یکی از وقایع مهم در سال گذشته تصویب طرح جامع صیانت از جنگل ها بود.
سرانجام پس از 40 سال نگرش غلط به جنگل های باستانی شمال واژه " صیانت " به جای واژه " بهره برداری " وارد ادبیات مسئولین منابع طبیعی کشورمان شد .
این امر که در پی تلاش تشکل های غیر دولتی زیست محیطی و سایر مردم دلسوز به منابع طبیعی کشور و انعکاس آن در برخی رسانه های متعهد به حفظ این منابع انجام گرفت ، از اهمیت ویژه ای برخوردار است .
ولی اینکه شکل طرح و زمان بندی های کشدار ،چگونگی اجرائی شدن صیانت همراه با ادامه بهره برداری های کلان دولتی و خصوصی را ارائه می کند ، سئوالات بسیاری نسبت به اجرائی شدن این طرح در ذهن بر می انگیزد.
اعلام رقم بهره برداری از دو میلیون به یک میلیون تقلیل می یابد ولی ادامه بهره برداری از باقی مانده آخرین درختان اکوسیستم باستانی شمال به موازات حل تدریجی و زمان دار عوامل دیگر ، نظیر حل مشکلات ثبتی و ملکی و خارج کردن جنگل نشینان ( که خود جای بحث و سئوال بسیار دارد ) و غیره علناٌ جزیی از طرح شناخته می شود .
البته با قید شرط هایی به عنوان چاشنی صیانت و گویا این طرح برای جنگل های چند قرن پیش شمال تصویب شده است !
بعلاوه تمرکز طرح بر خروج بخشنامه ای جنگل نشینان در مدت 6 سال به موازات ادامه بهره برداری ها و تبلیغ ایجاد مزارع چوب بجای اکوسیستم های طبیعی و باستانی آنهم در شرایط کوهستانی ویژه البرز و شرایط اقلیمی خاص شمال ، این اندیشه را قوت می بخشد که طرح صیانت عمدتاٌ طرح صیانت از نهال کاری و مزارع چوب در منطقه شمال است نه صیانت از جنگل های نادر.
این طرح زمانی می تواند به بار بنشیند که سریعاٌ ، یعنی از همین امروز هر گونه بهره برداری مجاز دولتی و غیر دولتی از آخرین جنگل های باستانی را ممنوع اعلام کند و پرونده سیاه تخریب و نابودی جنگل ها بسته شود .
به یاد داشته باشیم که در کشور ما (چه قبل و چه بعد از انقلاب) کم نبوده است طرح هایی که با هیجان از آن صحبت شده ولی چون واقع بینانه نبوده نافرجام باقی مانده است .
در سالی که گذشت علی رغم تبلیغات وسیع سازمان جنگل ها ، مراتع و آبخیز داری در مورد طرح صیانت از جنگل های شمال ، اخبار انتشار یافته رسمی و دولتی گویای ادامه روند تخریب بود.( طبیعی و غیر طبیعی ): ● آتش سوزی ها همچنان عرصه های جنگلی شمال را در کام خود می کشد و عدم وجود امکانات مناسب اطفاء حریق سبب وارد آمدن خسارات هنگفت به جنگل ها می شود .
تنها در ششماهه اول سال82 حدود 12هزار و 500 اصله درخت ، درختچه و نهال های طبیعی در جنگل های غرب مازندران و حدود 70 هکتار جنگل در منطقه دو هزار " ماضی کله " د رآتش می سوزد و...
● قاچاقچیان چوب همچنان فعال بوده اند ، هرچند از میزان دقیق قاچاق چوب در کل منطقه شمال آمار دقیقی عنوان نمی شود ولی برخی ارقام نظیر اعلام کشف ده هزار و 290 اصله ( از گونه های نادر و قدیمی ) تنها در شش ماهه اول سال در مازندران بسیار تکان دهنده است.
با امعان نظر به گفته محمد صمدی رئیس سازمان جنگل ها و مراتع کشفیات معمولاٌ 10 درصد رقم واقعی قاچاق هستند .
● واگذاری اراضی بکر جنگلی به معادن همچنان ادامه می یابد.
