زردی یک بیماری نیست اما نشانه ای است که در بعضی بیماریهای مختلف ممکن است اتفاق بیافتند. زردی باعث زرد رنگ شدن رنگ پوست و صلبیه چشم می شود که این زردی به علت میزان بالای بیلی روبین شیمیایی در خون است. بیلی روبین (رنگدانه ای است که از انحطاط هموگلبین ایجاد می شود و در سرم خون یافت می شود و به دو شکل طبقه بندی نشده ، آزاد یا درهم نپاهیخته و دی گلوکورنور بیلیروبین) بسته به میزان بیلیروبین رنگ پوست و صلبیه تغییر می کند. وقتی میزان بیلیروبین کمی افزایش می یابد آنها زرد می شوند و وقتی میزان بیلی روبین خیلی زیاد بالا رود پوست و صلبیه قهوه ای می شوند.
چه عواملی باعث زردی می شوند؟
بیلی روبین از سلولهای قرمز خون ناشی می شود. وقتی سلول های قرمز خون پیر می شوند از بین می روند. هموگلوبین ماده ای شیمیایی حاوی آهن در سلول های قرمز خون است که اکسیژنی را که از سلول های قرمز خون بعد از اینکه آهن آن کنده شد انتقال می دهد . بیلی روبین ماده ای شیمیای است که بعد از اینکه آهن هموگلوبین کنده شد در خون باقی می ماند.
کبد نقش های زیادی در بدن دارد. یکی از عملکردهای کبد این است که در روده صفرا تولید کرده و ترشح می کند که این صفرا به هضم چربی در رورده کمک می کند. یکی دیگر از عملکردهای کبد این است که مواد شیمیایی سمی یا تولیدات ضایع را از خون دور کرده و بیلی روبین یک تولید ضایع است. کبد بیلی روبین را از خون دور می کند. بعد از اینکه بیلی روبین وارد سلولهای کبد شد این سلول ها بیلی روبین را به دیگر مواد شیمیایی که عمدتاً اسید گلوکرونیک این ماده شیمیایی است می چسباند و سپس ترکیب بیلی روبین /اسید گلوکرونیک را در صفرا ترشح می کند. ترکیبی که در صفرا ترشح می شود بیلی روبین آمیخته پادی گلوکورنور بیلیوربین نامیده می شود.
این بیلی روبین یا مدفوع دفع می شود. (رنگ قهوه ای مدفوع به خاطر وجود بیلی روبین است) بیلی روبین آمیخته از بیلی روبینی که از سلول های قرمز خون آزاد می شوند و هنوز از خون بیرون نرفته است و در اصطلاح بیلی روبین آزاد یا درهم نیامیخته قابل تشخیص است.
زردی هنگامی ایجاد می شود که 1)بیلی روبین خیلی زیادی برای کبد تولید شود تا از خون بیرون رود. برای مثثال بیماران دارای کم خونی تخریب عناصر یاخته ای به طور غیر طبیعی میزان تخریب سلول های قرمز خون شان سریع است و باعث می شود مقدار زیادی بیلی روبین در خون رها شود. 2)نقصی در کبد که از بیرون رفتن بیلی روبین از خون جلوگیری می کند و همچنین از تبدیل آن به اسید گلوکرونیک / بیلی روبین آمیخته یا ترشح شده در صفرا جلوگیری می کند 3)امتداد مجاری صفرا که حرکت صفرا و بیلی روبین را از کبد به روده ها کاهش می دهد به عنوان مثال مجاری صفراوی توسط غده های سرطانی،سنگ های صفرا یا التهاب مجاری صفرا انسداد پیدا می کند. کاهش آمیختی و ترشح یا حرکت کند صفرا می تواند منجر به زردی شود.
به عنوان گلستار (اقتباس و جمع نشدن صفرا در کبد عوامل داخلی کبدی یا عوامل خارجی کبدی) م اشاره شده است. با این وجود گلستار نمی تواند همیشه منجر به زردی شود.
زردی با عث چه مشکلاتی می شود.
