دانلود مقاله پرورش شترمرغ

مقدمه: با وجود گذشت بیش از یک قرن از پرورش شترمرغ اهلی در مزارع افریقای جنوبی، اطلاعات علمی کمی در خصوص تغذیه شترمرغ وجود دارد و نیازهای غذایی این پرنده به طور دقیق برآورد نشده است.

نتها در چندساله اخیر برخی از تحقیقات اولیه در اسرائیل و افریقای جنوبی در این زمینه انجام شده اشت.

هنوز جنبه های زیادی مورد تحقیق قرار نگرفته و اطلاعات گردآوری شده در این بخش بیشتر مربوط به تجربیات پرورش دهندگان شترمرغ در افریقای جنوبی است.

شترمرغ بطور کامل علفخوار نبوده و در حیات وحش قسمتی از غذای آنان را حشرات، پستانداران کوچک، مارمولک و گاهی تخم پرندگان تشکیل می دهد.

اگرچه شترمرغ ها علف می خورند ولی غذای مورد علاقه آنان را برگ گیاهان دولپه ای و نیز دانه آنها تشکیل می دهد.

شترمرغ بر اساس عادت طبیعی در مراتع فقیر زندگی کرده و می تواند در این شرایط غذای کافی برای خود تهیه نماید، جائیکه گاو و حتی گوسفند قادر به زندگی نیستند.

مانند سایر دام ها هزینه غذا یکی از عمده ترین مخارج پرورش شترمرغ را تشکیل می دهد.

با استفاده از قابلیت شترمرغ در مصرف غذای فقیر و متنوع می توان تا حد زیادی از هزینه های پرورش کاست.

1- فیزیولوژی گوارش: مطالعات معدود انجام شده برروی شترمرغها نشان می دهد که آنها قادرند الیاف خام را بهتر از سایر طیور هضم نمایند.

در این زمینه فیزیولوژی گوارش شترمرغ را می توان با خرگوش و اسب مقایسه کرد.

Angle دریافت که هضم الیاف دیواره سلولی (NDF) که تا میزان 5 تا 6 درصد توسط طیور قابل هضم است، در جیره جوجه های شترمرغ می تواند از سن 3 هفتگی مورد استفاده قرار گیرد.

توانایی هضم NDF شامل درصدی از فیبر موجود در غذا (سلولز، همی سلولز و لیگنین) است که پتانسیل هضم شدن را دارد.

در شترمرغهای در حال رشد، در خلال 10 هفته اول این توانایی بصورت خطی تا میزان 51 درصد افزایش یافته و در مورد شترمرغهای کاملاً رشد کرده بالغ بر 60 درصد می گردد.

چنین قدرت بالای هضم غذاهای فیبری را در گله های حیوانات نشخوارکننده می توان یافت.

غذاهای فیبری توسط شترمرغ از مری به پیش معده (معده غده ای) می رود و عملیات اولیه هضم شیمیایی بوسیله شیره معدی انجام می شود.

سپس غذا از یک منفذ بزرگ وارد معده ماهیچه ای بنام سنگدان می شود.

دیواره ماهیچه ای ضخیم سنگدان به همراه سنگریزه های خشن موجب تقسیم مکانیکی غذا به قطعات کوچکتر می گردد.

سپس غذا وارد روده کوچک شده و با اضافه شدن ترشحات روده ای بخصوص از لوزالمعده، مواد مغذی جذب می شوند.

فعالیتهای تخمیری که توسط باکتریها در روده کور و بزرگ انجام می شود شترمرغ را قادر می نماید که از مقادیر زیاد فیبر در غذا استفاده نماید.

احتباس طولانی غذا در حدود 40 ساعت در دستگاه گوارش برای فلور باکتریایی بیهوازی زمان کافی فراهم می آورد تا روز غذا اثر نموده و منجر به شکستن سلولز و همی سلولز گردد.

در این فرآیند اسیدهای چرب فرار نظیر اسید استیک، اسید پروپیونیک و اسید بوتیریک تولید شده که توسط دیواره معده جذب شده و انرژی لازم را برای پرنده مهیا می سازد.

طی آزمایشهای Swart دریافت که شترمرغهای در حال رشد می توانند تا 76 درصد از انرژی متابولیسمی مورد نیاز خود را از شکستن سلولز بدست‌آورند.

باید توجه داشت که افزایش میزان الیاف خام در جیره ممکن است کاهش جذب سایر ترکیبات سهل الهضم جیره شود.

ارتباط رشد با مصرف غذا: رشد و افزایش وزن زنده شترمرغ بستگی اساسی به نحوه تغذیه و مدیریت دارد.

تغذیه شترمرغهای پرواری با غذای کنسانتره باعث رشد بسیار سریع از سن یک تا چهار ماهگی می گردد و لی ممکن است دفرمه شدن پا خصوصاً مفاصل را به دنبال داشته باشد.

در اینگونه موارد توسعه استخوانهای پا با افزایش سریع وزن شترمرغ همخوانی ندارد.

نتایج یک مطالعه اخیر در افریقای جنوبی نشانگر آن است که شترمرغ مناطق مختلف، تفاوتهایی را در افزایش وزن نشان می دهد.

