دانلود مقاله تاریخچه آبیاری

از گذشته های دور کشاورزی یکی از مهمترین راه های تامین غذای انسان بوده است .

زراعت در ابتدا بستگی زیادی به مقدار بارش برف و باران داشت و اگر در یک سال به اندازه کافی بارندگی نمی شد ، محصول خوبی هم بدست نمی آمد ، بنابراین ، نیاکان ما به فکر افتادند تا از آبهایی که در طبیعت به صورت رودخانه ، چشمه ، چاه و قنات وجود داشت ، برای آبیاری زمینهای خود استفاده کنند .

چه این ترتیب بود که روش زراعت آبی تبدیل شد .

از بین رفتن خاک کشاورزی ، دشواریهای فراوان آبیاری و صرف وقت و هزینه زیاد ، انسان را به فکر انداخت تا راه جدیدی برای آسان تر شدن آبیاری مزارع خود پیدا کنند .

سرانجام با الهام از ریزش باران در طبیعت ( آبپاش ) اختراع شد .

ولی چون از این وسیله نمی توانستند برای زمینهای بزرگ استفاده کنند روش تازه ای برای آبیاری باغها و مزاع پیدا کرده آن را ( آبیاری تحت فشار ) نامیدند .

در این روش ( آب ) به وسیله پمپ یا اختلاف ارتفاع تحت فشار قرار گرفته و به صورت باران یا قطره و یا روشهای مناسب دیگر ، در اختیار گیاه قرار می گیرد .

آبیاری تحت فشار روش ها و دستگاه های مختلفی دارد .

معروفترین آن ، روش آبیاری بارانی و قطره ای هستند .

در این نشریه شما با انواع دستگاهها و روش های مختلف آبیاری بارانی و قطره ای آشنایی بیشتری پیدا می کنید .

روش کار دستگاه های آبیاری تحت فشار اساس کار این دستگاه ها بسیار ساده است .

آب از یک طرف با فشار وارد لوله اصلی و سپس لوله های فرعی شده و از طریق سوراخ هایی که به آنها قطره چکان ، آب پاش ، آب فشان و یا نازل می گویند ، چه صورت قطره یا ذرات ریز خارج می شود .

برای این که آب بتواند با فشار از این سوراخ ها خارج شده و تولید باران نماید ، باید یک دستگاه پمپ را در ابتدای لوله اصلی قرار داد و چه این وسیله فشار لازم را تامین نمود .

روش ها و دستگاه های مختلف آبیاری تحت فشار به علت اینکه همه مزارع در شرایط یکسان قرار ندارند لذا دستگاه های آبیاری مختلفی نیز اختراع شده و هر یک از آنها برای شرایط و محل خاصی طراحی شده اند البته بعضی از این دستگاهها به گونه ای طراحی شده اند که از آنها می توان در همه زمین ها استفاده نمود .

1 روش های آبیاری بارانی کلاسیک در این روشها لوله های اصلی به لوله های فرعی وصل می شوند و روی لوله های فرعی آب پاش های مخصوصی نصب شده که دور خود می چرخد و آب را در اطراف به صورت دایره می پاشد و لوله هایی که آب پاش ها بر روی آنها نصب شده اند ( بال ) نام دارد .

در این روش از یک دستگاه موتور پمپ یا الکترو پمپ و تعدادی لوله و آب پاش برای آبیاری استفاده می شود .

اگر همه اجزاء قابل جابجایی باشند آنرا ( روش کلاسیک متحرک ) می نامند .

در مواردی لوله اصلی و موتور پمپ ثابت است ولی برای صرفه جویی در هزینه خرید لوله و لوله کشی پس از این که آبیاری انجام شد بال و آب پاش ها را باز نموده و در جای دیگر نصب می کنند .

این کار ادامه دارد تا کل مزرعه آبیاری شود .

این روش را ( روش کلاسیک نیمه متحرک ) می گویند .

گاهی لوله ای اصلی ، فرعی ، بال ، آب پاش ها و موتور پمپ ثابت هستند و کل مزرعه توسط آنها آبیاری می شود که به این ( روش ثابت ) می گویند و اکثراً لوله ها در زیر زمین کار گذاشته شده اند .

