دانلود مقاله سبزی کاری

سبزی های برگی :

خصوصیات عمده سبزی های برگی :

مقاومت به سرما (زمان کاشت دمای پایین).

گلدهی در روز بلند که باعث کاهش کیفیت.

اغلب انها یکساله اند و در انواع چند ساله به صورت یکساله کشت می شوند.

 

سبزی های برگی به دو دسته تقسیم میشوند

سبزی هایی که به صورت پخته مصرف می شوند (اسفناج –تره- جعفری-کرفس).

سبزی هایی که به صورت تازه مصرف می شوند (کاهو وسایر سبزی های برگی ).

 

اسفناج ))  Spinacia oleraceae L

 

اصل وقدمت

  نوع وحشی وخودرو آن  در آسیای مرکزی است(ایران –ترکمنستان – افغانستان)

 Spinacia tetranda

مشخصات گیاهشناسی

(خانواده چغندر )         Chenopodiacea

یکساله و روز بلند

در ابندای رشد ساقه کوتاه و برگها طوقه ای(روزت)

ریشه اصلی عمیق تا عمق 140 سانتیمتر(مقاوم به شوری)

برگ تخم مرغی یا بیضوی یا نیزه ای- دارای پهنک صاف یا چروکیده).

چروکیده از نظر نگهداری در انبار مناسب تر هستند

گل نر: کاسبرگ: 4-    پرچم: 4

گل ماده:کاسبرگ: 2 یا 4 –  مادگی: یک خامه و4 تا 6 کلاله دارد

انواع جنسیت در اسفناج

1- پایه هایی که فقط گل نر دارند(برگ کم وزود گل).

2- پایه هایی که فقط گل ماده دارند. (برگ زیاد ودیرگل).

3- پایه های دوجنسی که گل نر و ماده به تعداد مساوی دارند.

3- پایه های دوجنسی که گل نر بیشتر از ماده دارند.

4- پایه های دوجنسی که گل ماده بیشتر از نر دارند.

نوع 2 و 4 از نظر کیفیت و اقتصادی بهتر هستند.

قند، کلروفیل و کاروتن در گیاه ماده بیشتر است.

امروزه ارقام یک پایه با گل های نر بیشتر طوری اصلاح شده اند که برگ زیاد ودیرگل هستند.

 

انواع بذر در اسفناج

1- بذر خاردار(انواع قدیمی-مقاوم به سرما- بذر پاشی با ماشین مشکل)

Spinacia oleraceae var oleraceae or Spinosa

2- بذر صاف

Spinacia oleraceae var inermis

 

ارزش غذایی

1- 3 درصد پروتئین

) ABC)2-ویتامین های 

3- املاح معدنی( کلسیم – فسفر – آهن- منیزیم- پتاسیم)

4- وجود اسید اگزالیک و نیترات در اسفناج برای سلامتی مضر است.

5-اسید اگزالیک +کلسیم =اکسالات کلسیم(کمبود کلسیم)

6- نیترات در آوندها ذخیره می شود پس دمبرگ و ساقه مملو از نیترات که در طول حمل و نقل و انبار این ماده به نیتریت و از ترکیب نیتریت+ آمین = نیتروزامین(سرطان زا )تولید می شود.

نکته :

 

سبزی های برگی مثل کاهو و اندیو و کلم چینی نیترات بالایی دارند(روز ابری).

سپس سبزی های ریشهای متوسط

و در اخر سبزی های میوه ای می باشند.

شرایط محیطی

1- آب و هوای خنک

2-تابش زیاد آفتاب و دمای متوسط وهوای مرطوب بهترین رشد دارد.

3-مقاوم به سرما و بعضی ارقام تا 7- تحمل می کنند.

4- دوره رشد کوتاه (40-50 روز)و در بهار، پاییز و زمستان کشت می شود.

رشد زایشی تحت تاثیر طول روز و گرما است.

