رشته ی دانشگاهی : داروسازی
هدف:
تربیت دارو ساز
اهداف کلی (Aims):
از دانش آموختگان این رشته انتظار می رود اطلاعات عمومی کافی در جنبه های مختلف علوم دارویی داشته و نیازهای جامعه را در این ارتباط حل نماید . اهداف کلی این رشته عبارتند از :
الف- برآوردن نیازهای عمومی آموزشی و پژوهشی برای فهم بهتر علم داروسازی وعوامل مرتبط با این علم
ب- آشنایی با پژوهش های علمی و عملی در حیطه علوم دارویی
ج) افزایش مهارت ها و آگاهی ها در خصوص
- شناخت کامل خصوصیات داروهای موجود در فارماکوپه داروئی
- توانایی اداره داروخانه های عمومی و تخصصی و راهنمایی بیماران و مشاوره پزشکان در استفاده درست از داروها
- ساخت داروها و مواد آرایشی بهداشتی در حد داروخانه
- ساخت داروها و مواد آرایشی بهداشتی در صنعت
- کنترل کمی و کیفی داروها و مواد غذایی و آرایش بهداشتی
- پیشگیری از سمیت و عوارض جانبی داروها و اطلاع رسانی داروها
- آشنایی با مراجع و رفرانس های داروسازی و علوم دارویی
- توان شناخت و برنامه ریزی برای حل مسائل مرتبط با دارو و سلامت در سطح ملی
- فرهنگ ها و عقائد جوامع گوناگون
- امور پژوهشی و آموزشی محیط پیرامون خویش
- تحکیم اخلاق حرفه ای
نقش های دانش آموختگان این رشته عبارتند از :
1) خدماتی
2) مدیریتی
3) مشاوره ای و آموزشی
4) پژوهشی
وظایف حرفه ای دانش آموختگان:
درنقش خدماتی می توانند در:
1) داروخانه شهری به عنوان مسئول که بر حسن اجرای امور نسخه پیچی و راهنمائی متقاضیان خدمات داروئی نظارت دارد، ارائه خدمات نماید.
2) داروخانه بیمارستانی به عنوان مسئول فنی که بر حسن اجرای امور نسخه پیچی و تامین داروهای بخش های مختلف بیمارستان و راهنمائی متقاضیان خدمات داروئی نظارت دارد، ارائه خدمت نمایند.
در نقش مشاوره ای و آموزشی می توانند:
1) در داروخانه اعم از شهری و بیمارستانی در انتخاب و مصرف صحیح داروها به بیماران و پزشکان کمک نمایند
2) ارائه اطلاعات صحیح به پزشک و بیمار باعث کاهش عوارض سمی و جانبی داروها گردد.
درنقش مدیریتی می توانند:
1) در سازمانها و موسسات داروئی به عنوان مدیر فعالیت نماید
2) در کلیه امور مربوط به دارو اعم از ارتباط با کارخانه های داروسازی یا دیگر مراکز تولید دارو ، و شبکه های بهداشتی در سطح اجرائی و نظارتی ارائه خدمات نمایند
3) در کارخانه های داروسازی بر ساخت و کنترل داروها به عنوان مسئول فنی نظارت نمایند.
در نقش پژوهشی می توانند:
1) با توجه به اهداف رشته، با مطالعه پیرامونی در خصوص الگوی مصرف دارو و نوع بیماری ها منطقه فعالیت به افزایش سطح آگاهی پزشکان در آن منطقه مشخص کمک نماید.
2) در بخش های پژوهشی شامل مراکز تحقیقاتی و همچنین تحقیق و توسعه کارخانه های داروسازی ارائه خدمات نماید
نتیجه نهایی:
فارغ التحصیلانی که شغلشان دارو فروشی یا نسخه پیچی است.
آنچه خواندید، تنها نظر یک نفر نیست بلکه دیدگاه صدها داوطلب آزمون سراسری است. جوانانی که معتقد بودند وجهه رشته دارو سازی فقط به خاطر عنوان دکترای آن است والا این رشته حرفی برای گفتن ندارد چرا که باید بعد از 5 یا 6 سال درس خواندن به حرفه دارو فروشی رضایت داد. این نشان می دهد که متاسفانه بسیاری از مردم و از جمله تعداد قابل توجهی از داوطلبان آزمون سراسری شناخت صحیحی از رشته دارو سازی ندارند. در واقع آنها نمی دانند که نه تنها شغل یک فارغ التحصیل دارو سازی، دارو فروشی نیست بلکه فقط هدف این رشته نیز تربیت دارو ساز نمی باشد. چرا که دارو سازی تنها یکی از تخصص های فارغ التحصیل این رشته است.
