دانلود مقاله برنامه ریزی و توسعه منابع آب و باران

آشنایی مقدماتی با برنامه ریزی و توسعه منابع آب وباران ضرورت برنامه ریزی و توسعه منابع آب آب دارای نقش بسزایی به عنوان یک عنصر کلیدی درتوسعه اجتماعی واقتصادی هرکشورمی باشد وبلحاظ نیازبخشهای کشاورزی وصنعت به آب وتوسعه آن ورشد جمعیت ومضافا کمبود منابع آب درکشورِِ‌‌‌‍، لزوم برنامه ریزی وتوسعه منابع آب درچهارچوب یک طرح جامع آب کاملا احساس می شود.

باتوجه به اینکه کشورماجزء مناطق خشک ونیمه خشک بوده وآب به عنوان یک منبع کمیاب محسوب می گردد برای جلوگیری ازاینکه کمبود آب مانعی دررشد اقتصادی واجتماعی کشور ایجاد نماید، ضرورت دارد که مد یریت وبرنامه ریزی وبه همراه آن توسعه وبهره برداری منابع آب بهبود یابد وبالطبع وجود یک برنامه جامع آب در چارچوب سیاستهای کلی اقتصادی ، اجتماعی وزیست محیطی کشور نقش مهمی در استفاده بهینه از منابع اب در جهت اهداف توسعه کشور ایفا خواهد نمود .

امروزه موضوع الودگی محیط ز یست ابهابصورت مساله بسیار جدی در آمده است و کشورهایی که دچار کمبود منابع آب هستند بصورت حاد تری با این مشکل روبرو خواهند بود.

طرحهای توسعه منابع آب میتوانند بترتیبی به حل مشکلات فوق پرداخته و از طریق برنا مه ریزی سنجیده ، تلاشها و منابع تخصیص یافته به این منظور را سامان دهند.

به نحوی که با توجه به اثرات وسیع و دامنه دار اجرای طرحهای توسعه منابع آب بر جامعه ، میتوان با انتخاب راه برد های مناسب و اجرای به موقع طرحهای تکمیلی در جهت اهداف توسعه حرکت نمود.

که در بخش بعدی ، اهداف کلی برنامه ریزی و توسعه منابع آب مختصرا بیان خواهد شد.

اهداف کلی برنامه ریزی و توسعه منابع آب مهمترین اهداف کلی و نهایی برنامه ریزی و توسعه منابع آب را می توان بشرح زیر برشمرد الف – رشد اقتصادی : از طریق افزایش ظرفیت تولیدی و ارزش تولیدات اقتصادی و درامد سرانه ، رشد اقتصادی بوجود می اید .

د راین زمینه توجه به نقش محوری تامین اب در افزایش تولید کشاورزی و جنبه های زیست محیطی و بهداشتی آن حائز اهمیت ویژه ای است .

ب- ثبات و امنیت اقتصادی : ثبات و امنیت اقتصادی از طریق تامین نیازهای اساسی زندگی برای جامعه فراهم می گردد.در این زمینه میتوان به چند مورد عمده اشاره نمود : *امنیت شغلی برای کشاورزان مخصوصا با توجه به نوسانات درآمد سالانه کشاورزی دراثر تغییرات جوی و قیمت ناعادلانه بازار *تامین اشتغال برای روستاییان از طریق بهره برداری وسیعتر و متراکمتر از اراضی قابل آبیاری که این مکان در فعالیتهای وابسته میتواند چشمگیرتر نیز باشد .

تامین آب مکفی و مناسب جهت شرب و مصارف خانگی و عمومی بمنظور ارتقاء سطح زندگی.* *رفع یا کاهش خسارتهای جانی و مالی طغیان رودخانه ها و ایجاد احساس ثبات و امنیت جانی و مالی .

ج- توازن اقتصادی : توازن اقتصادی از طریق تویع متعادل درآمد بین ساکنین یک منطقه و توسعه اقتصادی منابع عقب افتاده کشور تامین می گردد.

