معمولاً به هنگام کاشت از نونهال ها و نهال های بازکاشتی که در نهالستان پرورش یافتهاند استفاده میکنند. در جنگلداری شهری امکان کاشت بذور در محل اصلی بسیار کم است، زیرا برای بقاء حداقل یک درخت در محل مورد نظر به تعداد زیادی بذر نیاز است و خطرات بسیاری بذر و نهال تازه جوانهزده را تهدید میکنند و کنترل آنها در فضای آزاد بسیار مشکل است. برای تهیه یک ذخیره نباتی رضایت بخش، مطمئنترین و آسانترین روش این است که آنها را در محیطهای حفاظت شده نهالستانها پرورش داده و سپس در محل کشت نماییم. یک مورد استثناء، تولید مثل طبیعی گونههایی است که به طور مکرر به میزان بسیار زیاد بذر تولید می کنند مانند زبان گنجشک، افرای شبه چناری، غان و بید اما به جز فضاهای مجاور جنگلهای موجود، گاهی این درختان برای جنگلکاری شهری نیز با ارزش هستند. (1)
برنامه ریزی از پیش
ارقام گیاهی متنوعی را با اندازههای مختلف می توان از نهالستانهای تجارتی تهیه نمود. از آنجا که تنها استفاده از یک گونه درخت برای کاشت در تمام مکانها مناسب نمی باشد تکیه بر یک رقم برای کاشت در همه مکانها احتمالاً اهداف متعدد جنگلداری شهری را تأمین نمینماید زیرا گیاه به خوبی تثبیت نشده و رشد خوبی نخواهد داشت. برای ایجاد تناسب بین نوع نهال و نیازها باید استثنائاتی قائل شد که خود مستلزم طراحی دقیق میباشد. همچنین زمانی که کاشت درختان کوچکتر و ارزانتر امکان پذیر است، نباید از درختان بزرگ و گرانقیمت استفاده نمود زیرا هزینههای سنگین و بیهودهای در برخواهد داشت. از آنجا که درختان را باید به هنگام خواب آنها یعنی در پاییز یا اوایل بهار کاشت (بهتر است از کاشت درختان در فاصله دی ماه تا نیمه بهمن پرهیز شود مگر آنکه هوا معتدل باشد) بهتر است که برای تهیه نهال، در فصل تابستان و قبل از فرارسیدن فصل کاشت اقدام به سفارش نمود. اما دوره برنامهریزی برای انتخاب گونه، نوع گیاه، تعداد آنها و غیره باید از اواخر بهار سال گذشته آغاز شده باشد. (1)
نوع نهال
چهار نوع بخصوص از انواع نهال باید مورد توجه گیرند:
1-نهالهای ریشه لخت: نهالهایی که پس از درآوردن از بستر کاشت در نهالستان، با ریشه عریان منتقل میشوند.
2- گیاهانی که درظرف پرورش داده شدهاند: گیاهانی که تودهای از خاک به ریشههایشان چسبیده و معمولاً در ظرف پرورش داده میشوند.
3-نهالهایی که تودهای از خاک همه ریشههای آنها را در خود پوشانده است. این گونه نهالها در زمین پرورش داده میشوند، در حالی که خاک به ریشههایشان چسبیده از خاک خارج شده و مجموعه ریشهها در گونی یا پوشش مشابه آن پیچیده میشود.
4- جستها (قلمه و پاجوش): جستهای گونههایی مانند صنوبرها و بیدها در صورتی که خاک قرار گیرند به سرعت ریشه میدهند.(1)
گیاهان با ریشه های برهنه
در فصل زمستان که گیاهان در خواب به سر میبرند میتوان آنها را به سلامت از نهالستان خارج نموده و به آرامی خاک را از ریشه آنها تکان داد و بستهبندی نمود. سپس آنها را با موفقیت در مکان جدید جلوگیری نمود. همچنین میتوان بین خارج نمودن گیاه از نهالستان و کاشت نهایی آنها در شرایط مناسب و خاص هفتهها فاصله ایجاد کرد بدون آن که صدمهای به گیاه وارد شود.