در ایران و بسیاری دیگر کشورها روش کلاسیک نیمه متحرک رواج بیشتری دارد .

2 دستگاه آبیاری بارانی غلطان دستگاه دیگری ساخته شده که به آن ( دستگاه آبیاری بارانی غلطان ) می گویند که نام خارجی آن ( ویل موو ) است یک لوله آلومینیومی که تقریباً 10 سانتیمتر قطر دارد از وسط تعدادی چرخ می گذرد .

این لوله دو کار انجام می دهد .

هم به عنوان محور چرخ ها به حساب می آید و هم این که آب از داخل آن عبور کرده و به آب پاش ها می رسد .

هنگام جابجایی ، دستگاه توسط یک موتور با نیروی هشت اسب که در وسط دستگاه ورودی شاسی قرار دارد ، روی زمین حرکت می کند .

مزرع توسط این دستگاه به صورت چهار گوش آبیاری می شود .

در این روش آبیاری لوله آبرسان که در زیر زمین قرار داشته آب را از منبع به سر مزرعه می آورد .

لوله خرطومی که رابط بین لوله آبرسان و لوله دستگاه می باشد توسط یک شیر آبگیر به آن وصل شده و آب را به دستگاه می رساند .

روش کار به ترتیب است که ابتدا دستگاه به محل مورد نظر منتقل می شود سپس به وسیله لوله رابط خرطومی ، لوله های دستگاه و لوله های آبرسان به هم متصل می شوند با باز شدن شیر آبگیر آب در لوله ها جریان پیدا کرده و از طریق آبپاش ها آبیاری انجام می شود .

پس از اتمام یک قطعه لوله خرطومی را جدا کرده و آب داخل لوله ها را خارج نموده سپس موتور را برای جا به جایی دستگاه روش کرده و آن را به قطعه دیگر که هنوز آبیاری نشده است می برند این عمل آنقدر تکرار می شود تا تمام سطح مزرعه آبیاری شود .

3 دستگاه آبیاری بارانی قرقره ای این دستگاه شبیه یک قرقره شبیه یک قرقره بزرگ است که بر روی یک شاسی قرار دارد و می تواند به اطراف بچرخد .

این دستگاه توسط تراکتور جابجا می شود برای رساندن آب از دستگاه به آبپاش از لوله پلی اتیلین نیمه سخت که به دور قرقره جمع می شود و خیلی هم محکم است ، استفاده می شود طول لوله به 300 متر هم می رسد .

یک طرف این لوله ها به دستگاه قرقره ای و طرف دیگر آن به آبپاش بزرگی که شبیه یک تفنگ است وصل شده است .

آب پاش بزرگ روی پایه ای که به آن ارابه می گویند قرار دارد .

ارابه ممکن است چرخ هم داشته باشد .

برای آبیاری یک قطعه زمین دستگاه را به وسیله تراکتور به ابتدای زمین برده و مستقر می کنند .

سپس آبپاش بزرگ را که لوله پلی اتیلین به آن متصل می باشد جدا نموده و به انتهای زمین مورد نظر می برند .

این فاصله ممکن است تا 300 متر هم باشد پس پمپ را روش کرده تا آب از طریق لوله پلی اتیلن وارد آبپاش شده و در سطح زمین پخش می شود .

در همین حال قرقره آهسته آهسته به شکل خودکار چرخیده و لوله را دور خود جمع می کند ، در نتیجه تمام قطعه مورد نظر به صورت چهار گوش آبیاری می شود و وقتی که آب پاش روی ارابه به قرقره رسید آبیاری به طور خودکار قطع می شود .

4 دستگاه آبیاری بارانی دوار مرکزی نوعی دیگر از دستگاههای آب پاش وجود دارد به آن دستگاه دوار مرکزی می گویند نام خارجی این دستگاه « سنتر پیوت » است .

در این روش آبیاری لوله اصلی حدود 3 متر بالاتر از سطح زمین قرار دارد و مانند عقربه ساعت چرخیده و زمین را به صورت دایره آبیاری می کند .

در این روش آب توسط پمپ را فشار وارد لوله عمودی و سپس لوله اصلی ( افقی ) شده و از آنجا وارد پاشنده ها می شود لوله های اصلی روی پایه هایی به شکل A قرار دارند که هر پایه دارای دو چرخ بوده و توسط نیروی برق حرکت می کند این دستگاه آب را به صورت یکنواخت در مزرعه پخش می کنند .

