دانلود مقاله گیاه چغندر قند

چغندرگیاهی دو ساله است و چغندر قند کنونی از یک تیپ وحشی حاصل شده که در ابتدا درصد قند آن کم و حدود 5 تا 6 و حداکثر 8 درصد بود که پس از هیبریداسیون های مکرر مقدار قند ریشه آن به 18 تا 20 درصد افزایش یافته است.

این قند به صورت ساکارز می باشد.

این گیاه دارای ریشه ای مخروطی شکل است که طول آن در تیپ های مختلف از 20 تا 50 سانتی متر تغییر می کند.

پوست ریشه به رنگ خاکستری و یا سفید معمولاً زبر و ناصاف است قسمت داخل آن که گوشت ریشه نام دارد و محل ذخیره قند است سفید می باشد.

تجمع و ذخیره قند در منطقه طوقه و انتهای ریشه کمتر و در بخشی که قطر ریشه بیش از سایر قسمتها می باشد، مقدار قند بیش از سایر نقاط است.

طوقه در این گیاه رشد زیادی ندارد برگها به وسیله دمبرگی از روی طوقه بوجود آمده و قسمت سطح طوقه صاف و سبز رنگ می باشد.

طوقه در چغندر های علوفه ای بزرگتر از چغندرهای قند و حدود 7 درصد وزن گیاه را تشکیل داده و به رنگ زرد، قرمز روشن و یا سبز است برگهای چغندرقند از روی طوقه خارج و به حالت متراکم در سطح طوقه قرار می گیرند رنگ برگ از سبز روشن تا سبز تیره در نژادهای مختلف تغییر می کند.

چغندر در صورتی که به منظور تولید ریشه و تهیه قند کاشته شود ساقه تولید نمی کند ولی هرگاه برای تهیه بذر کشت شود در سال دوم تولید ساقه و گل می نماید.

گل ها در روی محورهای فرعی بوجود آمده و بصورت خوشه هائی که اغلب از 2 تا 7 عدد می باشد ظاهر می شوند گل ها کوچک و کامل بوده و دارای پنج پرچم و یک مادگی کوتاه هستند.

پوشش گل به رنگ مایل به سبز است و گل ها پس از عمل لقاح تماماً بارور شده و به میوه تبدیل می گردند.

تذکر 1: گونه Beta vulgaris دارای زیر گونه های زیادی است که مهم ترین آنها maritima Beta-acrocarpam Beta- artiplicifolia Beta این چغندرها دارای انواع یکساله و چند ساله بوده است.

چغندرهای علوفه ای که برای دام ها و همچنین چغندرهای خوراکی که در تغذیه انسان به کار می روند از Beta vulgaris macrocarpa و تیپ چغندر قند امروزی از هیبریداسیون که بین avmacerocarp .B و maritima.B بدست آمده اند.

تیپ های چغندرقند چغندرقندهائی که در نقاط مختلف جهان کشت می شوند از نظر وزن و اندازه ریشه و مقدار درصد قند به چند تیپ تقسیم شده که عبارتند از : 1- تیپ E یا پر محصول Ertagreich این تیپ دارای ریشه های بزرگ و سنگین و با طوقه نسبتاً پهن می باشد و وزن متوسط ریشه آن حدود 900 گرم است مقدار درصد قند حدود 14 تا 15 درصد و این تیپ دیررس بوده و دوره رشد و نمو آنها از کاشت تا برداشت حدود 210 تا 240 روز است.

2- تیپ N یا معمولی Nortmalreich ریشه و طوقه این تیپ کوچکتر و برگهای آن نیز کمتر است و کوچکتر از تیپ E و همچنین محصول ریشه آن کمتر از تیپ E ولی مقدار درصد قند آن بیشتر و حدود 16 درصد است دوره رشد و نمو آنها کوتاهتر و حدود 180 تا 210 روز است حدود 50 درصد چغندر قندی که در ایران کشت می شود از این تیپ است زیرا با شرایط آب و هوای ایران سازگاری دارد.

3-تیپ Z یا پرقند Zuckerriech این تیپ دارای ریشه مخروطی کوچک و باریک و کشیده است وزن متوسط ریشه آن پس از رشد کامل حدود 600 گرم می رسد.

مقدار درصد قند ذخیره بیشتر از دو تیپ E و Z حدود 17 تا 18 درصد می باشد.

این تیپ زودرس تر از دو تیپ دیگر و دوره رشد آن 150 تا 180 روز و برای کشت در مناطق گرمسیر مناسب است 4- تیپ ZZ یا خیلی پرقند اندازه ریشه های این تیپ کوچکتر از Z و مقدار درصد قند آن زیادتر از تیپ Z است و نسبت به شرایط نامساعد محیط مقاومتر از سایر تیپ ها بوده و برای کشت در مناطقی که بهار کوتاه دارند و گرمای تابستان زودتر شروع می شود مناسب است 5- تیپ RC از نتیجه تلاقی بین تیپ های ZZ و Z بدست آمده مشخصات آن شبیه تیپ N ولی درصد قند ریشه آن بیشتر و در مقابل بیماری سرکوسپوریوز مقاوم می باشد.

