در سنین بالا عارضه شست کج بخصوص در خانم ها بیشتر دیده می شود و انگشت شست این افراد به طرف انگشت دوم پا تمایل پیدا می کند .

در همین رابطه ، ناراحتی های ارگانیکی مثل مشکلات تنفسی و ناهنجاریهای دستگاه گردش خون نیز از ناراحتی هائیست که در سنین بالا گریبانگیر افراد می گردد .

حرکات اصلاحی برای ناهنجاریهای اندام فوقانی : در این بخش تعدادی از حرکات اصلاحی ودرمانی که برای پیشگیری و درمان نا هنجارهای اندامهای طرفی فوقانی مفید است ، ارائه می گردد .

بیان این مطلب ضروری است که در مرحله اولو قبل از انجام این تمرینات ، می بایست معاینه و بررسی های لازم توسط پزشکان و متخصصین حرکات اصلاحی و درمانی انجام گرفته و پس از تشخیص دققی عارضه و نا هنجاری و توصیه حرکات مناسب و ویژه برای درمان ، اقدام به اجرای تمرینات و حرکات ورزشی گردد .

زیرا که در صورت انتخاب اشتباه حرکات و اجرای مداوم آن، نه تنها نا هنجاری موجود بهبودنمی یابد بلکه امکان بروز صدما و ناراحتی های دیگر نیز بروز می کند .

همینطور رعایت توصیه های کارشناسی در مورد کمیت و کیفیت اجرای حرکات ضروری بوده و برای دست یابی به نتیجه گیری بهتر و کامل تر باید حوصله و پشتکار داشت و در تکرار تمرینات مداومت و پایداری نمود تا نتایج مثبتو مفید حرکات نمایان گرد .

به منظور افزایش دامنه حرکتی مفصل شانه در تمرینات بالا ابتدا حرکت B با دامنه 60 درجه به صورت دور شدن و در ادامه تمرین با دامنه 120 درجه و پس از تمرین و تکرار دوحرکت یاد شده و به تعداد کافی و افزون بر زاویه و دامنه حرکتی ، تمرین را با دامنه 180 درجه اجرا می کنیم .

در برخی موارد و اوایل انجام تمرینات احتمالاً نیاز به اجرای تمرین به صورت غیر فعال و استفاده از کمک می باشد تا پس از مدتی امکان اجرای مستقل و حتی با استفاده از وزنه با فنر نیز میسر گردد .

در شکل (12-3) پس از تکرار حرکت شانهاز پهلو به میزان180 درجه و بدست آوردن قدرت وانعطاف پذیری لازم ، می توان همین حرکت را در زوایای دیگری مثلاً از مقابل بدن به طرف بالا حرکت داد وبالاعکس به پائین اجرا کرد .

دراین حرکت کف دست به طرف بیرون قرار می گیرد .

در شکل (13-3) پس از تمرین و تکرار حرکت بالا بردن دست در حالت قبل با برگرداندن کف دست به طرف داخل .

تمرین بالا بردن دست را در مقابل بدن اجرا می کنیم، سپس اجرای همین حرکت را به سمت عقب و بالا تا حدود 50 درجه از محور عمودی یا صفحه سهمی بدن ادامه می دهیم .

عبور دست با آرنج باز در مقابل و پشت بدن به روی صفحه طولی ، دو حرکت تمرینی دیگرند کهبرای دفعات مکرر و بهتعداد (10 تا 20 تکرار ) در هر نوبت انجام می گیرد .

بردن دست با آرنج خمیده به طرف بالا بر روی صفحه سهمی بدن و بر گرداندن آن در همین حالت بهپشت بدن حرکتی دیگری در جهت توسعه انعطاف پذیری عضلات و لیگامنتهای شانه می باشد .

( شکل A -14-3) بلندکردن دست را بالاتر از شانه و بردن به پشت سر و تکرار همین حرکت مانند حالت شانه کردن موها را (شکل B – 14-3) بسته را انجام دهید .

دست مورد مداوا را از آرنج تا کرده و با زاویه 90 درجه نسبت به بازو قرار می دهید .

سپس از آرنج تا انگشتان را یکپارچه به طرف داخل 30 درجه و به طرف خارج 80 درجه می چرخانیم ، در این وضعیت ، بازو کاملاً در کنار بدن قرار دارد .

در ادامه این تمرین با باز کردن آن به طرف عقب بدن مانند حالت C تمرینات را تکرار و دنبال می کنیم .