● با عدم توجه به بازیافت و ایجاد کارخانه های کمپوست ، همچنان بیش از 70 درصد زباله های کل مناطق صنعتی ، خانگی و کشاورزی استان های شمالی در جنگل دفن یا رها می شود و بازار چانه زنی میان مسئولین منابع طبیعی و شهرداری ها برای واگذاری بیشتر جنگل های یگانه شمال جهت دفن زباله ادامه داشته و هنوز علی رغم طرح های ریز و درشت کارخانه های بازیافت و کمپوست در چرخه بحث های بودجه ای قرار می گیرد .
● کلاردشت همچنان در معرض حراج قرار دارد .
ویلا سازی در حریم جنگل ها رو به توسعه است و جنگل ها با عنوان طرح های گردشگری و طرح های پرطمطراق اکوتوریسم واگذار گردیده و دست کاری می شوند و آگهی های ریز و درشت برای خرید زمین و ویلا در حاشیه و داخل جنگل صفحات روزنامه ها را پرمی کند .
● نهال کاری در عرصه های شمال شتاب می گیرد .
آنهم عمدتاٌ از گونه های سریع الرشد و بیشتر به منظور افزایش آماری جنگل کاری و نه پروژه های بلند مدت و احیاء جنگل های باستانی در دهه ها و صده های آینده و این آمار به مساحت جنگل ها تزریق می شود .
● تعرفه های وارد کردن چوب برداشته می شود.
و واردات کاغذ ادامه می یابد و همچنان میلیون ها تن کاغذ در تمامی کشور روزانه دفن می گردد و هنوز این اندیشه به عمل نپیوسته است که ایجاد کارخانه های بازیافت کاغذ به عنوان یک استراتژی ملی می بایست مد نظر باشد .
مروری بر برخی از اخبار جنگل های شمال در سال گذشته ، سندی بر تایید گفته های فوق است .
شایسته است باور کنیم که تلاش ها برای حفاظت کامل جنگل های ملی باستانی ونادر ادامه داشته باشد .
تصویب برنامه جامع صیانت از جنگل های کشور دکتر عبداله رمضان زاده سخنگوی دولت ضمن اعلام مطلب فوق افزود بر اساس این مصوبه وزارت جهاد کشاورزی مکلف شد در جهت تسریع در شناسایی و تعیین محدوده های اراضی منابع ملی و تفکیک مستثنیات قانونی مردم ، طی یک برنامه دوساله در تمام استان های کشور ،تمامی عرصه های منابع ملی را تعیین تکلیف نموده و سند آن را به نام دولت جمهوری اسلامی اخذ نماید ..
همچنین مقرر شد به منظور افزایش امکان استفاده از تجهیزات حفاظتی و روش های نوین حفاظت از جنگل های شمال ، وزارت جهاد کشاورزی و سازمان حفاظت محیط زیست حسب مورد با هماهنگی وزارت کشور و بسیج و مشارکت های مردمی نسبت به تکمیل پوشش رادیویی و تشکیل یگان حفاظت و تحت پوشش حفاظتی قرار دادن گلوگا ه های جاده ای اصلی و کمربندی در مناطق جنگلی کشور اقدام نماید.
(10/6/82 خبرگزاری جمهوری اسلامی ) نصرتی معاون سازمان جنگل ها و مراتع و آبخیز داری در محدوده جنگل های شمال، در رابطه به این طرح می گوید : هیات دولت شش ماه مهلت داده است که نسبت به اصلاح مجموعه قوانین اجرایی حفاظت از جنگل های شمال اقدام نماییم .
بعلاوه سازمان مدیریت و برنامه ریزی کشور نیز باید طرح آمایش سرزمین را به مدت سه سال در جنگل های شمال کشور اجرا نماید .
نجفی معاون محیط طبیعی سازمان حفاظت محیط زیست نیز در رابطه با این طرح چنین می گوید : این طرح شامل پنج فصل است که اجرای آن بر اساس ضوابط و استاندارد های زیست محیطی به عهده سازمان حفاظت محیط زیست و از نظر طراحی و اجرا به عهده منابع طبیعی است .
