دانلود مقاله آب و فاضلاب و اثرات آن بر محیط زیست

- بررسی و تحلیل کلی مسائل ویژه حاد زیست محیطی - معرفی نحوه جمع آوری فاضلاب در بخشهای مختلف منطقه، نارسایی و پیامدهای نامطلوب آن - انواع فاضلاب میزان فاضلاب صنعتی یا پساب ایجاد شده از تولیدات صنعتی در منطقه قابل توجه نبوده و نسبت به کل فاضلابهای تولیدی نقش چندانی ایفا نمی‌کند گزارش" شناخت واحدهای صنعتی شهر تهران – سال 1375 تعداد واحدهای صنعتی مستقر در منطقه دو را 36 واحد یعنی 26/1 درصد کل واحدهای صنعتی مناطق بیستگانه شهر تهران عنوان کرده است .

و نظر به اینکه طی سالهای اخیر تعدادی از این واحدها نیز به خارج از شهر تهران انتقال یافته‌اند، از تعداد و نقش آنها کاسته شده است.

- روشهای دفع فاضلاب مجموعه کامل انواع شیوه های دفع فاضلاب شامل: چاههای جذبی، جوی خیابانها، مسیلها، قنوات، سپتیک تانکها، شبکه گردآوری فاضلاب، در منطقه دو مورد استفاده قرار می‌گیرد.

چاههای جذبی و جوی خیابانها و کانابها مثل خیابان زنجان اصلی ترین حجم فاضلاب منطقه شامل فاظلاب خانگی و آبهای سطحی را جمع آوری و هدایت می‌کنند.

مسیلهای طبیعی و انسان ساخت موجود نیز در کنار قنوات قدیمی کار جمع آوری و هدایت بخش دیگری از فاضلاب را در منطقه بعهده دارند که شامل مسیل فرحزاد، مسیل کوی مطهری (به موازات اتوبان شیخ فضل الله نوری)، درکه و سیل برگردان غرب که مجموعه فاضلاب جاری در این مسیلها تا رودخانه کن هدایت می‌شوند.

انتقال آبهای سطحی ناشی از بارندگی از وظایف اصلی مسیلهای فوق بوده در حالیکه کار هدایت قسمتهایی از فاضلابهای شهری در مناطقی که دفع فاضلاب دچار مشکل می‌گردد نیز بصورت غیر مجاز به عهده این مسیلها قرار گرفته است.

سپتیک تانکها و تصفیه خانه های کوچک در تعداد زیادی از ساختمانهای بلند مرتبه، مجتمع‌های مسکونی و شهرک هایی که در منطقه دو احداث گردیده، کار گرد آوری و دفع فاضلاب را بعهده دارند.

البته در برخی از این شرکتها از چاههای جذبی و یا سایر شیوه های دفع فاضلاب نیز استفاده می‌شود.

شهرک فرهنگیان از یکصد چاه جذبی جهت فاضلاب استفاده می‌کند.

شهرک پاس علیرغم داشتن تصفیه خانه فاضلاب، به دلیل از کار افتادن و خرابی سیستم، عملاً فاضلاب خود را به مسیل موجود در غرب بزرگراه شیخ فضل الله (مسیل کوی مطهری) هدایت می‌کند.

بخشی از فاضلاب شهرک قدس به علت شکستگی حاصله در لوله گذاریهای زیرزمینی، قبل از رسیده به تصفیه خانه شهرک قدس، در شمال بزرگراه همت به مسیل کوی مطهری وارد می‌گردد.

مجتمع های آتی ساز و سامان 1و2و3 ساخته شده در اراضی بستر رودخانه درکه، علیرغم داشتن تصفیه خانه و سپتیک تانک با عملکرد ناقص آنها، با مشکل دفع فاضلاب مواجه می‌باشد .

به گفته کارشناس اداره آب و فاضلاب، شهرداری بخشی از آب حاصل از فاضلابهای نیمه تصفیه شده آنرا جهت آبیاری فضای سبز مورد استفاده قرار می‌دهد.

در نواحی شمال بزرگراه اوین از غربی ترین نقاط تا شرقی ترین آن، شهرکهای متعددی ساخته شده است که روشهای دفع فاضلاب آنها چاههای جذبی یا سپتیک تانکها هستند.

هیچکدام از این روشها نتوانسته اند پاسخگوی نیاز اهالی باشند.

مثلاُ شهرک تامین اجتماعی عملاً فاضلاب خود را به دره حسنک در شمال دره فرحزاد وارد می‌کند.

و یا نشتی فاضلاب شهرک مخابرات در اراضی پایین دست به سطح زمین راه پیدا کرده و محیط اطراف فروشگاه شهروند را نمناک کرده است.

کوی فراز، کیهان، پلیس نیز از شهرکهایی هستند که مسائل مشابه شهرکهای یاد شده دارند فاضلاب زندان اوین نیز با وجود مجهز بودن به سپتیک تانک وارد رودخانه درکه می‌شود.

شبکه گرد آوری فاضلاب در کوی نصر و شهرآرا وشهرک قدس به عنوان مدرن ترین سیستم دفع فاضلاب از زمان تاسیس شهرکهای مزبور احداث گردیده و مورد بهره برداری قرار دارد.