(شکل D وC ) بدیهی است که ، در هر کدام از زوایای حرکتی در شکل 24 بخشی از مفصل و عضلات درگیر فعال می شوند .

در تمرین شکل A ابتدا دست در کنار بدن و در امتداد آن قرار دارد .

سپس دست را صاف و کشیده از پهلو بالا می آورید .

سپس تا زاویه 30 درجه به سمت عقب و بر روی صفحه افقی و بعد از چند تکرار و گرم شدن مفصل ، همین حرکت را تا 140 درجه گسترش می دهیم .

همانگونه در شکل C می بینید جمع و باز کردن آرنجها در مقابل بدن a و انجام همین حرکت بر روی یک میز ، با اضافه کردن چرخش مچ دست همزمان با باز شدن و تا شدن آرنج b نمونه تمرین دیگر است .

در شکل D تا کردن و باز کردن آرنج در مقابل بدن و به موازات صفحه سهمی ، در حالیکه کف دست و انگشتان باز و در امتداد بازو قرار دارد تکرار این حرکت برای 10 تا 20 مرطبه در هر مرحله سبب تقویب عضلات بازو و افزایش انعطاف پذیری مفصل آرنج و رفع ناهنجاری می گردد .

چرخش مچ دست با آرنج خمیده و 90 درجه به سمت داخل و بیرون در بهبود نا هنجاریهای مچ و ساعد و آرنج مؤثر خواهد بود .

( شکل 16-3) در این حرکت مفصل آرنج و مفصل زندزیرین و زند برین ساعد ، حرکت فعالی دارد .

انجام حرکت مچ دست مطابق شکل مقابل و در محور طولی ساعد به سمت داخل و بیرون که بر روی صفحه طولی بدن انجام می گیرد و به دلیل محدودیت ساختمان مچ دست به سمت بیرون حدود 15 درجه و به سمت داخل حدود 45 درجه انجام می گیرد .

تا کردن مچ دست به طرف ساعد مانند شکل مقابل و در دو حالت که یکبار کف دست به سوی ساعد حرکت می کند و این زاویه تا 85 درجه b اجرا می‌شود .

و یکبار دیگر نیز پشت دست به ساعد نزدیک می گردد وزاویه حرکت نیز 85 درجه c می باشد (شکل 18-3) تمرین و تکرار حرکت قبلی می تواند با انگشتان بستهنیز اجرا گردد ودر ادامه تمرین می توانداز : فنر ، کش و یا وزنه نیز برای افزایش قدرت و استقامت عضلات دیگر استفاده نمود .

(شکل 19-3) - اجرای حرکات مختلف به وسیله انگشتان دست جهت بهبود و رفع نا هنجاریهای مختلف در انگشتان دست (شکل A ) - باز و بسته کردن انگشتان دست : - دور و نزدیک کردن انگشتان دست به همدیگر (شکل B ) - نشان دادن شماره های مختلف با انگشتان به منظور افزایش هماهنگی و کنترل حرکات آنها (شکل C ) - انجام حرکات کششی و فشاری برای افزایش انعطاف پذیری وهمینطور عضلات دست .

(شکل D ) چند نمونه از حرکاتی که با استفادهاز ابزار فنر ، حلقه لاستیکی ، توپ و ...

می‌تواند جهت تقویت عضلات دست مورد استفاده قرار کیرد در شکل (21-3) نشان داده شده است .

چند نمونه از کارهایی که به طور روزمره و با استفاده از دست وانگشتان دست انجام می گیرد.

(شکل 22-3) نشانه های کج گردنی عدم تقارن فاصله گوشها از سطح شانه ها قرارگیری سر در یک طرف و چرخش صورت.

نامساوی بودن دامنه حرکتی در خمش جانبی سر.

ملاحضات اصلاحی و درمانی : توصیه می شود که اصلاح این ناهنجاری هر چه زودتر آغاز شود.

افرادی که عادت به نگهداری سر در وضعیت غلط دارند.

بیشتر در معرض خطر کج گردنی هستند و ضروری است تا بینایی و شنوایی این افراد کنترل شود.

از این رو رعایت اصول ذیل بسیار موثر و مفید است.

آشنا ساختن فرد مبتلا به کج گردنی با ویژگیهای نگهداری صحیح سر بر گردن در وضعیت های ایستاده ،‌ نشته و خوابیده به منظور حذف آدات نا مطبوع در اتخاذ وضعیت مناسب سر و گردن .

