هفت سنگ : یک بازی بومی ایرانی است.
همان طور که از اسمش پیداست با روی هم گذاشتن هفت تکه سنگ صاف از بزرگ به کوچک بازی شروع می شود.
یک گروه محافظ آن و گروهی که حامل یک توپ کوچک اما محکم هستند، سعی در فروریختن ستون سنگی دارند.
وقتی این اتفاق می افتد، محافظان توپ را می یابند و آن را مخفی می کنند و به دنبال برنده ها می دوند.
از طرفی گروه مقابل سعی می کند هفت سنگ را دوباره بچیند و برنده بازی بشود.
البته روش های دیگری هم وجود دارد که شبیه به هم است.
در گذشته برای ساخت توپ از تکه های لاستیک یا پارچه استفاده می کردند و با نخ آنها را محکم می بستند.
چوگان : این ورزش بازی شاهان نامیده شده است (زیرا بیشتر در میان پادشاهان و بزرگان رواج داشت) و از ورزشهای کهن ایرانی است.
نام چوگان از نام چوبی که در آن استفاده می شود برگرفته شده است.
این بازی در ابتدا ورزشی عنوانی نظامی و جنگی داشت و سوارکاران ایرانی در آن استعداد اسب های جنگی خود را به نمایش می گذاشتند.
چوگان به هنگام کشور گشایی داریوش اول در هند، در آن سرزمین رواج یافت.
اروپاییان در زمان صفویان و در زمان استعمار خود در هند، با این بازی آشنا شدند و آن را در سراسر اروپا پخش کردند.
بعدها نیز ورزش هایی از قبیل گلف و هاکی پدید آوردند که دستههای استفاده شده در این بازیها به همان چوب چوگان برمیگردد.
این ورزش در ایران پس از صفویان کم کم رو به فراموشی رفت.
البته در زمان پهلوی، در ارتباط با اروپاییان، چوگان دوباره مورد توجه قرار گرفت، ولی مانند گذشته رواج نیافت.
امروزه سعی می شود توجه بیشتری به این ورزش نشان داده شود.
همچنین اقداماتی برای تاُسیس زمین هایی سرپوشیده برای زنان انجام شدهاست.
مشخصه های زمین چوگان طول و عرض زمین چوگان به ترتیب ۲۷۴ و ۱۴۵ متر است (البته در کشور ایالات متحده آمریکا و آرژانتین این ابعاد کمی از استاندارد رایج بزرگتر می باشد).
طول دروازه نیز ۷ متر میباشد.
مدت زمان مسابقه یک بازی چوگان به ۶ دوره زمانی ( چوکه ) که هر کدام ۷ دقیقه می باشد تقسیم میشود.
البته این استاندارد مربوط به کشور انگلستان می باشد ولی در آرژانتین و آمریکا این مدت زمانی به هشت قسمت تقسیم شده و بین هر چوکه استراحتی معادل3 دقیقه و بین دو نیمه 5 دقیقه در نظر گرفته میشود.
تعداد بازیکنان در هر تیم چهار نفر بازی میکنند.
نفر اول یک مهاجم است و کار او حمله و نیز کمک به مدافع است.
نفر دوم نیز مهاجم است، ولی وظیفه او در دفاع مهمتر است.
نفر سوم که معمولاً بهترین بازیکن تیم است، وظیفه دارد تا حرکات دفاعی را به ضد حمله تبدیل کند.
نفر چهارم نیز مدافع است و وظیفه دارد توپ را از دروازه دور کند.
از آن جایی که چوگان بازیای با روند سریع است، امکان دارد بازی کنان یک تیم در قسمتهای مختلفی از زمین قرار گیرند که مربوط به وظیفه بازیکن دیگر باشد.
در این حالت باید وظایف آن بازیکن را انجام دهند تا به جای خود بازگردند.
هدف و قوانین بازی هدف این بازی فرستادن توپ در دروازه ی حریف می باشد.
هنگامی که توپ از پشت دروازه خارج می شود، پرتاب توپ به تیم مورد حمله قرار گرفته تعلق می گیرد، مگر این که خود این تیم باعث خارج شدن آن شده باشد.
در این صورت به تیم مقابل یک پرتاب آزاد (از 84 متری محل خروج) تعلق می گیرد.
پس از هر گل، دو تیم زمین خود را تعویض می کنند و داور توپ را در مرکز زمین قرار می دهد.