گیاه چغندر شناسنامه اسفناج Chenopodiaceae :تیره Beta vulgaris L.

:نام لاتین Sugar beet :نام انگلیسی چغندر قند :نام فارسی ----------- :نام عربی مشخصات به طور کلی گیاه چغندر چند نوع است : چغندری که برگ آن مصرف می شود و معمولا برگ چغندر گفته می شود به فرانسوی Poiree و به انگلیسی Chard گویند .

2.

چغندری که معمولا ریشه ی ان مصرف می شود و برگ آن جنبه ی علوفه دام دارد و در مصرف عذای انسان کار برد ندارد و به فرانسوی Betterave گویند سه رقم است : الف ) چغندر لبو که ریشه آن غدد گرد و شلغمی شکل است و به رنگهای سرخ تیره مایل به سیاه و یا سفید می باشد کمی شیرین است (8 5 ) قند دارد و به مصرف غذایی به عنوان سبزی می رسد و با پخته آن به نام لبو خورده می شود .

ب ) چغندر علوفه ای که ریشه ی آن دراز حجیم و شیرینی آن کم و محصول در هکتار آن زیاد و به مصرف آن زیاد و به مصرف علوفه ی دامی می رسد .

ج ) چغندر قند که ریشه ی ان مخروطی حجیم به رنگ زرد روشن و دارای مقدار زیادی قند است ( 20 15 ) و از آن در کارخانه جات قند برای قند گیری استفاده می شود .

از برگ تمام انواع چغندر های ریشه ای نیز به عنوان علوفه استفاده می شود .مشخصات چغندر گیاهی است دو ساله دارای برگ های پهن چین دار سبز تیره که مستقیما از ریشه خارج می شوند ، ساقه ی گل دهنده در سال دوم یا به طور کلی پس از دیدن یک دوره سرمای زمستانه به گل می نشیند و میوه می دهد .

دانه های ان در اطراف شاخه ی گل دهنده می رسند و در هر میوه چند دانه وجود دارد .

میوه هایی هستند که فقط یک دانه بیشتر نمی دهند این نوع را مونوژرم نامند .

این گیاه به طور وحشی در مناطق شمال غرب ایران دیده شده است و به طور پرورشی در اغلب مناطق ایران کاشته می شود .

تر کیبات شیمیایی از نظر ترکیبات شیمیایی و مواد عامله در گیاه و برک چغندر ویتامین B1 و C به مقدار خوبی یافت می شود .

ریشه غده ای نارس چغندر از نظر مقدار آهن و ویتامینها به خصوص ویتامین A غنی تر است .

بررسی های شیمیایی دیگری نشان می دهد که گیاه چغندر دارای ساپونی زید و فیتوسترول و مواد چرب و بتائین و لوسین و تایروزین و ایزولوسین و آرژی نین و هیتیدین و فنیل الانین و اوراز و سرانجام تایروزیناز می باشد.

در هر یک صد گرم قسمت قابل خوردن ریشه چغندر لبو مواد زیر موجود است : آب 87 گرم ، پروتئین 6/1 گرم ، مواد چرب 1/0 گرم ، مواد قندی و اسیر هیدراتهای کربن 9/9 گرم ، خاکستر 1/1 گرم ، کلسیم 16 میلی گرم ، فسفر 33 میلیگرم ، آهن 7/0 میلی گرم ، سدیم 60 میلی گرم ، پتاسیم 335 میلی گرم ، وتیامین A 20 واحد بین المللی ، تیامین 03/0 میلی گرم و رایبوفلاوین 05/0 میلیگرم ، نیاسین 4/0 میلی گرم و ویتامین C 10 میلی گرم .

ور هر یک صد گرم برگ چغندر مواد زیر موجود است : آب 91 گرم ، پروتئین 4/2 گرم ، چربی 3/0 گرم، هیدراتهای کربن 8/3 گرم ، کلسیم 88 میلی گرم ، فسفر 39 میلی گرم ، آهن 2/3 میلی گرم ، سدیم 147 میلی گرم ، پتاسیم 550 میلی گرم ، ویتامین A 6500 IU ، تیامین 06/0 میلیگرم ، رایبو فلاوین 17/0 میلی گرم ، نیاسین 5/0 میلی گرم و وتامین C 32 میلی گرم و کمی اسید فولیک تاریخچه کشت و استحصال قند از چغندرقند درجهان برای اولین بار، چغندر در مدیترانه و جنوب غربی آسیا دیده شد.