وی همچنین می افزاید که با اجرای این طرح ، سازمان حفاظت محیط زیست ، اصراری به حفاظتی اعلام شدن جنگل های شمال ندارد ، بلکه یکی از نگرانی های این سازمان واگذاری طرح ها و نحوه اجرایی کار بود که بر اساس این آیین نامه ، از این پس واگذاری طرح ها تنها با تصویب وزارت جهاد کشاورزی صورت نخواهد گرفت ونظر سازمان حفاظت محیط زیست هم دخیل خواهد بود .
نجفی با بیان این که یک میلیون هکتار از جنگل های شمال زیر پوشش طرح های جنگل کاری است ، گفت که سازمان حفاظت محیط زیست برای این عرصه ها ، استاندارد هایی دارد که بر طبق آیین نامه ، سازمان جنگل ها و مراتع و آبخیز داری مکلف به اجرای آن خواهد بود .
( نوشهر - خبر گزاری جمهوری اسلامی 7/6/82) در سال جاری (1382) سعی داریم فقط 960 هزار متر مکعب از جنگل های شمال برداشت کنیم کاظم نصرتی معاون در امور جنگل های شمال ضمن اعلام مطلب فوق به ایرنا ، افزود که طبق آمار موجود در حال حاضر از مجموع یک میلیون و 900 هزار هکتار جنگل شمال کشور ، حدود یک میلیون هکتار آن به بهره برداران واگذار شد است.
( ایرنا 30 اردیبهشت 1382 ) شرکت شفا رود همچنان در امر پاکسازی آخرین جنگل های باقی مانده گیلان فعال است بر اساس گزارش منابع طبیعی گیلان ، چهارصد هزار هکتار از عرصه های جنگلی استان برای بهره برداری در اختیار شرکت شفا رود است و این شرکت احیاء سالانه 22 هزار هکتار عرصه جنگلی را تعهد کرده است در حالی که سالانه فقط حدود دو هزار هکتار از عرصه های مخروبه استان را نهال کاری می کند (3/6/82- ایرنا) جنگل های استان گیلان : از سطح 565 هزار هکتاری جنگل های استان گیلان حدود 148 هزار هکتار آن در ارتفاعات سخت گذر ، دست نخورده و بکر و بقیه مخروبه و نیمه مخروبه است .
کرد افشار - مدیر کل منابع طبیعی گیلان 19/12/82 مجوز عملیات بهره برداری از معدن ذغال سنگ در جنگل های بکر صادر شد .
مدیر عامل شرکت البرز شرقی ، به ایرنا گفت: این معادن که در دامنه های شمالی البرز شرقی و در دل جنگل های بکر واقع شده ، از جمله معادن غنی و مرغوب است .
این ذخایر در گستره ای به طول 20 کیلومتر از منطقه " سوسرای مینودشت شروع شده و مناطق تخت ، حیدرکلاه ، امام عبداله ، ساسنگ ، ازداران ، مازوتخت و صندوق سنگ را در برمی گیرد .
وی در ادامه گفتگو با ایرنا افزود: " به دلیل واقع شدن معدن فوق در داخل جنگل ، این شرکت جهت ادامه عملیات اکتشاف و استخراج نیاز به موافقت منابع طبیعی و محیط زیست دارد که مجوز لازم برای بهره برداری از معادن فوق صادر شده است مدیر عامل شرکت البرز شرقی ، به ایرنا گفت: این معادن که در دامنه های شمالی البرز شرقی و در دل جنگل های بکر واقع شده ، از جمله معادن غنی و مرغوب است .
وی در ادامه گفتگو با ایرنا افزود: " به دلیل واقع شدن معدن فوق در داخل جنگل ، این شرکت جهت ادامه عملیات اکتشاف و استخراج نیاز به موافقت منابع طبیعی و محیط زیست دارد که مجوز لازم برای بهره برداری از معادن فوق صادر شده است (ایرنا5 خرداد 1382) اعتراض طرفداران محیط زیست به تخریب یک منطقه جنگلی در حاشیه شهر بهشهر در این اعتراض ، بیش از 200 نفر از اعضای خانه سبز و دوستداران محیط زیست در مسیر جاده جنگلی " فکسل " راهپیمایی کردند و با امضای طوماری در محکومیت این بهره برداری ، خواستار جلوگیری سریع از تخریب منطقه شدند بهشهر - ایرنا 15/7/82 جنگل نشینان : انداختن جرم بزرگ جنگل تراشی به گردن جنگل نشینان در قیاس با بهر ه برداران بزرگ غیر منصفانه و ناعادلانه است .