در مورد توزیع متعادل درآمد روستاییان با اجرای طرح های تامین آب کشاورزی و توسعه اراضی مزروعی و واگذاری آن به افراد بی زمین و کم زمین می توان اقدام نمود.

در مورد توسعه مناطق عقب افتاده کشور و نیز روستا ها در مقام مقایسه با شهر ها تامین آب مکفی جهت توسعه و ایجاد منابع درآمد در بخشهای مختلف کشاورزی صنعت و خدمات کنترل طغیان تولید انرژی لازم برای فعالیتهای اقتصادی و ...

در اغلب موارد میتوان منشاء اقدامات مهمی باشد.

د- استقلال اقتصادی: استقلال اقتصادی از طریق خود کفای در تامین مواد غذایی تامین درآمدهای ارزی و صرفه جویی در هزینه های ارزی تقویت می شود.

در این زمینه افزایش تولیدات کشاورزی می توانند نقش عمده ای بعهده داشته باشند زمینه های مختلف برنامه ریزی و توسعه منابع آب بر اساس بررسی نیازها و مصارف عمده آب و وضعیت منابع آب در زمان حال و آینده طرحهای توسعه منابع آب شکل می گیرد و میتوان لیست فعالیتهای عمده آبی را بشرح زیر بیان نمود: تامین مصارف خانگی وشهری وصنعتی آبیاری وزهکشی وتامین نیازهای کشاورزی کنترل سیلاب تنظیم وکنترل کیفیت آب حفظ حیات وحش آبزیان مدیریت حوضه آبریز حال بصورت خیلی مختصر بشرح فعالیت های آبی مذکور می پردازیم.

مصارف خانگی ، شهری و صنعتی الف – مصارف خانگی و شهری : میزان آب مورد نیاز فعلی و برای مصارف خانگی و شهری معمولا از طریق دستگاههای اجرایی و مسئول شهرها و شهرستانهااخذ می شود .

براورد و یا تخمین نیاز آبی برای مصارف خانگی بر اساس مطالعات اجتماعی و اقتصادی در باره رشد آتی جمعیت صورت می گیرد.

قاعدتا اطلاعاتی که در برآورد ها ارائه می شود شامل : محل ، نوع مصرف، نیاز آبی نا خالص ، دبی مورد نیاز در شرایط حد اکثر مصرف ، مصرف خالص ،کیفیت ، مقدار و محل تخلیه پسابها و آبهای برگشتی، می گردد.

برای بررسی و تعیین تقاضای آب شهری در آینده ، بایستی رشد جمعیت درمنطقه ای که تحت پوشش شبکه قرار می گیرد و همچنین مصرف سرانه آتی را اساس کار قرار داد و مصرف سرانه اب به عواملی نظیر سطح زندگی مردم ، آداب و رسوم اجتماعی و عادات منطقه ، سهولت دسترسی به آب ، میزان آب موجود و قابل دسترس ، شرایط اقلیمی و آب و هوایی ، تعرفه ای جاری و نیز زمینه های اقتصادی و فرهنگی اهالی منطقه بستگی دارد.

ب- مصارف صنعتی : نیازهای صنعتی آب بر اساس پیش بینی نوع ، اندازه و تعداد کارخانه جات صنعتی که انتظار می رود احداث شود و همچنین با توجه به نیاز های ویژه در هر رشته صنعت تعیین می شود .

پیش بینی نیاز های آتی صنایع به آب باید مبتنی بر مطالعه اقتصادی رشد صنایع در آینده بوده و با نتایج آن همخوانی و تطابق داشته باشد.

در این بررسی ها لازم است که محل یا موقیعت و نوع مصرف صنایع و همچنین میزان ، کیفیت و محل تخلیه به پسابهای برگشتی آنها و چگونگی تصفیه و دفع پسابها نیز معلوم و مشخص گردد.

میزان آب مصرفی صنایع را میتوان بر اساس آمار میزان آبی که صنایع عملا دریا فت داشته اند بر اورد کرد .

در این براورد ها میتوان مصرف و مجدد آب در سیستم ، تلفات انتقال ، تبخیر، نشست و هرز رفتن آبها را نیز ملحوظ نمود.