در این مطالعه شترمرغهای ادشورن افریقای جنوبی، نامیبیا و زیمباوه با یکدیگر مقایسه گردیدند.

شترمرغهای ادشورن افریقا دیرتر از بقیه به حداکثر وزن بدن و نیز حداکثر افزایش وزن روزانه رسیدند، ولی هیچگونه تفاوت معنی داری در وزن پرنده بالغ بین شترمرغهای نواحی مختلف وجود نداشت.

غذای مصرفی شترمرغ بستگی به وزن پرنده و میزان انرژی موجود در جیره دارد.

معمولاً پرندگان تا زمانیکه از لحاظ انرژی نیازشان رفع نگردد از خوردن دست نمی کشند.

در صورت تغذیه آزاد با جیره متراکم (کنسانتره) میزان غذای روزانه دوره رشد 3 تا 4 درصد وزن بدن می باشد و تنها در پایان دوره رشد این مقدار کاهش یافته و به 2 تا 5/2 درصد می رسد.

جدول (1) متوسط غذای مصرفی روزانه شترمرغها را در دوران مختلف زندگی نشان می دهد.

ضریب تبدیل غذایی در جوجه ها 4/1 تا 6/1 است و در شترمرغهای جوان 4 تا 6 ماه این نسبت 4 تا 6 و در پایان دوره رشد به 10 افزایش پیدا می کند.

2- میزان احتیاجات به مواد مغذی: همانند سایر حیوانات شترمرغها هم جهت رشد، نگهداری و تولید مثل نیاز به آب، کربوهیدرات، پروتئین، چربی و ویتامینی ها دارند.

انرژی از شکستن کربوهیدراتهای موجود در غذاهای حاوی مواد قندی، نشاسته، چربی، پروتئین و الیاف خام (سلولز و همی سلولز) بدست می آید.

انرژی قابل استفاده حاصل از غذا انرژی قابل سوخت و ساز (ME) نامیده می شود که شامل اختلاف انرژی غذا و انرژی دفع شده از طریق مدفوع و ادرار و گاز بوده و با واحد مگاژول بر کیلوگرم (MJ/Kg) محاسبه می گردد.

در گونه های مختلف حیوانات دستگاه گوارش متفاوت بوده و ضریب تبدیل غذایی برای هر ماده غذایی با دیگری فرق می کند.

بنابراین میزان ME در هر حیوان و بریا هر غذا متفاوت خواهد بود.

چنین اطلاعاتی هنوز برای شترمرغ در دسترس نیست.

لذا از جداول موجود طیور و خوک استفاده می گردد که البته ارزش انرژی متابولیسمی در این جدول بدون احتساب الیاف خامی که شترمرغ می تواند استفاده نماید درنظر گرفته شده است.

پروتئین از اسید های آمینه تشکیل شده است.

اسیدهای آمینه از ترکیبات اولیه هر سلول بوده و در تعداد زیادی از فرآیندهای متابولیکی بدن شرکت می نماید.

لذا پروتئین موجود در غذا یکی از مهمترین عوامل رشد و تولید مثل هر موجود زنده محسوب می گردد.

شترمرغ در دروان فیزیولوژیکی مختلف شامل رشد، نگهداری و تولید مثل نیاز متفاوت به پروتئین در یک جیره غذایی دارد.

درصد پروتئین در یک جیره بصورت درصد پروتئین خام مطرح می گردد.

در هنگام تغذیه حیوانات با مواد پروتئینی بایستی هم میزان پروتئین جیره و هم ارزش غذایی آن مد نظر قرار گیرد.

این امر بستگی به ترکیب اسیدهای آمینه پروتئین دارد.

کیفیت یک پروتئین بوسیله محتویات کلی و نیز میزان اسیدهای آمینه ضروری آن تعیین می شود.

پروتئین با منشاء جیوانی فاقد ارزش غذایی زیادی است.

تنها نشخوارکنندگان قادرند که اسیدهای آمینه ضروری را توسط میکروارگانیسم ها در شکمبه بسازند.

بدین ترتیب این حیوانات به اسیدهای آمینه ضروری در جیره وابستگی ندارند.

این که میکروارگانیسم ها در دستگاه گوارش شترمرغ، تنها در سکوم و روده بزرگ وجود دارند، در این قسمت انتهایی دستگاه گوارش، جذب اسیدهای آمینه حاصل از متابولیسم میکروبی به مدت زیاد میسر نبوده و اسیدهای آمینه به همراه مدفوع دفع می گردند.

درنتیجه تأمین اسیدهای آمینه ضروری مانند لیزین، متیونین، سیستین، تریپتوفان، ایزولوسین و آرژینین در جیره شتر مرغ مهم است.

فیبر خام شامل لیگنین، سلولز و همی سلولز موجود در غذاست.

این مواد عمدتاً در غشاءهای سلول و قسمتهای چوبی گیاه موجود می باشند.

بخصوص غذاهای علوفه ای مانند یونجه سبز، علف و کاه بر میزان فیبر خام غذا می‌افزایند.

همانند پروتئین خام، فیبر خام نیز در جیره بصورت درصد بیان می شود.