زردی پاگستاز به تنهایی باعث مشکلات کمی می شود((به جز در نوزادی و زردی در نوزادی با انواع دیگر زردی تفاوت دارد.)) زردی رنگ پوست و صلبیه را زرد می کند علاوه بر آن رنگ مدفوع زرد می شود. حتی به رنگ خاک رس در می آید به علت اینکه بیلی روبین به طور طبیعی باعث رنگ قهوه ای مدفوع می شود در مدفوع وجود ندارد. رنگ ادار هم ممکن است قهوه ای یا سیاه نشود. این زمانی است که بیلی روبین موجود در خون از طریق ادرار دفع می شود. مانند رنگ مدفوع بیلی روبین ادرار را هم قهوه ای می کند. به جز پیامدهای ظاهری و زردی سیاهی رنگ ادرار و مدفوع به رنگ روشن نشانه های مکرر دیگر که همراه با زردی است. بیماری پوستی فارنشی که از نظر پزشکی به عنوان خازش شدید شناخته می شود زردی همراه با خازش و گلتاز گاهی اوقات می تواند آنقدر شدید باشد که بیماران زخم پوست نشان را بخارند و بکنند. مشکلات وخواب و حتی بندرت مبادرت به خودکشی می کند.
بیماریهایی که باعث زردی می شود دلیلی برای اکثر مشکلات همراه با زردی است مخصوصاً اگر زردی به علت بیماری های کبدی باشد. بیمار هم ممکن است که نشانه ها یا اثرات بیماری کبدی یا تشمع کبدی داشته باشد. نشانه ها و اثرات بیماری کبدی و تشمع کبدی شامل خستگی-ورم مچ پا –تحلیل ماهیچه ها – آب آوردن شکم((تجمع مایع در حفره شکمی)) اختلال روانی یا عماد و خونریزی روده می باشد. اگر زردی به علت انسداد مجاری صفرا باشد هیچگونه صفرایی وارد روده نمی شود. صفرا برای هضم چربی در روده و آزاد کردن ویتامین ها در آن به منظور آنکه بتواند در بدن جذب شود لازم است. بنابراین انسداد حرکت صفرا می تواند منجر به کمبود شود که برای انتعقاد طبیعی خون لازم است . و در نتیجه خونریزی غیر قابل کنترل رخ می دهد.
چه بیماری هایی باعث زردی می شود؟
چندین شرایط نامتعارف وجوددارد که تولید بیش از حد بیلی روبین را بالا می برد. در این شرایط بیلی روبین در خون معمولاً فقط کمی افزایش می یابد و زردی ناشی از آن هم خفیف است و شناسایی و تشخیص آن مشکل است. این شرایط شامل 1)تخریب سریع سلول های قرمز خون(خون کاوی) 2)نارسایی در تشکیل سلولهای قرمز خون که منجر به تولید بیش از حد هموگلوبین در مغز استخوان می شود. 3)جذب مقدار زیادی هموگلوبین وقتی که در بافت ها خونریزی زیادی وجوددارد برای مثال هماشوماز : توده ای از لخته خون که به علت عبور خون از دیواره رگها و تجمع آن در بافت ایجاد نشده.
التهاب شدید کبد :
هر وضعیتی که در آن کبد ملتهب می شود می تواند توانایی کبد را برای آمیختگی اسید گولوکورنیک و بیلی روبین ترشحی کاهش دهد. نمونه هایی معمول شامل هپاتیت ویروسی هپاتیت الکلیک و مسمویت کبدی . )
بیماریهای مزمن کبدی التهاب مزمن کبد می تواند منجر به جای زخم و تشمع کبدی شده و سرانجام منجر به زردی شود. نمونه های معمول شامل هپاتیت مزمن B,C بیماری الکلیک کبدی و هپاتیت خود ایمن می باشد.
C
بیماری های ارتشامی ( جایگزین شدن یک ماده (جامد یا مایع ) در یک بافت کبد : بیماری ارتشامی کبد به بیماریهایی اشاره دارد که کبد با سلول ها یا موادی که متعلق به آنجا نیست پر شود .معمول ترین نمونه, سرطان مناستازی (مربوط به حرکت و انتقال بیماری از یک عضو بدن به عضو دیگر ) در کبد می باشد معمولا از غده های سرطانی داخل شکم می باشد .
دلایل نا متعارف و غیر معمول شامل چند بیماری در مواد اصلی که در سلول های کبدی انباشته شده است می باشد برای مثال آهن (حالتی است که در آن اختلال اولیه متابولیسم آهن وجود داشته و در نتیجه مقدار زیادی رنگدانه های آهن داردر بافت های بدن جمع می شود , این حالت اغلب با رنگدانه دار شدن پوست , بیماری قند و سیروز کبد همراه است ) ضد تریپسین آلفا 1 -(نارسایی ضد تریپسین 1- آلفا ) و مس (بیماری های ویلسون ) .