خاکهای شنی بهترین نوع خاک برای آبیاری با این روش هستند دستگاه طوری ساخته شده که از آن می توان برای آبیاری زمین همواره و نسبتاً ناهمواره استفاده کرد .

یک تابلو کنترل روی برج مرکزی دستگاه قرار دادر که می تواند همه عملیات آبیاری را از دور کنترل نمود تا آبیاری به صورت خودکار انجام شود .

در زمان آبیای اگر در جایی اشکالی بوجود بیاد آبیاری خود به خود قطع می شود .

چون این دستگاه زمین را به صورت دایره آبیاری می کند قسمتی از کناره های زمین آبیاری نمی شود .

برای رفع مشکل می توان در انتهای لوله اصلی یک بال اضافی و یک آبپاش قوی نصب کرد تا وقتی که دستگاه به این قسمت ها برسد آبیاری ادامه یافته و گوشه های زمین نیز آبیاری شوند .

5 دستگاه آبیاری بارانی خطی دستگاه آبیاری بارانی خطی شبیه دستگاه آبیاری بارانی دوار مرکزی است .

با این تفاوت که این دستگاه زمین را به صورت چهار گوش ولی دستگاه دوار مرکزی زمین را به صورت دایره آبیاری می کنند .

در این روش که دستگاه به صورت یک خط مستقیم حرکت می کند آب مورد نیاز از چاه یا از کانال تامین شده و به وسیله پمپ با فشار به داخل لوله های دستگاه فرستاده می شود در نتیجه آب به صورت قطره های بسیار ریز آب فشان خارج شده و محصول را آبیاری می کند .

سیم های برق و لوله هایی که آب را دستگاه می رساند همراه با دستگاه در سطح زمین جابجا می شوند .

جنس لوله ها از نوع نرم است .

نام خارجی این دستگاه ( لینیر ) می باشد .

6 ـ روش آبیاری قطره ای در این روش نیز مانند بقیه روشها از پمپ برای ایجاد فشار در داخل لوله ها استفاده می شود .

تا زمانی که آب از محل تامین به محل مصرف برسد .

از فیلترهای شنی و توری عبور کرده ، تمام ذرات ریز و درشت آن گرفته و صاف می شود .

در این روش لوله هایی که بر روی آنها در فواصل معینی قطره چکانهایی نصب شده است ، در کنار ردیف گیاهان قرار داده شده اند .

آب پس از عبور از فیلترهای شنی و توری از طریق قطره چکانها به آرامی کنار گیاه را خیس نموده و آب مورد نیاز آن را تامین می کند .

در این حالت نیاز به آبیاری تمام زمین نبوده و به این وسیله ضمن صرفه جویی در مصرف آب از رشد علفها هرز به میزان زیاد جلوگیری می شود .

قطره چکانها انواع مخلتف دارند .

با توجه به نوع گیاه و شرایط موجود می توان قطره چکان مناسب را انتخاب و مورد استفاده قرار دارد .

توجه داشته باشید اگر از فیلترها برای صاف کردن آب استفاده نشود ذرات خارجی موجود در آب به قطره چکانها رسیده و باعث بسته شدن آنها می شوند .

در این روش می توان کود مواد شیمیایی را هم وارد آب آبیاری نمود و آنها را به گیاه رسانید بدون این که هزینه اضافی در برداشته باشد .

برای رساندن کود و مواد شیمیایی به گیاه اول آنها را در آب حل کرده سپس صاف نموده و در داخل مخزن مخصوص کود می ریزند .

این مخزن با شیلنگ به لوله های آبیاری وصل می باشد .

هنگام آبیاری کود و مواد شیمیایی از طریق این شیلنگ از مخزن کود وارد لوله های آبیاری شده و در زمین در کنار گیاه پخش می شود .

با نصب دستگهای به نام ( برنامه ریز ) می توان کلیه کارهای آبیاری را به صورت خودکار انجام داده در این روش وجود فشار سنج سبب می شود تا فشار آب داخل لوله و فیلتر ها به طور دائم مورد بازدید و کنترل قرار گرفته و در صورت بروز اشکال نسبت به رفع آن اقدام شود .

