مواد دفع آفات
این مواد شامل یک سری از ترکیبات معدنی و آلی میباشند که به طرق مختلف ، موجب از بین رفتن آفات حیوانی و گیاهی میگردند. از آفات حیوانی میتوان انواع حشرات موذی ، جوندگان و از آفات گیاهی ، قارچها و علفهای هرز را نام برد
ارتباط مواد دفع آفات با صنایع پتروشیمی
این مواد از دو نقطه نظر با صنایع پتروشیمی ارتباط پیدا میکنند. اول آنکه بعضی از آنها را میتوان مستقیما از سنتز هیدروکربنهای نفتی تهیه نمود. دوم اینکه اغلب این مواد را بایستی در حلالهای نفتی ، حل کرده و سپس مورد استفاده قرار داد.
حشرهکشها
حشرهکشها را در رابطه با نحوه اثر آنها به سه گروه زیر تقسیم میکنند.
سموم داخلی
سموم داخلی یا سمومی که از راه معده و دستگاه گوارش حشرات را مسموم میکنند، مانند ترکیبات آرسنیک ، فلوئور و آنتیموان.
سموم تماسی
سموم تماسی ترکیباتی هستند که از راه پوست ، جذب بدن حشرات شده و آنها را از بین میبرند. این سموم ممکن است، معدنی مانند گوگرد و پلیسولفورها ، یا گیاهی مانند نیکوتین و یا سموم آلی مصنوعی (ترکیبات کلره و فسفره) مانند ددت باشند.
سموم گاز
سموم گاز ترکیباتی هستند که به صورت گاز ، حشره را تحت تاثیر قرار میدهند. اگر این سموم به صورت مایع یا جامد باشند، باید به آسانی قابلیت تبخیر و یا تصعید داشته باشند تا به صورت گاز در آمده و حشرات را متاثر کنند. مهمترین این سموم عبارتند از اسید سیانیدریک ( HCN) ، برمید متیل ( CH3Br) ، سولفید کربن CS2 و پارادیکلرو بنزن C6H4Cl2.
قارچکشها
قارچها به علت نداشتن کلروفیل ، قادر به تهیه مواد قندی نبوده و به صورت پارازیت بر روی درختان یا بوتههای مجاور زندگی میکنند. از ترکیباتی که به عنوان سم برای مبارزه با قارچها بکار میروند، میتوان دایرین و کرانیل (Chloranil ) را نام برد. کلرانیل را میتوان از ترکیب سیکلو هگزان و اکسیژن و اسید کلریدریک بدست آورد.
علفکشها
این سموم موجب از بین رفتن علفهای هرزی که در مجاورت گیاهان مفید روئیدهاند، میشود. گیاهان خودرو علاوه بر اینکه در مزارع مقدار زیادی آب و مواد غذایی را توسط ریشه خود جذب مینمایند، از میزان نور و حرارت محیط کشت گیاهان مفید کاسته و در نتیجه محصول را کم میکنند. همچنین علفهای هرز ، موجب افزایش هزینه کشت و برداشت میشوند. همچنین هرگاه از محصول بدست آمده به عنوان بذر در بهرهبرداری دیگر استفاده شود، سبب آلودگی کشت شده، در سالهای آیش نیز مقداری مواد غذایی و رطوبت زمین را مصرف میکنند. در مورد انتخاب نوع علفکش لازم است به دو نکته اساسی زیر توجه شود:
نباید علفکش بر روی کشت اصلی ، اثر نامطلوبی داشته باشد.
باید بوسیله علفکش بتوان علفهای هرز مشخصی را از بین برد و سم بکار برده شده اثر قطعی بر روی علف هرز موجود داشته باشد.
ترکیبات معدنی که برای این منظور بکار برده میشوند عبارتند از آرسنیت سدیم ، بوراتها ، کلرات سدیم. نمونه سوم حاصل از ترکیبات آلی برای مبارزه با علفهای هرز ، مشتقات اسید نفیتل فتال آمیک (M.P.A) میباشند، در تجارت به نامهای آلاناپ ( Alanap) یافت شده و به صورت امولسیون 23.6% در مزارع و سبزیزارها بکار میروند.
علفکشهای گازی
این ترکیبات ، به صورت مایع در مزارع وارد شده و سپس در حرارت به بخار یا گاز تبدیل میشوند. بخارات و گازهای محلول حاصل بر روی علفهای هرز اثر نموده و موجب از بین رفتن آنها میگردند. از علفکشهای گازی میتوان برمید متیل و سولفید کربن را نام برد.
سموم دفع جوندگان
مهمترین این سموم عبارتند از:
انیدرید آرسنو (As2O3)
محلول 3 تا 5 درصد آن را با آب مخلوط میکنند. برای تهیه آن ، سولفورهای آرسنیکدار را در هوا میسوزانند و انیدرید آرسنو به صورت بخار متصاعد میشود که آن را در محفظههای مخصوصی سرد میکنند. قدرت کشندگی آن برای موش 75mg/kg و برای انسان 130mg/kg است.