- جمعیت فعلی تحت پوشش شبکه گرد آوری فاضلاب در منطقه: جمعیت منطقه بر اساس بر آورد سال 1380 بالغ بر 542000 نفر تعیین گردیده است.

با توجه به جمعیت تحت پوشش شبکه گردآوری فاضلاب شهرک قدس، کوی نصر و شهر آرا که جمعاً بالغ بر 125000 نفر است، 23 ر صد اهالی منطقه از روش دفع فاضلاب به کمک شبکه گرد آوری و 77 درصد باقیمانده بطور عمده از روشهای سنتی یعنی چاههای جذبی و روشهای جذبی کنترل شده یعنی سپتیک تانکها و حمل فاضلاب استفاده می‌نمایند.

- بر آورد حجم فاضلاب تولید شده بدلیل عدم انطباق مناطق شهرداری و شرکت آب و فاضلاب، آمار دقیقی از مصرف آب مشترکین در منطقه دو بدست نمی‌آید.

ولی با توجه به برآورد جمعیت در سال 80 که جمعیت را حدود 542000 نفر میداند و با اعمال میانگین سرانه مصرف آب در شهر تهران که روزانه 323 لیتر اعلام شده است .

فاضلاب تولید شده در منطقه روزانه حدود 140000 منر مکعب تخمین زده می‌شود.

این میزان شامل پساب های خانگی، اداری، خدماتی، کارگاهی می‌باشد و فاضلابهای سطحی و آبیاری فضاهای سبز را در بر نمی‌گیرد.

- پیامدها و مشکلات ناشی از دفع فاضلاب با روشهای فعلی طبق استاندارهای بین المللی شهری که دارای شبکه جمع آوری .

انتقال و تصفیه فاضلاب نیست در تعریف «شهر سالم» نمی‌گنجد و تهران چنین است.

در منطقه دو نیز بدون در نظر گرفتن پسابهای ناشی از آبیاری فضاهای سبز و آبهای سطحی در هر ثانیه حدود 1600 لیتر فاضلاب تولید می‌شود که رقمی کمتر از 200 لیتر آن در تصفیه خانه شهرک غرب مورد تصفیه قرار گرفته و بقیه بدون هر استفاده ای دفع می‌گردد.

« اگر طرح تصفیه خانه های تهران بطور کامل اجرا شود 25000 لیتر در ثانیه پساب بهداشتی فاضلاب که هم اکنون هدر می‌رود در جنوب تهران بدست می‌‌آید که برای مصارف کشاورزی فوق العاده موثر و مفید است .

(25000 لیتر در ثانیه برای 5/10 میلیون جمعیت) ضمن آنکه از تخریب فاجعه بار محیط زیست نیز جلوگیری می‌کند و این برابر با ساخت دو سد در جنوب تهران است.

( به نقل از شرکت فاضلاب تهران).

تمامی شیوه های موجود دفع فاضلاب در منطقه منجربه ایجاد آلودگیهای وسیع و گسترده زیست محیطی می‌شود که در زیر به مختصری از هر یک اشاره خواهد شد.

سیستم چاههای جذبی و سپتیک تانکها حدود 80 در صد از فاضلابهای خانگی تولید شده در منطقه به وسیله چاههای جذبی و سپتیک تانکها دفع می‌شوند و با توجه به عملکرد بسیار ناقص سپتیک ها و حتی برخی از تصفیه خانه های محدود و کوچک در منطقه باید گفت بخش عمده فاضلاب به لایه های داخلی زمین هدایت می‌گردند که پیامدهای زیر را در پی دارد.

آلودگی آبهای زیرزمینی و قنوات با استمرار تخلیه فاضلابهای شهری و صنعتی به این منابع غلظت مواد و عناصری چون ازت، دتر جنت ها (پاک کننده ها) فلزات سنگین نظیر مس، سرب، روی، کادمیوم، ارسینک در آن رو به افزایش است.

غلظت این مواد مصرف آبهای زیرزمینی را جهت شرب محدود نموده است.

کاهش قدرت خود پالایی رسوبات آبرفتی دشت تهران ، عدم رعایت حرائم ضروری بین کف چاههای جذبی تا سطح آزاد آبهای زیرزمینی ، ورود مستقیم فاضلاب به قنوات دایر بعنوان راه حلی جهت دفع معضل فاضلابهای خانگی که توسط چاه کن های محلی صورت میگیرد و یا ساخت و ساز در حریم قنوات باعث می‌شوند آبهای زیرزمینی و قنوات بوسیله فاضلابها بشدت آلوده شدند.

خطر ریزش ساختمانهایی که حریم را رعایت نکرده اند و ریزش دیواره های قنوات از پیامدهای ثانوی چنین مشکلی می‌باشد.

بالا آمدن سطح آبهای زیرزمینی ورود روزانه 2000000 متر مکعب فاضلاب به داخل زمین در تهران باعث بالا آمدن آبهای زیرزمینی شده و نظم طبیعی لایه های خاک را بهم ریخته و سبب لغزنده شدن لایها های زیرزمین خاک می‌گردد .

از طرفی در این شرایط قنوات نقش زهکش را برای فاضلابها ایفا می‌نمایند و این خود یکی از دلایل آلودگی قنوات می‌باشد.