جدول 2 احتیاجات انرژی و سایر مواد مغذی شترمرغ را در مراحل مختلف رشد فیزیولوژی نشان می دهد.

اجزاء ترکیبات غذایی تجاری شترمرغ در افریقای جنوبی متشکل از این مواد غذایی است.

فرمول های مورد استفاده در امریکا بخصوص برای جیره نگهداری و تولید مثل متشکل از مقادیر بیشتری پروتئین و اسدیهای آمینه ضروری مختلف است.

باید متذکر شد این درصدها بمقدار زیادی وابسته به میزان انرژی جیره می باشد.

افزایش انرژی جیره، کاهش مصرف غذا توسط حیوان را بدنبال دارد.

از آنجائیکه تقریباً تمام جیره های امریکایی از مقادیر بالای انرژی برخوردارند، بنابراین لازم است که درصدهای مربوطه در جیره به منظور رفع نیاز پرنده از نظر پروتئین و اسیدهای آمینه ضروری افزایش یابد.

جدول 2- مقادیر پیشنهادی انرژی و مواد مغذی برای شترمرغ 3- میزان احتیاجات به مواد معدنی و ویتامینها: علاوه بر مواد مغذی همچون کربوهیدراتها، چربیها و پروتئینها، مواد معدنی و ویتامینها نیز برای ساخت ترکیبات بدن و انجام اعمال مختلف آن ضروری هستند.

در مواقعی که میزان مواد معدنی و ویتامین ها در جیره کافی نباشد متابولیسم بدن مختل شده و اثرات زیان آور آن تنها در صورت تداوم و شدت زیاد پس از مدتی قابل رویت می باشد.

برای شترمرغ مقدار کافی کلسیم و فسفر جهت شکل گیری و رشد مناسب استخوانها کاملاً اساسی است.

جیره شترمرغهای در حال رشد شامل 4/1 تا 5/2 درصد کلسیم و 7/0 تا 5/1 درصد فسفر است.

نگهداری نسبت کلسیم به فسفر بین 1 به 5/0 و 1 به 6/0 بسیار مهم است.

در زمان تخمگذاری، پرندگان مولد به مقادیر متنابهی کلسیم برای شکل گرفتن پوسته تخم نیازمندند.

جیره غذایی برای این پرندگان بایستی شامل 5/3 درصد کلسیم باشد.

تاکنون استانداردهای کاملاً دقیقی برای احتیاجات شترمرغ به مواد معدنی کمیاب و ویتامینها ارائه نداشه است.

درنتیجه از احتیاجات طیور برای این منظور استفاده می شود و اغلب مواد معدنی و ویتامینهای جیره صنعتی بوقلمون و ماکیان برای شترمرغ بکار گرفته می شود.

براساس توصیه های انجام شده، جهت تغذیه شترمرغ در افریقای جنوبی مقادیر مواد معدنی و ویتامین جبره (جدول 3) بیش از میزانی است که در جداول طیور بکار رفته است.

تجربیات بدست آمده در پرورش جوجه و شترمرغهای جوان نشان می‌دهد که منگنز نقش بسیار مهمی را در جلوگیری از دفرمه شدن پا و مفاصل شترمرغ ایفا کرده و در جیره بایستی به مقدار زیاد و کافی درنظر گرفته شود.

جدول 3- مواد معدنی مورد نیاز (در هر کیلوگرم جیره) جدول 4- ویتامینهای مورد نیاز (در هر کیلوگرم جیره) 3- تغذیه عملی شترمرغ: مطرح شدن پرورش انبوه شترمرغ در افریقای جنوبی در نیمه دوم قرن نوزدهم بیشتر به علت همزمان شدن با شروع کشت یونجه در آن زمان ممکن گردید.

حتی با استانداردهای امروزی هنوز یونجه بهترین غذای پایه برای شترمرغ اهلی محسوب می گردد.

مقادیر زیاد پروتئین، کلسیم و کاروتن یونجه، نیاز به شترمرغ و حتی سایر پرندگان را بطور کامل برطرف می کند.

تعدادی از کشاورزان شترمرغهای خود را فقط در مزارع یونجه پرورش داده و هیچگونه غذای دیگری اضافه نمی نمایند.

براساس قواعد تجربی و عملی کشت یک هکتار یونجه مرغوب برای تغذیه 8 تا 12 شترمرغ کافی است.

چنین تغذیه منحصر به فردی رشد وزنی مناسب را برای پرندگان تأمین نخواهد کرد و دلیل آن کمبود انرژی مورد نیاز رشد شترمرغ در یونجه می باشد.

لذا اغلب ذرت کامل یا خردشده برای جبران انرژی استفاده می شود.

کشت یونجه بسته به آب و هوایی و نوع خاک ممکن است در همه جا مقدور نباشد، در این صورت شبدر بعنوان یک جایگزین قابل اعتماد مورد استفاده قرار میگیرد.

ترکیبات شبدر قرمز یا علف گاوی شباهت زیادی با یونجه دارد.

بهرحال شترمرغ از نظر سازگاری با زندگی در مکانها و شرایط تغذیه ای مختلف در دنیا مشهور است.