سولفات تالیم (Tl2SO4)
سولفات تالیم و نیز استات آن ، به عنوان سم جوندگان مصرف میشود. این سموم را به صورت طعمه بکار میبرند و آن را به نسبت یک درصد با آرد مخلوط میکنند.
فسفید روی (Zn3P2)
این سم را نیز برای از بین بردن جوندگان ، با غلات یا آرد به نسبت یک تا چهار درصد مخلوط میکنند.
آلودگی ناشی از سموم دفع آفات نباتی
مقدمه : افزایش جمعیت و به دنبال آن افزایش تقاضا جهت مواد غذایی کشاورزان را واداشته که میزان تولید محصولات خود را افزایش دهند و در پی آن تولید ومصرف آفت کش ها که سبب افزایش عملکرد کشاورزی می شوند افزایش فوق العاده ای پیدا نموده است . ضمن آنکه 99 درصد سموم مصرفی در بخش کشاورزی به هدف نرسیده و از راههای گوناگون وارد محیط زیست شده و آلودگی شدید زیست محیطی را ایجاد نموده اند.
برای اولین بار خانم راشل کارسون با نوشتن کتاب بهار خاموش جهانیان را متوجه اثرات منفی ناشی از کاربرد سموم نمود .لذا توجه مردم و به ویژه دانشمندان معطوف یافتن راههای مناسب جهت حل این معضل گردید.
تعاریف و اصطلاحات :
آلودگی: آلودگی را می توان به عنوان یک تغییر نامطلوب در خواص فیزیکی ، شیمیائی و بیولوژیکی هوا ، آب یا زمین تعریف کرد که باعث به خطر انداختن سلامت ، بقا و فعالیتهای انسانی و یا سایر موجودات زنده میشود .
آفت : موجوداتی که در منافع غذایی،بهداشتی و پوشاکی انسان ایجاد اختلال می کنند.
آفتکش : ترم وسیعی از مواد سمی که جهت از بین بردن آفات به کار برده می شوند. و براساس موجودات تحت تاثیر به صورت:حشره کشها،علف کشها،قارچ کشها،کنه کشها،نرم تن کشها،نماتدکشها و جونده کشها تقسیم می شوند .
سم سیستمیک :سمی که وارد بافت هدایتی یک موجود مثل آوند گیاهان شده و به تمام به بخش های موجود زنده منتقل می شود.
ال دی 50 :شاخصی برای سمیت سموم که عبارت است از دوزی از یک ماده شیمیایی که روی هر جمعیتی تاثیر داده شود پنجاه درصد آن جمیت را می کشد .درنتیجه هرچه مقدار آن کمتر باشد سم مهلک تر است.
دوره کارنس :فاصله زمانی لازم بین آخرین سم پاشی و برداشت محصول که در بسیاری موارد بین هفت تا چهارده روز است و برای سموم فسفره حدود ده الی چهارده روز است .
اثرات آفتکش ها :
آفتکش ها اثرات گوناگونی روی انسان و اکوسیستمها دارند که تعدادی از این اثرات در این مبحث بیان خواهد شد.
1-اثرات آفتکش ها روی انسان : این اثرات به صورت سرطانزایی،بیماریهای سیستمهای عصبی ، تنفسی ، زادآوری ،بیماریهای پوستی، اختلالات ادراکی ، اختلال در اعضای حرکتی و غیره می باشد.
2-اثرات آفت کش ها روی اکوسیستم ها :
سموم دفع آفات نباتی علاوه برآنکه بر روی آفات موثر هستند موجودات مفید را نیز تحت تاثیر قرار می دهند. از آنجا که 35 درصد محصولات کشاورزی در نتیجه گرده افشانی توسط حشرات حاصل می گردند که از بین رفتن حشرات گرده افشان مقدار محصول را کاهش می دهد. گذشته از آنکه با از بین رفتن یک آفت ،موجود دیگری که توسط آن کنترل می شده ممکن است در نتیجه نبود دشمن طبیعی طغیان نموده و به صورت آفتی جدید ظاهر گردد.
مصرف بی رویه سموم در طی سالها ممکن است سبب ظهور آفت های مقاوم به سموم گردد که جهت کنترل آنها سموم جدید با قدرت بیشتر لازم می شود که با ورود این سموم به محیط زیست آلودگی زیست محیطی تشدید خواهد شد.
بزرگ نمائی بیولوژیکی- برخی از مواد شیمیائی ساخته شده مانند ددت توسط فرایندهای طبیعی رقیق یا تجزیه نمی شوند بلکه آنها می توانند در زنجیره ها یا شبکه های متعدد غذائی در اکوسیستم متراکم شوند در نتیجه ، موجودات تراز عالی تروفیک همانند انسانها دوز های زیادی از ماده سمی را با آنکه در آب ، خاک و هوا میزان آن کم است دریافت می نمایند .