آلودگی محیط زیست شهری در بخشهای شمال منطقه که ساختار زمین سنگی است بدلیل جاذب نبودن خاک، فاضلابها به سطح زمین راه یافته، پس از آلوده کردن اراضی پایین دست به همراه جریان آبهای سطحی وارد جویها، نهرها، کانالها شده و نهایتاً همراه با آب رودخانه های فرحزاد و درکه و آبهای سطحی دیگر به مسیل برگردان غرب وارد شده و به همراه نهر فیروزآباد خود را به اراضی کشاورزی جنوب تهران می‌رسانند.

اما در خصوص سپتیک تانکها و نشت فاضلاب از آنها به داخل زمین و یا مسیلها و رودخانه های فرحزاد و درکه و همچنین تخلیه غیر مجاز آنها در جویها و نهرها و در فضاهای باز شهری باید گفت که شدت این آلوده سازی بسیار گسترده می‌باشد.

کاهش مقاومت لایه های زمین به دلیل حفاریهای متعدد جهت چاههای جذبی، از دیگر خطرات دفع سنتی فاضلابها کاهش مقاومت لایه های زمین می باشد وقتی وجود 600 ساختمان بلند مرتبه و تعدا بسیار زیادی ساختمانهای 5 طبقه و عدم اطلاع از وضع لایه های زیرین زمین را در نظر بگیریم، خطر بالقوه ای را که در صورت وقوع زمین لرزه بشدت افزایش خواهد یافت، دریافته ایم.

شبکه موجود گردآوری فاضلاب در منطقه فاضلاب گرد آوری در شهرک قدس در تصفیه خانه این شهرک با ظرفیت 200 لیتر در ثانیه مورد تصفیه قرار می‌گیرد.

در حالیکه امکانات فنی تصفیه کامل در این تصفیه خانه موجود می‌باشد ولی مرحله آخر تصفیه یعنی تصفیه شنی و میکروب زدایی انجام نمی‌گیرد.

بخشی از پساب حاصله به مصرف آبیاری فضای سبز تصفیه خانه میرسد و قسمت اعظم آن بدون استفاده وارد کانال مسیل مطهری در جنوب تصفیه خانه می‌شود و در این کانال با فاضلابهای تصفیه نشده جاری از شمال و شهرکهای جنوبی تصفیه خانه مخلوط گشته و در ادامه به مسیل سیل برگردان غرب میریزد.

آبیاری فضاهای سبز باپسابی که چندان بر سلامتش اطمینان نیست از خطرات آلودگی محیطی بحساب می‌آید.

در ضمن خشک کردن لجن نهایی حاصل از تصفیه با شیوه پهن کردن در بسترهای خاکی موجود در محوطه مرکز تصفیه خانه شهرک قدس از جمله روشهای غیر قابل قبول می‌باشد که در حال حاضر بکار گرفته می‌شود.باین ترتیب انواع عوامل بیماری زا در محیط باز فرصت انتشار پیدا می‌کنند.

فاضلاب گردآوری شده از شهر آرا وکوی نصر که بدون تصفیه در مسیر کانالهای سرپوشیده قلقلی حرکت کرده و پس از طی خیابان حبیب اله، در جنوب خیابان آزادی بسمت نهر فیروز آبادی می‌رود نیز از دیگر عوامل آلوده کننده محیط شهری می‌باشد.

ضمناً پساب گرد آوری شده در شهرک اکباتان پس از عبور از تصفیه خانه از طریق جنوب جاده مخصوص کرج به سمت میدان و خیابان آزادی هدایت شده و نهایتاً در تقاطع با کانال قلقلی به سمت فیروز آباد طی مسیر می‌نماید.

استفاده از فاضلابهای نیمه تصفیه شده مجتمع های آتی ساز و سامان 1و2و3 نیز جهت آبیاری فضاهای سبز حاشیه چمران وبخشی از باغات حاشیه رودخانه درکه از مشکلات جدی زیست محیطی است که کنترل آنها امری حیاتی بشمار می‌رود.

فاضلاب های سطحی در واقع وجود زمینه های گسترده آلودگی موجود در سطح شهرها باعث شده که این معنا بجای آبهای سطحی مورد استفاده قرار گیرد.

آبهایی که بنا به گفته رئیس کمیته سازماندهی ستاد ناحیه سبز تهران بر اساس آزمایش های صورت گرفته تا 80 درصد آلوده و خطرناک اند.

این آبها توسط فاضلاب خانه ها، کارگاهها، حتی مجتمع های صنعتی و تجاری آلوده می‌گردد.

تاثیرات سوء زیست محیطی این فاضلابها در داخل منطقه در حد آلودگی هوا، آب و خاک و کل محیط شهری تجلی می یابد و از آنجا که تمامی آنها بعلت شیب طبیعی تهران با اراضی جنوبی و کشاورزی آن می‌رسد انواع میکروبها و ویروسها را به چرخه غذایی و محیط زیست وارد می‌سازد.

نتیجه آزمایش های بعمل آمده از سبزیجات و صیفی جات جنوب تهران توسط انسیتو پاستور نمایانگر آلودگیهای شدید انگلی و میکروبی در آنها است.

