ماهی ماهی یک مهرهدار خونسرد و آبششدار است که در دریا زندگی میکند.
ماهیها (با بیش از ۲۷۳۱۵ گونه) یک گروه نزدیکنیا (پارافیلتیک Paraphyletic) هستند و به سه گروه ماهیهای استخوانی (استیکتیس Osteichthyes)، با (۲۲۰۰۰ گونه)، ماهیهای غضروفی (کندریکتیس Chondrichthyes با بیش از ۸۰۰ گونه) و گروههای مختلف ماهیهای بدون آرواره (۷۵ گونه) از جمله ماهیهای مکنده و دهانگِرد (hagfish) تقسیم میشوند.
ماهیها در اندازههای مختلف به چشم میخورند و طول آنها از ۴۵ فوت مثل کوسه نهنگی تا ۸ میلی متر مثل گوبی کوتوله (dwarf goby) متغییر میباشد.
جانوران آبزی دیگر همانند عروس دریایی و ماهی مرکب ماهی های حقیقی نیستند.
برای نمونه برخی از ماهیان چون صخرههای ناهنجار و برخی مانند کرمهای لولنده هستند.
بعضی تخت و مسطح چون کلوچه آردی و پارهای مانند توپ هستند.
ماهیان همه گونه رنگی دارند.
یعنی همه رنگهای رنگین کمان.
بسیاری از ماهیان رنگهای روشن همچون رنگهای درخشان و روشن پرندگان.
سرخ تند زرد آبی و ارغوانی و صدها نمونه و گونه رنگ زیبا و دلربا و طرحهای راه راه و خطوط شبیه توری یا نقطه چین دارند.
کوچکترین ماهی پیگمی گابی فیلیپینی است که کمتر از ۱۳ میلیمتر در کمال رشد طول دارد.
بزرگترین ماهی شارک وال میباشد که در رشد کامل ۱۸ متر طول و ۱۴ تن وزن دارد.
این ماهی جانوران کوچک دریایی و گیاهان را میخورد و به طور کلی بی آزارتر از ماهیان دیگر نسبت به انسان است.
خطرناکترین ماهی تنها چند کیلوگرم وزن دارد.
سنگ ماهی که برآمدگی زهرداری دارد که میتواند با زهرش آدمی را در چند دقیقه بکشد.
ماهیها تقریباٌ در همه آبها زندگی میکنند: در آبهای در نقطه یخ زدن قطب شمال و در رودها و جویبارهای بخارآلود جنگلهای استوایی و در جویبارهای خروشان کوهستانها و در آبهای رودهای آرام زیرزمینی.
برخی از ماهیان سفرها و مهاجرتهایی سرتاسری اقیانوسی میکنند.
ماهیان دیگر بیشتر زندگی خود را درون شنها و کف اقیانوسها میگذرانند.
بیشتر ماهیان هرگز اب را ترک نمیگویند.
اما برخی از ماهیان ممکن است ماهها در بستر خشک رودخانه زنده بمانند.
یک نوع ماهی به نام آناباس در سواحل فیلیپین، مالزی و مشرق هند وجود دارد که پس از این که بر اثر طغیان آب از آب دریا بدور و در برکهای خشک شد از میان گل و لای خزان خزان همچون خزندگان راه میروند تا خود را به دریا برساند.
ماهیان برای آدمی اهیمت بسیار دارند، خوراک میلیونها نفر از مردم از ماهی فراهم میشود عدهای برای تفریح به شکار ماهی میروند و بسیاری آنها را همچون جانوران دست آموز در آکواریوم و غیره نگه میدارند.
ماهیان در تعادل طبیعت نقش مهمی دارند.
ماهیان گیاهان و جانوران آبزی را میخورند و باز خوراک گیاهان و جانوران میگردند و ماهیان تعادل مجموع کلی گیاهان و جانوران کرده زمین برقرار میسازند.
همه ماهیان مهره دار و دارای آلت تنفسی مخصوصی برای دم و بازدم در آب و خونسرد هستند.
ماهیان نمیتوانند حرارت بدن خود را با حرارت محیط اطراف خود میزان کنند.