حال به مصارف کشاورزی و آبیاری می پردازیم: آبیاری و تامین نیازهای کشاورزی در ابتدا می بایست وسعت اراضی مزروعی ، انواع گیاهان ، شیوه های کشت و زرع و جمعیت روستایی شاغل در بخش کشاورزی مشخص ارائه شود.

الگوی رشد و توسعه بخش کشاورزی باید مورد مطالعه و بررسی قرار گرفته و سهم کشاورز ی ( یا فعالیتهای کشاورزی) از درآمدها، تولید و تشکیل سرمایه ، اشتغال ، مبادلات خارجی و امثالهم در مقیاس ملی روشن گردد.

سیاستهای کشاورزی نیز بایستی مورد مطالعه قرار گیرد و بدین طریق تاثیر آن سیاستها بر چگونگی عملکرد بخش کشاورزی آشکار و مطرح شود.

در گام بعدی لازم است الگوی نیازهای آتی کشاورزی پیش بینی گردد .

این پیش بینی بر اساس نیاز های غذایی و تغذیه جمعیت در سطح کشور انجام می پذیرد.

بمنظور پیش بینی تقاضا برای تولیدات کشاورزی معمولا چندین حالت ممکن است در نظر گرفته شود زیرا تقاضای مذکور تابعی از رشد جمعیت ، سیاستهای قیمت گذاری ، در آمدهای فردی و همچنین تابعی از عرضه واقعی کالاها و تولیدات کشاورزی می باشد.

از آنجایی که برآورد دقیق برخی از متغیر های اخیر کاری دشوار است .

بنابراین باید کوشید تا دامنهای از تقاضا برای تولیدات کشاورزی تعیین و براورد نمود.

هدف اصلی برنامه ریزی افزایش تولیدات کشاورزی ، تامین نغذایی می باشد ، بنابر این مهمترین شاخص برای سنجش کافی بودن تغذیه ، میزان انرژی موجو د در مواد خوراکی مصرفی می باشد که بر حسب کالری سنجیده می شود.

یک شاخص دیگرمقدار پروتئین موجود در مواد خوراکی می باشد که بر حسب گرم بیان می شود.

بنابراین تقاضای کلی برای مواد غذایی در آینده را بایستی بر اساس پیش بینی نیازهای پروتئینی و انرژی زا ( کالری دار ) تعیین و ارائه نمود .

تقاضای کشاورزان برای آب عبارتست از میزان آبی که علاوه بر بارندگی موثر باید برای رفع نیاز آبی گیاهان تامین شود و این مقدار در واقع ما به التفاوت نیاز کلی آبی گیاه و میزامن بارندگی موثر محسوب می شود .

آب مورد نیاز یرای طرحهای آبیاری را باید با توجه به مطالعات خاک شناسی و کشاورز ی بر آورد و تعیین نمود.

با انجام مطالعات مزبور اراضی مناسب برای آبیاری ، روشهای مناسب کشت و زرع و الگوهای کشت مناسبی که با آبیاری اراضی میتوان انتخاب کرد ، مشخص می شوند .

نیازهای آبی برای آبیاری اراضی باید بر اساس و سعت اراضی مزروعی ، شرایط آب و هوایی و اقلیمی ، نوع خاک و گیاه ، الگوهای کشت و شیوه های ابیاری مزارع تعیین شود .

در حد مطالعات شناسایی ، نیاز های ابیاری را میتوان با مقایسه میزان بارندگی و مصرف آب در شبکه های آبیاری موجود در همان منطقه و یا در مناطق مجاور براورد نمود.

در صورتیکه اطلاعاتی در باره نیازهای ابیاری موجود در اختیار نباشد، نیاز های مزبور را میتوامن با استفاده از رابطه بین آب مورد نیاز گیاهان و درجه حرارت هوا و منظور نمودن تلفات آب در سیستم انتقال و توزیع و پخش اب بدست آورد .

میزان تلفات آب از محل انحراف آب به داخل دهانه آبگیر شبکه آبیاری تا ابتدای مزرعه ممکن است به ۳۵ درصد برسد .