مخلوط شدن فاضلاب های کارگاهها با فاضلاب خانگی از دیگر معضلات جدی در رابطه با فاضلاب، عدم تفکیک فاضلابهای صنعتی است که گاه آغشته به مواد شیمیایی و یا عناصر و فلزاتی است که در حدود غیر مجاز و خطرناک اعلام می‌شوند.

تفکیک کلیه فاضلابهای صنعتی بطوری که بتواند جداگانه حمل و دفع گردد از مهمترین و عاجل ترین مسائل زیست محیطی شهر تهران بشمار می‌رود.

نقشه فازبندی طرح جامع فاضلاب تهران در منطقه دو بعد از آخرین تغییرات (نقشه 30010120102 ) به شرح زیر ضمیمه می‌باشد: محدوده 1و2 با 160 کیلومتر لوله به قطهای 800-250 میلیمتر، فاضلاب منطقه را پس از جمع آوری به تصفیه خانه شهرک قدس هدایت خواهد کرد.

در این رابطه بخش شرقی (محدوده 2) در عملیات اجرایی مربوط به خطوط انتقال به تصفیه خانه شهرک قدس با مشکلاتی مواجه گردیده که در دست بررسی می‌باشد.

در پایان اجرای این فاز در سال 1385 تعداد 160000 نفر تحت پوشش این بخش از شبکه فاضلاب در خواهند آمد.

محدوده 3 که همان محدوده قدیمی شبکه گرد آوری و تصفیه فاضلاب شهرک قدس است و هم اکنون در حال بهره برداری است.

محدوده 4 مربوط به شبکه گرد آوری و دفع فاضلاب کوی نصر و شهر آرا می‌باشد و محدوده 5 در فاز 3 طرح جامع فاضلاب مورد مطالعه و طراحی قرار خواهدگرفت.

در صورت عدم تاخیر در برنامه زمان بندی شده طرح ، تمامی منطقه دو تا پایان سال 2017 میلادی از شبکه گرد آوری و دفع فاضلاب بهره مند خواهد شد.

- دفع فاضلاب و امکانات منطقه 1- تصفیه خانه شهرک غرب و استفاده از فاضلاب تصفیه شده : طبق نظر کارشناسان شرکت فاضلاب، آخرین عملیاتی که در تصفیه خانه به روی فاضلاب انجام می‌گیرد، ضد عفونی کردن جهت نابود سازی میکروبهای بیماری زای موجود در آن می‌باشد.

عمل گندزدایی پساب به کمک گاز ازن، کلر و یا اشعه ماورای بنفش انجام میگیرد.

بعد از این مرحله با اطمینان می‌توان از پساب خروجی از تصفیه خانه جهت مصارف کشاورزی، آبیاری فضای سبز و صنعت استفاده نمود.

در بخشهای قبلی اشاره گردید که گندزدایی پساب در تصفیه خانه شهرک غرب انجام نمیگیرد، اما بر اساس اظهارات کارشناس مسئول مستقر در مرکز تصفیه خانه شهرک قدس، امکان گندزدایی وجود دارد و فاضلاب خام ورودی می‌تواند بعد از تصفیه کامل به آب قابل مصرف در صنعت، کشاورزی و آبیاری فضای سبز تبدیل گردد.

تمامی فضای سبز پارک پردیسان از این آب مصرف می‌کند.

در شرایطی که فضای سبز در سطح تهران با مشکل کم آبی و منابع محدود تامین آب مواجه است، استفاده از آب تصفیه شده این مرکز با دبی 200 لیتر در ثانیه در موقعیت فعلی بسیار منطقی بنظر میرسد.

2- استفاده از تصفسه خانه خیابان حبیب الله به منظور بهره برداری از فاضلاب کوی نصر و شهرآرا.

در بخشهای قبلی به وجود شبکه گردآوری فاضلاب در این دو منطقه مسکونی اشاره گردید، همچنین به برچیده شدن تاسیسات سپتیک تانک این شبکه و هدایت فاضلاب آن به مسیر نهر فیروزآباد پرداخته شد.

اما در شرایط امروز تهران و مشکل کم آبی در تمام مناطق شهری به نظر می‌رسد تکمیل و راه اندازی مرکز تصفیه خانه فاضلاب خیابان حبیب الله که 80 درصد کار احداث آن انجام شده، جهت تصفیه و استفاده ای مجدد از فاضلاب شهرآرا و کوی نصر مفید است.

- دفع فاضلاب و مشکلات منطقه کوهپایه ها با بستر سنگی در نواحی شمالی منطقه دو (بخصوص در ناحیه 1و9) عملاً مانع اصلی در دفع فاضلاب به روش چاههای جذبی می‌باشند.

در شهرکهای شمالی منطقه تعداد زیادی از شهروندان شاهد بالا آمدن فاضلاب در داخل خانه های خویش بوده و این مشکل همواره وجود دارد.