این امکان وجود دارد که جیره را با توجه به شرایط مزرعه و استفاده از محصولات جنبی شاخه های دیگر تولید تنظیم نمود.

البته قیمت تمام شده جیره بر اساس موادی که در آن بکار برده می شود بایستی مورد توجه قرار گیرد.

بطور کلی شترمرغ غذاهای تازه و آبدار بخصوص گیاهان پهن برگ مثل چلیپائیان (شلغم، منداب، کلم، خردل و غیره) را ترجیح می دهد.

علوفه گرامینه کمتر مورد توجه شترمرغ است ولی در صورت خرد شدن مصرف می گردد.

اطلاعات نادری در خصوص تغذیه شترمرغ توسط سیلوی سبز وجود دارد.

سیلوی برگ چغندر امکان یبوست را بخصوص در پرندگان جوان مهیا می سازد، اما هیچگونه منعی در خصوص استفاده از سیلوی ذرت وجود ندارد.

بعضی از پرورش دهندگان شترمرغ از سیلوی علوفه گرامینه بطور موفقیت آمیز استفاده کرده اند.

اینگونه غذاها بایستی بتدریج به جیره اضافه شده و فقط از سن 4 تا 6 ماهگی به بعد که دستگاه گوارش پرندگان به اندازه کافی تکامل یافته است داده شود.

تجربیات کمی در خصوص مقدار مصرف وجود دارد و هر پرورش دهنده، مقادیری را بر اساس تجربیات شخصی خود انتخاب می نماید.

یک پرورش دهنده در هلند بطور موفقیت آمیز از سیلوی ذرت بطور نامحدود در پرندگان مولد و بمیزان 700 تا 1500 گرم برای پرندگان در حال رشد استفاده می نماید.

علی رغم امکان تنوع در استفاده از ترکیبات مختلف در جیره، فاکتورهای زیر بایستی در تنظیم جیره شترمرغ مورد توجه قرار گیرد: کلیه مواد مغذی مورد نیاز برای نگهداری و تولید بایستی به مقدار کافی و به نسبت متعادل در جیره وجود داشته باشد.

با وجود استفاده شترمرغ از غذاهای متنوع، غذا بایستی مطابق ذائقه پرنده باشد.

برای اینکه غذا بطور کامل خورده شود بایستی خوش طعم باشد.

این امکان وجود دارد که با اضافه کردن تدریجی غذاهایی با خوشمزگی کمتر، پرنده را به این غذاها عادت داد.

اضافه کردن علوفه سبز به جیره طعم غذا را خوشایند می کند.

الیاف خام در جیره باعث تحریک حرکات روده شده و هضم غذا را بهبود می بهشد و به همین دلیل بایستی به مقدار مشخصی در جیره وجود داشته باشد.

مقدار الیاف خام برای بالغین بایستی 15 درصد ماده خشک جیره باشد.

مقدار ناکافی فیبر خام در جیره باعث می شود که شترمرغ اشیای خارجی بیشتری مثل شن، ماسه و خاشاک را ببلعد.

جهت بهبود بلع و هضم بهتر است تمام اجزاء به صورت خرد شده در اختیار پرنده قرار گیرد.

این مسئله بخصوص برای مواد خشبی مثل یونجه خشک یا علف تازه توصیه می گردد.

غذاهایی که خیلی ریز شده باشند در موقع بلع ممکن است ایجاد اشکال نموده و به علت گرد و غبار موجب سرفه شده و یا حتی در جوجه ها باعث بروز آسپرژیلوز شود.

بدین منظور غذاهای تجاری برای شترمرغ بصورت پلت تهیه می شود.

علاوه بر این در غذای پلت ترکیبات جیره غیرقابل تفکیک بوده و در جیره بطور یکنواخت پخش می شود.

از تغییر ناگهانی جیره بایستی اجتناب نمود.

در صورت لزوم چنین تغییراتی، ترکیب جدید بایستی به مقدار کم و با روند رو به افزایش در مدت یک هفته به جیره قبلی اضافه گردد.

تغییر ناگهانی جیره در شترمرغهای مولد درفصل تولید ممکن‌است باعث‌کاهش تولید مثل گردد.

فقط غذاهای با کیفیت بایستی استفاده شود.

غذاهای باقیمانده در دانخوری ها مخصوصاً در صورت خیس یا تخمیر شدن بایستی جمع آوری و معدوم گردد.

4- نکات کلی در خصوص ترکیب جیره: سیستم مدیریتی مهمترین مسئله در تنظیم ترکیبات جیره شترمرغ می باشد.

شیوه های مدیریتی ممکن است بصورت متراکم، نیمه متراکم و یا باز باشد.

بعلت شرایط آب و هوایی و محدود بودن مراتع، پرورش شترمرغ به صورت سیستم باز در اروپای مرکزی مقدور نمی باشد.

در این مناطق بدلیل وجود زمستانهای سرد و دسترسی وابسته به فصل غذاهای مرتعی، سیستم نیمه متراکم به تابستان محدو.د می شود.

به همین دلیل جیره های پیشنهادی در این قسمت بایستی با توجه به این مسئله بالانس شود تا یک غذای کامل را تشکیل دهد.