معمولاً در بریتانیا به دلایل فوق و برای سهولت حمل، بسیاری از درختان از بین گیاها ریشه برهنه انتخاب میشوند. به شرط آن که چنین درختانی با دقت حمل شده و از خشک شدن آنها ممانعت به عمل آید و زمان کاشت آنها نیز مناسب باشد استفاده از ارقام ریشه برهنه سالمتر و اقتصادی تر خواهد بود. به طور کلی استفاده از این گونه نهالها باید در درجه اول مطمح نظر واقع شود. (1)
گیاهانی که در ظروف پرورش داده میشوند
گیاهانی که از مرکز باغبانی و نهالستانهای بهبود محیط زیست خریداری میشوند اغلب به منظور نمود بهتر و امکان کاشت در خارج از فصل، در ظرف نگهداری میشوند. به هر ترتیب باید توجه داشت که این گونه گیاهان عموماً هیچ مزیت دیگری نداشته و حتی ممکن است موجب انجام حمل و نقل نامناسب و کاشت نادرست گردند.
ظرفها انواع متعددی دارند – مانند گلدانهای رسی و پلی اتیلنی، ظروف مقوایی، نمونههای پلاستیکی شکیل، طبقهایی که برای آنها شکل خاصی از پیش در نظر گرفته شده و غیره. اما به بیان ساده همه آنها ظروفی هستند که محیط کشت را برای نمو گیاه نگهداری میکنند. کلیه ظروف را باید قبل از کاشت از گیاه جدا نمود زیرا حتی آنهای که حقیقتاً تجزیه میشوند و طوری طراحی شدهاند که در خاک میشکنند، از نمو ریشه ممانعت میکنند. اندازه ظرف با توجه به اندازه نهایی گیاهانی که در آنها پرورش داده میشوند باید تعیین گردد.
گیاهان بزرگ باید حجم زیادی از خاک را به همراه داشته باشند و در نتیجه نیازمند ظروف بزرگ برای رویش میباشند. (1)
گیاهانی که در ظروف پرورش داده میشوند دارای چهار نکته منفی هستند:
گیاهانی که به مدت طولانی در ظرف پرورش داده میشوند «اسیر گلدان» میگردند:
ریشههای این گیاهان به دور ظرف پیچیده و آن را احاطه میکنند و در نهایت هنگامی که کاشته شدند تعداد ریشههای روئیده شده بسیار کم خواهد بود.
2- برای حمل بسیار حجیم میباشند زیرا خاک از نهالستان به محل کشت منتقل میشود.
3- به علت آن که گیاهان در محیط کشت قرار دارند ممکن است از آنها غفلت شده یا مدت طولانی در ظرف نگه داشته شوند بنابراین ممکن است با تأخیر کاشته شده و یا رشدی نامتعادل پیدا کنند (به عنوان مثال رشد زیاد قسمتهای هوایی بر روی ریشهای محدود) که هر دو حالت موجب کوتاه شدن عمر گیاه میگردد.
4- معمولاً از گیاهانی با ریشه برهنه که به اندازه آنها هستند بسیار گرانتر میباشند.