چغندر به عنوان غذا از 2000 سال قبل شناخته شده بود.

رومی ها و یونانی ها از این سبزی به عنوان غذا استفاده می کردند.

یونانی ها برای خنک شدن خونشان، چغندر مصرف می کردند.

امروز پس از گذشت حدود200‌سال از تاریخچه چغندرقند، حدود 40 درصد از ساکارز مورد نیاز از طریق این گیاه زراعی و 58 درصد نیز از نیشکر تأمین می‌گردد(نجفی نژاد1374 ؛ Viktorova1982 ).

از لحاظ محدوده‌ی گسترش، چغندرقند گیاهی است طالب شرایط آب وهوای مناطق معتدله، ولی بعلت سازگاری بالای اکولوژیکی، در شرایط متنوع اقلیمی توسعه یافته است بطوریکه امروزه به استثنای استرالیا در 5 قاره جهان کشت می شود.

بیشترین میزان سطح کشت آن بین 30 و60 درجه عرض شمالی در اروپا، آسیا، شمال آمریکا، شمال آفریقا و جنوب آمریکا گسترده است و بر حسب شرایط اقلیمی در دو فصل بهار یا پاییز کشت می شود.

سطح زیر کشت چغندرقند درجهان حدود 9 میلیون هکتار است که حدود 2/7 میلیون آن جمعاً در قاره اروپا و جمهوریهای تازه استقلال یافته شوروی سابق (با5/3 میلیون هکتار که سالها به عنوان بزرگترین تولیدکننده شکر در جهان مطرح بود)، قراردارد.

امروزه فرانسه در بین کشورهای اروپایی بیشترین سطح زیر کشت چغندرقند را (420 هزارهکتار) به خود اختصاص داده است(Viktorova 1982 ).

مصرف جهانی شکر حدود 117‌میلیون‌تن برآورد شده است.

آمار سال 1994 نشان می دهد که از لحاظ عملکرد شکر در هکتار، کشور فرانسه با 64/11‌تن در هکتار در بین کشورهای جهان در مقام اول قرار دارد.

در همین سال کشور بلغارستان با 13/1 تن در هکتار کمترین راندمان را داشته است.

از لحاظ عملکرد ریشه، کشورهای سوئیس و بلغارستان به ترتیب 86/69 و 88/10 تن در هکتار بیشترین و کمترین تناژ را بخود اختصاص داده اند( گزارش .FAO1994 ) بازدهی محصول غده چغندرقند در واحد سطح بستگی به نوع بذر، جنس خاک، آب‌وهوا، پهنه‌های کاشت، روش کاشت، داشت و برداشت دارد که میانگین آن در جهان در سال 1993 میلادی 9/34 (درایران 27) تن در هکتار و میزان کل تولید جهانی آن در همان سال معادل 282 میلیون تن بوده است.

در میان کشورهای جهان در سال 1993میلادی کشورهای اوکراین، فرانسه و آلمان طبق جدول (1-1) بیشترین تولید را داشته اند.تولید کل چغندرقند در ایران درسال 1372 خورشیدی 8/5 میلیون تن بوده است و از لحاظ درصد قند، کشورهای فرانسه و پرتغال طبق آمار فوق‌الذکر به ترتیب با52/18 و 11/8‌ درصد بالاترین و کمترین عیار قند را دارا بوده‌اند.

طبق پیش بینی سازمان کشاورزی و خواربار میزان تولید جهانی شکر در سال 1995 بالغ بر 9/118 میلیون تن و در سال 2000 به 127 میلیون تن خواهد رسید که به این ترتیب اضافه شکر مصرفی جهان در سال 1995 حدود9/1 میلیون تن و در سال 2000 به حدود یک میلیون تن پیش‌بینی می شود.

چغندرقند از گیاهان عمده صنعتی است که در ادوار گذشته از آن بعنوان چغندر سالادی جهت مصارف برگی در سواحل دریای مدیترانه استفاده می‌شده است.

این گیاه درتمدنهای قدیم یونان و سپس رم باستان نقش مهمی درتکمیل جیره غذایی روزانه انسان ایفا می‌نموده است.

چغندرقند گیاهی است نسبتاً جوان که استفاده از آن بعنوان یک منبع تولید شکر تا اواسط قرن هجدم میلادی ناشناخته بود و قبل از بوجود آمدن و شناخت خواص آن و آشنایی با نحوه استخراج قند از ریشه این گیاه، قند مورد نیاز بشر عمدتاً از نیشکر تأمین می‌شده است.