توصیه تمرینهای که افزایش و رشد حرکتی و ازدیاد انعطاف پذیری عضلات کوتاه شده را در بر داشته باشد .

توصیه تمرین ها ، بازی ها ، ارزشها و فعالیت هایی که به منظور ارتقای آمادگی عمومی جسمانی و روحی باشد .

نمونه تمرینهای کششی : در وضعیت ایستاده یا نشسته سر را به سمت محور بدن راستای ستون بدن نگه دارید و بکوشید تا عضله سمت کوتاه شده ، کشش یابد.

کف دست را به کنار سر در طرفی که عضله کوتاه شده ، گذاشته و بکوشید تا سر را به طرف مخالف فشار دهید .

تنها مقاومت موجود مقاومت عضله کوتاه شده است .

در وضعیت خوابیده به پهلو قرار بگیرید به گونه ای که سر از لبه تخت بیرون بیابد ( بدون تماس با لبه تخت ) .

حالا سررا رها کنید تا با استفاده از نیروی جاذبه زمین عضله کوتاه شده کشش یابد .

نمونه تمرینهای تقویتی .

کف دست خود را در پهلوی سر در طرفی که عضله کش آمده قرار دهید تا از این طریق مقاومتی ایجاد کنید .

اکنون با فشار سر به دست بکوشید تا سر را به شانه نزدیک کنید .

در وضعیت خوابیده به پهلو قرار بگیرید ( موافق سمتی که عضله کوتاه شده است ) ؛ در حالیکه سر هیچگونه اتکایی ندارد بکوشید بر خلاف جاذبه زمین سر را از پهلو بالا آورده و به شانه نزدیک کنید .

( استفاده از نیروی جاذبه ) با پهلوی سر ( نه پیشانی ) توپ معلق در فضا را هل دهید 0 این حرکت در سمت عضله کش آمده باید تکرار شود و حرکت از ناحیه گردن باشد نه تنه .

نشانه های نابرابری شانه ها : نابرابری در ارتقاع دو زائده اخرمی یا دو استخوان ترقوه و خارج شدن شانه ها از وضعیت تعادل .

نا برابری زاویه تحتانی کتف .

نا برابر بودن زاویه میان گردن و سر شانه که معمولاً ناشی از برجسته بودن عضلات ناحیه شانه در یک طرف است .

کاهش تحرک در مفصل شانه بویژه کاهش دامنه حرکتی دست .

درد در اطراف شانه ها و گردن .

نا همسان بودن فاصله میان ناحیه داخلی بازو و تنه در دو طرف .

ملاحظلات اصلاحی و درمانی به نظر می رسد که میان عازضه شانه نا برابر ، کج گردانی و کج پشتی رابطه وجود داشته باشد و افرادیکه از عرضه شانه نا برابر رنج می برند با اتخاذ وضعیت های جبرانی در سمت دیگر مبتلا به کج گردنی یا کج پشتی می شوند .

از این رو به این عارضه بایدتوجه جدی داشت و شیوه آن بهشکل مادرزادی یا ساختاری و عملکردی یا برگشت پذیردقت کرد .

در اصلاح و پیش گیری از عارضه شانه نا برابر برگشت پذیر باید به این نکات عمومی توجه داشت : آشنا ساختن فرد با وضعیت صحیح بدنی به هنگام نشستن ، ایستادن ، راه رفتن و خوابیدن .

تقسیم وظیفه بین دو اندام فوقای به هنگام حمل اشیاع و انجام دادن سایر کارهای بدنی روزمره و نیز در هنگام ورزش .

ازدیاد دامنه حرکتی مفصل با زور و ایجاد جمبش پذیری در مفاصل درگیر مانند گردن .

تقویت عضلات متوازی الاضلاع ، بخش 2 ذوزنقه ، عصله گوشه ای ، عضله جناقی - چنبری – پستانی .

انعطاف عضلات سینهای کوچک ، بخش چهار ذوزنقهو تحت ترقوه ای .

نمونه تمرینهای کششی .

هر دو دست را از پهلو به بالای سر برده و در یک دیگر قفل کنید .

بکوشید تا حد امکان آن را به سمت بالا بکشید.

کشیده شدن عضلات زیر بغل حاکی از اجرای صحیح است .

تمرین بالا را می توان در وضعیت خوابیده به پشت نیز انجام دا .

