شرح گیاه
هندوانه بومی مناطق گرم آفریقاست و در قرن شانزدهم به اروپا آورده شده و سپس از اروپا به آمریکا منتقل کشت آن شروع گردیده. از بعضی نوشته ها چنین مشهود است که مصریان قدیم و از اسپانیائیها هندوانه را می کاشتند و از میوه آن استفاده می نمودند.هندوانه گیاهی است یکساله و علفی ، سیستم ریشه ای هندوانه قوی و کامل است واز ریشه های فرعی و تارهای کشنده تشکیل میشود. قطر ریشه اصلی در نزدیکی یقه به 1 تا 5/1 سانتر متر ( در هندوانه های خودرو 5 تا 7 سانتی متر) و به فاصله 25 تا 30 سانتی متر دورتر از یقه بشدت از قطرش کاسته شده و به شکل رشته نازک نخ مانندی عمودی در زمین فرو می رود( به عمق یک تا یک ونیم متر و حتی بیشتر) ریشه های فرعی بلافاصله از قسمت بالای ریشه اصلی به طور مایل منشعب شده و در عمق 20 تا 30 سانتی متری خاک پراکنده میشوند. ریشه های فرعی درجه یک معمولاً طویل تر از ریشه اصلی بوده و طول آنها ممکن است به 4 تا 5 متر برسد. ریشه های فرعی درجه یک به نوبه خود به ریشه های فرعی درجه 2 و 3 منشعب می شوند. سیستم ریشه ای یک بوته هندوانه ممکن است 7 تا 10 متر مکعب حجم خاک را فرا گیرد. ساقه هندوانه خزنده ، نازک و طویل با مقطع پنج ضلعی مدور و کرکدار نازک است. طول ساقه ممکن است 4 تا 5 متر برسد. از ساقه اصلی ساقه های فرعی منشعب می شوند برگهای هندوانه قبلی شکل با بریدگیهای عمیق و به رنگ سبز خاکستری و با دمبرگ طویل و بدون گوشوارک است. هندوانه گیاهی یک پایه بوده و گلهای نر و ماده آن به طور جداگانه روی یک بوته قرار دارند گلها در محور برگها به صورت انفرادی قرار می گیرند تعداد گلهای نر همیشه بیشتر از گلهای ماده است جام گل کامل و زنگوله ای شکل بوده و از 5 گلبرگ زرد لیمویی یا سبز متمایل به زرد که در قاعده متصل به کاسه گل میشوند تشکیل شده است تخمدانها پوشیده از کرک و دارای 3 تا 4 و گاهی 5 حجره هستند مادگی گل کوتاه و پرچم های گل ماده ناقص اند. معمولاً گرده ها نیز در گل ماده ناقص اند ولی گاهی اوقات ممکن است دارای استعداد با روری نیز باشند در بعضی از ارقام هندوانه گلهای ماده بدون پرچم نیز دیده می شود. گل نر علاوه بر جام گل دارای 5 پرچم است که چهار تای آن دوبدو به هم چسبیده و یکی آزاد است. پرچم ها به کیسه های زرد رنگ گرده منتهی می شوند از زمانهای قدیم انواع مختلف هندوانه را به دو دسته تقسیم می کرده اند. یکی هندوانه های پوست نازک و دیگری ارقامی که دارای پوست کلفت می باشند. انواع پوست نازک بیشتر برای مصارف محلی و مراکز فروش نزدیک به محل تولید می باشد انواعی که دارای پوست کلفت می باشند قابل حمل ونقل به نقاط دور و نزدیک و نگهداری آن در انبار آسانتر است تقسیم بندی دیگر ارقام براساس زودرس ، میان رس و دیررس می باشد. ارقام ایرانی هندوانه عبارتند از : هندوانه قرق هندوانه خانمی هندوانه شریف آباد (پوست خیلی نازک اندازه و متوسط، شکل گرد و گوشت قرمز ، طعم شیرین و مطبوع) هندوانه محبوبی هندوانه پوست سفید همدان (پوست کلفت و سفید رنگ)، ارقام خارجی هندوانه که کشت بعضی در ایران نتایج خوبی داده است که بیشتر انواع مختلف آمریکایی است که پس از جنگ جهانی دوم به ایران وارد شده است. چهار لستون گری Charleston Gray (در ایران معروف به و هندوانه مهندسی) بلاک دایموند Black Diamond (Cannon ball) دیکیس کوئین Dixie Queen فرفاکس Fairfax چیلیان بلاک Chilian Black
نیاز اکولوژیکی
هندوانه یک گیاه فصل گرم است نسبت به گرما بیشتر از سایر گیاهان تیره کدوئیان مقاوم است هندوانه مخصوص مناطقی که دارای تابستان طولانی و گرم است، می باشد. از این رو تابستانهای خشک و یا نسبتاً مرطوب برای آن مناسب می باشد. شیوع بیماریهای که به برگ آن حمله می کنند در نواحی مرطوب بیشتر از نواحی خشک است در مناطقی که طول دوره گرما کمتر از 120 روز است باید از ارقامی استفاده کرد که میان رس و یا زود رس باشند در غیر اینصورت میوه نارس باقی می ماند و شیرین نمی شود. خاک محل کشت باید از نظر مواد آلی غنی باشد خاکهای کمی اسیدی تا pH خنثی مناسب کشت هندوانه می باشد pH بین 6 تا 7 برای کشت هندوانه بسیار مناسب است بذردر هندوانه در دمای بین 25 تا 30 درجه سانتی گراد جوانه زده و سبز می شود.