در زبانهای باستانی مختلف، اسامی متعددی برای چغندرقند بکار رفته است، مانند سلگ در زبان عربی، که ظاهراً از کلمه یونانی سیکولا مشتق شده است که تئوفراستوس (372 – 287 قبل ازمیلاد) به معنی چغندر مورد استفاده قرارداد.

در800 سال قبل از میلاد، منابع قدیم آشوری به زراعت چغندر تحت نام سیلگا اشاره کرده اند.

همچنین از این گیاه در قرون قبل از میلاد به دفعات در ادبیات روم نام برده شده است(1993 ، cook ).

علیرغم تاریخچه‌ی طولانی چغندر، وجود انواعی از آن با شیرینی کافی تا قرن شانزدهم گزارش نشده بود.

برای اولین باردرسال 1747 میلادی شیمیدان معروف آلمانی آندراس مارگراف(A.S.Margraf) پی برد که درریشه چغندر علوفه ای، قندی شبیه قند نیشکر وجود دارد.

وی با استخراج قند به روش عصاره‌گیری‌الکلی از گیاه چغندرقند توانست یکی از بزرگترین کشفیات علمی آن زمان را بنام خود ثبت نماید.

پس از مرگ مارگراف، دستیار و شاگرد او بنام فرازکارل‌آشارد (F.C,Achard) در سال 1801 میلادی اولین کارخانه قند را تأسیس نمود.

انواع بذر چغندرقند بذر معمولی یا چند جوانه ای چغندرقند بذریست مرکب و دیپلوئید ( 18=N 2) محصول حاصل پر تراکم و نیاز به چند مرتبه تنگ کردن دارد .

بذر منوژرم Monogerme این بذر فقط از یک جوانه تشکیل شده و چون در خاک مناسبی قرار گیرد از هر دانه یک جوانه بدست می آید در نتیجه بر خلاف بذر معمولی عمل تنک کردن آن ساده می باشد.

چون بذر منوژرم بیش از یک جوانه تولید نمی کند در ابتدای رشد و قبل از خروج جوانه از خاک جوانه ها قدرت شکافتگی در خروج از خاکهایی سنگین را ندارند بنابراین از کاشت این نوع بذر در خاکهای رسی و سنگین باید خودداری نمود.

روش تهیه بذر منوژرم 1- روش مکانیکی بذر معمولی را داخل ماشین ریخته و بوسیله ضربه زدن و سایش روی بذر معمولی دانه های بهم چسبیده را جدا و تبدیل به تک جوانه ای می کنند.

2- استفاده از انواع وحشی بعضی از انواع وحشی چغندرقند مانند Beta Iomatogona بطور طبیعی منوژرم می باشند.

استفاده از بذر منوژرم نیاز اکولوژیکی آب و هوا چغندرقند در مقابل تغییرات محیط سازگاری نسبتاً زیادی دارد و عواملی از قبیل تغییرات حرارت، نور، به طول روز و آب در رشد و نمو و مقدار محصول ریشه و درصد قند آن اثر می کند مناسب ترین درجه حرارت برای جوانه زدن بذر چغندرقند 8 درجه و حداقل آن 4 درجه سانتی گراد است یخبندان در مرحله جوانه زدن موجب از بین رفتن جوانه اولیه آن می گردد.

در زمان برداشت حرارت ( 5- ) درجه برای ریشه ها زیان آور است بنابراین قبل از شروع یخبندان ریشه ها را باید برداشت نمود.

مناسب ترین درجه حرارت برای رشد و نمو چغندر در دوره زندگی 20 تا 28 درجه است که نسبت به واریته و عوامل مختلف محیط تغییر می نماید.

چغندر قند گیاهی روز بلند است و هرگاه طول روز از 8 به 10 تا 14 ساعت افزایش یابد وزن ریشه و مقدار درصد قند تولید شده افزایش یافته و ممکنست به دو برابر برسد.

لیکن افزایش نور سبب ازدیاد رشد قسمت های هوائی مانند برگها نمی گردد نور در تمام مراحل برای رشد و نمو گیاه ضروریست.

تناوب این گیاه به علت نیاز فراوانی که به مواد ارگانیکی و معدنی دارد و از طرفی چون عمق خاک زراعتی و حاصلخیزی آن برای رشد این گیاه اهمیت بسزائی دارد.

و در صورتیکه در اول تناوب قرار گیرد بهتر می تواند از مواد غذائی استفاده کند.

و ضمناً برای گیاهی که در تناوب بعد از چغندرقند کاشته خواهد شد زمینی تمیز و تهویه شده با مواد غذائی نسبتاً کافی باقی خواهند ماند در ایران چون کشت چغندر به صورت دیم امکان پذیر نیست مسئله مقدار آب یکی از عوامل اصلی و اولیه تولید این گیاه می باشد و لازم است تناوب را در درجه اول با در نظر گرفتن مقدار آب هر منطقه برقرار نمود.