وجود تعداد نسبتاً زیاد ساختمان بلند مرتبه و مجتمع هایی که طبق ضوابط ساخت و ساز مجبور به استفاده از سیستم گردآوری فاضلاب می‌باشند و هم چنین مشکل بستر سنگی منطقه و عدم کارآیی چاههایی جذبی باعث استفاده نسبتاً وسیع از سپتیک تانکها جهت گردآوری فاضلاب گشته است ولی مدیریت ضعیف در ساخت و نگهداری از آنها باعث عدم کارآیی آنان در بخش بزرگی از منطقه بوده و روان شدن و نشت وسیع فاضلابها را در مناطق مسکونی، خیابانها، مسیلها و رودخانه های منطقه بدنبال داشته است.

موضوع بسیار مهم دیگر در این رابطه چگونگی تخلیه آنها می‌باشد.

با توجه به اینکه مرکز کهریزک و آبعلی از پذیرفتن محموله فاضلاب خودداری می‌کند.باید دید تانکرهای حمل فاضلاب آنها را درکجا تخلیه می‌نمایند.

تخلیه فاضلابها در جویهای خیابان و یا در فضاهای خالی منطقه بصورت غیر مجاز بسیار مشاهده شده است.

روان بودن فاضلابها در مسیلها و بستر رودخانه ها و کانالهای ساخته شده از دیگر نقاط ضعف موجود در منطقه بشمار می‌رود.

ساخت و سازهایی که در اراضی مشرف به رودخانه های درکه و فرحزاد صورت گرفتع ایت همراه با دبی ناچیز آب آنها در اکثر ماههای سال، این مسیلهای طبیعی را به مکانهایی برای ورود انواع فاضلابها تبدیل کرده است.

مسیل طبیعی تپه نیزار هم که در سمت شمال به دره حسنک معروف است و بطرف امامزاده داوود کشیده می‌شود، در طرف جنوب در لابلای ساخت و سازهای شهرک غرب محو شده و در پایین دست بزرگراه همت مجدداً امکان رهایی پیدا کرده است، این مسیل بنام مسیل کوی مطهری در نزدیکی شهر آرا بجای اینکه مسیر طبیعی خود را به سمت نهر فیروز آباد طی کند اجباراً بطرف مسیل برگردان غرب هدایت می‌گردد و بطور ناخواسته به کانالی برای ورود فاضلاب نقاط مسکونی به موازات خویش در غرب بزرگراه شیخ فضل الله نوری تبدیل گشته است.

شیب تند اراضی باعث شتاب جریان آبهای سطحی و هم چنین آب رودخانه های منطقه به سمت اراضی پایین دست می‌گردد.

ضمن آنکه بعلت ساخت و سازهای وسیع و آسفالت معابر، قدرت نفوذپذیری اراضی بشدت کاهش یافته و آبهای جاری را بسرعت بطرف دشت جنوبی تهران حرکت می‌دهند.

به این ترتیب مشاهده می‌شود که شیب طبیعی موجود در شمال محور آزادی که با مدیریت و برنامه ریزی مناسب می‌تواند در زمره امکانات طبیعی دسته بندی گردد.

به عامل مشکل زای زیست محیطی اراضی جنوب این محور بدل می‌گردد.

- نحوه جمع آوری زباله، نارسائیها و پیامدهای نامطلوب آن - طرح جدید سیستم جمع آوری و دفع زباله از آنجائیکه جمع آوری زباله در مناطق شهری تابع سیستم شهری موجود می‌باشد منطقه دو نیز همراه با سایر مناطق از سال 1364 به شیوه طرح جدید سیستم جمع آوری زباله در نواحی خود اقدام نموده است.

جمع آوری زباله در منطقه به دو گروه تقسیم می‌شود: جمع آوری زباله در مناطق مسکونی جمع آوری زباله در مناطق تجاری، خدماتی و صنعتی جمع آوری زباله در مناطق مسکونی یا ساختمانهای کوتاه شامل گردآوری زباله از کوچه ها و یا کنار جدول پیاده روها می‌باشد.

در این روش زباله ها که معمولاً در داخل کیسه پلاستیک هستند از کنار در منازل یا جدول خیابان یا کوچه توسط کارگران شهرداری جمع آوری شده و در داخل وسیله نقلیه تخلیه می‌گردد.

در آپارتمانها مواد زاید به دو صورت جمع آوری می‌شود یا توسط ساکنین در محلهای ذخیره موقت گذاشته شده و یا از طریق سیستم شوتینگ در مخازن جمع آوری زباله گردآوری شده و توسط ماشین های شهرداری از محل منتقل می‌گردند.

در محلاتی مانند فرحزاد و درکه که از گاری دستی استفاده می‌شود.

زباله توسط کارگران از پشت در منازل گردآوری می‌گردد.

در مناطق تجاری و خدماتی نیز مواد زائد توسط موسسات و فروشگاهها در محل های ذخیره موقت گذاشته شده تا نهایتاً توسط ماشینهای خدمات شهری جمع آوری گردند.

زباله های صنعتی با توجه به بافت محدود صنعتی در این منطقه از اهمیت زیادی برخودار نبوده و این زباله ها همراه با زباله های خانگی و تجاری توسط ماشین آلات حمل زباله از کارگاهها و مرکز تولیدی جمع آوری شده و در ایستگاه موقت تخلیه می‌گردند.