بعلاوه تقریباٌ همه ماهیان بالهها و پرههایی دارند که در شنا کردن به کار میروند.
جانوران آبی دیگر مانند دلفینها و والها شبیه ماهی به نظر میرسند گرچه مهره دار و باله دار میباشند ولی بر خلاف ماهیان بچه زا هستند و بچههای خود را شیر میدهند به علاوه بر خلاف ماهیان با شش دم و بازدم میکنند همچنین خونگرمند.
خصوصیات ماهی ها : ماهی های زیادی در دریا زندگی میکنند که از لحاظ شکل،رنگ،اندازه،نوع غذا، نوع رفتار،محل زندگی با هم تفاوت دارند.
از لحاظ نوع غذا ماهی ها را میتوان به 3 گروه اجمالی زیر تقسیم کرد: الف)گوشت خوار مانند:اسکار،کوسه ماهی،پیرانها و غیره ب)همه چیز خوار مانند : گربه ماهی ج)گیاه خوار مانند: مولی از لحاظ رفتار میتوان رفتار های زیر را برای ماهی ها عنوان نمود: الف)ماهی های صلح جو با رفتار مسالمت آمیز مانند گلدفیش،گوپی،مولی وغیره ب)ماهی های با رفتار خشن مانند پیرانها،کوسه ماهی،اسکار و غیره ج)ماهی های انزوا طلب مانند مارماهی،سفره ماهی وغیره د)ماهی هایی با زندگی گروهی مانند پیرانها،بارب و غیره از لحاظ زندگی ماهی ها را به دسته های زیر تقسیم میکنند: الف)آب شور مانند کوسه ماهی ،نهنگ،دلفین و غیره ب)آب شیرین مانند بارب،قزل آلا و غیره ج)سطح آب د)لایه های میانی آب ر)اعماق آب و کف دریا اسکلت بعضی از ماهی ها غضروفی است مانند کوسه ماهی،اره ماهی، ماهی خاویار، سفره ماهی و غیره .
داشتن باله و آبشش ماهی را برای زیستن در آب سازگار می کند .
بیشتر ماهی ها دارای فلس هستند .
به نوع خاصی از فلس پولک گفته می شود .
ماهی ها از طریق آبشش تنفس میکنند .
آبشش 2 نوع است، 1- داخلی 2- خارجی، آبشش های داخلی آبشش هایی هستند که پوششی دارند ولی آبشش های خارجی پوششی ندارند.ماهی ها وقتی رشد میکنند،پولک هایی در میاورند که با دیگر پولک ها تفاوت دارد وبه راحتی تشخیص داده می شوند.
دو خط جانبی روی پهلو های ماهی است که از سلول های حساسی ساخته شده است، که به وسیله ی آن ماهی از تغییرات محیط خود با خبر میشود.
بادکنکی در شکم ماهی وجود دارد که ماهی میتواند هوا وارد یا خارج از آن کند و بدین وسیله وزن خود را تغییر دهد و سبک و سنگین شود .
بومشناسی ماهی ماهیها را میتوان تقریباً در همه نوع آب، چه شیرین چه شور، چه کم عمق درست زیر سطح آب و چه با عمق هزاران متر یافت.
ولیکن دریاچههای بسیار شور همانند دریاچه گریت سالت Great salt lake واقع در ایالت یوتای امریکا زیستگاه خوبی برای زندگی ماهیها نیست.
بعضی از گونههای ماهی فقط جهت نگهداری و نمایش در اکواریوم پرورش داده میشوند.
ماهیها بهعنوان یک منبع مهم مواد غذایی بشمار میآیند.
دیگر جانوران آبزی نظیر نرم تنان و سخت پوستان که معمولاً ماهی صدف نامیده میشوند.) اغلب زمانی بهعنوان ماهی در نظر گرفته میشوند که بهعنوان غذا مورد استفاد قرار گیرند.
گرفتن ماهی بهعنوان غذا و یا به منظور ورزش، ماهی گیری نامیده میشود.