در این حالت دست ها به طرف بالا و عقب کشیده شده و تلاش می شود تا پشت دست ها بر روی زمین قرار گیرد ، بدون آنکه از ناحیه آرنج خم شده باشد .

از بارفیکس به حالت سابق آویزان شوید .

نمونه تمرین های تقویتی .

در وضعیت ایستاده بکوشید تا شانه در سمتی که افتادگی دارد به بالا برده شود .

در وضعیت ایستاده با شانه پایینتر به توپ فوتبال یا والیبال ضربه بزنید تا توپ به طرف بالا برود .

با دستی که شانه در آن سمت افتاده است از بارفیکس آویزان شوید.

نحوه بررسی و ارزیابی کج پشتی شانه های فرد و بررسی شوند تا معلوم شود که آیا در یک سطح قرار گرفته اند یا نه .

اگر در یک سطح نباشند ، می تواند به عنوان علامتی از کجکشتی باشد .

( شکل 8-3 ) چرخش تنه به راست و چپ .

در افراد مبتلا به کج کشتی ، دامنه حرکتی چرخش به طرفین با هم مساوی نیستند .

در حالت ایستاده ، فاصله انگشتان دست تا سطح زمین در دو طرف اندازه گیری می شود .

در اطراف مبتلا به کج پشتی ، فاصله دستها تا زمین یکسان نیست .

وقتی شخصی عمل خم شدن به چپ و راست را انجام می دهد فاصله انگشت میانی دست تا زمین اندازه گرفته شده وبا هم مقایسه می شود .

در افراد مبتلا به کج پشتی میزان خم شدن جانبی به سمت تحدب به عمل انعطاف پذیری کمتر در سمت تقعر کاهش می یابد .

بررسی عضلات اطراف تنه ضروری است .

در افراد سالم ، قرینگی در دو طرف تنه وجود دارد .

ولی در افراد دارای کج پشتی .

توده عضلانی در سمت تقعر وجود دارد .

زواید شوکی مهره ها با ماژیک علامت گذاری و به هم وصل شود .

اگر امتداد این زوایا یک خط مستقیم ایجاد کند ستون مهره ها در راستای طبیعی قرار دارد .

اما اگر انحرافی در خط فوق وجود داشته باشد می تواند دلیلی بر کج پشتی باشد .

اغلب زواید شکی مهره های دوم تا هفتمگردنی و اولین ، سومین ، هفتمین و دوازدهمین مهره پشتی و چهارمین مهره کمری علامت گذاری می شود.

6- نخ یک شاقول را از امتداد زایده شوکی هفتمین مهره گردنی عبور می‌دهیم.

نخ باید در امتداد زواید شکی همه مهره ها قرار گیرد و از وسط خط باستن رد شود در افراد دارای کج پشتی این نخ از مسیر گفته شده در ستون مهره ها عبور نمی‌کند ، در این حالت فاصله این خط از ستون مهره ها یا شکاف باستن اندازه گیری و ثبت می شود .

(شکل 9-3) ملاحظات اصلاحی ودرمانی .

روشهای مختلفی برای اصلاح و درمان کج پشتی وجود دارد که به کارگیری آنها به نوع و شدت آن عارضه بستگی دارد در کج پشتی نوع عملکردی که علت اصلی آن مربوط به عملکرد ظریف عضلات ، اتخاذ وضعیت های غلط و همچنین آدات حرکت نا مناسب است ، می‌توان با استفاده از روشهای مختلف و با حذف عوامل مربوط به اصلاح و درمان آن پرداخت .

ارائه حرکات اصلاحی مناسب شامل تمرینهای قدرتی ، استقامتی ، تنفسی و کششی اهمیت خاصی دارد .

این تمرینها و حرکات سبب تقویت عضلات ضعیف و کشش عضلات کوتاه شده و موجب افزایش استقامت (تحمل) و عضلات و بهبود تحرک ستون فقرات می شود .

همچنین برای حفظ وضعیت قرار گیری صحیح بدن باید کلیه فعالیت های روز مره در کنار تمرین های ورزشی و حرکات اصلاحی کنترل شود .

ایستادن ، نشستن ، راه رفتن ، مطالعه کردن و تمامی حرکاتی که به نوعی به وظعیت قرار گیری بدن مربوط است باید کنترل شود .

یکی دیگر از روشهای درمان و اصلاح کج پشتی استفاده از بریس و گچ گیری می باشد .

استفاده از این روش بیشتر در درمان کج کشتی های نسبتاً شدید ساختاری رایج است .