برای پرندگانی که در مرتع نگهداری می شوند پرورش دهنده بایستی کمیت و محتویات غذایی موجود در مرتع را تخمین زده و با جیره تکمیلی، نیاز شترمرغ را تأمین نماید.

میزان ترکیبات مواد غذایی مختلف را می توان یا از طریق آنالیز در آزمایشگاههای تخصصی و یا از روی جداول مخصوص بدست اورد.

در شرایط عملی محاسبه نیازهای مختلف شترمرغ برای وضعیتهای مختلف فیزیولوژی با همان دقتی که در جدول آمده است کاری مشکل خواهد بود.

برای این منظور حداقل چهار نوع جیره مجزا درنظر گرفته می شود که عبارتند از: جیره آغازین از سن 0 تا 3 ماهگی جیره رشد از سن 3 تا 11 ماهگی جیره پایانی از سن 11 تا 14 ماهگی جیره تولید مثلی کمی قبل از فصل تولید مثل و نیز در خلال آن پرندگان مورد نظر جهت تولید مثل (از سن 14 ماهگی تا سن بلوغ جنسی) و پرندگان مولد در خارج از فصل تولید مثل می توانند از جیره پایانی به همراه مقدار زیادی علوفه اضافه برای نگهداری استفاده نمایند.

دستگاه گوارش جوجه ها و شترمرغهای جوان کاملاً تکامل نیافته و قادرند الیاف خام را در حد محدودی تجزیه و استفاده نمایند.

غذای آنها نسبت به شترمرغهای بالغ بایستی از قابلیت هضم آسانتر و انرژی بالاتری برخوردار باشد.

شترمرغهای جوان اساساً نیاز به پروتئین بالایی جهت رشد دارند.

در ترکیب جیره بایستی کیفیت پروتئین و ارزش غذایی آن مورد توجه قرار گیرد، زیرا این پرنده تک معده ای بوده و به اسیدهای امینه ضروری در جیره وابسته است.

خصوصاً مواد غذایی غنی از پروتئین با منشاء جیوانی مثل پودر گوشت یا پودر ماهی دارای ارزش غذایی بالایی می باشند؛ اگرچه استفاده از پودر ماهی در جیره جوجه شترمرغ موضوع مورد بحث می باشد.

Huchzermeyer ایجاد جراحاتی را در سنگدان شترمرغ گزارش نموده که احتمالاً بدلیل مصرف پودر ماهی می باشد.

برعکس Gruss پودر ماهی را باعث این اختلال نمی داند.

بهرحال بایستی مراقب بود که پودر ماهی مرغوب استفاده شود.

در صورت شک و تردید می توان از سایر منابع پروتئین حیوانی مثل پودر گوشت استفاده نمود.

علاوه بر این جوجه شترمرغهای جوان قادرند تا حد مشخصی چربی موجود در جیره غذایی را تجزیه کنند.

چربی زیاد در جیره ممکن است باعث اسهال در جوجه های جوان گردد.

این مسئله در یک مطالعه که جیره ای حاوی 8 درصد چربی خام به پرندگان خورانده شد مشاهده گردید.

طبقه بندی بر اساس چهار نوع جیره غذایی که در جدول زیر نشان داده شده است بسیار کلی بوده و بویژه در مراحل بعدی رشد استفاده بیشتر از علوفه با فیبر خام بیشتر، پیشنهاد می گردد.

این مسئله کاهش هزینه جیره را نیز در بر خواهد داشت.

در صورت وجود امکانات و آگاهی کافی در مورد ترکیب جیره می توان یک جیره غذایی کامل را در خود مزرعه تهیه نمود.

خصوصاً در مورد اهداف تولید مثلی بایستی دارای تنوع کافی بوده و حاوی تعداد زیادی از اجزاء غذایی باشد.

این جیره ها به دلایل زیر همیشه موفق تر هستند: اطمینان از تعادل جیره بخصوص در مورد ویتامینها و مواد معدنی کمیاب.

دلپذیر نمودن طعم غذا مطابق ذائقه شترمرغ عدم ترجیح اکتسابی یک جزء غذایی عمده (مثل ذرت) توسط پرنده.

تغییر آسانتر ترکیب جیره بخصوص در هنگام نوسان قیمت هر یک از اجزای جیره.

مورد توجه قراتر دادن فاکتورهای رشد بخصوص در مورد اجزاء پروتئینی، مسئله ای که هرگز مورد پوشش تحقیقاتی قرار نگرفته است.

5- استفاده از غذاهای آماده تجاری: در جائیکه امکان تهیه جیره در خود مزرعه وجود نداشته و یا اینکه تهیه آن به دلیل تعداد کم شترمرغ نگهداری شده اقتصادی نباشد، می توان از غذاهای آماده تجاری استفاده نمود.

در صورت عدم دسترسی به غذاهای مخصوص شترمرغ یا گران بودن آن می توان از غذاهای آماده ویژه سایر طیور استفاده نمود.

برای رفع احتیاجات شترمرغ، این غذاها بایستی با علوفه (تازه یا خشک)، مواد معدنی (بویژه کلسیم، فسفر و عناصر کمیاب) و ویتامین ها تکمیل گردند.