به گفته جنگل نشینان ، برداشت بی رویه چوب از جنگل توسط برخی شرکت های خصوصی مجوز دار و برخورد ملایم و اعمال جریمه های سبک و مقرون به صرفه برای قاچاقچیان حرفه ای به مثابه نشان دادن چراغ سبز برای تهی سازی جنگل است ، مسولان خود نیز به تفاوت فاحش برداشت چوب توسط جنگل نشینان و شرکت های بزرگ بهره بردار آگاهی دارند .
( نوشهر - ایرنا 30/2/1382 ) در سال گذشته قاچاقچیان چوب در استان های شمالی همچنان فعال بودند.
استان گلستان : در سه ماهه اول سال 82 در استان گلستان 892 اصله الوار از قاچاقچیان کشف شد .
حسن اکبر پور مدیر کل منابع طبیعی استان گلستان ضمن اعلام مطلب فوق افزود که در سال گذشته نیز سه هزار و 343 اصله الوار قاچاق در استان کشف شد .
وی گفت در این زمینه هفت باند سه تا هفت نفره در گرگان ، علی آباد کتول ، کردکوی ، مینودشت و گالیکش دستگیر شدند ،گونه های ملچ - نمدار - سرخدار - ون- گیلاس وحشی که از گونه های با ارزش جنگلی می باشد .مورد توجه قاچاقچیان است ..
وی اعتبارات این اداره کل را 75 میلیارد ریال اعلام کرد و گفت که بیشتر اعتبارات ملی بوده و از طرح صیانت از جنگل های شمال اختصاص یافته است .
( 1/4/82 و 30/6//82 ایرنا ) استان گلستان : جنگل های استان گلستان در سال های 1988-1989 454 هزار هکتار و در سال های 2001-2002 به 359 هزار هکتار رسیده است .
گزارش ایسنا 30 فروردین 1383 استان مازندران : در شش ماهه اول سال 1382 ده هزار و 290 اصله انواع چوب آلات جنگلی در حوزه نظارت اداره کل منابع طبیعی مازندران کشف شد.
حجم چوب های جنگلی کشف شده در شش ماه اول سال پیش 6/435 و نیمه اول امسال 7/367 متر مکعب اعلام شد .
( ساری - ایرنا 15/8/82 ) استان مازندران : جنگل های استان گلستان در سال های 1988-1989 حدود یک میلیون و 256 هزار هکتار و در سال های 2001-2002 به یک میلیون و 55 هزار هکتار رسیده است .
گزارش ایسنا 30 فروردین 1383 آستارا : به گفته رییس منابع طبیعی آستارا ،میزان چوب کشف شده و ضبط شده از ابتدای سال جاری 39 هزار و 771 اصله به حجم 243/115 مترمکعب به ارزش 69 میلیون و 200 هزار ریال بوده است.
وی همچنین گفت طی چهار ماه نخست سال جاری 136 فقره پرونده در خصوص قطع درخت و حمل چوب تحویل مراجع قضایی شد که در بررسی 119 فقره پرونده ، بیش از 95 درصد احکام صادره به نفع منابع طبیعی بوده است .
( آستارا -خبر گزاری جمهوری اسلامی - 7/5/82 ) شاعری مدیر کل روابط عمومی سازمان جنگل ها و مراتع و آبخیز داری گفت : طی سال گذشته 10 هزار متر مکعب چوب قاچاق کشف شد و امسال این رقم به کمتر از 7 هزار متر مکعب رسیده است (ایرنا 11/6/82 ) عکسی از قاچاق چوب آتش سوزی: یک میلیون و 400 هزار اصله نهال و 500 اصله درخت در آتش سوخت و به 145 هکتار از اراضی جنگلی واز سفلی در منطقه نور خسارت وارد شد .
منطقه جنگلی یاد شده طی هفته گذشته 2 بار دچار آتش سوزی شد .
