دانلود مقاله تأثیر آموزش مهارت هاى ارتباطى به پرستاران بر رضایت مندى بیماران از نحوه برقرارى ارتباط

تأثیر آموزش مهارتهاى ارتباطى به پرستاران بر رضایتمندى بیماران از نحوه برقرارى ارتباط   

 نویسندگان: خانم مولود فرمهینی فراهانی ، خانم زهرا کاشانی نیا، آقای محمد علی حسینی، آقای اکبر بیگلریان
 
نوع مقاله: روانپرستاری و پرستاری بهداشت روانی
 
چکیده مقاله:
تأثیر آموزش مهارتهاى ارتباطى به پرستاران بر رضایتمندى بیماران از نحوه برقرارى ارتباط مولود فرمهینى فراهانى ، زهرا کاشانى‌نیا ، دکتر محمدعلى حسینى ، دکتر اکبر بیگلریان چکیده مقدمه: یکى از مهم‌ترین عوامل مؤثر بر افزایش رضایتمندى بیماران و ارتقاى نتایج بهداشتى درمانى، برقرارى ارتباط مناسب بین پرستاران و بیماران مى‌باشد. این مطالعه با هدف تعیین تأثیر آموزش مهارتهاى ارتباطى به پرستاران بر رضایتمندى بیماران از نحوه برقرارى ارتباط انجام شده است. مواد و روش کار: در این مطالعه نیمه تجربى 60 نفر از پرستاران شاغل در بیمارستانهاى امام خمینى و ولیعصر اراک در بخش هاى داخلى و عفونى به روش تمام شمارى انتخاب و به دو گروه آزمون و کنترل تقسیم شدند.80 نفر از بیماران همان بخش ها به روش نمونه‌گیرى در دسترس (در دو گروه آزمون و کنترل) در هر مرحله از این مطالعه شرکت داشتند. جهت جمع‌آورى اطلاعات، از پرسشنامه استفاده شد. سپس اطلاعات در مرحله قبل و یک ماه بعد از مداخله جمع آورى گردید. بعد از مرحله اول، کارگاه آموزشى مهارتهاى ارتباطى براى پرستاران گروه آزمون در دو روز بمدت 8 ساعت برگزار شد. اطلاعات با استفاده از نرم‌افزار SPSS و آزمون‌هاى آمارى تى زوجى، تى و مربع کاى تجزیه و تحلیل شد. مقدار P کمتر از 05/0 معنی دار لحاظ گردید. یافته ها: نتایج نشان داد بین رضایتمندى بیماران در مرحله قبل و بعد از مداخله درگروه آزمون اختلاف معنى دارى وجود دارد (P=0/001). همچنین بعد از اجراى برنامه آموزشى بین رضایتمندى بیماران در دو گروه آزمون و کنترل اختلاف معنى دارى دیده شد(P=0/001). بحث و نتیجه گیری: یافته هاى این بررسى نشان مى دهد که آموزش مهارتهاى ارتباطى به پرستاران بر رضایتمندى بیماران تأثیر مثبت داشته است. بنابراین پیشنهاد مى‌شود که برنامه هاى آموزشى مهارتهاى ارتباطى براى پرستاران بطور مدون به اجرا درآید تا کیفیت مراقبت از مددجویان بالا رفته و رضایتمندى بیماران نیز افزایش یابد.

 اهمیت و ارزش پرستارى‏

در فرهنگ غنى اسلام، پرستارى اهمیت و جایگاه والایى دارد و پیشوایان دینى همواره‏با گفتار و سیره عملى خود به تبیین آن جایگاه والا پرداخته‏اند که در اینجا به شمه‏اى از آن‏اشاره مى‏کنیم.

      عظمت مقام پرستارى‏

پیامبر گرامى اسلام)ص(، در آخرین خطبه‏اى که در واپسین لحظات عمر پر برکت خوددر مدینه ایراد نمود، در ضمن سخنانى روشنگرانه به امت اسلامى، فرمود:
مَنْ قامَ عَلى مَریضٍ یَوْماً وَ لَیْلَه ً بَعَثَهُ اللّهُ مَعَ اِبْراهیمَ الْخَلیلِ عَلَیْهِ السَّلامُ فَجازَ عَلَى الصِّراطِ کَالْبَرْقِ اللّامِعِ.
کسى که یک روز و یک شب پرستارىِ فرد بیمارى را برعهده بگیرد،خداوند او را با ابراهیم خلیل)ع( محشور مى‏کند، و همچون درخشش برقى از صراط عبور مى‏کند.
در این روایت، برانگیخته شدن با حضرت ابراهیم)ع( یکى از آثار ارزشمند پرستارى‏شمرده شده است و این پاداش عظیم و جایگاه رفیع به دلیل مشکلاتى است که پرستاران‏در أمر پرستارى بیمار متحمل مى‏شوند؛ بیمار بر اثر احساس درد و ضعف و عوامل‏دیگر روحى و روانى بى حوصله و زود رنج مى‏شود و گاه رفتار تند و ناهنجارى از خودبروز مى‏دهد، امّا پرستار با صبر و تحمل و با برخوردهاى محبّت‏آمیز او را به سلامتى وآرامش خاطر امیدوار مى‏سازد.