قبل از استفاده از این روش ها باید اطلاعات لازم را جمع آوری و پس از پیاده شدن طرح نیز آموزش های لازم را برای بکار بردن و نگهداری دستگاه های کسب نمود .

در این رابطه می توان از سازمانهای کشاورزی و مراکز خدمات و سایر ادارات مربوطه کمکها و راهنمائیهای لازم را دریافت داشت .

در هوای خیلی گرم و خشک بهتر است آبیاری بارانی را به شب موکول کرده و هنگامی که باد شدید می وزد از انجام آبیاری بارانی خودداری نمود .

کشاورزانی که دارای زمینهای کوچک بوده و قدرت مالی ضعیفی هم دارند بهتراست با یکپارچه سازی اراضی و تشکیل شرکت های تعاونی تولید نسبت به تهیه لوازم مورد نیاز اقدام نموده و مشکلات خود را برطرف سازند .

معرفی روش آبیاری بارانی کلاسیک از این روش می توان برای آبیاری انواع گیاهان زراعی و در بعضی مواقع هم برای آبیاری درختان در زمین های شیب دار ، هموار ، ناهموار و خاک های شنی و رسی استفاده کرد .

در این روش آب به وسیله پمپ .

از مخزن یا منبع اصلی مانند استخر ، چاه ، رودخانه ، چشمه ، قنات و یا کانال وارد لوله های اصلی و بال ها شده و از طریق آبپاش به صورت قطره ای بسیار ریز و یکنواخت ، بر روی مزرعه پاشیده شود .

آبیاری بارانی کلاسیک انواع مختلف دارد که عبارتند از کلاسیک ثابت .

کلاسیک متحرک ، کلاسیک نیمه متحرک و کلاسیک ثابت با آبپاش متحرک و اساس کار همه آن ها یکسان است .

اجزاء تشکیل دهنده روش آبیاری بارانی کلاسیک این روش از وسایل و قسمت های ریز تشکیل شده است .

1 ـ قسمت تأمین آب و ایجاد فشار 2 ـ لوله های اصلی ، نیمه اصلی ، فرعی و اتصال ها 3 ـ بال 4 ـ شیر فلکه و فشار سنج 5 ـ پایه آبپاش و نگهدارنده آن 6 ـ آبپاش 1 ـ قسمت تامین آب و ایجاد فشار برای تامین آب ، از یک منبع و برای تأمین فشار از یک پمپ استفاده می شود .

ابتدا لوله مکش پمپ را به مخزن آب قرار داده و سپس برای ایجاد فشار مناسب در داخل لوله ها ، پمپ هواگیری و روش می شود .

در این حالت آب با فشار داخل لوله ها جریان پیدا می کند .

2 ـ لوله های اصلی ، فرعی و اتصال ها برای رساندن آب از منبع به مزرعه از لوله های اصلی ، نیمه اصلی و فرعی استفاده می شود لوله ها ممکن است آلومینیومی ، پلی اتیلن و یا آزبست باشند .

لوله ای مورد استفاده دارای طول و قطر متفاوتی بوده و فشارهای مختلفی را می توانند تحمل کنند .

لوله های آلومینیومی معمولاً روی زمین قرار گرفته و به وسیله اتصال های سریع به هم وصل می شوند .

ولی لوله های پلی اتیلن در زیرزمین و در عمق مناسب کار گذاشته می شوند .

برای وصل کردن لوله ها به یکدیگر و تغییر جهت آنها از زانویی ، تبدیل و سه راهی و ….

استفاده می شود .

لوله های آزبست توسط اتصال های آزبستی و چدنی به هم وصل می شود .

لوله ای پلی اتیلنی را با قطر کمتر از 90 میلی متر با اتصال زرده ای و لوله ای پلی اتیلنی که قطر آنها بیشتر باشد با اتصال های جوشی و فلنج دارد به هم متصل می شوند .

برای وصل کردن لوله های آلومینیومی به یکدیگر از دو روش استفاده می شود : 1 ـ استفاده از اتصال های سریع .

این نوع اتصال ها خیلی سریع باز و بسته می شوند و آب بندی آنها به وسیله فشار آب و واشر لاستیکی صورت می گیرد .