( 25 فروردین-ایرنا ) مدیر کل دفتر حفاظت و حمایت سازمان جنگل ها و مراتع و آ بخیز داری ، سطح آتش سوزی جنگل ها و مراتع کشور را در سال 1381، 14 هزار و 802 هکتار اعلام کرد که از این میزان شش هزار و 788 هکتار جنگل و هشت هزار و 14 هکتار دیگر مرتع بوده است .
وی متوسط مساحت هر فقره حریق در این سال را 15 هکتار اعلام کرد و افزود که در کل 976 فقره آتش سوزی بوده است ( 583 فقره مربوط به جنگل ها و مابقی مربوط به مراتع) (21/5/82 ایرنا) در شش ماهه اول سال 82 ، یازده موردآتش سوزی در سطح جنگل های غرب مازندران به وقوع پیوست که بر اثر این آتش سوزیها ، 12 هزار و 500 اصله درخت ، درختچه، نهال های طبیعی دست کاشت و 560 کیلوگرم علوفه از بین رفت .
میزان خسارت نیز 148 میلیون ریال اعلام شد.
( رییس اداره حفاظت کل منابع طبیعی مازندران ایرنا 17/8/82 ) بر اثر وزش باد های موسمی گرم در شمال استان گیلان ، مناطق وسیعی از جنگل های شهرستان های آستارا دچار آتش سوزی شد .
فهاد شکوری رییس اداره منابع طبیعی شهرستان آ ستا را روز چهارشنبه به ایرنا گفت : در آتش سوزی شب گذشته در منطقه کمال کولته یک هکتار جنگل به طور کامل سوخت .
وی افزود از حوالی ظهر امروز نیز آتش سوزی وسیع دیگری در سطح جنگل های منطقه " در بند " در غرب شهر آستارا آغاز شده و همچنان ادامه دارد وی گفت با توجه به ارتفاع متوسطزیاد منطقه، امکان استفاده از ماشین های آتش نشانی وجود ندارد و اهالی با استفاده از امکانات محدود به مقابله با این حادثه پرداخته اند .
(26/9//82 ایرنا) بر اثر وزش باد های موسمی گرم ،مناطق وسیعی از جنگل های منطقه سراوان شهرستان رشت دچار آتش سوزی شد و بیش از ده هکتار از مناطق جنگلی در آتش سوخت .
( 27/9/82 ایرنا) بر اثر وزش باد های گرم موسمی شدید از عصر روز جمعه تا کنون آتش سوزی های متعددی در جنگل های شهرستان تالش در شمال گیلان اتفاق افتاد آتش سوزی ها در مناطق "رزداری ریک - خرچگیل اسالم - تنگاب - دیگولی - اشکا اجین جوکندان - هره دشت لیسار و لمیر " روی داد.
(1612/82 ایرنا ) عکسی از آتش سوزی جنگل ها همچنان حدود 70 درصد زباله های استان های شمالی در جنگل دفن می شوند در سال 1382 نیز معضل زباله شمال لاینحل باقی ماند و چانه زنی برای جذب اعتبار جهت خرید دستگاه های کمپوست ادامه داشت .
با وجود اعتراضات مردمی ، مانور دفن و رها سازی زباله از سواحل دریا و رودخانه ها تا جنگل همچنان ادامه یافت .
در گذشته ، زباله ها در کنار ساحل دفن می شدند که شیرابه آن به دریا می ریخت این معضل سبب شد تا منطقه جنگلی " کلاکولی " حد فاصل جنگل صفارود و دالخانی برای دفن زباله انتخاب شود.
(رییس اداره حفاظت محیط زیست رامسر ایرنا 22/9/82 ) زباله های شهرهای نور - رویان و چمستان در ناحیه اطراف" سد الیمات " در منطقه چمستان دفن می شوند ( ایرنا 22/9/82 ) رییس اداره منابع طبیعی شهرستان نوشهر و شهر رویان : دفن زباله در جنگل های نوشهر تا کنون 15 الی 20 هکتار از این عرصه را تخریب کرده است .
روزانه حدود 10 تن زباله خانگی و صنعتی شیرگاه در بستر رودخانه تالار تخلیه می شود .