در صورتی که دو تیم برابر شوند، وقت اضافی به آن ها تعلق می گیرد و اولین تیمی که گل بزند برنده اعلام می شود.
هنگامی که بازیکنی به سمت جهتی که توپ در آن پرتاب شده است می تازد، تقدم با اوست در صورتی که (و تنها در این صورت) که توپ در سمت راست او باشد.
در این صورت هیچ بازکنی اجازه ندارد راه او را سد کند، مگر آن که در فاصله ی معقولی قرار گیرد که هیچ جای خطر نباشد.
خطاهای ورزش چوگان قطع مسیر سوارکاری که در طول مسیر خود در حال زدن توپ است و با این کار، انداختن جان او در مخاطره.
ضربه زدن از جهت مخالف (از سمت چپ).
سوارکاری و یا زدن ضربه به شکلی که برای سایر سوارکارها خطرناک باشد.
انواع جریمه های بازی چوگان احتساب یک گل برای تیم مقابل درصورت برخورد خطرناک و یا خطای عمد در نزدیکی دروازه.
زدن یک ضربه آزاد از فاصله 27 متری در جهت مخالف دروازه، و قرار گرفتن مدافعین در پشت خط دروازه.
مدافعین تنها زمانی اجازه ی دخالت دارند که ضربه زده شود.
زدن یک ضربه آزاد از فاصله 36 متری با همان شرایط .
زدن یک ضربه آزاد از فاصله 54 متری به طوری که هیچ مدافعی تا فاصله 27 متری نقطه زدن توپ قرارداشته باشد.
زدن یک ضربه آزاد از وسط زمین (بدون وجود قانونی مانند آفساید و...
مانند فوتبال).
زدن یک ضربه آزاد از محل وقوع خطا.
در این شرایط هیچ مدافعی نباید تا فاصله 27 متری از نقطه زدن ضربه قرار داشته باشد.
کورنر مانند فوتبال وجود ندارد ولی حرکتی مشابه به شکل زیر انجام می گیرد : یک ضربه آزاد از فاصله 54 متری دروازه به این شرط که مدافعین در فاصله 27 متری از زدن ضربه قرارداشته باشند.
داوری در چوگان بازی چوگان توسط دو سر داور و یک داور قضاوت می شود.
سرداوران برای اینکه در کم و کیف بازی قرار داشته باشند سوار بر اسب می باشند.
در صورت توافق بین کاپیتان های دو تیم می توان قضاوت را به دو سرداور واگذار کرد ولی در صورت عدم توافق بین آن دو، تصمیم گیری حکم قطعی به عهده داور سوم است.
شروع مسابقه چوگان در ابتدای شروع مسابقه ، هر دو تیم در میانه زمین و پشت خط میانی صف آرایی کرده و چیدمان مخصوص به خود را می گیرند.
سپس داور توپ را از فاصله 6/4 متری به میان آنها پرتاب می کند و بازی با تصاحب توپ از طرف یکی از دو تیم شروع می شود.
توقف بازی توقف مسابقه چوگان در شرایط معمولی فقط در زمان پایان یک چوکه، جهت استراحت و تعویض اسب ها صورت می گیرد، ولی اگر در میان یک چوکه یکی از اتفاقات زیر رخ دهد داور می تواند دستور توقف بازی را صادر نماید: زمین خوردن یکی از اسبها در حین مسابقه.
مصدوم شدن یک اسب بر اثر سانحه و یا اتفاقی غیر منتظره برای یکی از اسب ها (در صورت زمین خوردن سوار کار از اسب به طوری که اتفاق جدی برای سوارکار رخ نداده باشد ، بازی همچنان ادامه خواهد داشت.).
نحوه ثبت امتیازات زمانی یک امتیاز برای تیمی ثبت می شود که توپ از خط دروازه آشکارا بگذرد و داور صحت آن را تصدیق نماید.
در صورتی که توپ به قسمت فوقانی دروازه برخورد کند ثبت امتیاز مشروط به تاُیید داور است.
اسبهای چوگان در ورزش چوگان معمولاً از اسبهای کوتاه قد استفاده می شود، بدین منظور پونی ها از جایگاه ویژه ای برخوردارند.
در یک بازی معمولاً از یک اسب حداکثر در دو چوکه استفاده می شود، البته باید بین آن ها یک چوکه استراحت به اسب داده شود.
وسائل ضروری اسب در حین مسابقه چوگان بانداژ برای حفاظت چهار ساق اسب به منظور عدم برخورد ضربات توپ و یا چوب چوگان به ساق ها.