در صورتیکه در منطقه ای مقدار آب برای آبیاری زمینهای زراعتی نسبتاً کافی و درجه حرارت محیط بخصوص در فصل پائیز مناسب و از کودهای شیمیایی و با احتمالاً برای تقویت زمین استفاده گردد می توان تناوب زیر را اجرا کرد.

سال اول چغندرقند و سال دوم گندم پائیزه اجرای تناوب دو ساله در صورتی امکان پذیر است که منطقه دارای هوای معتدل و امکان کشت گندم پائیزه بعد از برداشت چغندرقند وجود داشته باشد در مناطق سردسیر که سرما و احتمالاً ریزش برف و یخبندان در پائیز زودتر شروع می شود در صورتیکه امکان کشت گندم پائیزه به علت نامساعد بودن هوا وجود نداشته باشد می توان تناوب را به روش زیر اجرا نمود.

سال اول : چغندرقند و سال دوم گندم بهاره در صورتیکه در منطقه ای آب تابستانه و زمستانه محدود و برای آبیاری قسمتی از زمینهای زراعتی کافی باشد تناوب توصیه شده سال اول چغندرقند سال دوم گندم ، سال سوم آیش ولی چنانچه آب موجود محدود و برای آبیاری تمام زمینهای زراعی کافی نباشد و برای سطح محدودی از اراضی جوابگو باشد اجباراً به صورت زیر اجرا می شود.

سال اول چغندرقند، سال دوم آبش، سال سوم گندم، سال چهارم آیش در زراعتهای مکانیزه می توان تناوب های زیر را برقرار نمود :سال اول چغندرقند، سال دوم غلات، سال سوم حبوبات، سال چهارم غلات در مناطق سردسیر با امکان کاشت یونجه مکانیزه تناوب زیر:سال اول یونجه، سال دوم یونجه ، سال سوم یونجه، سال چهار چغندرقند، سال پنجم گندم.

البته تناوبهای دیگری نیز با پنبه، ذرت می توان تنظیم نمود.

خاک مناسب چغندرقند به علت داشتن ریشه قوی و طویل نیاز به خاکی دارد که سبک، نرم، عمیق و قابل نفوذ و غنی از نظر مواد غذایی باشد و بطور کلی چغندرقند در خاکهای رسی و هوموسی و خاکهای رسی آهکی و خاکهای شنی و رسی بخوبی رشد نموده و محصول تولید می نماید لیکن بهترین خاک برای آن خاکهای لمونی دشتها است در زمینهای سنگین هرگاه کشت چغندرگردد باید از کودهای دامی و سبز به مقدار کافی استفاده شود تا زمین سبک و قابل نفوذ گردیده و حاصلخیزی آن افزایش یابد.

PH مناسب برای این گیاه از 5/6 تا 2/7 و بهترین PH برای آن برابر 7 است.

خاکهای خیلی اسیدی و آهکی و همچنین خاکهائی که در آنها ینتریفیکاسیون بخوبی انجام نشود برای کشت این گیاه مناسب نیست.

مواد غذایی مورد نیاز گیاه : نیاز گیاه به مواد غذایی در دوره رشد بستگی به جنس و عمق خاک زراعتی، شرایط جوی، تیپ چغندرقند و تناوب دارد.

همچنین نیاز آن به عناصر مختلف در تمام دوره زندگی یکسان نیست .

در اوایل دوره رشد به ازت و در اواسط به سایر عناصر بخصوص فسفر و پتاس نیاز دارد و استفاده از کود دامی پوسیده برای تقویت زمین لازم و ضروریست و آنرا باید همراه شخم پائیزه به مقدار 20 تا 30 تن در هکتار بطور کاملاً یکنواخت پخش و زیر خاک نمود.

استفاده از کودسبز به منظور تقویت زمین چغندرقند بسیار مفید است و باید نباتاتی را که به عنوان کودسبز می باشند در تناوب قبل از چغندر قرار داده آنها را در بهار کاشته و در اواخر تابستان و یا اوایل پائیز قبل از گل دادن زیر خاک نمود.

این گیاهان اکثراً از خانواده لگومینوز هستند.

به موازات استفاده از کودهای دامی یا کودسبز استفاده از کودشیمیایی بویژه ازت فسفر و تپاس ضروریست یک زراعت خوب چغندرقند نیاز به 150 تا 200 کیلوگرم ازت در هکتار دارد.

جذب و مصرف ازت توسط گیاه در 70 تا 80 روز اول زندگی کم و از حدود اوایل خرداد ماه زیادتر خواهد بود در اواخر دوره زندگی باید از دادن ازت به گیاه خودداری نمود زیرا موجب کم شدن قند می شود بیشترین مقدار ازت را موقع کاشت بذر باید به زمین اضافه کرده و حدود 5 و 6 سانتی متر زیر خاک نمود.