تلفات تبخیر آب از سطح کانالها و نیز بخشی که در دیواره های کانال نفوذ می گکند و در خاک ذخیره می شود معمولا در قیاس با کل تلفات آب رقم قابل توجهی را تشکیل نمی دهد .

تلفات آب شامل تلفات انتقال و توزیع و نیز تلفات پخش آب در مزرعه باید به نیاز آبی گیاه افزوده شود تا میزان کل آبی که باید وارد شبکه آبیاری گردد بدست آید.

با توجه به مراتب فوق بدیهی است که حدود ۵۰% از آب انحرافی رود خانه یا نیمی از جریان ورودی به ابتدای شبکه آبیاری به صور مختلف و از جمله بشکل تلفات انتقال و تلفات پخش آب در مزارع ، تلف می شود.

بنابراین در طر حهای جامع آب بایستی اینگونه تلفات مورد توجه قرار گیرد و اقدامات لازم برای کاهش تلفات مزبور و ارتقاء راندمان آبیاری توصیه و پیشنهاد شود.

براغی شبکه های جدید آبیاری میتوان از پیشرفتهای فنی و تکنیکی نظیر پوشش دادن کانالها و نهر ها جهت کاهش تلفات انتقال بهره گرفت.

روشهای جدید آبیاری نظیر آبیاری بارانی میتوان مورد توجه قرار داد.

کنترل سیلاب موضوعاتی که در کنترل سیلاب مطرح می شوند: اراضی که در مخاطره سیل قرار دارند ، شدت سیلهای قبلی و میزان خسارت وارده و افزایش آن در اثر رشد جمعیت و افزایش فعالیتهای اقتصادی در منطقه ، طرحهای فعلی و آینده برای مقابله با سیل نظیر احداث مخازن ، اجرای سازه های ویژه از قبیل کناره سازی جهت افزایش ظرفیت رود خانه و کاهش خسارت به بدنه آن ،که در اینمورد توصیه های مدیریتی نیز می تواند پیشنهاد گردد.

برای تجزیه و تحلیل سیلابها می توان از آمار و اطلاعات موجود هوا شناسی استفاده نمود .

دو خصوصیت اصلی و اساسی هر سیل می توان حداکثر دبی طغیان و حجم کل سیلاب دانست .

حجم سیلاب در مواردی اهمیت دارد که تمامی یا بخشی از جریان سیلابی را بایستی موقتا در مخزن سد ذخیره نمود تا از ایراد خسارات بر مناطق پایین دست جلوگیری شود .

در چنین وضعیتی طبعا هر چه حجم سیلابها بیشتر باشد گنجایش بیشتری از مخزن را باید به ذخیره سازی سیلاب اختصاص داد.

از سوی دیگر پیک یا حداکثر آبدهی سیلها نیز برای تعیین ظرفیت سر ریزها و سایر مجاری تخلیه سیلاب و محاسبه حداکثر تراز سطح آب اهمیت دارد .

مثلا برای تعیین ارتفاع خاکریهای حفاظتی که در حاشیه رود خانه ها احداث می شوند حداکثر آبدهی یا پیک سیلها مستقیما بکار می آید.

پیش از انتخاب روشهای اجرایی برای مهار سیلها ،لازم است به روش منطقه بندی سیلاب دشت که اقدامی غیر اجرایی محسوب می گردد توجه شود و امکان پذیری آن مورد بررسی قرار می گیرد زیرا ممکن است که روش اخیر که طبق آن سرریز آب رود خانه و غرقاب شدن بخشی از اراضی مجاوررود خانه تلقی شود ، روشی اقتصادی تر و مقرون به صرفه تر باشد.

اقدامات غیر اجرایی شامل: اعمال مدیریت کارا و موثر به حوزه آبگیر ، منطقه بندی سیلاب دشت بر اساس شدت سیل گیری اراضی ، پیش بینی سیلابها و بقیه سیستمهای هشدار دهنده ، عملیات نجات و مقابله با سیلاب و تخلیه ساکنین مناطق سیل زده می باشد .

تنظیم و کنترل کیفیت آب مهمترین عامل در برنامه ریزی و توسعه منابع آب ، مناسب بودن کیفیت آب برای مصارف مورد نظر می باشد .