2 ـ به وسیله فنج 3 ـ بال بال های آبیاری همان لوله هایی هستند که در سطح مزرعه قرار دارند و آبپاش ها به وسیله پایه آبپاش بر روی آن نصب شده اند .

4 ـ شیر فلکه و فشار سنج به وسیله شیر فلکه .

جریان آب و تا حدودی فشار آن در لوله ها و بال ها تنظیم می شود .

با باز کردن شیر فلکه ، آب در لوله ها جریان پیدا می کند و کم و زیاد باز کردن شیر فلکه ، فشار داخل لوله ها نیز کم و زیاد می شود برای اینکه آبپاش ها به خوبی کار کنند ، شیر فلکه را باید آن قدر باز کنیم تا فشار آب .

در داخل لوله به اندازه مورد نظر برسد .

مقدار فشاری که باید در لوله ایجاد شود توسط کارخانه سازنده و طراحان قبلاً تعیین شده است .

فشار سنج صفحه درجه بندی شده یی است که بعد از پمپ و یا در ابتدای لوله اصلی نصب می شود و به وسیله آن مقدار فشار داخل لوله نشان داده می شود .

5 ـ پایه آبپاش و نگهدارنده آن پایه آبپاش لوله باریکی است که ارتفاع آن بستگی به نوع گیاهی که به وسیله آن آبیاری می شوند ، دارد .

برای آبیاری گیاهان ساقه بلند ، از پایه آبپاش بلند استفاده می شود .

6 ـ آبپاش آبپاش های چرخشی با چرخش به دور خود عمل آبیاری را توسط یک یا دو سه فازل انجام می دهند .

آبپاش ها مهمترین قسمت در آبیاری بارانی هستند .

پس باید به طور مرتب بازدید شوند .

آبپاش های چرخشی ، بسیار دقیق و محکم ساخته می شوند .

و دارای انواع مختلف هستند : 1 ـ آبپاش های با فشار کم .

2 ـ آبپاش های با فشار متوسط .

3 ـ آبپاش های با فشار زیاد .

4 ـ آبپاش های با فشار خیلی زیاد .

استفاده از روش آبیاری بارانی کلاسیک بسیار آسان می باشد و نیازی به داشتن اصطلاحات عملی و فنی زیاد نیست .

این روش انواع مختلفی دارد که عبارتند از : روش آبیاری بارانی کلاسیک متحرک در این روش قسمت های مختلفی دستگاه مانند پمپ ، لوله های اصلی ، نیمه اصلی ، بال ها و آبپاش ها ، پس از آبیاری یک قسمت از زمین .

از هم جدا شده و برای آبیاری قسمت دیگر به آنجا منتقل می شوند .

روش آبیاری بارانی کلاسیک نیمه متحرک در این روش پمپ و لوله های اصلی ، نیمه اصلی ، در جای خود ثابت مانده و پس از آبیاری یک قسمت ، بال ها جدا شده و به محل جدید منتقل و دوباره نصب می شوند .

روش آبیاری بارانی کلاسیک ثابت در این شیوه بال ها و آبپاش ها در تمام سطح زمین مزرعه نصب شده و ثابت هستند و محل آبیاری با باز و بسته کردن شیر فلکه انجام می شود در این حالت تعداد کمتری کارگر مورد نیاز است .

روش آبیاری بارانی کلاسیک ثابت با آبپاش متحرک در این روش پمپ ، لوله ای اصلی ، نیمه اصلی و بال های آبیاری همگی ثابت هستند و فقط آبپاش ها به همراه پایه های خود با استفاده از شیر خود کار جابجا می شوند .

برای آبیاری مساحت های بزرگتر .

از آبپاش هایی با فشار بالا استفاده می شود .

خلاصه با استفاده از روش آبیاری بارانی کلاسیک ، ضمن صرفه جویی در مصرف آب ، امکان به زیر کشت بردن زمین های زراعی بیشتری فراهم می شود .

از این روش می توان برای آبیاری زمین های هموار و ناهموار با هر نوع خاک و انواع گیاه استفاده کرد .

به علت این که آبپاش ها ، مهمترین قسمت دستگاه می باشند لذا باید از آن ها به طور دایم مراقبت نمود و نسبت به تعمیر یا تعویض آن ها اقدام کرد .

