خاک
خاکها از سه نظر فیزیکی ، شیمیایی و حیاتی ( بیولوژیکی ) در رشد و نمو و باروری گیاه اثر می گذارند .
1 بهترین خاک از نظر شرایط فیزیکی برای پرورش گردو ، خاکهایی با بافت متوسط ، ساختمان مناسب با تحلخل کافی ، عمق حدود 5/1 – 1 متر ، نفوذ پذیری متوسط ( 2 – 5/1 متر در روز ) ، تهیه مناسب و زهکشی مطلوب می باشد .
- خاکهای خیلی سبک و سنگریزه دار ، خاکهای سنگین رسی ، خاکهای کم عمق ، خاکهای زه دار بدون زهکشی و خاکهای خیلی ( آهکی و سدیمی نباید برای کاشت درخت گردو انتخاب شوند( .
- ترمیم خاک از نظر فیزیکی تا حدودی امکان پذیر است ، هر چند در اکثر موارد بدلائل اقتصادی عملاً باید از آن صرف نظر کرد .
افزودن رس یا شن با خاک ، افزودن مواد آلی و کمپوست ، عملیات خاکورزی مناسب ، کشت سبز موقت یا دائم ، مالچ پاشی و ایجاد زهکشی – مناسب در صورت صرفه اقتصادی راههای اصلاح شرایط فیزیکی خاک می باشند .
2) بهترین خاک از نظر شرایط شیمیایی برای درختان گردو ، خاکهای دارای اسیدیتا متوسط یا خنثی ( PH حدود 5/7 – 5/6 ) بدون مشکل شوری می باشد . ( گردو از درختان خیلی حساس به نمک و شوری می باشد) .
- خاکهای آهکی و قلیایی و شور و همچنین خاکهای خیلی اسیدی هم مناسب کاشت درختان گردو نیستند .
افزودن مواد آلی و کمپوست ، استفاده از کودهای شیمیایی با مبنای اسیدی مثل سولفات آمونیوم ، افزودن گوگرد قابل تبدیل به خاک و یا دادن مقداری آهک هم در صورت صرفه اقتصادی از راههای اصلاح شیمیایی خاک می باشند .
تغذ یه :
موضوع تغذیه یا تأمین مواد غذایی مورد نیاز ما بعد از شرایط اقیمی دومین مسئله از نظر اهمیت در پرورشی درختان میوه محسوب می شود .
عناصر لازم برای تغذیه گیاهان عبارتند از : کربن ، اکسیژن ، هیدروژن ، ازت ، مس ، پتاسیم ، گوگرد ، کلسیم ، منیزیوم ، آهن ، فسفر ، بر ، روی ، منگنز ، مولیبون و کبالت از این 16 عنصر ، سه عنصر کربن ، اکسیژن و هیدروژن از هوا و آب و بقیه بوسیله ریشه ها از خاک جذب می شوند و یا در صورت محلول پاشی بر روی اندامهای هوایی از راه برگ یا شاخه ها و جوانه ها جذب می گردد . منبع تأمین آنها هم کودهای شیمیایی معدنی یا آلی می باشد . البته عناصر دیگری مانند سدیم ، سیلیسم ، کلر ، آلومینیم ، سلفیم ، لیتیم و ید نیز کم و بیش در ترکیب بعضی گیاهان مشاهده می شوند که نقش و تأثیر آنها هنوز به درستی معلوم نشده است .
برای تأمین عناصر غذایی مورد نیاز گیاه بوسیله کودهای شیمیایی ، بهترین روش ، مصرف خاکی و به روش چالکود می باشد ( چاله هایی به قطر و عمق حدود 50 – 40 سانتیمتر در سایه انداز درخت و در مسیر آب ) .
عناصر غذایی ، نقش آنها در گیاه ، علائم کمبود ، و عوامل بروز و تشدید کمبود ، مقدار مورد نیاز عنصر برای گیاه و نحوه مصرف
- گردو جزء پر نیاز ترین درختان میوه به ازت ، فسفر و پتاس می باشد .
- مغز گردو در مقایسه با سایر قسمتهای میوه دارای بیشترین مقدار منیزیم ، نیتروژن ، فسفر و منگنز می باشد .
- بیشترین مقدار پتاسیم و کلسیم میوه گردو در پوست سبز آن می باشد .
1) ازت :
نقش : شرکت در ساختمان پروتئین ها و کلر.فیل ، مؤثر در رشد سبزینگی ، در تشکیل جوانه های با رده ، حجم میوه و میزان عملکرد .
علائم کمبود : زردی و رنگ پریدگی برگ که از برگهای مسن شروع و سپس به برگهای جوان سرایت می کند ، رشد درخت کاهش یافته و مغز میوه ممکن است بطور کامل پر نشود ، ریزش گل و میوه هم زیاد می شود .