جمع آوری و حمل زباله های بیمارستانی در منطقه تحت نظارت و مسئولیت مستقیم سازمان بازیافت و تبدیل مواد بصورت مکانیزه انجام می‌شود.

کامیونهای مخصوص حمل زباله بیمارستانی که به بالا بر و تخلیه اتوماتیک مجهز هستند، هر روز به بیمارستانها مراجعه و بدون دخالت دست، مخازن زباله های آنها را تخلیه می‌کنند و مستقیماً به کهریزک حمل و در ترانشه های مخصوص دفن زباله های بیمارستانی دفن می‌شوند.

جمع آوری و حمل خاک و نخاله های ساختمانی در تهران از سال 1372 تحت نظارت ستاد پاکیزگی و نظافت شهر تهران (سپنت) قرار گرفته است.

در حال حاضر، خاکبرداری بر مبنای عقد قرار داد میان مالک و پیمانکار انجام می‌گیرد و پیمانکاران نیز تحت نظارت و کنترل ستاد پاکیزگی و نظافت قرار دارند.

پیمانکار پس از کسب برگ مسیر، اقدام به خاکبرداری نموده و کامیونها در ساعت مجاز تردد و در مدت سه روز عمل بارگیری و حمل خاک را انجام می‌دهند.

در حال حاضر در تهران ایستگاه انتقال جهت خاک و نخاله وجود ندارد.

نخاله های ساختمانی در گودهایی در اطراف تهران که از قبل شناسایی شده اند تخلیه میگردند.

هر چند مشاهدات عینی در منطقه حاکی از پراکندگی قابل توجه این نوع زباله شهری در سراسر منطقه بخصوص در حواشی دو رودخانه فرحزاد و درکه می‌باشد.

نمایه 1020120102 سرانه تولید زباله در منطقه 2 طی سالهای 5-75 و مقایسه با میانگین تهران - میزان زباله تولید شده در منطقه: در طول سال 1380 جمعاً 154824 تن زباله از سطح نواحی جمع آوری گردیده که با توجه به جمعیت منطقه، سرانه تولید زباله در این سال 280 کیلوگرم می‌باشد.

از میان نواحی منطقه، ناحیه 9 با کمترین میزان زباله تولیدی یعنی کمتر از 6000 تن و ناحیه 7 با حدود 30000 تن در سال بیشترین مقدار زباله را تولید کرده است.

نمایه 2020120102 میزان جمع آوری و حمل زباله، نخاله، لجن و شاخ و برگ در منطقه دو – سال 80 ماخذ: حوزه معاونت شهری و فضای سبز واحد خدمات شهری شهرداری منطقه دو تهران - ایستگاه موقت انتقال زباله در منطقه و مشکلات آن: این ایستگاه در ناحیه 6 در محوطه ای در جنوب خیابان یکم دریان نو بین خیابان زنجان و حبیب الله واقع شده است.

ورود و خروج یکصد وبیست خودروی حامل زباله در طی ساعات شب در یک منطقه مسکونی بخصوص در ساعاتی که هنگام استراحت اهالی است.

انتخابی نامناسبی برای این ایستگاه خدمات شهری می‌باشد.

در حال حاضر شهرداری منطقه دو با این معضل روبرو بوده و در حالیکه ساکنین محل در نارضایتی بسر می‌برند روزانه 460 تن زباله گردآوری شده از سراسر منطقه از طریق این ایستگاه به مقصد کهریزک بارگیری و حمل می‌گردد.

در مواقعی سرعت حمل زباله از ایستگاه زنجان به مقصد کهریزک کمتر از ورود زباله به ایستگاه بوده و به ناچار قسمتی از زباله ها روی زمین باقی می‌مانند این انباشت زباله سبب آ‎لودگی شدید ایستگاه گشته ، بو، حشرات و جانوران موذی و گازهای ناشی از آن موجبات آلودگی محیط را فراهم می‌سازند در برخی مواقع نیز آنش سوزی های ناشی از فعل و انفعالات شیمیایی انباشت زباله ها به وقوع می‌پیوندد.

که خود موجبات آلودگی هوا را سبب می‌گردد.

اگر سرو صدای های حمل و نقل زباله را نیز به مشکلات اخیر اضافه کنیم علت شکایات متعدد اهالی را از محل استقرار این ایستگاه در خواهیم یافت.

لازم به ذکر است که مسئولیت حمل زباله از ایستگاههای موقت به مقصد کهریزک و یا کارخانه بازیافت، به عهده سازمان بازیافت و تبدیل مواد می‌باشد و معاونت خدمات شهری شهرداریها در این مورد مسئولیتی ندارد.

- جمع آوری و دفع زباله و کاستی های آن پراکندگی نسبتاً وسیع زباله در طول مسیر رودخانه های درکه و فرحزاد و سایر کانالها و مسیلهای منطقه حاکی از آنست که بخشی از زباله ها به روش تخلیه در مسیل دفع می‌گردند.

ابعاد این روش دفع، هنگان ورود فاضلاب همراه با زباله در سیل برگردان غرب در ضلع غربی میدان صادقیه جنب ترمینال شرکت واحد بخوبی آشکار می‌گردد.