در مرحله تنک کردن نیز می توان ازت به زمین اضافه کرد.

هیچگاه نباید کود ازته را بیش از مقدار مورد نیاز گیاه مصرف نمود زیرا با افزایش این ماده مقدار ازت مصرف نشده در عصاره چغندر افزایش یافته زیادی ازت به حالت اسیدآمینه در عصاره ریشه استخراج قند را مشکل ساخته و ناخالصی زیاد بوجود می آورد لذا این نوع ازت را ازت مضر گویند.

تأخیر در دادن کود ازته برای گیاه همان خاصیت ازت مضر را خواهد داشت.در اثر کمبود ماده ازته برگهای چغندرقند کوچک و باریک و نازک باقیمانده رنگ آنها سبز روشن شده و به حالت ایستاده قرار می گیرند.

فسفر روی ترکیبات مواد ذخیره ریشه چغندرقند اثر خیلی زیادی ندارد و درصورتیکه در تناوب به گیاه کود فسفر کافی داده شده باشد زمان کشت چغندر باید در مصرف آن به مقدار زیاد صرفه جویی نمود.

بطور کلی یک زراعت چغندرقند در هکتار حدود 60 تا 80 کیلوگرم اسید فسفر یک از زمین خارج می کند.

لذا، با در نظر گرفتن جنس زمین، مقدار و نوع مواد غذایی در زمین، افزودن 100 تا 160 واحد از این ماده به زمین کافی است زمان مصرف این کودها قبل از کاشت می باشد.

کمبود فسفر در چغندرقند برگها به رنگ سبز تیره می آید.

پتاس: پتاس اثر خوبی روی محتویات قند داشته و در تشکیل وتبدیل مواد در گیاه و عمل کربن گیری و ذخیره قند بسیار موثر است مقدار کود لازم 100 تا 200 و گاهی، 250 کیلوگرم در هکتار است که بهتر است قبل از کاشت به زمین اضافه شود.

در اثر کمبود پتاس روی برگها لکه های سفید مایل به زرد و یا زرد روشن ایجاد شده و در کنار برگها و روی گلبرگها نقاط قهوه ای رنگ بوجود می آید.

آهک: در اراضی سنگین آهک مورد نیاز 1000 تا 2000 کیلوگرم در هکتار به صورت پودر آهک و در خاکهای سبک 1500 تا 3000 کیلوگرم می باشد که معمولاً در پائیز همراه با شخم در زمین پخش می نمایند.

البته بطور کلی مقدار مصرف کودهای شیمیایی در زراعت چغندرقند به : 1- مقدار آب موجود در منطقه 2- مقدار آب موجود در منطقه 3- چگونگی اجرای عملیات زراعتی بستگی دارد.

انتخاب بذر جهت کاشت: شرایط بذر: 1- مقاوم در برابر آب و هوای منطقه 2- مقدار محصول و درصد قند آن بالا باشد 3- مقاوم در مقابل حمله آفات و بیماریها 4- قوه نامیه بذر کافی باشد 5- درجه خلوص بذر 6- ضد عفونی بذر 7- استفاده از بذر پوشش دار ( هدف ابعاد بذر مورد کاشت تماماً یک اندازه باشد) زمان کاشت زمان کاشت گیاه تابع درجه حرارت محیط می باشد وموقع آن در مناطق معتدل و سرد حدود اواخر زمستان و یا اوایل بهار و بطور کلی زمانی است که خطر سرما همچنین ریزش برف و یخبندان مرتفع شده و درجه حرارت خاک و هوا برای بذر پاشی و تولید جوانه مناسب و کمتر از 4 درجه سانتی گراد نباشد.

در این صورت در موقع مناسب می توان عملیات مربوط به کاشت و داشت را بطور منظم انجام داد در نواحی خشک و گرم که دارای زمستان ملایم و یا نسبتاًَ گرم هستند زمان کاشت این گیاه حدود اوائل پائیز می باشد.

تأخیر در کشت چغندرقند موجب کرپه شدن آن گردیده و اثر مستقیم در پائین آمدن مقدار محصول خواهد داشت.

روش کاشت 1-روش کرتی: در این روش پس از آنکه عملیات تخلیه زمین انجام شد بوسیله بیل، کرت بند و یا مرزکش های مخصوص در زمین کرتهائی احداث می شود سطح داخلی کرت ها باید کاملاً صاف باشد.

سپس اطراف آنها را مرزبندی کرده بذر را با دست در داخل کرتها پاشیده و بوسیله بیل یا شانه مخصوص آنها را با خاک مخلوط می نمایند دراین روش دانه ها را هم به صورت هیرم و هم خشکه کشت می نمایند.لیکن روش هیرم به مراتب بهتر از خشکه کاری است.