- کمبود ازت در خاک ، بافت خیلی سبک و خیلی سنگین خاک ، آبیاری سنگین و شستشوی خاک ، وجود حالت احیایی در اطراف ریشه و زیادی بیش از حد فسفر و پتاسیم از عوامل بروز و تشدید کمبود می باشد .
- زیادی بیش از حد ازت نیز رسیدن میوه را به تأخیر انداخته ، مقدار روغن را کاهش داده و از کیفیت انبار داری محصول می کاهد ، همچنین مقاومت گیاه را در برابر آفات و بیماریها و نا ملایمات محیطی کم می کند .
مقدار مورد نیاز سالانه درخت گردو به ازت در سال اول تا چهارم حدود 40 – 10 کیلو گرم در هکتار ، از سال پنجم تا دهم حدود 80 – 40 کیلوگرم در هکتار و از سال دهم به بعد حدود 100 کیلوگرم درهکتار است که در صورت کمبود در خاک با استفاده از کودهای ازت طی دو مرحله ( اسفند و اردیبهشت ) به مصرف چالکود تأمین می گردد .
توصیه عمومی مؤسسه تحقیقات خاک و آب حدود 400 کیلو گرم در هکتار نیترات آمونیوم می باشد . توصیه مرکز تحقیقات کشاورزی استان نیز یک کیلوگرم به ازای هر درخت بارده به صورت چاکلود می باشد . مقدار نیاز واقعی با آزمون خاک و برگ معین می شود .
2) فسفر
نقش : دخالت در کلیه فرایندهای بیوشیمیایی ، ترکیبات انرژی زا و فعالیتهای انتقال انرژی ، همچنین فسفر جزعی از پروتئین هسته سلول ، غشاء سلولی و اسیدهای نوکلنیک نقش ویژه دارد . در تشکیل مغز گردو و نقش اساسی داشته و عامل زود رسی محصول نیز می باشد
حدود 80% فسفر موجود در میوه گردو در مغز آن یافت می شود .
علائم کمبود : تضعیف رشد گیاه و رشد سیستم ریشه ای و کوچک ماندن برگهای جدید ، رنگ سبز متمایل به آبی و کدر شدن برگها ، تضعیف رشد زایش و احتمالاً دیورسی محصول .
کمبود فسفر قابل استفاده در خاک ، آهکی بودن خاک و کربناتی بودن آب آبیاری شنی و سنگلاخی بودن خاک و زیادی بیش از حد ازت از عوامل بروز و تشدید کمبود فسفر می باشند .
زیادی فسفر نیز بدلیل حالت رقابتی آن با عناصر کم نیاز نظیر روی ، مس ، آهن و منگنز می تواند باعث بروز علائم کمبود این این عناصر گردد .
مقدار مورد نیاز گردو به فسفر به اسیدیته خاک ( PH ) بستگی دارد .
در زمان کاشت نهال در خاکهای اسیدی 300 – 200 کیلوگرم و در خاکهای قلیایی حدود 200 –100 کیلوگرم سوپر فسفات تریبل مورد نیاز می باشد .
نیاز سالانه درخت گردو تا سال چهارم حدود 80 کیلوگرم و پس از آن سالانه حدود 120 تا 160 کیلوگرم در هکتار سوپر فسفات تریپل می باشد . میزان نیاز واقعی با آزمون خاک مشخص می گردد .
کودهای فسفره در خاکهای خنثی در پایین در خاکهای آهکی با PH بالای 8/7 در اواخر زمستان به روش چانکود مصرف می شود .
توصیه عمومی مؤسسه تحقیقات خاک و آب حدود 250 کیلوگرم در هکتار بیوفسفات طلائی می باشد . توصیه مرکز تحقیقات کشاورزی استان نیز 250 گرم به ازاء هر درخت با رده به صورت چالکود می باشد . میزان نیاز واقعی با آزمون خاک و برگ مشخص می شود .
3) پتاسیم :
برخلاف سایر عناصر پر مصرف ، جزء ساختمانی گیاه ، نبوده و نقش کاتالیزوری دارد .
نقش : در افزایش مقاومت گیاه در برابر کم آبی ، سرمازدگی ، خشکی و تنش رطوبت و آفات و بیماریها ، در تنظیم حرکت آب در گیاه ، در افزایش کیفیت انباری محصول ، کنترل شدت نور ، تشدید عمل فتوسنتز ، افزایش راندمان کودهای ازته و کاهش تجمع نیترات در گیاه مؤثر می باشد .
علائم کمبود : سوختگی حاشیه برگهای مسن و یا پیچ خوردگی آنها ، کاهش تولید شکوفه و باز شدن گلها و کاهش عملکرد .