دمای 0تا5 درجه سانتیگراد به مدت 8-10 روز باعث تسریع گلدهی می شود(ورنالیزاسیون).

خاک

زمین های عمیق با بافت متوسط  و حاصلخیز که دارای هوموس و  رطوبت کافی هستند.

مناسب 6-7 می باشد. pH

در زیر 6 رشد کم ودر بالای 7 کلروز ناشی از کمبود منگنز ایجاد می شود.

کود

کود حیوانی کاملا پوسیده( تازه باعث بیماری قارچی )

 دادن آهک 4 هفته قبل از کاشت  به خاک اسیدی مناسب است (اسفناج خاک  خنثی تا کمی قلیایی را ترجیح می دهد).

کود شیمیایی (فسفر-ازت – پتاس) در انواع بهاره  و زمین  های قوی یک مرتبه قبل ازکاشت.

 اما در زمستانه و زمین های ضعیف، یک سوم کود ازت به همراه  کودهای فسفره و پتاسه قبل از کاشت  و دو سوم باقیمانده در دو مرحله به صورت سرک داده می شود.

 مقدار کود ازت براساس مقدار محصول و مقدار نیترات برگ محاسبه می شود.

حد مجاز نیترات در برگ اسفناج  است.ppm300

ارقام اسفناج

انتخاب ارقام جدید بر اساس خصوصیات زیر:

1- سرعت رشد زیاد

2-تمایل کم به گل رفتن

3-یکسان بودن برگ ها

4-تمایل کم به زرد شن

5- کم بودن مقدار نیترات

6- مقاومت به سرما و افات وامراض(سفیدک دروغین).

7- ارقام با شکل ایستاده

ارقام ایران اسفناج برگ پهن ورامین و تعدادی ارقام خارجی است.

بذر های هیبرید وجود دارند(کیفیت بالا وگران هستند)

کاشت و داشت

جوانه زنی بذر در دمای زیاد(بالای 15 درجه)وکمبود آب و اکسیژن کاهش می یابد.

کاشت: 1- دست پاش 2-ردیفی(15-25 سانتیمتر) –عمق کاشت :2-4 سانتیمتر

زمان کاشت:بهاره(اخر اسفند) پاییزه (اخر تابستان) زمستانه(اخرپاییز).

آب فراوان احتیاج دارد(افزایش محصول و جلوگیری از گل دادن ).

بر داشت

وقتی برگ ها 5 تا 6 برگی شدند. بعد از ابیاری وتبخیر آب اضافی برداشت می شود.

15-20 تن در هکتار و گاهی35-40 تن در هکتار است.

 

تناوب

بعد از لوبیا و نخود فرنگی و سیب زمینی کشت می شود.

تاریخچه کاهو

در مورد مبدا کاهو نقطه نظر های متفاوتی وجود دارد:

1- نواحی دریای مدیترانه و آسیای صغیر

2- نواحی اروپای جنوبی، مصر و آفریقای شمالی

 از دیدگاه هلم، نوع اولیه آن استLactuca serriola

که در اثر جهش ژنی انواع امروزی  به وجود آمده است.

گیاهشناسی

Compositae خانواده کاسنی

گیاهی یکساله و روز بلند(امروزه ارقام روز خنثی اصلاح)

 گل آذین کلاهپرک

گل ها دوجنسی و خود گشن

ابتدا پس از کاشت ریشه عمودی عمیق سپس ریشه های فرعی ایجاد می کند

 کاشت مستقیم:ریشه عمیق- کاشت نشاء: ریشه ها سطحی

برگ ها صاف و بدون کرک(طوقه ای که در رشد بعدی به هم می پیچد)

انواع کاهو

(کاهو پرک)Lactuca sativa var crispum -

(کاهو پیچ یا کلم)Lactuca sativa var capitata -

(کاهوپیچ معمولی)Lactuca sativa var longifolia -

(کاهو ساقه ای)Lactuca sativa var angustana -

کاهو پرک

برگ ها کوچک و بدون پیچ و به شکل روزت

در کشت های گلخانه ای در اروپا به طور وسیع کشت می شود

 

کاهو کلم

کیفیت بالا و خوش مزه است.