التهاب مجراهای صفرا: بیماریهایی که باعث التهاب مجراهای صفرامی شود برای مثال ,سیروز (التهاب بینابینی بافت های یک عضو بخصوص کبد) سیروز صفراوی عمده یا کلانژیت (التهاب یکی از مجاری صفراوی ) باعث سفت شدن و تعدادی داروها که حرکت صفرا و دفع بیلی روبین را متوقف کرده و منجر به زردی می شوند .
انسداد مجراهای صفرا : عمومی ترین دلایل انسداد مجاری صفراوی , سنگ صفرا وی و سرطان لوزالمعدی هستند .دلایلی که کمتر معمول هستند شامل سرطان های کبد و مجراهای صفرا وی می باشد.
داروها : تعدادی از دارو ها می تواند با عث زردی و ریا کلستازشود . بعضی داروها می تواند با عث التهاب کبدی (هپاتیت )شبیه به هپاتیت ویروسی شود . دیگر داروها ممکن است با عث التهاب مجاری صفراوی شود که منجر به کلستازیا زردی می شود. فرایند های شیمیایی در سلول های کبد و مجاری صفراوی که مسئول تشکیل و ترشح صفرا به روده ها هستند معارض شوند ( دخالت کنند ) . در نتیجه تشکیل دهنده های صفرا مثل بیلی روبین در بدن می ماند . بهترین نمونه از دارویی که باعث نوع دوم کلستاز می شود استروژن است . درمان اولیه زردی توسط داروها قطع مصرف دارو است معمولا در چند هفته میزان بیلی روبین به حد طبیعی برخواهد گشت ( گر چه در چندین مورد ممکن است چندماه نیاز باشد .
اختلالات ژنتیکی : چندین اختلال ژنتیکی کمیاب که از همان زمان تولد ظاهر می شود به زردی شدت می بخشد.
سندروم که به علت نقص در جفت شدگی بیلی روبین در کبد که به علت کاهش یا نبودن آنزیم مسئول ترکیب اسید گلوکرونیک یا بیلی روبین است یکی از این اختلالات است . سندروم دیوبین جانسون و روتور به علت ترشح غیر طبیعی بیلی روبین در صفرا ایجاد می شوند .
تنها اختلال ژنتیکی معمول که ممکن است باعث زردی شود سندروم گیلبرت است که تقریبا 7 درصد از جمعیت را تحت تاثیر قرار می دهد ؛ سندروم گیلبرت به علت کاهش کم فعالیت آنزیم مسئول جفت کردن اسید گلوکرونیک به بیلی روبین است . افزایش بیلی روبین در خون معمولا کم است و به ندرت به میزانی می رسد که باعث زردی شود . سندروم گیلبرت یک وضعیت بی خطر است که برای سلامتی مشکلی ایجاد نمی کند.
نا بهنجاری های پیشرفته مجاری صفراوی :نمونه های نادری وجود دارد که در آنها مجاری صفراوی بطور طبیعی رشد نمی کنند وحرکت صفرا متوقف می شودغالبا زردی وجود دارد .این بیماری معمولا از زمان تولد ظاهر می شود هر چند بعضی از آنها ممکن است که همان ابتدا در بچگی یا حتی بزرگسالی تشخیص داده نشوند .کیست های مجرای صفرا (کیست های مربوط به مجرای اصلی صفرا )یک نمونه از چنین ناهنجاری رشدی هستند .نمونه دیگر بیماریهای کارولیز ( )است .
زردی دوران حاملگی :اکثر بیماریهایی که قبلا در مورد آنها بحث شد می تواند بر زنان حامله تاثیر گذار باشد اما بعضی علتهای دیگری در مورد زردی وجود دارد که منحصر به دوران حاملگی است .
کلستاز دوران حاملگی :کلستاز دوران حاملگی وضعیتی غیر معمول است که در زنان حامله در سه ماهه سوم حاملگی رخ می دهد .کلستاز اغلب همراه با خارش است اما به ندرت باعث زردی می شود .خارش می تواند شدید باشد امابرای آن درمانی وجود دارد .(اسید ).زن حامله دارای کلستاز معمولا بخوبی پیش می رود اگر چه ممکن است در معرض خطر بزرگ ایجادسنگ های صفرا هستند .موضوع مهمتراین است که به نظر می رسد خطر بیشتری برای رشد نابهنجاری در جنین وجود دارد
کلستاز دوران حاملگی در گروه های خاصی شایع است مخصوصادراسکاندیناوی وشیلی وبا هر حاملگی مجدد اتفاق می افتد .