2- روش پشته ای : ابتدا زمین را پشته بندی می کنند بطوریکه ارتفاع پشته ها 25 تا 50 سانتی متر باشد.

سپس زمین را آبیاری کرده و بذرها را به فاصله 20 تا 25 سانتی متر درکنار پشته ها می کارند در این روش فواصل پشته ها از هم حدود 50 تا 60 سانتی متر می باشد.

3- روش خطی: در این روش با استفاده از بذر افشانهای مخصوص بذر را روی خطوط موازی به فواصل مساوی و عمق برابر و معین می کارند سپس درزمین جویچه های آبیاری ( فارو) ایجاد نموده تا گیاهان از دو طرف آبیاری شده و در نتیجه آب هیچگاه به پای گیاه نمی رسد و در نتیجه اطراف طوقه و روی سطح فاروها سله ایجاد نشده و سرایت بیماری های گیاهی کمتر خواهد شد.

علاوه بر آن عملیات تنک کردن، وجین، کود پاشی، سمپاشی، و برداشت به سهولت انجام گرفته و مقدار آب مصرفی به مراتب کمتر خواهد بود.

فاصله بین خطوط و بوته ها در روی خطوط با در نظر گرفتن تیپ های مختلف چغندر متفاوت است.

در مورد انواعی که ریشه کوچک دارند فواصل بین خطوط 50 تا 60 سانتی متر و فواصل بوته ها در روی خطوط 20 تا 25 سانتی متر و درمورد انواعی که ریشه بزرگ دارند فواصل خطوط 50 تا 60 سانتی متر و فواصل بوته ها درروی خطوط 40 تا 45 سانتی متر در نظر گرفته می شود عمق لازم برای کشت بذر چغندر حدود 2 تا 3 سانتی متر است.نشاء کاری در سالهای اخیر بعضی از کشورها از جمله ژاپن اقدام به کشت چغندرقند از طریق نشاکاری نموده اند.

برای این کار ابتدا بذر چغندر را در داخل خزانه کاشته و یا آنها را بطور جداگانه در گلدانهای استوانه ای کوچک که قطر دهانه هر گلدان حدود 2 سانتی متر است قرار داده و استوانه ها را در خاک خزانه قرار می دهند.

زمانیکه جوانه های خارج شده از هر بذر به اندازه کافی رشد نمودند ( حدود 10 تا 15 سانتی متر) آنها را با ماشینهای مخصوص نشاکار و یا با دست روی خطوطی که دارای فواصل برابر می باشند نشا می کنند.

دوره رشد و نمو چغندرقند : چغندرقند گیاهی است دو ساله در سال اول ریشه تولید نموده و در سال دوم ساقه و گل و میوه ( بذر) می دهد.

درمناطق نیمه خشک با آب و هوای مدیترانه ای این گیاه قادر است دوره رشد خود را در مدت یکسال حفظ کند.

در این حالت می توان چغندر را در پائیز کشت کرده و در تابستان از آن بذرگیری نمود.

رشد نمو چغندر را به سه مرحله می توان تقسیم نمود:الف) از کاشت تا سبز شدن ( جوانه زدن) ب) از جوانه زدن تا مرحله 16 برگی ( مرحله جوانی) ج) از مرحله 16 تا 40 برگی ( دوره میان سالی تا رسیدن کامل) داشت بعد از خروج جوانه از خاک برای رشد و نمو و ادامه حیات گیاه اقداماتی باید انجام گردد که حداکثر محصول ریشه و درصد قند بدست آید این عملیات شامل: آبیاری، تنک کردن، وجین، مبارزه با آفات و بیماریها و سایر عملیات مورد نیاز است.

آبیاری : چغندرقند به علت داشتن برگهای پهن و توسعه یافته، تنفس و تبخیر آن از طریق برگها شدید و زیاد می باشد لذا در دوره زندگی به آب زیادی نیاز دارد.

زمانیکه جوانه ها تولید وهنوز از خاک خارج نشده اند (این زمان در شرایط مناسب رطوبت و حرارت بین 7 تا 10 روز می باشد) لازم است برای سهولت و سرعت خروج جوانه های ضعیف اولیه از خاک زمین را آبیاری نمود تا سطح خاک نرم و مرطوب شود.

پس از آنکه جوانه ها از خاک خارج شدند فواصل و تعداد دفعات آبیاری و مقدار مصرف آب بستگی به شرایط جوی ( مقدار ریزش باران، درجه حرارت، درصد رطوبت محیط و تیپ چغندر) دارد مقدار مصرف آب در ابتدای زندگی نبات کم و فواصل آبیاری طولانی تر است در ماههای خرداد و تیر و مرداد به علت داشتن افزایش درجه حرارت و طولانی بودن روزها مقدار مصرف آب زیادتر و فواصل آبیاری کمتر است لیکن در ماههای شهریور و مهر ترتیب کار برعکس خواهد بود.