آماده سازی خاک
هندوانه خاک های شنی و سبک را که از نظر مواد آلی قوی بوده و از زهکشی خوبی برخوردار باشند می پسندد در خاکهای رسی هم محصول خوبی می دهد به شرط آنکه آب تحت الارض در سطح پائین نگه داشته شود. خاکهای شنی رسی و لومی شنی ، مهمترین خاک برای رشد هندوانه است. در خاکهای حاصلخیز و زهکشی شده شنی لومی، نتیجه بسیار مطلوب می دهد خاکهای کمی اسیدی تا pH خنثی مناسب کشت هندوانه می باشد. pH بین 6 تا 7 برای کشت هندوانه بسیار مناسب است. برای کاشت هندوانه زمین را در پائیز سال قبل شخم زده و آنرا به حال خود می گذارند . کلوخ های حاصله از شخم در فصل زمستان توسط سرما و یخبندان پوک و نرم شده و در بهار قبل از کاشت، زمین را یک الی دو بار دیسک می زنند تا خاک کاملاً نرم شود و سپس اقدام به کشت می کنند با کود سبز یا کود حیوانی می توان خاکهای نامناسب را اصلاح نمود. میزان مصرف کود حیوانی بین 5 تا 10 تن در هکتار است. احتیاجات هندوانه، نسبت به پتاس و ازت زیاد است ولی نیاز فسفر در این گیاه نسبتاً کم است با توجه به غنی بودن اکثر خاکهای ایران نسبت به پتاس برای ارقام پر محصول مانند چهار لستون کری مقادیر 140 تا 90 کیلوگرم ازت و 120 – 80 کیلوگرم فسفر در هکتار توصیه میشود.
کاشت
معمولاً بذر پاشی هندوانه در زمین اصلی انجام می گیرد بدین منظور یک یا دو روز قبل از آن بذر را در پارچه مرطوب تحت دمای حدود 25 درجه سانتی گراد نگه می دارند و بدین ترتیب عمل جوانه زنی و سبز شدن تسریع می شود. زراعت هندانه در منطقه گیلان معمولاً به صورت کپه ای انجام می گیرد بدین صورت که در محل های تعیین شده گودالهایی به عمق 30 تا 35 سانتی متر و به عرض 80 تا 100 سانتی متر حفر کرده و کلوخ های حاصله را توسط وسایل باغبانی مثل فوکای دسته بلند و یا دسته کوتاه خرد می کنند بهتر است مقداری کود دامی پوسیده را با خاک مخلوط کرده تا علاوه بر تقویت مواد غذایی خاک گرمای زمین را نیز تا حدودی حفظ کند. به منظور کاشت تعداد 4 الی 5 بذر جوانه زده را روی بستر تهیه شده به نحوی قرار می دهند که ریشه چه ها به طرف پائین قرار گیرد. آن وقت روی بذر را با یک لایه نازک خاک نرم می پوشانند و بلافاصله با آب پاش آبیاری می کنند در این روش فاصله ردیفها را 5/1 × 5/1 متر در نظر می گیرند کاشت مکانیزه هندوانه نیز در بعضی کشورها رایج است نوع کشت ردیفی است و پس از نمو کافی، بوته های اضافی را به فواصل معین تنک می کنند. روش دیگر کاشت هندوانه که بیشتر در کشورهای خارجی رایج است استفاده از گلدانهای توربی است. داخل این گلدانها را حدود سه چهارم با مخلوطی از خاک و برگ و کود دامی پوسیده و خاک باغچه پر کرده و روی آنرا تعداد 1 الی 2 بذر که قبلاً خیس کرده اند قرار می هند آن وقت روی بذر را با مقدار خاک نرم و سبک می پوشانند و بلافاصله آبیاری می کنند پس از آنکه گیاه دو برگه شد آنها را همراه با گلدان در زمینی که قبلاً آماده شده است با دست و یا با ماشین نشاء کار در داخل خاک قرار می دهند. در موقع انتقال نشاء همواره باید نشاء را با مقداری خاک به زمین اصلی انتقال داد (حساس بودن نشاء به جابجایی) و با این که از گلدان های توربی استفاده نمود