هنگام استفاده از غذاهای آماده طیور بایستی مراقب بود که هیچگونه داروی ضد کوکسیدیوز یونوفور (مثل لازالوسید – سدیم، موننسین – سدیم، ناراسین، ماجورامایسین و سالنیومایسین – سدیم) در آن وجود نداشته باشد، زیرا این افزودنی ها برای شترمرغ سمی هستند.

الف) آب آشامیدنی: آب تمیر و تازه بایستی بطور مداوم در اختیار پرنده قرار گیرد.

میزان مصرف آب بستگی به آب و هوا و نوع جیره دارد.

هنگامی که شترمرغ از علوفه تازه و آبدار استفاده می کند به آب کمتری نیاز دارد.

ولی اگر از جیره خشک استفاده نموده یا در هوای گرم پرورش یابد، تقاضای پرنده برای آب بیشتر می شود.

در یک تحقیق برروی شترمرغهای 5 تا 6 ماهه میزان مصرف آب 1/9 ایتر در روز ثبت گردید.

در این تحقیق غذای کنسانتره به شترمرغها داده شده و برودت هوا در طی 8 هفته مطالعه کمتر از 20 درجه سانتیگراد بود.

ب) سنگریزه: شترمرغها در طبیعت وحس جهت کمک به سنگدان در خرد کردن غذا، سنگریزه و ریگهای ناصاف را می بلعند.

در صورت نگهداشتن شترمرغ در سالن یا محوطه محصور بایستی سنگریزه در اختیار آنها قرار گیرد.

سنگریزه های آهکی یا خرده صدفهای دریایی، بخصوص در دوران تخمگذاری که شترمرغهای ماده به کلسیم بیشتری نیاز دارند پیشنهاد می‌گردد.

البته سنگریزه های تجاری نیز در اندازه های مختلف و با خواص گوناگون (مثل جذب مواد مضر) وجود دارند.

در صورت چرای منظم، سنگریزه اضافی فقط جهت رفع نیاز به کلسیم در اختیار پرنده قرار می‌گیرد.

6- تغذیه جوجه شترمرغ: در طی سه ماه اول، پرورش جوجه ها بسیار حساس بوده و درصد تلفات بیشتر از سنین دیگر می باشد.

برای به حداقل رساندن تلفات رعایت کامل بهداشت و تغذیه مناسب و دقیق امری ضروری است.

الف) جیره های غذایی: در جدول 6 سه نوع جیره مناسب تغذیه جوجه شترمرغ نشان داده شده است.

مقدار کافی ویتامین و مواد معدنی بایستی با اضافه نمودن مکمل های غذایی تجاری مطابق دستورالعمل شرکت سازنده تأمین گردد.

جیره های نمونه جهت ساختن دان جوجه شترمرغ علاوه بر خود جیره، مقادیر کمی علوفه سبز خشک شده برای تحریک اشتها و تأمین ویتامین ها و پروتئین ها اضافه می گردد.

اضافه کردن تکه های هویج و بالاخره تکه های ریز تخم مرف کاملاً جوشیده و سفت شده به غذای خشک در دو هفته اول مفید بوده است.

در میان غذاهای آماده تجاری برای سایر گونه های حیوانی، غذای آغازین جوجه بوقلمون و جوجه مرغ (حداقل دارای 22 درصد پروتئین خام و 7/11 مگاژول در کیلوگرم انرژی قابل سوخت و ساز) به شرطی که دارای ضدکوکسیدیوز یونوفر نباشد برای جوجه شترمرغ ها مناسب است.

به دلیل کم بودن الیاف خام و به منظور بهبود بخشیدن به ساختار دان آغازین ماکیان که اغلب بدلیل ریزی بیش از حد برای جوجه شترمرغ مناسب نمی باشد باید بین 5 تا 20 درصد (بسته به سن جوجه) یونجه یا شبدر ریز شده به غذای آنان اضافه شود.

همچنین به دلیل ناکافی بودن کلسیم و فسفر این جیره ها افزودن فسفات کلسیم، یا پودر استخوان یا خرده صدف و یا سنگریزه های آهکی توصیه می گردد.

ب) روش غذادهی: درست قبل از اینکه جوجه شترمرغ پوسته تخم را بشکند کیسه زرده را از طریق ناف به محوطه شکمی جذب می کند.

وزن زرده ممکن است تا حدود یک سوم وزن زمان هچ جوجه باشد.

کیسه زده بعنوان یک منبع غذایی باعث می گردد که جوجه ها 4 تا 6 روز اول زندگی را بدون غذا و مایعات زندگی کرده و نیازی به غذای کمکی نداشته باشند.

بنابراین کاهش وزن بدن در طی روزهای اولیه طبیعی است.

علی رغم این حقیقت جوجه ها باید به محض سرپا شدن یعنی در یک یا دو روزگی به غذا و آب دسترسی داشته باشند.

جوجه شترمرغها مجبورند غذا خوردن را یاد بگیرند.