    اخلاق پرستارى‏

اسلام، افزون بر توصیه عموم مردم به رعایت اخلاق و روابط پسندیده با یکدیگر، براى‏پرستار به لحاظ موقعیت ویژه‏اى که دارد و آثارى که نحوه برخورد او بر بیمار بر جاى‏مى‏گذارد، آداب و وظایف اخلاقى ویژه‏اى را سفارش کرده است تا در پرتو آن صحت وسلامت بیمار اعاده و پرستار نیز به مکارم اخلاقى و فضیلت‏هاى انسانى دست یابد.
در این جا با بهره‏گیرى از روایات و سیره عملى پیشوایان معصوم )علیهم‏السلام( برخى از اصول‏اخلاق پرستارى را یادآور مى‏شویم.

مهرورزى و عطوفت‏

مهر و شفقت و عطوفت از مائده‏هاى آسمانى و از اصول رستگارى است. انسان فطرتاًنیازمند محبّت و رأفت است و در تمام مراحل زندگى به محبّت دیگران وابسته است واین خصوصیت چنان ارزشمند و گرانمایه است که محبوبیت خداى متعال را به دنبال‏دارد، چنان که رسول گرامى اسلام فرمود:
اِنَّ اللّهَ رَحیمٌ یُحِبُّ الرَّحیمَ یَضَعُ رَحْمَتَهُ عَلى کُلِّ رَحیمٍ.
خداوند مهربان است و انسان‏هاى مهربان را دوست دارد و رحمتش را برهر انسان مهربانى فرو مى‏فرستد.
در این میان، بیماران بیش از هر کسى به این اکسیر نجات‏بخش وحیات‏زا نیازمندند و مهرورزى به بیماران یکى از اصول اخلاقى است که بر دوش همه‏افراد جامعه به خصوص پرستاران گذارده شده است. امام صادق)ع( مى‏فرماید:
اَلنّاسُ رَجُلانِ مُبْتَلى وَ مُعافى فَارْحَمُوا الْمُبْتَلى وَاحْمَدُوا اللّهَ عَلَى الْعافِیَه ِ.
مردم دو دسته‏اند: یک دسته مبتلا به بیمارى هستند و دسته دیگر درسلامت به سر مى‏برند. بنابراین نسبت به مبتلایان مهر بورزید و از آنان دلجویى کنید و بر عافیت وسلامتى خداوند را سپاس گویید.
امام خمینى)ره(، نیز در مورد مهرورزى و شفقت به بیماران، خطاب‏به پزشکان و پرستاران فرمود:
سر و کار با یک عده دارید شما و خصوصاً پرستارها که این‏ها بیمارند، دل‏شکسته‏اند، احتیاج به پرستارى روحى دارند، احتیاج به آرامش روحى دارند و شما با این مریض‏ها، بااین بیمارها هر چه محبّت بکنید و هر چه پرستارى مادرانه و خواهرانه و برادرانه و پدرانه بکنیداین در روحیه بیمار مؤثر است و براى خوب شدن، سرعت خوب شدن بیماران نیز مؤثر است و در بارگاه خداى تبارک وتعالى خدمت به این جمعیت، خدمت به این بندگان خدا، بسیار ارزشمند است.

پرستاران در امر پرستارى، وظایف و مسئولیت‏هاى سنگین و مختلفى را بر دوش دارند؛
در اینجا به بررسى برخى از وظایف پرستار از منظر آیین حیات بخش اسلام مى‏پردازیم:

      مواظبت از بیمار

مواظبت از بیمار و تنها نگذاردن او و با او به سر بردن، یکى از اصول اساسى پرستارى واز مهم‏ترین وظایف پرستار است. چنان که حضرت صادق)ع( به همسفر و همراه بیمارفرمود:
قُعُودُکَ عِنْدَهُ اَفْضَلُ مِنْ صَلاتِکَ فى الْمَسْجِدِ.
نشستن تو نزد بیمار )و مراقبت از او( بهتر و بالاتر است از نماز خواندت در مسجد.
در جریان پرستارى پیامبر)ص( از على)ع( نیز آمده است که پیامبر همواره تا صبح‏مراقب و مواظب حال بیمار خود بودند و از حال او جویا مى‏شدند.
محرومیت بیمار از فعالیت‏هاى روزمرّه، دورى از اجتماع و احیاناً از خانواده و احساس‏بى کسى و تنهایى، براى او ایجاد رنجش روحى، افسردگى و یأس و دل زدگى مى‏کند که‏این خود تشدید بیمارى را به دنبال دارد؛ از این رو، مراقبت و مواظبت دائمى از بیمارافزون بر رفع نیازهاى جسمى وى، او را از این رنجش و افسردگى رها ساخته و بهبودى‏او را سرعت مى‏بخشد. بنابراین استمرار مراقبت از بیماران و سرکشى به آنها واحوال‏پرسى از آنها، یکى از وظایف مهم انسانى اخلاقى پرستاران است.