برداشت سالانه از تمام حوزههای ماهیگیری جهان در حدود ۱۰۰ میلیون تن میباشد.
صید بی رویه ماهی نسل گونههای مختلف ماهی را به خطر انداختهاست.
گزارشی که در ۱۵ میسال ۲۰۰۳ در مجله Nature منتشر شده، حاکی از این بود که صید بی رویه سازمان یافته گونههای مختلف ماهی در اقیانوسهای بزرگ به حدی زیاد بودهاست که تنها کمتر از ۱۰ در صد از تعداد ماهیهایی که در سال ۱۹۵۰ وجود داشتند، باقی ماندهاند.
بویژه کوسهها، ماهیهای روغن (کاد مُرُو)ی اقیانوس اطلس و ماهیهای ساردین اقیانوس آرام در خطر میباشند.
نویسندگان بر کاهش، جدی، سریع و فوری صید ماهی و محافظت از زیستگاههای اقیانوسی در سرتاسر جهان توصیه اکید دارند.
چگونگی حرکت ماهی ها ماهی بهوسیله حرکت دادن قسمت عقبی بدن خود به سمت جلو حرکت میکند.
ماهیچههای که دو طرف ستون فقرات (اسخوانهای پشتی) او را پوشاندهاند حرکت دم او را کنترل میکنند ماهی ابتدا این ماهیچه را به یک طرف میکشاند و بعد به طرف دیگر و همزمان دم خود را از یک طرف به طرف دیگر حرکت میدهد و به این ترتیب به جلو حرکت میکند ماهیها برای حرکت به سمتهای راست و چپ و همچنین بالا و پایین از بالههای خود استفاده میکنند.
ماهی بهوسیله حرکت دادن قسمت عقبی بدن خود به سمت جلو حرکت میکند.
انواع ماهی های آکوآریومی شناسایی و تکثِیر و پرورش برخِی از انواع ماهی ها آکوآریومی : راسته کپور مانندها ِیا Cyprinoformes اِین راسته که پانزدهمین راسته از رده ماهی ها استخوانِی است روِیهم داراِی 27 خانواده است که برخِی اعضاء خانواده هاِی characidae ِیا کاراسِین ها ، Cyprinidae ِیا ماهی ها کپور ، Cobitidae ِیا لوچها ، Siluridae ِیا گربه ماهی های اروپایی – آسِیایی و lctaluridae ِیا گربه ماهِیان آن جزء ماهی ها آکوآریومی می باشند.البته نمونه هایی از برخِی دِیگر از خانواده هاِی مربوط به اِین راسته بِین ماهی ها آکوآریومی یافت می شوند که بشرح عده اِی از آنها خواهِیم پرداخت .
خانواده کاراسِین ها ماهی ها اِین خانواده روِیهم حدود 500 گونه می باشند که بومی آب هاِی شِیرِین مناطق استوایی وزِیر استوایی آفرِیقا ، آمرِیکاِی جنوبِی و آمرِیکاِی مرکزِی می باشند .بِیشتر گونه هاِی اِین خانواده را ماهی های رِیز تشکِیل می دهند .از نظر شباهت کلِی مانند ماهی ها خانواده کپور بوده با اِین تفاوت که بر عکس کپور ماهِیان که فقط داراِی دندانهاِی گلویی می باشند ، اِین ماهی ها داراِی دندانهاِی آرواره اِی بوده ِیعنِی دندانهاِی آنها بر روِی ِیک آرواره و در محل برِیدگِی دهان قرار دارند .بعلاوه بِیشتر ماهی ها اِین خانواده داراِی باله چربِی کوچکِی می باشند .اِین ماهی ها که بصورت گله اِی حرکت می کنند ، در محِیط زِیست طبِیعِی خود بِیشتر ساکن آبهاِی ساکت و پر علف تا آبهاِی تمیز و پر جرِیان هستند .برخِی از گونه هاِی آنها علفخوار بوده و برخِی دِیگر براِی تامین غذاِی خود به شکار آبزِیان کوچکتر می پردازند .آنچه باعث شهرت جهانِی اِین ماهی ها گردِیده است رنگ آمیزِی بسِیار زِیباِی اکثر گونه هاست که آنها را جزو زِیباترِین ماهی های آکوآریومی نموده است .