البته آنها بطور غریزی به جستجوی غذا می روند ولی قادر به تشخیص غذا در دانخوری ها نمی باشند.

در صورت عدم مراقبت کافی احتمال تلف شدن جوجه ها در اثر گرسنگی و یا بلعیدن اشیاء و در نتیجه انباشتگی معده یا روده وجود دارد.

بدین منظور بهتر است جوجه ها برروی بستر سیمانی، حصیر پلاستیکی یا گونی پرورش داده شوند.

کف و مواد بستر بکار رفته بایستی مرتباً تمیز و شتسته شوند.

تنها از سن حدود 2 ماهگی به بعد مواد بستری دیگری مثل شن و ماسه و یا پوشال توصیه می گردد.

برای عادت دادن جوجه ها به غذای موجود در دانخوری بایستی گردشگاه آنان کوچک درنظر گرفته شود (کمتر از 3/0 متر مربع برای هر جوجه).

دانحورها بایستی در تمامی نقاط سالن وجود داشته باشند تا غذا به راحتی در دسترس جوجه ها قرار گیرد.

همچنین می توان در روزهای اول غذا را در دانخوری های طویل ناودانی یا برروی پارچه های کتانی، کنفی (بدون نخهای اضافی) یا گونی خالی پاشید.

به دلیل کنجکاوی جوجه شترمرغها، تمایل آنان به غذا با انگشت کشیدن به غذا برانگیخته می شود.

برای تحریک بینائی جوجه برای غذا خوردن، افزودن یا مخلوط کردن علوفه سبز خرد شده (برگ کلم، کاهو و یونجه) و نیز قطعات هویج و تخم مرغ کاملاً جوشیده و سفت شده (به همراه پوسته) به جیره خشک موثر است.

حتی سبز کردن رنگ غذا نیز موجب تحریک جوجه ها می گرددو بعضی از پرورش دهندگان به منظور آموختن طرز غذا خوردن یک یا چند جوجه بزرگتر را به همراه جوجه های جوان نگه می دارند.

جوجه های جوان غذای آردی را به غذای پلت ترجیح می دهند.

عموماً پرندگان غذای مرطوب بآسانی از غذای خشک دوست دارند.

بایستی به این نکته توجه نمود که غذای مرطوب آسانتر فاسد شده و درنتیجه باعث سوء هضم در جوجه ها می گردد.

دانخوری بایستی بطور روزانه تمیز و غذای باقیمانده در آنها خارج شده و برای تغذیه پرندگان بزرگتر استفاده گردد.

بعد از اولین نوبت تغذیه، مدفوع جوجه بایستی به مدت 3 تا 5 روز به دقت کنترل شود.

در صورت مشاهده اولین علائم اسهال بایستی به آب آشامیدنی یا غذای آنها آنتی بیوتیک اضافه گردد.

بدلیل استفاده از ذخیره زرده، مصرف دان در طی ده روز اول زندگی جوجه ها کم می باشد.

برخلاف روش قبلی یعنی اغذیه آزاد، در حال حاضر تغذیه محدود مورد بحث است.

التهاب کیسه زرده معمولترین علت مرگ و میر جوجه ها محسوب می گردد.

بوسیله محدودیت غذایی جوجه ها در روزهای اول زندگی می توان جذب زرده را تسریع بخشید.

در مطالعه ای توسط Farzi مشاهده شد که میزان تلفات در جوجه هایی که از جیره محدود شده استفاده می کردند، نسبت به جوجه هایی که آزادانه غذا می خوردند بطور معنی داری کمتر بوده است.

در مورد دوم مرگ و میرها بیشتر در اثر تورم کیسه زرده، اسهال و یبوست بوده است.

Farzi میزان غذای خشک مصرفی روزانه را 5/1 تا 3 درصد وزن پرنده پیشنهاد می‌کند.

این مقدار بایستی بتدریج و همگام با افزایش رشد جوجه ها و سلامت آنان افزایش یابد.

Arts تعداد دفعات غذادهی در روز را دوبار پیشنهاد می کند که در هر نوبت میزان غذا باید به اندازه ای باشد که در عرض 2 ساعت خورده شود.

برگهای خرد شده بدون هیچگونه محدودیتی بعنوان مکمل غذایی پیشنهاد می شود.

به دلیل عدم فعالیت جوجه ها در شب نیازی به تغذیه شبانه نیست.

به منظور تشخیص سریع هرگونه انحراف از رشد طبیعی، مصرف غذا و رشد پرنده بایستی بطور مداوم مورد پایش قرار گیرد.

افزایش وزن اضافی از طریق کاهش میزان غذا یا افزایش درصد فیبر خام جیره جبران می گردد.

ج) تغذیه جوجه ها با علوفه: جوجه ها به محض عادت به غذا خوردن، به علوفه تازه علاقه پیدا می کنند، زیرا علوفه تازه محرک اشتها است.

لذا علاوه بر غذای آردی بایستی علوفه خرد شده مثل گزنه، شبدر، یونجه و کلم سه تا چهار بار در روز اضافه گردد.

بدلیل خطر بروز انباشتگی باید توجه داشت که در طی ماه اول فقط از برگ علوفه مصرف شده و از ساقه آنها استفاده نگردد.