فشار و مقدار آب باید طور تنظیم شوند که از به وجود آمدن هرز آب جلوگیری شود .

با استفاده از این روش محصول بیشتر و بهتری به دست می آید .

آبیاری بارانی روشها و دستگاه های مختلفی دارد که یکی از آنها دستگاه آبیاری بارانی غلطان یا « ویل مو » است .

در شرایط زیر : این دستگاه قابل استفاده می باشد : 1 ـ مزارعی که نسبتاً هموار باشند .

2 ـ مزارعی که ارتفاع گیاهان آن حداکثر به یک متر می رسند .

3 ـ در مزارعی که در مسیر حرکت دستگاه مانع وجود نداشته باشد .

4 ـ زمین هایی که شیب آن ها حداکثر 5 ـ 3 درصد می باشد .

قطعات دستگاه آبیاری بارانی غلطان این دستگاه از قسمتهای زیر تشکیل شده است : 1 ـ موتور شاسی 2 ـ لوله اصلی ( بال ) 3 ـ چرخ 4 ـ آبپاش 1 ـ موتور و شاسی : برای حرکت دستگاه در مزرعه ، از یک موتور بنزینی استفاده می شود .

موتور در وسط دستگاه روی شاسی سوار شده و از طریق جعبه دنده و زنجیر ، چرخها را به حرکت در می آورد .

موتور دار مخزن سوخت ، مخزن روعن ، چرخ دنده و سایر اجزا می باشد .

2 ـ لوله اصلی ( بال ) لوله اصلی با بال از جنس آلومینیوم بدون درز ساخته شده و قطر آن معمولاً 10 سانتی متر و طول 6 قطعه 12 متر می باشد .

با وصل کردن لوله ها به یکدیگر می توانیم طول بال را به 372 متر افزایش داده و از آن برای آبیاری زمین های هموار استفاده نمائیم .

بال آلومینیومی دو وظیفه مهم به عهده دارد .

یکی این آب به وسیله آن به آبپاش ها می رسد و دیگر این که چون از وسط چرخ ها می گذرد ، می تواند با چرخش به چپ و راست ، چرخ ها را هم به حرکت درآورد .

در ابتدای بال ، یک اتصال دهنده قرار دارد .

این اتصال دهنده بال را به لوله رابط خرطومی وصل می کند .

سر دیگر لوله رابط خرطومی به لوله آب رسان متصل می شود .

لوله آب رسان لوله ای است که آب را از منبع تا سر مزرعه هدایت می کند .

روی لوله آب رسان یک شیر فلکه وجود دارد که برای قطع و وصل جریان آب مورد استفاده قرار می گیرد .

3 ـ چرخ ها چرخ ها دارای دو وظیفه مهم می باشند یکی تحمل وزن دستگاه آبیاری و دیگری حرکت دادن و جابجایی نمودن آب در مزرعه است .

چرخ ها به وسیله « یاتاقان » به لوله اصلی یا بال متصل شده اند و وظایف خود را انجام می دهند .

فاصله یک چرخ تا چرخ بعدی 12 متر است و قطر هر یک ممکن است 5/1 متر ، 2 متر و حتی بیشتر باشد .

4 ـ آبپاش ها مهمترین قسمت دستگاه آبیاری بارانی ، آبپاش ها هستند .

آب با فشار از یک یا دو نازل خارج شده و باعث چرخش آبپاش می شود .

در دستگاه « آبیاری بارانی غلطان » وزنه ای به قسمت پایین آبپاش متصل شده است و باعث شده تا آبپاش به حالت عمومی قرار گرفته و به صورت افقی بچرخد .

روش جابجا کردن دستگاه در این روش آبیاری .

همه قسمتهای زمین را نمی توان در یک نوبت و همزمان آبیاری نمود لـذا باید بعد از آبیاری یک قسمت از زمـین ، دستگاه را به قسمت دیگر منتقل نمود .

خلاصه 1 ـ استفاده از دستگاه آبیاری غلطان باعث می شود هزینه های کارگری آبیاری کاهش یابد و زمین بیشتر زیر کشت برود .

از این دستگاه می توانیم برای آبیاری مزارع هموار و گیاهان ردین استفاده کنیم .