تنها مزیتی که گیاهان پرورش یافته در ظروف دارند این است که در طول فصل رشد قابل کشت میباشند اما این امر در عمل مزتی به شمار نمیآید. علی رغم وجود کلوخی از خاک در پیرامون ریشه احتمال زندهمانی این گیاهان از آنهایی که در زمستان کاشته میشوند کمتر بوده و معمولاً قیمت گیاهان کاشته شده در ظروف از گیاهانی با ریشه برهنه که هم اندازه آنها میباشند بیشتر است. (1)
نهالهایی که ریشه آنها از خاک پوشیده شده است
تعداد زیادی از گیاهان همیشه سبز و برخی از پهن گان بزرگ را میتوان به این فرم به دست آورد. در این حالت صدمات وارده به ریشه به حداقل میرسد ولی برای حمل بسیار حجیم میباشند. به همین دلیل پوشش آنها به هنگام کاشت باید حذف گردد. ریشههای جدید این گیاهان نیز مانند گیاهان پرورش یافته در ظرف به جای تثبیت درون خاک محل کاشت بیشتر تمایل ذاتی به رویش در گلوله خاک دارند، به ویژه اگر خاک چندان مناسب نباشد.(1)
جستها (قلمه و پاجوشها)
صنوبرها و بیدها را میتوان با استفاده از پاجوشها کشت نمود. پاجوشها قطعات چوبی هستند که معمولاً از شاخصههای نورسته یک یا دو ساله به طول 2 تا 3 متر و در عمق بیش از یک متر درون زمین قرار میگیرند. در زمینهایی که عملیات کشاورزی در آن به خوبی صورت گرفته است میتوان از جستهای کوتاهتر، حدوداً به طول 25 سانتیمتر استفاده نمود. هیچگاه نباید جستها را درون خاک فشار داد بلکه باید آنها را درون حفرهای که توسط دیلم ایجاد شده قرار داده و فضای کوچک اطراف آن را با شن یا ماده نرم مشابه دیگری پر نمود. استفاده از جستهاذ روش ساده و کمهزینهای برای تثبیت این گونه درختان میباشد. (1)
اندازه گیاهان
در بسیاری از جنگلکاری شهری به دلیل اهمیت زیبایی و اثر فوری بصری، کاشت امر مهمی محسوب میشود. در جنگلکاریهای مرسوم تمام کوششها میتواند در جهت رشد و بقای مناسب گیاه با کمترین هزینه هدایت شود. در جنگلکاری شهری، زیبایی نیز اغلب باید به سایر معیارها اضافه شود و این خود ایجاد مشکل میکند.
گیاهان بزرگ همچون نهال های حجمی دانهزا که 3 تا 4 متر طول داشته و اثر بصری سریع را تأمین میکنند نه تنها گران هستند بلکه سختتر از سایرین مستقر شده و نمو میکنند.
همچنان که قبلاً نیز تأکید شد، برنامهریزی قبلی برای هر گونه توسعهای میتواند موجب سبکباری در این زمینه شود، به این صورت که نهالهای کوچکتر را بسیار جلوتر از موقع در محل بکارند. اما در عمل، چنین وضعی چندان رخ نمیدهد و توسل به استفاده از نهالهای بزرگ امری جاری و متداول است که خود نتایج مأیوس کنندهای به بار میآورد.
معمولاً کارگزاران نهالستانها، نهالها را در سه اندازه عمده تحویل میدهند. هر چند که هر دسته از این اندازهها دارای زیر تقسیماتی میباشند. (1)
نونهالها، نهالهای بازکاشت شده و نهالهای ریشهزده
این گیاهان درختان کوچکی هستند که کمتر از 2/1 متر ارتفاع داشته و ممکن است سن آنها 3 تا 4 سال باشد. نونهالها، گیاهانی هستند که از محل کاشت بذرشان جابجا نشدهاند (بستر نهالستان یا ظرف) در حالی که نهالهای بازکاشت شده همان طور که از نامشان پیداست از یک بستر نهالستان به بستر دیگری انتقال یافتهاند و هدف از این عمل تسریع نمو ریشه میباشد.
برخی اوقات به جای انتقال فیزیکی نهالها، ریشه آنها را در بستر کاشت از زیر قطع مینماید تا رشد قسمتهای پایینی و ریشههای جانبی تشدید شود.
در کل هر چه گیاهان مدت بیشتری در نهالستان پرورش داده شوند گرانتر خواهند بود. قیمتها در سال 1989 به طور مثال بین 15 تا 50 پنس[1] به ازای هر درخت بود.
گیاهان بازکاشت شده که معمولاً به صورت 1+1 نشان داده میشوند نهالهای تجاری مورد مصرف در جنگکاریهای مرسوم میباشند. آنها گیاهانی هستند که برای جنگلکاریهای بسیار عظیم با هدف کاشت گروهها یا دستههای درختان توصیه میشوند، زیرا اغلب با تیمار صحیح در اولین سال کاشت به سرعت پا گرفته و رشد سریع خود را آغاز میکنند. (1)