      تلاش براى رفع نیاز بیمار

برآورده ساختن نیازهاى بیماران و کسانى که داراى معلولیت‏هاى جسمى هستند ازوظایف مهم و ارزشمند پرستاران است. تلاش براى رفع نیاز بیمار اعم از این که نیاز اوبرآورده شود یا نه، ارزشمند و داراى پاداش فراوان است.
امام خمینى)ره( در دیدار با وزیر وقت بهداشت و درمان و دیگر کارکنان وزارتخانه دراین زمینه فرمود:
باز عرض مى‏کنم که با بیمار بسیار با عطوفت باشید، از آن که خادم دم در است تا آن که پزشک است و پرستار؛ رفتار، رفتار خوب و عطوفت‏آمیز باشد. گمان کنید که خودتان مریض هستید و در یک مریضخانه رفته‏اید از کارمندان، پزشکان وپرستار آنجا چه توقعى دارید؟ همان توقعى که خود شما از آنها دارید سایر بیماران هم از شمادارند.
برخى از نیازهاى بیمار که پرستار متعهد و دلسوز باید آنها را براى بازیافت سلامتى به بیمار برطرف سازد عبارتند از: کمک به بیمار در فعالیت‏هاى روزمرّه‏که شامل خوردن، خوابیدن، حرکت و... مى‏شود و کمک براى انجام برنامه‏هاى عبادى ومذهبى و پر کردن اوقات فراغت بیمار. در روایتى در مورد غذا دادن به بیمار مى‏خوانیم:
مَنْ اَطْعَمَ مَریضاً شَهْوَتَهُ، اَطْعَمَهُ اللّهُ مِنْ ثِمارِ الْجَنَّه ِ.
کسى که به بیمارى براساس میل و اشتهایش غذا دهد، خداوند از میوه‏هاى بهشتى به او مى‏خوراند.

      انجام امور درمانى‏

از دیگر فعالیت‏ها و وظایف مهم پرستارى، مراقبت‏هاى درمانى پرستار از بیمار است؛مراقبت‏هایى از قبیل دادن داروهاى تجویز شده، پانسمان و تزریقات، کنترل وضعیت‏بیمار و انجام کمک‏هاى اولیه در مورد افراد آسیب دیده و دیگر امورى که به منظوربازیابى سلامت بیمار انجام مى‏گیرد.

      رعایت موازین شرعى‏

پزشکان و پرستاران که به عناوین مختلف با بیمار سر کار دارند و ناچارند او را معاینه،مراقبت و احیانا مورد عمل جرّاحى قرار دهند و به نحوى با بیمار برخورد و تماس‏درمانى دارند، باید بیش از سایرین حدود و موازین و ارزشهاى الهى را مراعات کنند.زیرا وضعیت بیمارى، زمینه نگاه‏هاى حرام و گناه را بیش از پیش براى دست اندر کاران‏مداواى بیماران، فراهم مى‏سازد و اینان بیش از دیگران نیازمند مراعات تقوا وخویشتندارى از گناه و محرمات هستند.
بنابراین، پرهیز از نگاه‏هاى حرام و نیز خوددارى از تماس بیش از حدِ ضرورت با اندام‏بیماران )غیر همجنس( باید همواره سرلوحه کار پزشکان و پرستاران باشد.
از دیدگاه اسلام، فعّالیت زنان در اجتماع و حضور آنان در عرصه‏هاى اجتماعى تا آنجاآزاد است که منافات و اصطکاکى با عفت و پاکدامنى آنان نداشته باشد و عفت عمومى‏را به خطر نیندازد. بر این مبنا آنچه بیش از همه باید مورد اهتمام زنان پرستار قرار گیرد،مراعات عفت و حفظ حیثیت و شئونات زن در جامعه است. اصل جدا سازى زن و مرددر جامعه اسلامى هم همین هدف را دنبال مى‏کند. استاد شهید مرتضى مطهرى چنین‏مى‏نویسد:
اسلام در عین این که به زنان اجازه شرکت در مساجد و حضور در عرصه‏هاى اجتماعى مى‏دهد،دستور مى‏دهد که به صورت مختلط نباشد، محل‏ها از یکدیگر جدا باشد. مى‏گویند پیامبر اکرم درزمان حیات خویش اشاره کرد که در ورودى زنان به مسجد از در ورودى مردان مجزا باشد... و نیزمى‏گویند: پیغمبر اکرم دستور داد که شب هنگام که نماز تمام مى‏شود، اول زن‏ها بیرون روند، بعدمردها. رسول خدا خوش نمى‏داشت که زن و مرد در حال اختلاط از مسجد بیرون روند. زیرا فتنه‏هااز همین اختلاطها برمى‏خیزد. رسول خدا براى این که برخورد و اصطکاکى رخ ندهد دستور مى‏دادمردان از وسط و زنان از کنار کوچه و خیابان بروند.
از این رو، اصل جداسازى مرد و زن در عرصه‏هاى فعالیت اجتماعى‏ایجاب مى‏کند که در صورت امکان و فراهم بودن شرایط، پرستارى از زنان را بانوان‏پرستار و پرستارى از مردان را مردان، به عهد بگیرند. تا مرزها حفظ و موازین و ارزشهاپاسدارى شود.