دانلود تحقیق رنگرزی

رنگرزی

مقدمه(عوامل موثر بر رنگرزی)

یکی از عوامل موثردر ارتقای کیفیت قالی موضوع رنگرزی مواد اولیه آن است لذا ارایه مطالبی در رابطه با آموزش رنگرزی می تواند نقش موثری در ارتقای کیفیت و افزایش ارزش افزوده آن داشته باشد، بالاخص توجه به آموزش رنگرزی پشم و ابریشم با مواد رنگرزی شیمیایی از اهمیت مضاعفی برخوردار است زیرا رنگرزان بسیاری از کارگاه های رنگرزی سنتی و خانوارهای روستایی شناخت بسیار کمی از اینگونه مواد رنگرزی دارند. شخصاً بارها شاهد روشهای غلط و اشتباه رنگرزی پشمم و ابریشم در کارگاه های رنگرزی بوده ام. این موضوع انگیزه ای برای این جانب شد که علیرغم شرایط بد روحی در این خصوص تذکراتی داشته باشم.

2. نوع ماده رنگزا: یکی دیگر از عوامل موثر بر رنگرزی نوع مواد رنگزای مصرفی در فرآیند رنگرزی است. شرکتهای مختلف سازنده مواد رنگزای بسیار متنوعی می باشند که چنانچه رنگرز از ویژگی های آنان شناخت کافی نداشته باشد نمی تواند در انتخاب ماده رنگزای مورد نظر خود و روش رنگرزی بهترین گزینه را انتخاب کند.

3. حمام رنگرزی: بالاخص در مورد رنگرزی با مواد رنگزای شیمیایی انتخاب حمام رنگرزی از اهمیت بسیار خاصی برخوردار است. حمام رنگرزی می بایست منطبق با ویژگی های کالا و مواد رنگزای انتخابی باشد از آنجا که عمدتاً رنگرزی مواد الویه قالیبافی درپاتیل سنتی انجام میگیرد،بر استفاده از جنس استیل ، دوار بودن و متناسب بودن آن با حجم کالا تاکید می گردد. البته با عنایت به تکنولوژی معاصر امروزه دستگاه های رنگرزی ساخته شده که علاوه بر گردش کالا ومحلول دارای امکانات جانبی بسیار خوبی است.

4. آب: مهمترین شرط تحقق شفافیت رنگ مواد اولیه رگرزی شده استفاده از آب مناسب در رنگرزی می باشد. متاسفانه در حال حاضر در بسیاری از کارگاه های رنگرزی از آبهای سخت برای رنگرزی استفاده می شود. وجود املاح کلسیم و منیزیم در این آبها باعث کدر شدن رنگ الیاف می گردد استفاده از سختی گیر آب از حداقل نیازهای کارگاه رنگرزی محسوب می گردد. لازم به تذکر است آب یکی از ابزارهای کنترل رنگرزی است.

5. حرارت: هر یک از انواع مواد رنگزای شیمیایی جهت افزایش سرعت رنگرزی و انجام آن در حداقل زمان ممکن نیاز به حرارت دارند. حرارت نیز علاوه بر نقش موثری که در سرعت رنگرزی دارد یکی از ابزارهای کنترل رنگرزی است و لازم است رنگرزجهت مطلوبیت کار حداکثر بهره وری را از این ابزار بنماید متاسفانه یکی از مشکلات استفاده از پاتیل سنتی این است که حرارت در قسمتهای مختلف حمام یکسان نمی باشد.

6. مواد کمکی: در بسیاری از حمام های رنگرزی علاوه بر ماده رنگزا و کالا نیاز به مواد تعاونی یا کمکی می باشد این مواد به دلایل مختلفی کاربرد دارند برخی از آنان به لحاظ نرم نمودن آب به کار می روند (سختی گیر آب)، بعضی دیگر تر کننده هستند و باعث رطوبت پذیری الیاف می شوند، تعدادی از مواد کمکی نیز به یکنواختی رنگ کمک می کنند و بالاخره برخی از آنها باعث افزایش سرعت رنگرزی و رمق کشی بیشتر میشوند و در تعدادی از حمام های رنگ نیز مجبوریم از مواد احیا کننده و اکسید کننده و ... استفاده کنیم.

