چکیده:
در راستای آشنایی هر چه بیشتر دانشجویان با سیستم های جدید اطلاع رسانی در این پروژه به معرفی و بیان سیستم تله تکست (TELETEXT) از نقطه نظر شکل ارسال چگونگی دریافت و مشخصات سیستم پرداختیم. سیستمی که از نظر شما می گذرد مربوط به سیستم CCIR تله تکست B می باشد که به سیستم جهانی تله تکست معروف است و در حال حاضر در کشور انگلیس از این سیستم استفاده می شود.
بخشی از پروژه (فصل دهم) به معرفی و نحوه عملکرد برد های سیستم تله تکست SONY پرداخته است در این فصل با روند انجام کار به همراه شکل مدارهای مربوطه آشنا خواهید شد.
فصل اول
تله تکست (TELETXT) چیست
تاریخچه:
در یونان باستان مردم برای کسب آگاهی به شهر دلفی (DELFHI) سفر می کردند تا در معبد آن شهر به نام ارکل (ORACLE) با خدایشان زئوش (ZEUS) مشورت کنند. البته بیشتر در مورد مسائل غیبی با کاهنان آنجا آنجا مشورت می کردند. بیشتر بینندگان جدید تلویزیون دیگر مجبور نیستند هیچ مسافتی را سفر کنند بلکه آنها اکنون به وسیله مناسبی جهت مشورت با ارکل (دریافت آزاد اخبار از طریق خطوط کد شده الکترونیکی- طرح شرکت انگلیسی IBA) نیازمندند.
شرکت BBC سیستمی به نام CEEFAXرا با ظرفیت دیتایی برابر 2 صفحه در هر ثانیه عرضه کرد. مشخصات این سیستم عبارتند از 32 صفحه،24 سطر در هر صفحه و 32 کرکتر در هر سطر. سرویسهای تلهتکست با عملکردی در مقیاس وسیع، از اواسط دهه هفتاد میلادی شروع شد. شرایط حاکم بر سرویس های اطلاعاتی پیام، اساساً، بر پایه سیستم انگلیسی استوار بود. شرکتهای BBC و IBA با یکدیگر تشکیل یک کمیسیون دادند تا برای ارسال پیام از ترکیب بهترین مشخصات سیستمهای اولیه، استاندارد واحدی اختراع کنند. تا ژانویه سال 1974 این استاندارد مشترک جدید شکل گرفت و به نام تله تکست سرویس دهی را شروع کرد. در سال 1976 با اضافه کردن امکانات بیشتر، استاندارد کمی تغییر کرد. آزمایشها روی قطعه جدید نشان داد که سیستم می توانست برای پهنای باند کمتر تصویر نیز استفاده شود. سیستم تله تکست پیشرفته (United Kingdon) UK، اکنون در سطح بین المللی بنام سیستم جهانی تله تکست (World System Teletext)WST شناخته شده است. فرانسه سیستم خودش را که بنام ANTIOPE مشهور است توسعه داد. این سیستم عملکرد پیچیده تری نسبت به تله تکست داشت. ویژگی خاص این سیستم شکل ارسال آن است یعنی ارسال دیتا روی خطوط تلفن.
2-1-تله تکست یا پیام نما چیست؟
سیستم پیام نما به بینندگان اجازه میدهد تا بتوانند در مکانی از تصویر تلویزیون معمولی، نمایشی از چند صد صفحه گوناگون از اطلاعات پیام، در مورد موضوعات مختلف احضار کنند. سیگنالهای پیام برای پیام نما به عنوان قسمتی از سیگنال معمولی تلویزیون ارسال می شود ولی توسط بیننده عادی تلویزیون، معمولاً، قابل دسترس نیست. برای دسترسی به سرویس پیام نما به مدارهای مخصوصی درگیرنده تلویزیون نیاز است تا قسمتی از آن و یا تمام آنرا روی تصویر برنامه نمایش دهد. بدین ترتیب، روزنامه الکترونیکی واقعیت پیدا کرد.
سیل اطلاعات سرویس های پیام نما یک جانبه است بر خلاف VIEWDATA که اطلاعات زیادی عرضه میکند. با VIEWDATA نیز می توان اطلاعات را روی صفحه تلویزیون نمایش داد ولیکن سیگنالهای دیتا بر روی خطوط تلفن فرستاده می شوند و مییابد ابتدا استفاده کننده اجازه بدهد.
3-1) چگونه دیتا ارسال می شود؟
در گذشته جهت طراحی سیستم های مختلف، از روشن و خاموش شدن یک نقطه نورانی قرار گذاشته شده در گوشه صفحه تلویزیون و یا از یک کریر فرعی جدید سود برده می شد.
وقتی ما به یک سیستم 625 خطی نگاه می کنیم، می بینیم عملاً از 625 خط اسکن فقط 575 خط آن در تشکیل تصویر دخالت دارند. حدود 8 خط نیز برای همزمانی عمودی بکار می روند در حالیکه بقیه خطوط خالی هستند تا امکان برگشت عمودی را در پایان اسکن هر میدان به اشعه اسکن کننده در دوربین و یا درگیرنده بدهند. جهت تعیین مسیر می توان سیگنالهای تست را در بالای تصویر اضافه کرد ولی به طور معمول فقط از چند خط برای این اهداف استفاده می شود. بنابراین اطلاعات پیام روی خطوط باقیمانده فرستاده می شود.