دو نوع مختلف دارد:

1-Crisphead

کاهوی زمستانه ایران- قابلیت انباری بالا- خوش مزه –شکل گرد و به هم چسبیده مثل کلم پیچ

2- Butterhead

برگ نرم ولطیف- در-کلیه نقاط دنیا کشت- قابلیت انباری کم

کاهو پیچ معمولی

برگ های کشیده عمودی، زبر و مجعد دارد.

کاهوی رومن معروف است.

قدیمی ترین کاهو کشت شده است.

کاهو ساقه ای

ساقه کوتاه وضخیم دارد که خوراکی (ارتفاع 70-120 سانتیمتر).

دارای برگ های روزت بدون پیچ

ارزش غذایی

سرشار از ویتامین ها و مواد ضروری است.

دارای فسفر، آهن، سدیم و کلسیم است.

سلولز زیادی دارد. کالری کم دارد(مناسب رژیم غذایی)

گونه های اولیه دارای ماده تلخ(خواب آور) لاکتوسین، لاکتون، لاکتوپیکرین می باشند.

در انواعی که تحت شرایط نور کم پرورش یافته اند تجمع نیترات در برگ زیاد است.

شرایط آب وهوایی

گیاهان فصل خنک (دمای متوسط 10-20 درجه سانتیگراد)

گرما و روز بلند باعث گلدهی

گرمای زیاد باعث تلخی وایجاد ساقه گلدهنده قبل از رشد رویشی کافی

با استفاده از بهنژادی ارقام روز خنثی تولید شده است

فصل کاشت کاهو در ایران

نواحی گرمسیر: پاییز و زمستان

نواحی بایخبندان زمستانه: بهار

مناطقی باتابستان خنک: تابستان

خاک وکود

مناسب ترین خاک : لومی سبک با مواد آلی زیاد( با نفوذ پذیری مناسب همراه ظرفیت نگهداری آب بالا)- : 5/5-5/7 – حساس به شوری(3/0 – 4/ 0 درصد)  pH

کاهوی بهاره: خاک سبک

کاهوی تابستانه: زمین با آب کافی

بستر نرم و یکنواخت احتیاج دارد و سله بستن خاک و تنش رطوبتی باعث کاهش جوانه زنی و رشد می شود.

کاهوی تابستانه: زمین با آب کافی

بستر نرم و یکنواخت احتیاج دارد و سله بستن خاک و تنش رطوبتی باعث کاهش جوانه زنی و رشد می شود.

مقدار کافی کود شیمیایی احتیاج دارد :

1- ریشه سطحی

2- کوتاه بودن دوره رشد

3- کود شیمیایی زیاد باعث شوری وتجمع نیترات

مقدار ازت: 80 کیلوگرم

200 کیلوگرم - : k2o 80 کیلوگرم - : p2o5

15 کیلوگرم :mgo 50 کیلوگرم - : cao

بذر و نشاء

1- بذر یکساله بر خلاف تازه قوه نامیه بالایی دارد(تهویه بهتر).

حداکثر دما:24 درجه سانتیگراد

حداقل دما: 2/7درجه سانتیگراد

دمای اپتیمم: 5/15-5/ 18 درجه سانتیگراد

پرورش نشاء

برای پیش رس کردن و کشت انواع بهاره از نشاء استفاده می شود.

برای تهیه 1000 نشاء ، 2گرم بذر اصلاح شده  و مرغوب لازم است.

دمای پرورش نشاء:  روز 16-18 درجه سانتیگراد و شب 10- 12 درجه سانتیگراد

مدت پرورش: 25 روز

نشاء در زمین اصلی به فاصله 25 در 25 یا 25در 30 کشت می شود.