ماهِی پِیرانا Serrasalmus از معروفترِین ماهی ها اِین خانواده انواع ماهِی پِیراناست که اکثرا جزو جنسSerrasalmus بوده و بِیش از 10 گونه از آن در آب هاِی آمرِیکاِی جنوبِی ِیافت می شود .بِیشتر انواع آن داراِی بدنِی پهن مشابه ماهِی سِیم می باشند.از معروفترِین انواع آکوآریومی آن پِیراناِی شکم قرمز با اسم علمی S.natteri است که طول آن تا 25 سانتِیمتر می رسد .اِین گونه هاِی نزدِیک به آن در آبهاِی قسمتهاِی شمالِی آمرِیکاِی جنوبِی، بخصوص حوزه رودخانه آمازون زندگِی می کند .
انواع ماهِی پِیرانا بسِیار خطرناک و سبع بوده و حتِی براِی انسان هم مخاطره آمیز می باشند .نگهدارِی آنها در آکوآریومهاِی خانگِی توام با ماهی ها دِیگر و حتِی بطور مجزا چندان عملِی نِیست زِیرا اِین ماهی ها به هر جنبنده اِی در داخل آب حمله کرده و گاهِی دست افراد را نِیز هنگام غذا دادن گاز می گِیرند .بدون شک در صورت تامین دایمی و مرتب غذاِی آنها در آکوآریوم ، از میزان سبعِیت آنها کاسته خواهد شد .
در بِیشتر ممالک ورود اِین ماهی ها ممنوع بوده و ِیا اِینکه طِی مجوز خاصِی صورت می گِیرد .علت اِین ممنوعِیت ، امکان راه ِیابِی آنها به آبهاِی گرم داخلِی و تولِید مثل و در نتِیجه از بِین بردن ماهی های بومی منطقه می باشد .در طبِیعت گله هاِی بزرگ و گرسنه اِین ماهی ها با سرعت زِیاد می توانند خود را به نقاطِی از رودخانه که هر نوع حرکت ِیا بوِی خون نشان از وجود طعمه و غذا در آنجا می باشد برسانند.بوِی خون و رنگ آن در آب ، سخت آنها را هِیجان زده کرده و وادار به جستجو براِی غذا می نماِید .اندازه طعمه براِی آنها مطرح نبوده و گاهِی ممکن است به حِیواناتِی به بزرگِی ِیک گاو نِیز حمله کرده و در مدت کوتاهِی با دندانهاِی قِیچِی مانند خود از حِیوان فقط ِیک اسکلت غرق در خونابه بر جاِی گذارند .جالب اِینکه در همان هنگام خوردن طعمه عده اِی از آنها ممکن است خود طعمه همجنسان درنده خوِیش قرار گِیرند .غذاِی اصلِی آنها را معمولا ماهی ها کوچکتر تشکِیل می دهند ولِی صِید طعمه هاِی بزرگ اتفاقِی می باشد .از آنجا که اِین ماهی ها جنگنده هاِی خوبِی می باشند ، ِیکِی از بهترِین ماهی ها براِی صِید ورزشِی بحساب می آِیند .گوشت سفِید و نسبتا محکم آنها مصرف غذایی دارد .
پیرنای شکم قرمز انواع ماهی های تترا تتراها از زِیباترِین ماهی های آکوآریومی بوده که خاستگاه اصلِی آنها آمرِیکاِی جنوبِی می باشد .بدن آنها دراز و بارِیک ولِی قسمت گلویی و شکمی آنها گوشتالو و قوس دار است .باله مخرجِی همه انواع آن بلند بوده و در برخِی از گونه ها باله پشتِی نِیز بلند می باشد .ساقه دمی در برخِی از گونه ها فاقد فلس است .
اکثرا تتراها جزو جنس Hyphessobrycon و چند جنس دِیگر بوده و امروزه انسان توانسته است از طرِیق تکثِیر گزِینشِی نژادهاِی بسِیار زِیباِیِی از آمیزش گونه هاِی مختلف طبِیعِی را به وجود آورد .