آبیاری بارانی قرقره ای دستگاه آبیاری بارانی قرقره ای برای آبیاری گیاهان کوتاه و بلند در زمین های رسی و شنی هموار و ناهموار استفاده می شود ولی باید توجه داشت که برای آبیاری خاک های رسی و گیاهانی که بذر آنها ریز و کوچک است نیاز به رعایت نکاتی ست که بعداً توضیح داده می شود .

بزرگ بودن قطر پاشش و پخش حجم زیاد آب ، باعث شده که این روش به فشار بیشتری برای انجام آبیاری نیاز داشته باشد .

آبپاش بزرگ این دستگاه که « گان » نامیده می شود آب را به صورت دایره به شعاع 40 تا 50 متر پخش نموده و به وسیله یک لوله پلی اتیلین نیمه ساخت که طول آن 300 متر است به بدنه اصلی دستگاه وصل می شود .

قسمتهای مختلف دستگاه آبیاری بارانی قرقره ای 1 ـ توربین 2 ـ جعبه دنده 3 ـ قرقره 4 ـ‌ لوله پلی اتیلنی 5 ـ آبپاش 1 ـ توربین و جعبه دنده وقتی که آب با فشار دارد دستگاه می شود .

یک توربین را سر راه خود به حرکت در می آورد .

چرخش این توربین توسط جعبه دنده و زنجیر به قرقره منتقل شده و آن را می چرخاند در نتیجه لوله پلی اتیلنی دور قرقره جمع می شود .

در این حالت آبپاش بزرگ ( گان ) ضمن آبیاری مزرعه آرام آرام به طرف قرقره نزدیک می شود .

اگر سرعت چرخش قرقره زیاد باشد ، لوله سریعتر جمع شده و آب کمتری توسط آبپاش بخش می شود .

و بر عکس اگر لوله آهسته تر جمع شود .

آب زیادتری پخش می شود .

چرخش قرقره به کمک جعبه دنده صورت می گیرد .

قرقره قرقره یک استوانه بزرگ لبه دار است که می تواند لوله هایی پلی اتیلنی را به دور خود جمع کرده و از گره خوردن و تا شدن آن جلوگیری نماید .

در زمان آبیاری یک قطعه ، قرقره ، موازی مسیر آبیاری قرار می گیرد .

پس از پایان آبیاری قطعه مورد نظر .

می توان جهت قرقره را نصف دایره چرخانیده و طرف مقابل را آبیاری کرد .

لوله پلی اتیلین این لوله از جنس نیمه سخت با قیمت گران می باشد که آب را از قسمت شاسی به آبپاش می رساند .

آبپاش آبپاش مهمترین قسمت دستگاه است و روی پایه یی به نام ارابه قرار دارد .

در این روش آبیاری ، شعاع آب 40 تا 50 متر است و قطر آبپاش گان به 3 سانتیمتر می رسد .

در این روش آبپاش آب را به صورت دایره و نیم دایره پخش می کند ولی بهتر است آن را به گونه یی تنظیم نمود تا آب به صورت نیم دایره پخش شود .

در این صورت در مسیر حرکت رو به عقب ارابه ، زمین خشک بوده و حرکت آن راحت تر انجام می شود مدت زمان لازم برای یک دور چرخش آبپاش گان و انجام آبیاری 2 تا 5 دقیقه است .

شیوه کار دستگاه ابتدا دستگاه توسط تراکتور به محل آبیاری منتقل شده و قرقره آن در جهت محل آبیاری قرار می گیرد .

سپس ارابه و آبپاش روی آن از شاسی جدا و به انتهای زمین برده می شود .

مرحله بعد اتصال لوله خرطومی به شیر آبگیر است .

و مرحله آخر هم روشن کردن پمپ و درگیر کردن جعبه دنده است .

با ورود آن به داخل لوله ها توربین داخل دستگاه به حرکت در می آید و حرکت آن به زنجیر و قرقره منتقل شده و آن را می چرخاند و چرخش قرقره باعث می شود لوله پلی اتیلنی دور قرقره جمع شده ، آبپاش را به طرف خود بکشد .

معرفی دستگاه آبیاری بارانی دوار مرکزی نام خارجی آن « سنتر پیووت » است و در فارسی به آن دوار مرکزی می گویند .