انتخاب افسار (دهنه، لگام) مناسب جهت کنترل هرچه بهتر اسب در حین مسابقه.
وسائل ضروری سوارکار کلاه ایمنی مخصوص چوگان دستکش شلاق چوگان که اندازه آن تقریباً معادل 106 سانتیمتر می باشد و علت آن نیز سهولت استفاده از آن حین مسابقه است.
چکمه سوارکاری بدون بند زانوبند اندازه چوب چوگان و توپ چوب چوگان دارای طولی معادل 129 سانتیمتر می باشد که انتهای آن به صورت استوانه ای است.
معمولاً برای ساخت آن از چوب بامبو یا چوب های سبک و مقاومی همچون چوب درخت خرمالو استفاده می شود.
قطر توپ حدود نیز 25/8 سانتیمتر است و در حدود 141-127 گرم وزن دارد ، جنس توپ از چوب بید و یا بامبو می باشد.
البته در بازی های تمرینی از نوع پلاستیکی و فومی آن هم استفاده می شود.
خربازی یا خر سواری یکی از سرگرمی های جمعی مردم خربازی ( خرسواری ، یابو سواری ) بود و این بازی و تفریح منحصراٌ مخصوص داش مشدی های خوش پوش بود که برای سوار شدن بر خرهای معروف به خربندی و یا خرهای دولایی به خیابان علاءالدوله ( فردوسی ) می رفتند .
در این خیابان ده ها خر کوچک و بزرگ همراه پالان های دیدنی و افسارهای مزین به برنج و نقره و گل میخ نقره کوبی شده و زنگوله های ریسه ای و پالان های مخمل و شال و ترمه و اطلس پرزرق و برق و دست و پا و بال و دم حنابسته و سم های سیاه شده و منگوله های زیبا آماده شده بودخربازها و یا یابوسوارها نیز لباس های جالبی می پوشیدند .
مثلاٌ لباده های بلند از ماهوت و مخمل و رداهای رالی و کپنک های نمدی و شال های ابریشمی و گیوه های آجیره و ملکی و غیره و این خرسوارها در برابر چشمان صدها تماشاچی از حاشیه خیابان علاءالدوله و گاهی لاله زار بالا و پایین می رفتند .
مساله گوها یا مرشد ها یکی از سرگرمی های تهرانی ها مساله گوها یا مرشد ها بودند که با صدای رگه دار و زنگدار در میدان ها و خیابان های دارالخلافه ، معرکه به راه می انداختند .
آنها معمولاٌ دو نفر بودند یکی خود مرشد ( مساله گو ) و دیگری بچه مرشد .
به این ترتیب که مرشد مسأله ای را در برابر جمعیت حاضر مطرح می کرد و بچه مرشد به آن پاسخ می گفت .
این مرشد ها معمولاٌ تا پولی از مردم جمع آوری نمی کردند شروع به مسأله گویی نمی کردند و گاهی این حضرات مرشدها حرف های خود را در یک جای حساس قطع می کردند .
الباقی را به روز دیگر حواله می کردند تا خلایق را تشنه تر و مشتاق تر گردانند .
یکی از سرگرمی های تهرانی ها مساله گوها یا مرشد ها بودند که با صدای رگه دار و زنگدار در میدان ها و خیابان های دارالخلافه ، معرکه به راه می انداختند .
اتل متل توتوله بازیی که حتی یک نفره هم میشود اجرا کرد به صورتی که پاها را دراز کرده و شعر مخصوص آن خوانده میشود و با هر ضرب آهنگ شعر دست روی یک پا میرود و در پایان شعر پایی که شعر روی آن پایان میپذیرد به عنوان بازنده انتخاب میشود واین کار تا باقی مانند یک پا ادامه مییابد.
شعر اتل متل به این صورت است: اتل متل توتوله گاو حسن چه جوره نه شیر داره نه پستون شیرشو بردن هندستون یک زن کردی بستون اسمشو بزار عمقزی دور کلاش قرمزی یه سنگ زدم به بلبل صداش رفته حسن بل حسن بلم خراب شد دل بی بی جون کباب شد هاچین و واچین یه پاتو ورچین.
نون بیار کباب ببر دو نفر دستهای همدیگر را روی هم قرار میدهند و هر کس که توانست روی دست آن یکی بزند برندهاست.
کلاغپر در این بازی یک نفر که اصطلاحا اوستا نامیده میشود با نام بردن اسم حیوانات و گاهی وقتها اشیا و یا آدمها، مهارت کودکان در زمینه تشخیص پرندگان از سایر موجودات را تقویت میکند.