کیفیت منابع آب عموما تحت تاثیر مواد تشکیل دهنده خاک و یا سنگهایی است که آبهای سطحی و یا زیر زمینی دررو ، یا دا خل آنها جریان می یابند.

در حالتی که سفره آب زیر زمینی در نزدیکی دریا و سایر منابع آب شور قرار دارند امکان نفوذ آب شور به داخل سفره با توجه به بده برداشت از سفره وجود دارد.

مناسب بودن آب برای منظور های مختلف بوسیله استاندارد های فیزیکی ، شیمیایی، بیو لوژیکی و غیره بیان می شود .

د رشرایطی که اطلاعات کافی از کیفیت منابع آب موجود نباشد بایستی یک برنامه جامع برای جمع آوری و تهیه چنین داده هایی تهیه و بخ مورد اجرا گذاشته شود .

نوع و میزان و هزینه های تصفیه آب بر مبنای تجزیه و تحلیل آمار کیفیت آب تعیین و بر آورد می شود.

حفظ حیات وحش و آبزیان به هنگام رنامه ریزی پروژه های توسعه منابع آب لازم است به طرحهای پرورش ماهی و سایر آبزیان توجه کافی گردد و مطالعات وبررسی های مناسب انجام پذیرد .

از نتایج این مطالعات و بررسی ها می توان در تهیه و برنامه های آتی استفاده نمود و در عین حال نارسائی هاو نقایص شرایط موجود را اصلاح کرد اگر چه ذخیره سازی و انباشتن آب در مخازن سدها و تنظیم جریان رود خانه را می توان کار مفیدی برای ماهیان یک رود خانه محسوب نمود ، با این وجود در بسیاری از موارد نیز آبیاری ، کنترل سیل می تواند تاثیر منفی و زیانباری بر ماهیان و محیط زیست آنها داشته باشد که با ید سعی شود این زیانها را تاحد ممکن به حداقل رسانید.

فرایند برنامه ریزی و تو سعه منابع آب: پس از بحث کلی راجع به اهداف نهایی و زمینه های برنامه ریزی و توسعه منابع آب ، حال مبحث فرایند برنامه ریزی و توسعه منابع آب را به صورنت مختصر از ویژگی ها و برخی مشخصات برنامه ریزی و توسعه منابع آب شروع می کنیم: ویژیگیها و برخی مشخصات برنامه ریزی و توسعه منابع آب الف) پیش بینی های تقاضا برای آب: نیاز بخشهای مختلف اقتصاد کشور به آب، باید به صورت کلی د رافقهای زمانی کوتاه و بلند مدت پیش بینی و تعیین شود و این پیش بینی تقاضای آتی باید بر تفکیک هر یک از بخشهای اقتصادی انجام پذیرفته و سپس در یکدیگر تلفیق شده و با توجه به اولویت بخشها و نیز منابع موجود آب در برناکهریزی لحاظ گردد.

پیش بینی تقاظای آتی بخشهای مختلف اقتصادی کشور برای آب به الزام مشتمل بر آنالیز کل برداشتها از منابع سطحی و زیر زمینی و همچنین تعیین حکم کلی هرز آبها ، پسابها و زه آبهایی می باشد که به رود خانه و دریا چه ها یا آبهای زیرزمینی باز می گردند .

مقدار جریانی که برای تامین نیاز ها و مصارف مختلف لازم بوده و از سد ها رها می شود باید تعیین گردد.

این مصارف مر کب از نیاز های مربوط به شرب ، کشاورزی ، صنعت ، محیط زیست ، تولید برق آبی ، ماهیگیری ، کشتی رانی و غیره می باشد.

مقدار تخلیه آبها از سدها برای تامین کلیه مصارف را بایستی به تفکیک هر ماه و یا برای دوره های پانزده یا ده روزه تعیین نمود و این انتخاب دوره های زمانی بستگی به حداکثر نیاز آبی یک یا چند مختلف دارد .