صرفنظر از همه ی عوامل فوق مهارت و هنر نمایی رنگرز (آبدست) نقش بسیار حیاتی در کیفیت رنگرزی دارد. رنگرز می بایست شناخت کافی از خصوصیات شیمیایی و فیزیکی کالا ،ماده ی رنگزا ،حمام رنگ داشته و هر آنچه در فرآیند رنگرزی اتفاق می افتد را مشاهده نماید وآن را تجزیه وتحلیل نماید.

رنگرزی پشم با روناس

روناس در کلیه زبانها مترادف با رنگ قرمز بوده است. انواع مختلف روناس را می توان در بیشتر کشورهای عالم یافت. این گیاه در نقاط سردسیر و گرمسیر عالم می روید، ولی در آسیا و اروپا بیشتر یافت می شود. روناسی ایرانی بیشتر از نوع rubia perogrina است. مناطق کشت روناس در ایران استانهای آذربایجان و مازندران و در بعضی از نقاط کرمان می باشد و به طور وحشی در تمام ایران دیده می شود. بهترین روناس مخصوص اطراف یزد است. قسمتی از روناس که حاوی رنگ است ریشه آن می باشد. رنگ در بین پوسته خارجی ریشه و مغز چوبی آن قرار گرفته است. در رنگرزی فقط از ریشه روناس استفاده می شود. برگ و ساقه آن غذای بسیار خوبی برای گاو و گوسفند می باشد. ریشه روناس در زمین به مقدار زیاد فرو و در اراضی شنزار تا دو متر میرسد. قدرت رنگی ریشه روناس مربوط به مدت زمانی است که ریشه در خاک قرار می گیرد هر چه ریشه بیشتر از عمرش گذشته باشد مقدار ماده رنگی آن زیادتر است. در گذشته ریشه روناس را مدت شش ماه در خاک باقی می گذاشتند ولی امروز تازه از خاک بیرون آورده و به فروش می رسانند.

طرزتهیه ریشه روناس

روزهای آخر پاییز ریشه روناس را از خاک بیرون می آورند و خشک می کنند. عمل خشک شدن را ممکن است به منظور تسریع در آن کوره های مخصوص در حرارت 60 درجه انجام داد ولی این عمل از ماده رنگی روناس می کاهد.

رنگرزان قالی در روستاها روناس را در آفتاب خشک می کنند. ولی بهترین طریقه خشک کردن روناس در سایه است. پس از خشک کردن روناس را می کوبند. این عمل بیشتر به لحاظ جدا نمودن خاک از روناس انجام می دهند. قبل از آسیاب کردن پوسته خارجی رونلس را از آن جدا می گکنند. وجود این پوسته در رنگ باعث کدری آن خواهد شدو برای جدا کردن پوسته ممکن است آن را چند ساعتی در آب قرار داد و سپس خشک نمود و یا آنکه ریشه را با روغن چرب کرد در اثر این عمل پوسته خارجی ریشه خرد شده و میتوان از سایر قسمت ها جدا نمود عیب این کار آن است که ریشه آغشته به روغن رنگ بسیار کدری پیدا می کند.

رنگرزی پشم با روناس

رونا س بدون وجود دندانه نمی تواند به خوبی پشم را رنگ نموده و مقابل عوامل مختلف ثبات کافی داشته باشد. روناس بدون دندانه در روی پشم بسیرا پریده و کدر خواهد بود.

املاحی که برای دندانه پشم به کار برده می شوند عبارتنداز :بیکرومات پتاسیم ،زاج سفید ،سولفات آهن ،سولفات مس و کلرور قلع.