اجزای رنگ و صوت از سیگنال تلویزیون به عنوان سیگنالهای آنالوگ شناخته میشوند، زیرا در هر دو حالت (صوت و رنگ) سیگنال تلویزیونی متناسب با پارامتری است که آن را نشان می دهد. دیتای پیام نما، بصورت دیجیتال است. ولی فقط با یک 0 و یک 1 نمی توانیم بیشتر از دو کرکتر را نشان دهیم. به همین خاطر برای تشکیل حروف، گروههایی از 0 و 1 با یکدیگر ترکیب می شوند. در پیام نما هر حرف با 8 بیت معرفی می شود که 7 بیت آن مربوط به دیتای پیام است و بیت باقیمانده برای کنترل خطاهاست. در انتقال دیتا 1 منطقی به عنوان یک علامت (MARK) بکار می رود.
درحالیکه از 0 منطقی به عنوان یک فاصله خالی (SPACE) نام می برند. اگر دیتایی ارسال نشود فرستنده یک سیگنال علامت ممتد می فرستد و سیستم گیرنده بیکار است.
4-1) ارسال آسنکرون
ارسال آسنکرون جهت قادر ساختن گیرنده برای همزمانی در شروع ارسال هر کلمه دیتا استفاده می شود برا ی احتراز از ازدیاد بیت های اضافی تکنیکی که به نام انتقال سنکرون دیتا نامیده می شود برای تله تکست به کار می رود. ابتدا پالسهای جهت فعال کردن مدارهای زمانی گیرنده فرستاده می شود تا گیرنده را با ظرفیت دیتای سیگنال دریافت شده تنظیم کنند و بعد یک پترن دیتای مخصوصی ارسال شود تا به مدارهای گیرنده اجازه دهد که زمان دقیق شروع ارسال نخستین بایت دیتا در بلوک دیتا را تعیین کند. همین که مرجع زمانی زمان شروع و ظرفیت کلاک برقرار شد محل دقیق هر بایت دیگر دیتا در بلوک دیتا از طریق شمارش زمان های تناوب بیت در گروه های 8 تایی معین خواهد شد. شروع شمارش از نقطه مرجع زمانی است. سیگنال های همزمانی سه بایت از دیتا را در شروع هر سطر دیتا اشغال می کنند. برای تعیین هویت دیتای ورودی به شکل صحیح می بایست در وسط زمان تناوب هر بیت از سیگنال نمونه برداری شود برا ی این کار از یک کلاک تولید شده محلی (6.9375MHZ) استفاده می شود اما برای اجرای مناسب آن لازم است این کلاک با دیتای ورودی همزمان شود. برای این منظور در شروع هر خط مربوط به دیتای پیام از دو کلمه شامل بیتهای 1 و 0 و به شکل یک در میان استفاده می کنند که به نام کلمات وارد شونده کلاک (RUN-IN) شناخته می شوند. برای تعیین محل دقیق شروع نخستین کلمه دیتا، بایت کد شده ای به نام بایت کد میدان (11100100) استفاده می شود. در شکل 1-1 مثالی از یک آشکار ساز بایت کد میدان ترسیم شده است خروجی آشکار ساز کد میدان یک فلیپ فلاپ را به کار می اندازد که این فلیپ فلاپ نشان میدهد که دیتا برای سطر پیام، اکنون، ممکن است پذیرفته شده باشد.
شکل 1-1. آشکار ساز کد میدان
5-1) منظور از خطوط چیست؟
سیگنال های پیام روی خطوط 18/17 در زمان اسکن میدان زوج و خطوط 331/330 روی اسکن های فرد اضافه می شوند با اینحال خطوط اسکن استفاده شده، بیش از اینهاست. مشخصات به پیام نما اجازه می دهد روی هر خطی از خطوط 7 تا 22 و 320 تا 335، در فاصله میدان محو
(Flied Blanking Interval)FBIیک سیگنال 625 خطی اضافه شوند.
با این همه در بیشتر دکودرها از کل تصویر جهت ارسال دیتا استفاه می شود.
بعد از بایت های همزمانی از دو بایت دیگر برای ایجاد آدرس سطر یا کد تعیین هویت استفاده می شود که به سیستم دکودر می گوید که آن سطر بخصوص در کجای صفحه تلویزیون می بایست نمایش داده شود با این حساب در هر خط دیتای پیام نما 45 بایت دیتا (یا 360 بیت) وجود دارد.
اگر سیگنال های پیام نما FBI، نزدیک به پالس های همزمانی میدان اضافه شوند در برگشت عمودی در سراسر تصویر روی گیرنده ها با محو نامناسب سیگنال ها به شکل نقاط مزاحم نشان داده می شوند و اگر خیلی نزدیک به سیگنال تصویر وارد شوند زمانی که صفحه نمایش تحت اسکن است به عنوان نقاط مزاحم در بالای تصویر نشان داده میشوند.