بذر پاشی در زمین اصلی

برای انواع پاییزه و تابستانه بذر پاشی در زمین اصلی استفاده می شود.

سپس تنک کردن 3-6 هفته بعد از کاشت انجام می شود.

عمق کاشت:5/1 تا 2سانتیمتر

فاصله کاشت: 30 در 30 یا 30در 40 سانتیمتر

مقدار بذر مصرفی: 2تا 5/2 کیلوگرم در هکتار

داشت و برداشت

مبارزه با علف های هرز(کشت مستقیم 1-2 مرتبه- کشت نشاء 1 مرتبه).

آبیاری منظم(140-160 لیتر آب در هر متر مربع).

برداشت در چند مرحله انجام و متوسط آن 30-35 تن در هکتار است.

بسته بندی کاهو در جعبه های چوبی به همراه کاغذ های ضد رطوبت  در دمای 0 درجه سانتیگراد و رطوبت نسبی 95 درصد حداکثر 7 هفته قابل نگهداری است.

گاز اتیلن باعث لکه های قرمز در برگ و رگبرگ ها می شود.

سوختگی و نکروزه شدن لبه های برگ

1- خاک سنگین به همراه رطوبت زیاد

2- گرمای زیاد و تابش شدید آفتاب

3- خشکی خاک و کاهش دمای خاک

تاریخچه کرفس

در گذشته به صورت خودرو در مناطق باتلاقی و شوره زار اروپای شمالی یافت می شد. نوع اهلی آن از نوع خودرومنشاء  گرفته است. Apium graveolens var graveolens L 

گیاه شناسی

نام علمی) )Apium graveolens

( خانواده چتریان) Umbelliferaceae

گیاه دو ساله - در برخی شرایط سال اول گل می دهد.

گل آذین چتر مرکب (گل های کوچک سفید دو جنسی دارد).

انواع کرفس

(کرفس برگی)A. g. var. secalinum-

(کرفس قمری)A. g. var. repaceum-

(کرفس معمولی) A. g. var. dulce-

کرفس برگی

ریشه افشان و ضخیم - برگ های نازک و پر پشت –دمبرگ کوتاه – برگ های معطر قابل مصرف-

کرفس قمری

دارای عضو غده ای شکل که از مجموع محور زیر لپه، ساقه و ریشه به وجود آمده است. در ممالک غربی کشت می شود.

کرفس معمولی

ریشه افشان – دمبرگ ضخیم وطویل(قابل مصرف)- برگ ها پهن تر از نوع برگی است.

عامل گلدهی بهارش ( دمای 4-14)

ارزش غذایی

املاح معدنی و ویتامین  های فراوان دارد

(EوC)

دارای یک ترکیب گلوکزیدی آپیئن در برگ و ریشه است که از آن اسانس می گیرند.

طعم تلخ آن مربوط به گلوکزید دیگر است.

دانه آن برای ادویه وروغن دانه آن در پزشکی مصرف دارد.

شرایط آب وهوایی و خاک

آب و هوای معتدل(رشد رویشی دمای کم و رشد زایشی دمای بالا)- یخبندان تا منهای 5 درجه تحمل می کنند.

درنقاط خنک و باران مناسب رشد خوبی دارد.

خاک عمیق نیمه سنگین با مواد آلی کافی وبه خشکی خاک حساس است.

6تا5/7:Ph

رطوبت زیاد

کود

کود دامی پوسیده (خاک شنی).

 کود شیمیایی در هکتار:

مقدار ازت: 160 کیلوگرم

20 کیلوگرم - :mgo 100 کیلوگرم - : p2o5 –

 150 کیلوگرم : cao

250 کیلوگرم: k2o

در خاک شنی مقدار مصرف بیشتر است.

زمان کاشت:

انواع بهاره: در نقاط با تابستان خنک کشت می شود(زود رس). انواع تابستانه: در نقاط با پاییز طولانی کشت می شود(متوسط رس).