به این ترتیب که بچهها به صورت حلقهای گرد هم میآیند و انگشت اشاره خود را در مرکز دایره قرار میدهند و با شنیدن نام پرنده دست خود را به نشانه پرواز بلند میکنند و کسی که اشتباها در موردی غیر از پرندگان دست خود را بلند کند بازندهاست و از حلقه مسابقه خارج میشود و این روند تا باقی ماندن یک نفر ادامه پیدا میکند.
لطافت این بازی به اجرای سریع و ابراز هیجان کودکان میباشد.
هفت سنگ هفت سنگ نام یک بازی سنتی ایرانی است.
امکانات لازم برای این بازی، هفت عدد سنگ صاف و تخت و یک توپ هفتسنگ (شبیه توپ تنیس) است.
بازیکنان در قالب دو تیم پنج یا شش نفره تقسیم میشوند.
وقتی که سنگها چیده میشوند یکی از گروهها به عنوان پرتابکننده بازی را شروع میکند.
شروع بازی به این ترتیب است که باید از فاصله نسبتاً دور توپ را به طرف سنگها بیندازند.گروهی که توپ را پرتاب میکند باید سعی کند که کمترین مقدار سنگ را بیندازد چون در این صورت راحتتر میتواند بازی را تمام کند.
وظیفه گروه دوم هم این است که نگذارد تیم پرتابکننده سنگهای ریخته شده را دوباره روی هم بچیند و باید با توپ به آنها بزند.
هر کدام از بازیکنان تیم مهاجم که توپ به او برخورد کند از جریان بازی کنار میرود.
و به این ترتیب اگر هیچ کدام باقی نمانند بازی به نفع تیم مدافع و اگر سنگها روی هم چیده بشوند بازی به نفع تیم مهاجم تمام میشود.
قایمباشک بازی این طور است که: چند نفر جمع میشوند و یک نفر را به قید قرعه انتخاب میکنند.
سپس او چشم میگذارد و دیگران قایم میشوند و فردی که چشم گذاشتهاست باید مکان قایم شدن افراد را پیدا کند، بلند بگوید و در محل چشم گذاشتن، دست بگذارد و بگوید: «سُک سُک».
افرادی که قایم شدهاند باید زودتر از کسی که چشم گذاشته «سک سک» کنند.
در صورتیکه فرد چشم گذار نتواند هیچ یک از نفرات را سک سک کند، باید بار دیگر چشم گذارد ولی اگر دو نفر را سک سک کند نفر آخری که میرسد و سک سک شدهاست باید چشم بگذارد.
در صورتی که فرد چشم گذار یک نفر را سک سک کند باز هم او باید چشم گذارد.
زمان بازی به دلخواه افراد تنظیم میشود.
معمولاً مکانهای شلوغ تر برای بازی بهتر است.
زو بازی زو یک بازی است که از زمانهای قدیم وجود داشته.بازی به این صورت است که افراد به۲گروه تقسیم میشوند.به ترتیب در هر ۲گروه انتخاب شده و با گفتن کلمه زوووووووو میروند و یکی از افراد گروه مقابل را میگیرد.
گاو گوسال بازی اینطور است که ابتدا پنج سنگ کوچک یا شیئ دیگر که هر کدام سنبل یک چیز است را تهیه میکنیم.
سنگ تیره به عنوان گاو ، سنگ قهوای به عنوان گوساله ، شیئ گرد بعنوان فنگل ، شیئ سفید بعنوان پنیر و شیئ دراز بعنوان شاه دراز.
اینها باید در حدی باشند که هر کدام به راحتی در مشت بسته جای گیرند .
سپس تعدادی دور هم جمع میشوند و یک نفر اشیائ را پشت خود یا درپیراهن و یا کیسه یا هر جایی که افراد دیگر نبینند قایم میکند و به طور تصادفی یکی رادر مشت بسته بیرون می آورد وبصورت سوالی میگوید: "گو، گوسال، فنگل پنیر یا شادراز؟
اگر درست پاسخ داد نوبت نفر بعدی میشود ولی اگر پاسخ غلط داد جریمه میشود که معمولا کولی دادن به نفر مقابل است و یا هر نوع جریمه ای که در ابتدای بازی جمع توافق میکنند .
سپس نوبت به نفر بعدی است که سوال کند و همینطور بازی ادامه دارد.