ب) ارزیابی منابع آب نیازهای متعدد و مختلف به منابع آب ، قابل دسترس بودن این منبع را محدودتر می نماید .

این نیاز ها از نظر مقدار به لحاظ افزایش جمعیت و توسعه صنعتی روز به روز رشد می یابد .

تولیدات کشاورزی را می توان با تحت کشت در آورد ن اراضی جدید و توسعه سیستمهای آبیاری موجود افزایش داد.

همچنین از آنجا که اغلب کشورهای منطقه منابع آبی مهمی دز اختیار ندارند بدین جهت از این طریق نیز نیازبه استفاده بهینه از آب مطرح می باشد.

منابع آب عمدتا شامل منابع آبهای سطحی و زیر زمینی می شود ، البته منابع جزئی دیگری نیز وجود دارد .

در بعضی از مناطق جمع آوری آب باران داری اهمیت موضعی می باشد .

در ارزیابی و تجزیه و تحلیل منابع اب بایستی توجه نمود که رابطه تنگا تنگی بین منابع آبهای سطحی و زیر زمینی وجود دارد و برداشت بیش از حد از یکی از منابع می تواند روی منبع دیگر موثر باشد.

ارزیابی منابع آب با یستی د رمحدوده حوضه های آبریز و مناطق مدیریت منابع آب این حوزه ها صورت گیرد .

در چنین تقسیم بندی عوامل جغرافیایی و طبیعی لحاظ شده است و جنبه های اقتصادی و مدیریت منابع آب نیز رعایت می شود و بدین ترتیب مجموعه کاملی از ارزیابی و برنامه ریزی منابع آب موجود بدست می آید.

ج) برنامه ریزی در سطح حوزه آبریز: یک طرح ملی و تفصیلی آب باید بر اساس طرحهای حوزه آبریز ، تدوین شود .

اگر حوزه رود خانه ای کاملا در داخل مرزهای ملی قرار گیرد مساله نسبتا آسانتر از وقتی است که این حوزه بین چند کشورمشترک باشد.

در غیر این صورت جهت شراکت در آب قبل از تدوین برنامه استفاده از منابع آب یک حوزه باید یک معاهده بین المللی به امضاء برسد .

هنگامی که تنظیم یک توافقنامه بین استانها از نظر دست یابی به فرمول اختصاص آب ضروری باشد باید مشابه روش فوق الذکر عمل کرد یعنی قبل از تدوین استفاده از آن نسبت به تنظیم موافقت نامه مبادرت ورزید .

د) مشارکت عمومی مردم: نقش جامعه و همچنین استفاده کنندگان از مزایای طرحهای توسعه منابع آب بایستی همواره جزئی از فرایند برنامه ریزی را تشکیل دهد.

میزان مشارکت جامعه بستگی به نوع و طبیعت پروژه دارد بطور مثال از مشارکت و نقش روستاییان در تامین آب روستا بیشتر از مشارکت و همکاری آنان برای احداث یک نیرو گاه آبی باشد.

ارزش مشارکت جامعه در تهیه برنامه تنها در بهره برداری از اطلاعات محلی آنان برای تهیه برنامه خلاصه نمی شود بلکه نقش آنان در کاهش هزینه اولیه و بازگشت سرمایه و بویژه در امر بهره برداری و نگهداری از تاسیسات بسیار موثر است.

از طریق مشارکت مردمی می توان اطلاعات موثق و دقیق در خصوص اثرات آتی اجرای پروژه ها بر جامعه و محیط زیست را کسب نمود.

باران باران یکی از لازمه های اساسی حیات است .

آبی که از باران بدست می آید اساس بقای حیات موجودات زنده روی زمین است .

این آب برای آبیاری محصولات کشاورزی تامین غذای مصرفی خودمان و نیز حیواناتی که از گوشت و شیرشان استفاده می کنیم , به کار می رود .

هر چند باران در حالت طبیعی خاصیت اسیدی دارد اما میزان استیدتیه آن توسط آلودگی های ناشی از کارخانه ها , نیروگاه ها , خودروها , خانه ها , همچنان رو به افزایش است .

نام باران اسیدی واژه ای است , که برای بیان این مشکل به کار می رود .