انواع پاییزه : در نقاط بازمستان ملایم کشت می شود (دیر رس).

کلسیم ، منیزیوم و بر برای افزایش عملکرد احتیاج  است.

کمبود کلسیم: سوختگی نوک برگ- سیاه شدن مغز

کمبود بر: سوختگی برگ مرکزی- ترکیدگی دمبرگ ولکه های قهوه ای

 کمبود منیزیوم: کلروزه شدن

بذر ونشاء

بذر در خزانه در دمای 18 درجه کشت سپس نشاء منتقل می شود.

بذر ریز دارد که در گرما وتاریکی جوانه نمی زند.

خیساندن بذرها (4- 5 روز) باعث تسریع جوانه زنی می شود (ریشه چه آشکار).

پرورش نشاء 2 ماه(خزانه اول و دوم) در دمای 16-18 درجه است.

بذر پاشی در خزانه برای هر مترمربع 5گرم که به صورت دست پاش یاخطی(5سانتیمتر)می باشد.

ازنشاء های بزرگ به وزن 10 گرم(3-5 برگ)  عملکردبالاتر وکیفیت بیشتر به دست می آید.

گلدهی بی موقع در کرفس :

1-دمای پایین در خزانه باعث گلدهی در سال اول می شود.

2-بذر های ضعیف

3-ژنتیک بذر

4-کم آبی و خشکی

دمای بالای 25-30 درجه به مدت 10 روز قبل از نشاء باعث د ورنالیزاسیون می شود.

داشت و برداشت

آبیاری منظم وحذف علف های هرز برای بوته های جوان ضروری است.

 سفید کردن کرفس: Blanching

برای افزایش کیفیت (طعم و لطافت) ، مقدار فعالیت کلروفیل بامحروم کردن گیاه از نور خورشید کاهش داده می شود که با خاک دادن پای بوته یا استفاده ازپوشش انجام می شود.

امروزه  از ارقام اصلاح شده که دارای دمبرگ سفید یا سبز روشن هستند استفاده می شود.

 Self blanching

پس از برداشت

دردمای صفر درجه و رطوبت نسبی 90-95 درصد به مدت 4 هفته نگهداری می شود.

جعفری

تاریخچه جعفری:

بومی مناطق ساحل دریای مدیترانه (اروپای شرقی و آسیای غربی )

گیاه شناسی

Petroselinum crispum

( خانواده چتریان) Umbelliferaceae

جعفری جزء گیاهان دوساله است و گلدهی بعد از بهار ش در سال دوم است..

جعفری دارای ریشه اصلی عمیق تا عمق 160 سانتیمتر است. ریشه فرعی کم دارد.

ساقه گلدهنده در سال دوم ایجاد وبه صورت چتر به رنگ زرد مایل به سبز است.

بذر به رنگ سبز مایل به خاکستری که دارای بوی خاصی است.

انواع جعفری

(جعفری برگی): P. c. var. vulgar-

دارای مواد معطر زیاد

(جعفری فری یا مجعد)P. c. var. hortens-

اختلاف سرعت رشد در نقاط بین آوندها می باشد.

(جعفری ریشه ای) P. c. var. tubresum-

دارای غده کشیده مثل هویج و سطح زیر کشت آن در دنیا پایین است.

ارزش غذایی

املاح معدنی به ویژه کلسیم و آهن

ویتامین های موجود در جعفری (AوC)

دارای روغن های فرار بسیاری مثل آپیول و مریستیسین است که باعث معطر شدن غذاها می شود.

 

شرایط آب وهوایی

گیاه سایه دوست و مقاوم به سرما است اما به خشکی حساس است .

بهترین نتیجه در آب و هوای خنک می دهد.

خاک و کود

خاک لومی وعمیق به همراه هوموس و مواد غذایی کافی احتیاج دارد. خاک نرم و مرطوب احتیاج دارد.

: 6-7 pH