بطور کلی فواصل آبیاری در مراحل اولیه رشد بویژه در فصل بهار با در نظر گرفتن درجه حرارت محیط هر 10 تا 14 روز یکبار و در تابستان هر 7 تا 8 روز یکبار باید انجام شود.

هرچه فواصل آبیاری کمتر باشد رشد و نمو نبات سریعتر شده و مقدار و محصول در هکتار بالا خواهد رفت.

تنک کردن: در مناطقی که برای تولید چغندرقند از بذر معمولی ( چند جوانه ای ) استفاده می گردد لازم است پس از آنکه نباتات سبز شدند بوته های اضافی از زمین خارج گردند تا تراکم نباتات درواحد سطح به حد مطلوب برسد موقعی که بوته ها قوی شده و تعداد برگ هر بوته، 2 تا 3 عدد رسید اولین مرحله تنک باید انجام گیرد.

تنک کردن چغندرقند در اکثر مزارع، با دست انجام می گیرد در کشورهای اروپایی برای این کار از ماشین های مخصوص استفاده می کنند که ضمناً بوته های اضافی را از زمین خارج کرده و فواصل گیاهان با قیمانده را تنظیم می کنند.

مبارزه با علفهای هرز: در اوایل دوره دشد چغندرقند چون رشد علفهای هرز بیش از چغندرقند می باشد نسبت به دفع آن باید اقدام نمود روشهای رفع علفهای هرز: الف) مبارزه زراعی: هر گاه زمینی که چغندر در آن کشت خواهد شد به موقع و به عمق معین شخم گردد، اجرای شخم صحیح به مقدار زیاد موجب از بین بردن و یا کاهش علفهای هرز خواهد شد.

همچنین کاشت چغندر در زمان مناسب به دلیل رشد و نمو بموقع گیاه سبب از بین رفتن علفها می شود و تا زمانیکه سطح زمین توسط برگهای چغندر بطور کامل پوشیده نشود می توان با کولیتواتورهای مخصوص علفهای هرز را تا حد امکان از بین برده و همچنین سبب شکستن سله زمین شده و از تبخیر رطوبت خاک نیز جلوگیری می گردد.

اگر عمل مبارزه با علفهای هرز از کارگر استفاده شود و عمل وجین صورت گیرد بسته به شرایط مختلف 2 تا 4 و گاهی 5 مرتبه وجین انجام می گیرد.

و در صورتیکه زراعت مکانیزه و خطی باشد، پس از هر بار وجین چون وضع جویچه ها بهم می خورد می توان با کولتیواتورزدن داخل جویچه ها ( فارو) آنها را مجدداً ایجاد و یا با خاک دادن پای بوته ها موجب سرعت رشد آنها شده و نیز وسیله ای برای شکستن سله زمین خواهد بود.

ب) مبارزه شیمیایی: مبارزه با علفهای هرز دائمی و یا چند ساله عمدتاً مشکل تر از علفهای یکساله است و حتی با استفاده از علف کش هم نمی توان بطور دقیق آنها را از بین برد.

برای اینکار معمولاً از سموم مختلفی که قبل با بعد از کاشت چغندرقند استعمال دارند استفاده می شود.

از علف کش هایی که قبل از کاشت بذر و یا همزمان با بذر بایستی استفاده کرد می توان پیرامین را نام برد که مقدار مصرف آن باید در نظر گرفتن جنس خاک و تعداد علف هرز در هر هکتار 3 تا 5 کیلوگرم است این ماده را باید در زمین پخش و به وسیله دیسک کاملاً با خاک مخلوط نمود.

برخی از سموم علف کش مانند بتانال را می شود پس از آنکه چغندر از خاک خارج شد برای از بین بردن علفهای هرز در زمین پخش نمود.

در اینحالت مقدار ماده مورد نیاز حدود 1 تا 2 لیتر در هکتار است بیماریها و آفات آفات مهم: 1- کرم برگ خوار چغندر ( کارادرینا) که برای مبارزه با آن می توان از امولسیون دیازینول 60 درصد به مقدار 5/1 کیلو در هکتار استفاده نمود.2- شب پره زمستانی که برای مبارزه با آن می توان از طریق طعمه پاشی اقدام کرد.

3- مگس چغندر که برای مبارزه شیمیایی با آن می توان از دیازنیون 60 درصد به نسبت یک در هزار استفاده کرد.4- بید چغندر ( پروانه لیتا) برای مبارزه با آن می توان با جمع آوری و سوزاندن بوته های باقیمانده و شخم عمیق و همچنین از سموم شیمیایی استفاده نمود.