پراکندگی نسبتاً وسیع نخاله های ساختمانی در نقاط مختلف منطقه بخصوص در حاشیه رود پای فرحزاد و درکه در شمالی ترین قسمت رودخانه فرحزاد در مسیر معدن سنگ، زیر پل مدیریت، زیر پل فرحزاد در غرب یادگار امام و در فضاهای ساخته نشده منطقه حاکی از تخلیه غیر مجاز این نوع زباله در منطقه بوده و با توجه به وجود سیمان، گچ، آهک، قیر در این نوع زباله و فعل و انفعالات شیمیایی در مجاورت رطوبت نه تنها اثرات مخرب زیست محیطی را در پی دارد بلکه در تخریب سیمای چشم اندازهای طبیعی نیز موثر است.

انباشت زباله در پیرامون حاشیه نشین های موجود در حوالی پل مدیریت (اسلام آباد) و زیر پل رودخانه فرحزاد در ادامه جاده مرادآباد در غرب بزرگراه یادگار امام از دیگر معضلات موجود منطقه است.

وجود مشکلات جدی در جمع آوری و حمل زباله در منطقه فرحزاد به علت بافت روستایی، شیب زیاد معابر و تنگ و باریک بودن آن که عبور ماشینهای حمل زباله را غیر ممکن ساخته و باعث گردیده کماکان از روش غیر بهداشتی حمل با گاری دستی استفاده گردد.این امر باعث تجمع زباله در گوشه و کنار منطقه می‌گردد.

مشکلات جمع آوری زباله در فرحزاد در زمستانها بیشتر می‌شود.

گردآوری زباله در سیتم موجود که نسبت به سیستم قدیمی گردآوری با گاری دستی بسیار مجهزتر و کارآمدتر و بهداشتی تر می‌باشد، خود مشکلات و ضعفهایی را بدنبال دارد که به برخی از آنها در منطقه اشاره می‌گردد: ایجاد آلودگی صوتی هنگام جمع آوری زباله در ساعات شب که ناشی از حرکت ماشینهای حمل زباله می‌باشد.

باقی ماندن بخشهایی از زباله در معابر که در ساعات غیر مقرر (10-9 شب) بیرون از منازل و سایر اماکن گذاشته می‌شود.

وجود زباله دزدها که قبل از شروع جمع آوری توسط مامورین، اقدام به تفکیک مواد قابل بازیافت می‌نمایند.

بروز تصادفات و ایجاد خطرات جانی و مالی برای کارکنان و کارگران مسئول جمع آوری زباله به دلیل خلوت بودن و معابر در شب.

- بازیافت پسماندهای منطقه از میان مناطق شهری زباله های منطقه 2 و 18 جهت بازیافت به کارخانه کمپوست صالح آباد منتقل می‌شوند.

علت انتخابی این مناطق اینست که زباله های تولید شده در منطقه دو از مواد قابل بازیافت بالایی برخوردار است و زباله های منطقه 18 نیز حاوی مواد آلی فراوان می‌باشد.

- آلودگی هوا و منافع آلاینده آن - منابع آلاینده الف- تردد وسایل نقلیه موتوری: طبق مطالعات انجام شده بیش از هفتاد درصد آلودگی هوای شهر تهران ناشی از تردد وسایل نقلیه موتوری می‌باشد.

منطقه 2 نیز از این قاعده مستثنی نبوده و روزانه بیش از سه میلیون سفر درون شهری با بهره‌گیری از شبکه وسیع معابر دراین منطقه که بیش از 21 درصد کل بزرگراهها و آزاد راههای شهر تهران به بخود اختصاص داده است، انجام می‌شود منطقه 2 با 520553 کیلومتر مسافت طی شده در یک ساعت اوج ترافیک صبحگاهی بیشترین مسافت طی شده را در بین مناطق 22 گانه شهر تهران به خود اختصاص داده است.

در واقع در سال 1374 حدود 45/10 در صد از مسافت طی شده در سطح شهر تهران در منطقه 2 انجام شده و در سال 1380 نیز همین نسبت با کمی افزایش ادامه پیدا کرده است.

تردد وسایل نقلیه موتوری در منطقه در درجه اول تحت تاثیر شبکه وسیع بزرگراهها و آزاد راهها معمولاً روان و سریع صورت می‌گیرد.

اما این امر در تمامی منطقه صادق نبوده و حجم بالای ترافیک در بخشهایی از معابر منطقه، کندی حرکت را در ساعات اوج ترافیک به همراه دارد.

وضع توپوگرافی و ارتفاع از سطح دریا که خود به دلیل کاهش فشار اکسیژن تنظیم موتور خودرو را با مشکل مواجه می‌سازد و شیب تند معابر در بخشهای شمالی نظیر انتهای بزرگراه یادگار امام و یا معابر کم عرض روستای فرحزاد بر این کندی حرکت می‌افراید.

عوامل موثر بر میزان تردد در منطقه منطقه 2 پل ارتباطی شهرکهای اقماری غرب و شمال غرب تهران با مراکز شهری قلمداد می‌گردد.

کل شبکه معابر که بیش از 33% وسعت کل اراضی منطقه را بخود اختصاص داده است.

بستر مناسب حرکت دهها هزار خودرویی است که با عبور از این معابر هوای منطقه را آلوده می‌نمایند.