این وسیله جزء دستگاههای بزرگ آبیاری محسوب می شود .

در مواقع آبیاری بال ها یا بازوهای دستگاه در جهت عقربه های ساعت یا خلاف آن چرخیده و آب از طریق آبفشانهایی که روی آنها قرار دارند .

مزرعه را به صورت دایره آبیاری می کند .

استفاده از این روش در زمینهای بیشتر از 30 هکتار با صرفه است و می توان آن را برای آبیاری گیاهان ساقه کوتاه بلند .

در زمین های هموار و نسباً ناهموار مورد استفاده قرار داد .

خاک های شنی بهترین نوع خاک برای آبیاری با این روش هستند .

قسمتهای مختلف دستگاه دوار مرکزی دستگاه دوار مرکزی از 5 قسمت اصلی تشکیل می شود .

1 ـ برج مرکزی .

2 ـ بال ها 3 ـ آبفشان ها .

4 ـ برج ها .

5 ـ بال اضافی .

1 ـ برج مرکزی : به صورت چهار پایه بدون چرخ می باشد .

برای جلوگیری از حرکت و جا به جایی دستگاه در هنگام آبیاری ، پایه های برج مرکزی را روی یک سکوی سیمانی ثابت می کنند .

برج مرکزی از لوله عمودی تابلو کنترل ، پایه ها ، کلکتور و ….

تشکیل شده است .

لوله عمودی در وسط برج مرکزی قرار داشته و توسط زانویی به بال ها متصل می شود لوله عمومی ثابت است ولی بال ها مثل عقربه ساعت می چرخند .

کلکتور وسیله ای است که بالای برج مرکزی نصب می شود و ساختمان آن طوری است که برق را از قسمت ثابت دستگاه به قسمت متحرک آن منتقل می کند .

2 ـ بال ها یا بازوها بندنه اصلی دستگاه از بال ها تشکیل می شود .

با توجه به کوچکی مزرعه تعداد ، بال ها کم و زیاد می شوند طول بال هایی که در ایران ساخته می شوند حدود 5/52 متر است .

نام خارجی بال « اسپن » می باشد .

بال ها به وسیله نبشی ها و میل مهارهایی که در زیر آنها قرار دارند به برج ها متصل شده و باعث استحکام دستگاه می شوند .

3 ـ پاشنده ها پاشنده ها که وظیفه آن ها پخش یکنواخت آب در سطح مزرعه است .

مهمترین قسمت دستگاه می باشند .

و بر دو نوع 1 ) آبفشان 2 ) آبپاش می باشند .

پاشنده ها معمولاً با فاصله 3 متر از یکدیگر روی بال ها نصب شده و آبیاری را انجام می دهند .

4 ـ برج ها برج ها پایه هایی به شکل A هستند و بال ها روی آن قرار می گیرند .

هر برج از تعداد نبشی ساخته شده که به وسیله پیچ و مرمره به تیرک اصلی وصل شده اند .

وظیفه برج ها نگهداری بال و حرکت دستگاه می باشد .

حرکت برج ها باید با هم هماهنگ باشد .

روی هر برج یک جعبه کنترل تراز قرار دارد .

و باعث حرکت یکنواخت دستگاه می شود .

5 ـ بال اضافی بال اضافی لوله ای است که به آخرین برج بسته می شود و طول آن بین 6 تا 18 متر است .

و برای اینکه گوشه های زمین هم با این روش آبیاری شوند .

از بال اضافی استفاده می شود .

روش آبیاری قطره ایی آبیاری قطره ای روشنی است که در آن آب به وسیله فشاری که توسط پمپ و یا اختلاف ارتفاع به وجود می آید وارد لوله ها اصلی و فرعی شده و با استفاده از قطره چکان ها به صورت قطره در پای درخت یا بوته چیکده و آب مورد نیاز آن را تأمین می کند برای جلوگیری از ورود اجسام به داخل لوله ها ، ابتدا آب از صافی های مخصوص گذشته و سپس دارد لوله می شود .

با انجام آزمایش های گوناگون ، مقدار آب مورد نیاز گیاه معین شده است و با قرار دادن تعداد معینی قطره چکان در اطراف هر گیاه مقدار آب مورد نیاز آن در اختیارش قرار می گیرد .