ماهِی تتراِی جواهر Hyphessobrycon callistus یا جوال تترا رنگ اصلِی بدن اِین ماهِی قرمز و حدود سه چهارم قسمت فوقانِی باله پشتِی و لبه هاِی باله مخرجِی آن سِیاه رنگ است .یک خال سِیاه مشخص نِیز معمولاً در هر طرف بدن و زِیر سرپوش برانشِی وجود دارد .در آکوآریوم اِین ماهِی در جوار همجنسان خود به خوبِی رشد و نمو می نماِید .از انواع طبِیعِی اِین ماهِی از طرِیق آمی زش گزِینشِی ، نژادِی با باله هاِی آبِی رنگ و بدون خال سِیاه رنگ پشت و با ِیک باله پشتِی پرچم مانند اِیجاد شده است که داراِی زِیباِیِی می باشد .از اِین ماهِی که به آن تتراِی سرپا Serpa نِیز می گوِیند هرگز در فروشگاهها به مقدار زِیاد ِیافت نمی شود ، زِیرا مشکلاتِی در امر تکثِیر آنها وجود دارد و بسِیار از ماده ها تولِید تخم نکرده و به صورت نازا باقِی می مانند .بنا بر اِین براِی تکثِیر آنها لازم است تعداد زِیادِی ماهِی ماده نگهدارِی شود .روش تولِید مثلِ آنها مشابه ساِیر انواع تترا است که در صفحات بعد به آن اشاره خواهد شد .
تترای جواهر ماهِی تتراِی قرمز ِیا تتراِی شعله اِی Hyphessobrycon flmmeus اِین ماهِی بسِیار زِیبا تقرِیباً داراِی تمام رنگهاِی طِیف نورِی ، از بنفش متماِیل به سبز ِیا آبِی در قسمت جلو و قرمز روشن در عقب با خطوط سِیاه بر روِی شانه می باشد .طول آن تا چهار سانتِی متر می رسد .ماهِی نسبتا مقاوم و بِی ضرری که نگهدارِی و تکثِیر آن نِیز تا حدودِی آسان است .در بِیشتر ممالک تکثِیر آنها تا حد تامی ن تقاضا بوده ، لذا احتِیاجِی به وارد کردن دائمی از مناطق بومی نمی باشد .براِی اِینکه اِین ماهِی بتواند زِیباِیِی رنگ آمیزی خود را نشان بدهد ، باید در آکوآریوم هاِی بزرگ که داراِی گِیاه کافِی و حرارت 24 درجه سانتِیگراد است نگهدارِی شود .همچنِین گهگاِه باید به آن دافنِی ِیا ساِیر انواع غذاهاِی زنده داده شود .
تشخِیص نر و ماده آن نسبتا آسان است .نرها مانند ساِیر انواع کاراسِین ها بر روِی قسمت انتهاِیِی باله مخرجِی داراِی قلابِی هستند که هنگام صِید با تورِهاِی دستِی ، اِین قلاب ها در داخل چشمه رِیز تورِی گِیر می کنند ، در صورتِی که ماده ها به آسانِی از تور تخلِیه می باشد .همچنِین باله مخرجِی ماهِی نر بزرگتر و پر تر از باله مخرجِی ماهِی ماده است .بدن ماهِی نر نسبتا راست است در صورتِی که بدن ماهِی ماده محدب می باشد .تشخِیص جنسها از روِی رنگ آمیزی آنها عملِی نِیست .
در هر دوره تخم رِیزِی روِی هم حدود 100 عدد تخم تولِید می کند که در 10 مرحله و در هر مرحله 10 عدد تخم گذاشته می شود .تخمها بسِیار رِیز ، بِی رنگ و داراِی حالت چسبندگِی می باشند .تخم رِیزِی معمولا بر روِی گِیاهان آکوآریوم انجام می شود .نحوه تولِید مثل اِین ماهِی و ساِیر ماهی ها اِین خانواده بعدا توضِیح داده خواهد شد .
تـتـرای شعله ای