آزاد راه کرج به شیخ فضل اله نوری و جاده مخصوص کرج به میدان آزادی متصل می‌باشند که در طول شبانه روز از اصلی ترین مبادی ورودی و خروجی محسوب می‌گردند.

دسترسی به ترمینال غرب تهران و فرودگاه مهرآباد بطور عمده با کمک معابر منطقه 2 صورت می‌پذیرد وجود ایستگاه راه آهن شهری صادقیه که محل اتصال دو خط اصلی مترو می‌باشد (قطارهای کرج و میدان امام خمینی) به مقصد هزاران وسیله نقلیه عمومی و شخصی تبدیل گردیده که مسافران خود را در طول روز جابجا می‌کنند.

دانشگاه صنعتی شریف، ورزشگاه یکصد هزار نفری آزادی، از مهمترین مراکزی هستند که موجبات سفرهای درون شهری دائمی و مقطعی را فراهم می‌آورند.

(طولانی ترین راه بندانهای منطقه 5 و 2 هنگاه بر گذاری مسابقات فوتبال اتفاق می‌افتد) .

مجتمع بزرگ بیمارستانی و دانشگاهی میلاد نور واقع در همت و همچنین تفرچگاههای فرحزاد و درکه، محل دائمی نمایشگاههای بین المللی و شهربازی واقع در تقاطع خیابان سئول و شهید چمران، وزارت کار و سازمان تامین اجتماعی در خیابان آزادی از مراکز منحصر بفردی هستند که هر یک بنوبه خود هزاران سفر درون شهری را باعث می‌گردند.

با پایان گرفتن ساختمان برج مخابراتی میلاد و بهره برداری از تاسیسات گوناگون آن این مراکز نیز از جاذبه های مسافرتی شهر تهران خواهد شد.

ب- منابع آلاینده خانگی مجموع منابع خانگی وشبه خانگی نظیر ادارات، سازمانها، شرکت ها، واحدهای تجاری در نتیجه استفاده از سوختهای فسیلی و انتشار مواد آلاینده ناشی از احتراق سوختهای مذکور.

موجبات آلودگی هوا را فراهم می‌آورند.

سهم آلاینده های خانگی در سطج شهر تهران کمتر از 5 درصد می‌باشد.

شرکت ملی گاز ایران متوسط مصرف 24 ساعته را در سال 1379 در سطح منطقه دو 1288800 متر مکعب و در سطح کل شهر تهران 19930248 متر مکعب گزارش می‌نماید.

ج- منابع آلاینده صنعتی مهمترین فعالیت صنعتی در منطقه مربوط به بخش ساختمان می‌باشد ودر این خصوص قابل ذکر است که انتشار ذرات معلق ناشی از کارکرد ماشین آلات سنگین.

افزایش حمل و نقل و تخلیه و بارگیری مصالح ساختمانی و احداث بنا، اصلی ترین عوامل ایجاد آلودگی هوا ناشی از این منبع آلاینده بشمار می‌روند.

لازم به ذکر است علیرغم مراجعات حضوری و بدلیل عدم دسترسی به اطلاعات کامل و مشخص مربوط به صنایع مزاحم در منطقه، بر اساس مطالعات میدانی، موارد زیر بعنوان موارد ویژه مشکل زا مورد شناسایی قرار گرفت: معدن سنگ ساختمانی در شمال روستای فرحزاد، که بنا به اظهارات عضو شورای اسلامی روستا با تردد کامیونهای کمپرسی موجبات سلب آسایش اهالی را فراهم می‌آورند.

کمپرسی های حامل سنگ ضمن عبور از کوچه های کم عرض و با سرو صدای بسیار زیاد و ایجاد گرد و خاک در معابر، سلامت اهالی رابه مخاطره می‌اندازد، ضمن آنکه انفجارات نا منظم و مداوم، اجباراً به امری عادی مبدل گشته است.

پرتاب سنگ ریزه ها به اطراف (هنگام عبور کمپرسی ها) و یا فرو افتادن قطعات سنگ از تهدیدات دائمی بر علیه اهالی محل در هنگام رفت و آمدهای روزانه می‌باشد.

سنگ فروشی های واقع در محدوده فرحزاد- خیابان ایثار- بلحاظ تردد وسایل حمل و نقل و انتشار ذرات ناشی از ابزار زنی سنگهای ساختمانی.

تعمیر گاههای اتومبیل بویژه مربوط به صافکاری و نقاشی خودروها در ارتباط با انتشار ذرات معلق و آلودگی های ناشی از ترکیبات شیمیایی رنگها.

با توجه به نمودار شماره 2010120102 مربوط به تعداد واحدهای صنعتی در مناطق شهری، تعداد 13 واحد صنایع چوب در منطقه موجود می‌باشد که از منابع انتشار ذرات معلق محسوب می‌گردند.

ترمینالهای اتوبوسرانی درون شهری و بیرون شهری واقع در شمال میدان آزادی.

ایستگاه اتوبوس رانی واقع در فلکه دوم صادقیه، ایستگاه مینی بوسرانی شمال خیابان سازمان آب در تقاطع با اشرفی اصفهانی نیز از مراکز آلوده کننده هوا بشمار می‌روند.