مطلب فوق به نقل از شهردار شیرگاه عنوان شده است.
گفتنی است کشاورزان شیر گاه و سواد کو ه خرداد ما ه در یک حرکت خود جوش ، چندین روز مانع ریختن زباله در حریم رود خانه تالار شدند .
( خبر گزاری جمهوری اسلامی -29 تیر 1382 ) اختصاص 600 میلیون ریال اعتبار برای جایگزینی سوخت مناسب به جای چوب و بوته جنگلی گودرز فقیه عبدالهی رییس حفاظت منابع طبیعی نوشهر ضمن اعلام مطلب فوق ، تعداد روستا های حاشیه جنگل در مناطق نوشهر و رویان را 87 روستا ذکر کرد و گفت طرح جایگزینی سوخت های مناسب به جای استفاد از چوب و بوته در 19 روستای این مناطق و 12 روستای حاشیه مسیر خط لوله گاز سراسری در اولویت قرار دارد ( 16/4//82 ایرنا) مجوز واردات " چیپس " ماده اولیه صنایع کاغذ سازی ، نئوپان و فیبر صادر شد.ولی واردات گرده بینه با مشکل مواجه شد کاظم نصرتی ضمن اعلام مطلب فوق تعداد واحد های بزرگ صنایع فعال در کشور را 57 کارخانه و تعداد واحد های کوچک صنایع چوبی را 204 کارخانه اعلام کرد و افزود علاوه بر این، 36 هزار و 900 کارگاه تبدیل صنایع چوبی و درودگری ، جعبه سازی و مبل سازی در کشور فعال هستند .
وی میزان چوب مورد نیاز صنایع داخلی را 3 میلیون و 740 هزار متر مکعب اعلام کرد( 2 میلیون و 200 هزار متر مکعب کارخانجات کاغذ سازی ،نئوپان و فیبر ،یک میلیون و 400 هزار متر مکعب برای صنایع کوچک چوب و 130 هزار متر مکعب برای کارخانجات روکش و تخت سه لایی .
وی همچنین گفت : گرده بینه با پوست از نظر قرنطینه نباتی با مشکل مواجه شد است .
( ایرنا - 22/4/82 ) جرایم قطع درختان جنگلی افزایش یافت این رقم برای قطع درختان از 100 تومان به 500 هزار تومان .
برای قطع و ریشه کن کردن هر اصله نهال به قطر کمتر از 5 سانتیمتتر از 5 تومان تا سقف 2500 تومان افزایش یافته است و علاوه بر آن حبس تادیبی 11 روز تا 6 ماه را نیز به دنبال دارد.
بعلاوه ، جرایم کت زدن و روشن کردن آتش در تنه درختان جنگلی نیز از 200 هزار تومان به 500 هزار تومان افزایش یافت که علاوه بر آن یک تا 3 سال زندان نیز به دنبال دارد .
عبد اله توکلی معاون حفاظت و امور اراضی اداره کل منابع طبیعی ساری - کیهان 23 مرداد 82 طرح ذخیره گاه بیوسفر در سطح 150 هزار هکتار از جنگل های شمال کشور با همکاری کشور آلمان از سال 1383 آغاز می شود .
برای اجرای این طرح 8 تن از کارشناسان ایرانی در آلمان آموزش دیده اند .
در قالب طرح ذخیرگاه بیوسفر ، برداشت از جنگل و بهره برداری و نگهداری از جنگل و دیگر امور مرتبط ، زیر نظر کارشناسان و هدایت مستمر آنان صورت می گیرد .
(کاظم نصرتی12/6/82 ایرنا ) نهال کاری افزایش می یابد ولی به غلط به عنوان جنگل کاری تبلیغ و بزرگ نمایی می شود و حتی در محاسبه با وسعت جنگل های باستانی و طبیعی جمع می شود در سال جاری وسعت جنگل های این استان 3 هزار و 200 هکتار افزایش یافت ( مدیر کل منابع طبیعی استان گیلان - 10/12/82 با اجرای طرح صیانت ا زجنگل های شمال در دوسال گذشته ، وسعت این جنگل ها 20 هزار هکتار افزایش یافت ( محمد صمدی 13/12/82- ایرنا )