می توان بوته‌های یونجه یا شبدر را در حدود ارتفاع سر جوجه ها آویزان کرد.

با خوردن برگ ها توسط جوجه ها می توان بوته های عاری از برگ را جمع آوری نمود.

علوفه مانده و پژمرده نیز سبب مشکلات گوارشی می شود.

لذا علوفه سبز را بایستی به مقداری در اختیار جوجه ها گذاشت که در عرض دو ساعت خورده شود.

چنانچه به عللی دسترسی به علوفه سبز ممکن نباشد می توان از شبدر و یونجه خشک به عنوان جایگزین استفاده نمود.

بهرحال علوفه خشک یا تازه بایستی به قطعات ریز خرد شوند.

اندازه قطعات برای جوجه های جوان بایستی 6 میلیمتر و در هر صورت همیشه کمتر از طول انگشت کوچک پرنده باشد.

مقدار علوفه با افزایش سن جوجه ها افزایش یافته و ممکن است در سن 10 هفتگی به 20 درصد میزان غذای خشک برسد.

د) گردش و چرا: از سن دو تا سه هفتگی چرا در یک مزرعه یونجه یا شبدر یک جایگزین مطمئن برای علوفه تازه خواهد بود.

برای جلوگیری از مصرف بیش از حد ساقه و اشیاء غیرقابل هضم و در نتیجه خطر یبوست بایستی به نکات زیر توجه نمود: جوجه ها نبایستی در حالت گرسنه وارد مزرعه شوند بلکه باید قبل از آن با غذای پرانرژی تغذیه گردند.

در هنگام شروع چرا بایستی رفتار خوراک خوردن جوجه ها بدقت کنترل شود.

چراهای اولیه نبایستی بیش از نیم ساعت و دوبار در روز تجاوز نماید.

پس از آنکه جوجه ها به چریدن عادت کردند می توان زمان را افزایش داد.

در صورت بلند بودن ارتفاع علوفه چراگاه بخصوص یونجه، ممکن است کندن برگ از ساقه های بلند برای جوجه مشکل بوده و لذا علاقه خود را از دست داده و به چیزهای دیگری مثل علف هرز، و ماسه و سنگریزه تمایل نماید.

مزارع مورد نظر برای چرای جوجه ها بایستی بطور منظم درو شده و بلندی علوفه تا شن شش هفتگی از ارتفاع پشت جوجه ها تجاوز ننماید.

چریدن در علفزار و چمنزار برای جوجه ها در سنین پایین خطرناک است زیرا ممکن است خوردن ریشه یا ساقه بوته های بلند ایجاد یبوست نماید.

علاوه بر نکات فوق بایستی توجه داتش که تا سن سه تا چهار ماهگی، هنگام انتقال جوجه به چراگاه نبایستی علوفه چراگاه مرطوب باشد.

پرورش دهندگان شترمرغ در افریقای جنوبی دریافته اند که خیس شدن سطح شکم پرنده در اثر تماس با برگهای خیس ناشی از باران و شبنم در مزرعه باعث مرگ جوجه ها می گردد.

بنابراین در زمان بارندگی، گردش و چرای روزانه جوجه بایستی تا خشک شدن کامل علفها به تعویق افتد.

در صورت عدم دسترسی به مرتع مناسب جهت چرا، بایستی از هفته دوم جوجه ها را در هوای گرم و خشک به گردشگاه آورد تا به دویدن و بازی بپردازند.

نور آفتاب برای سلامت جوجه ها ضروری است و به تشکیل ویتامین D3 که نقش اساسی را در رشد استخوانها دارد کمک می کند.

گردشگاه بایستی تمیز و دارای کف مناسب و عاری از اشیای خارجی باشد.

حداقل در چند روز اول، فضای گردشگاه برای هر جوجه حدود یک متر مربع درنظر گرفته می شود.

دانخوریها بایستی طوری در تمام مناطق گردشگاه پراکنده باشند که جوجه ها به راحتی غذا را پیدا کنندو تقریباً بعد از 3 هفته می توان تعداد دانخوریها را کاهش داد.

با افزایش سن جوجه ها بایستی فضای گردشگاه را وسیعتر کرد.

دستگاه گوارش تکامل یافته و خطرات احتمالی ناشی از خوردن اشیاء خارجی و الیاف بلند کاهش می یابد.

در سن 4 ماهگی جوجه شترمرغها قادرند علوفه فیبری را با توجه به وزن بدنشان هضم نمایند.

هـ – آب آشامیدنی به همراه اولین وعده غذا در دو یا سه روزگی، بایستی آب در اختیار جوجه ها قرار گیرد.

پرندگان بایستی غذا خوردن چگونگی آشامیدن آب را نیز یاد بگیرند.

رنگی نمودن آب توسط رنگهای خوراکی و یا چسباندن عکس رنگی در داخل آبخوری باعث جذب پرندگان می گردد.

آبخوری ها نباید در ارتفاع بلند قرار گرفته و باید توسط یک شئی سنگین (مثل یک سنگ) مهار شوند.

به ازای هر سه دانخوری، یک آبخوری درنظر گرفته می شود.