این وسایل از جانب متخصص فیزیوتراپی ، بلکه از جانب جراح ارتوپد تجویز می شود .

به هر حال آنچه در حیطه فعالیت حرکات اصلاحی قرار می گیرد کج پشتی های عملکردی و ناشی از عدم تعادل ساختارهای عضلانی – لیگامنتی است .

کج پشتی که ناشی از ضعف یا کوتاهی عضلات است می تواند الگوی انحراف عضلانی نوع C یا یک قوصی باشد و یا اینکه کج پشتی نوع S یا دو قوصی باشد که قوص دوم برای حفظ تعادل در ستون فقرات به وجود می آید .

ذکر این نکته ضروری است که درمان کج پشتی ناشی از بیماری در محدوده فعالیتهای تربیت بدنی و علوم ورزشی نبوده و روش های مورد استفاده تنهابا هدف پیشگیری از شدت پیشرفت عارضه است .

اما در کج پشتی وضعیتی یا ناشی از عادات غلط که اصطلاح آن وظیفه مهم مربیان و معلمان ورزش است.

اولین گام اصلاح و بهبود وضعیت بدنی فرد از طریق آشنا ساختن با وظعیت بدنی مطلوب و حذف عادات غلط ، اصلاح شرایط شغلی و ابزارهای مورد استفاده است .

مرحله بعد تجویز تمرین هایی با هدف افزایش دامنه حرکتی ستون فقرات ، افزایش انعطاف پذیری عضلات کوتاه شده و تقویت عضلات ضعیف است شایان ذکر است که انجامدادن تمرینهای عمومی حرکتی و ورزشی به منظور ارتقای سطح سلامتی و نشاط روحی به حرکات تعادلی و پویاو تمرینهای تنفسی باید بیشتر مورد توجه قرار گیرد .

همانگونه که اشاره شد تمرینها معمولاً با هدف تسکین درد ، پیشگیری از پیشرفت تغییر شکل بهبود اختلالات عصبی ، به وجود آوردن ظاهری زیبا بهبود عملکرد سیستم تنفسی ، بهبود تحکرک ستون مهره ها و کاهش فشارهای مکانیکی وارد بر ستون مهره ها ، بهبود استقامت عضلات ، کشش عضلات کوتاه شده و تقویت عضلات ضعیف پیشنهاد می شود .

مهمترین عضلات پایدار کننده ستون مهره ای که به عضلات ضد جاذبه معروف اند عضلات راست کننده های ستون مهره اند که عمل دو طرفه آنها موجب باز شدن تنه و عمل یکطرف آنها موجب خمش جانبی ستون مهره ها می شود .

در عارضه کج پشتی عضلات سافکننده ستون فقرات در یک طرف دچار کوتاهی می شود همچن ین عضلات مایل داخلی و خارجی شکم و عضله مربع کمری نیز عضلاتی هستند که وظیفه ثابت کنندگی مهره های کمری را بر عهده دارند .

این عضلات در عارضه کج پشتی تحت تأثیر قرار می گیرند و در یک طرف دچار کوتاهی می شوند .

از این رو تمرینهای بهبود عملکردی به شکیل ذیل توصیه می شود .

نمونه های تمرینهای کششی:‌ با بازوهای کشیده از میله یا حله ای آویزان شوید .

در وضعیت دو زانو نشسته و با خم کردن تنه بر روی رانها دست رابر روی زمین بگزارید و به طرف جلوبکشید ( حرکت کشش گربه ) وضعیت ایستاده اختیار کنید .

دست را بر بالای سر ببرید و کاملاً به پهلو سر و گوش بچسبانید اگر انحنای C در طرف چپ باشد دست چپ را روی دنده ها و در پهلوی بدن قرار دهید و فشاردهید.

نمونه تمرین های تقویتی : به پهلوی موافق انحنا بخوابید ، در حالی که دست موافق انحنا زیر سر است و کاملاً در وضعیت بدون فشار قرار دارد .

سر و تنه را از زمین جدا کنید ، طوری که پاها صاف در امتداد بدن باشد .

این حرکت مشکل است اما بکوشید تا آن را تکرار کنید .

پشت به نردبان سوئدی بایستید و با دست مخالف انحنا از میله آویزان شوید .

بر روی زمین به حالت دمر دراز بکشید .

بکوشید تا سر و تنه را در جهت مخالف انحنا حرکتدهید و به پاهای همان طرف نزدیک کنید .