دکتر مجتبی مجتهد زاده مدیر گروه دارو سازی بالینی دانشگاه تهران در این زمینه می گوید: در علم پزشکی برای مداوای یک بیمار روش های متعددی از جمله دارو درمانی، جراحی و روان درمانی وجود دارد. در این میان دارو درمانی به عنوان متداول ترین شیوه در تمام دنیا شایع می باشد و رشته دارو سازی رشته ای است که در همین زمینه با بیماران و مردم مرتبط می گردد. از همین رو به نظر من دارو سازی عنوان مناسبی برای این رشته نیست. چون‌فارغ التحصیل این رشته نباید حتما در کارخانه ها یا لابراتوار دارو سازی کار کند بلکه فعالیت اصلی فارغ التحصیل این رشته، ارایه خدمات دارویی است. یعنی یک دارو ساز باید به ارایه مشاوره دارویی و بررسی روش های دارو سازی و ضعف های احتمالی موجود در رژیم های دارو درمانی بپردازد. وی در توضیح موارد فوق می گوید: باید بدانیم که تمامی بیماران به خصوص بیمارانی که مشکلات مزمن دارند مثل بیماران دیابتی و فشار خونی، بیمارانی که از بحران های عفونی رنج می برند و جمعیت های ویژه از جمله سالمندان، خانم های بار دار و نوزادان نیاز به مشاوره دارویی دارند. یعنی داروساز باید با توجه به خصوصیات فیزیکی هر بیمار، زمان استفاده از دارو و دز مناسب برای او را مشخص کند. همچنین یک دارو ساز در صورت نا موفق بودن رژیم دارو درمانی باید علل عدم موفقیت را بررسی کند. چون حدود 30 تا 50 درصد علت نا موفق بودن شیوه مداوای یک بیمار، به دارو مربوط می شود. یعنی کیفیت دارو، انتخاب نوع دارو و نحوه استفاده از دارو (این که بیمار دارو را با چه مواد غذایی یا داروهای دیگر استفاده کرده است) می تواند اثر دارو را تضعیف کند و این وظیفه یک دارو ساز است که علت را تشخیص داده و در این زمینه پزشک معالج را راهنمایی کند. از همین رو می توان گفت که رشته دارو سازی بخشی از علوم پزشکی است که در رابطه با تولید و ساخت دارو، بررسی وضعیت دارو در بدن انسان و موجودات زنده و میزان تاثیر دارو در سلامت جامعه و کم کردن بحران های بیماری زا نقش ایفا می کند.
دکتر خلج استاد دارو سازی دانشگاه تهران در معرفی این رشته می گوید: یکی از مهم ترین رشته های علمی دنیا چه از نظر خدماتی و چه از نظر تحقیقاتی رشته دارو سازی است. چرا که از یک سو فارغ التحصیل این رشته از نظر نحوه مصرف دارو، میزان مصرف، زمان مصرف، تداخل اثر داروی مورد نظر با داروهای دیگر، تداخل اثر دارو با غذا، مسمومیت های دارویی، لزوم قطع مصرف دارو در صورت عوارض نا خواسته دارویی، مشاور بیمار و پزشک است و از سوی دیگر تحقیقات در دارو سازی و رشته های وابسته همیشه از مهم ترین تحقیقات علمی بوده است و در سال های آتی نیز به طور قطع، تحولات بیو تکنولوژی بیشتر متعلق به دارو سازی خواهد بود.
دکتر سیما صدرای یکی دیگر از اساتید دارو سازی این رشته در معرفی دارو سازی می گوید: رشته دارو سازی به شناخت ماده موثر، فرموله کردن این ماده (تبدیل ماده موثر به فرمی که قابل مصرف برای بیمار باشد مثل قرص، کپسول، شربت و یا استفاده از تزریقی) و بررسی اثرات دارو بر بدن بیمار می پردازد. وی در ادامه در مورد اهمیت بخش دارو سازی صنعتی (فرموله کردن دارو) می گوید: در حال حاضر حدود 40 یا 50 نوع شکل دارویی متداول وجود دارد و این در حالی است که هر روز در دنیا شرکت های مختلف دارو سازی، سیستم های دارو رسانی جدیدتری ارایه می دهند و تلاش می کنند که فرم دارو بهتر و نحوه استفاده از آن راحت تر گردد.
دکتر شفیعی رییس دانشکده دارو سازی دانشگاه تهران در مورد واحدهای این رشته می گوید: دروس رشته دارو سازی شامل دو قسمت عمده علوم پایه و علوم تخصصی می شود که دانشجویان در آغاز، علوم پایه را که حدود 80 واحد است، می خوانند و سپس در امتحان جامع علوم پایه شرکت کرده و در صورت قبولی وارد دوره علوم تخصصی می شوند. درس های این دوره شامل شیمی دارویی، دارو گیاهی ، دارو سازی صنعتی، سم شناسی و درمان شناسی می گردد و در سه ترم آخر نیز هفته ای یک روز در داروخانه های دانشگاهیا داروخانه های دیگردوره کار آموزی را می گذرانند و در نهایت با ارایه یک پایان نامه تحقیقاتی پس از 5 یا 6 سال فارغ التحصیلمی شوند.