چه موادی را اسید می نامند ؟

موادی که اسید نامیده می شوند دارای مزه ترش هستند .

آب باران های عادی کمی اسیدی است .

اما در نقاط بسیار آلوده میزان اسیدتیه ی باران می تواند به اندازه ی اسیدتیه ی آبلیمو یا سرکه باشد.

بارانی که بیش از حد اسیدی باشد می تواند به درختان , دریاچه ها , ساختمان ها و سلامت انسان آسیب جدی برساند .

آیا باران اسیدی خیس است ؟

عبارت باران اسیدی به درستی بیانگر ماهیت آن نیست .

زیرا باران اسیدی همیشه خیس نیست .

این عبارت برف , تگرگ , مه و همچنین غبار خشک نامرئی اسیدی را هم شامل می شوند .

میزان PH : PH واحدیست که برای اندازه گیری میزان اسید یا قلیایی موجود در یک ماده به کار می رود .

قلیا متضاد اسید است .

محلول حاوی منیزیم ( دارویی که برای درمان ناراحتی معده تجویز می شود ) نوعی محلول قلیایی است .

بعضی اسیدها سمی و بعضی دیگر بی ضرر هستند .

به بارانی که PH آن کمتر از 5 باشد .

باران اسیدی گفته می شود .

باران اسیدی چگونه تشکیل می شود .

دی اکسید سولفور ( SO2 ) و اکسید نیتروژن ( NO2 ) از اجزای اصلی تشکیل دهنده ی باران اسیدی هستند.

زمانی که مقدار فراوانی از این دو ماده شیمیایی وارد جو می شوند , همراه با رطوبت موجود در جو تولید اسید سولفوریک و اسید نیتریک قوی می کنند .

این دو اسید که در جو شکل می گیرند از آلاینده های ( مواد زیان باری که به محیط زیست زیان می رسانند ) بسیار قوی هستند .

عوامل موثر در تشکیل باران اسیدی : عوامل طبیعی سهم کوچکی در آلودگی هوا دارند .

در واقع بیشتر آلودگی ها به دست بشر تولید می شوند .

استفاده از سوخت های فسیلی مانند زغال سنگ , نفت که توسط کارخانه ها , منازل و اتومبیل ها مصرف می شوند منبع اصلی تشکیل مواد شیمیایی هستند که باعث بوجود آمدن باران اسیدی می شود.

نیروگاهها و کارخانه ها به میزان زیادی اکسید سولفور و اکسید نیتروژن به هوا می فرستند .

اگزوز اتومبیل ها هم به مقدار زیادی اکسید نیتروژن در هوا پخش می کنند .

فعالیت باران اسیدی: زمانی که آلودگی اسیدی در جوٌ مستقر می شود مقداری از آن در نزدیکی محلی که تولید شده است به صورت ذرات خشک به زمین می ریزند باقی مانده ی آن در آسمان می ماند و با بخار آب، نور خورشید و اکسیژن ترکیب می شود و تشکیل اسید سولفوریک و اسید نیتریک را می دهند.

این ها نیز بوسیله ی باد به نقاط دیگر برده می شوند و در ؟؟؟؟

خاص به شکل باران یا برف اسید به زمین می بارند.

آلودگی هایی که از مرزها وارد می شوند: زمانی که باران اسیدی تشکیل می شود می تواند برای مدت طولانی در ابرها باقی بماند این ابرها گاهی وقتها توسط باد صدها کیلومتر دورتر و به نقاط مختلف برده می شوند و سرانجام به شکل باران یا برف اسیدی بر زمین می بارند به این نوع آلودگی ها آلودگی هایی که از مرزها وارد می شوندگفته می شود.

حیات وحش در خطر باران های اسیدی: باران های اسیدی باعث آلوده شدن کف جنگل ها به فلزاتی مانند: آلومینیوم و سرب شده است.

زمانی که حیوانات این جنگل ها از دریاچه ها و با خاصیت اسیدی می نوشند این فلزات به تدریج در کلیه و جگرشان انباشته می شوند و آنها را مسموم می کنند.

درختان چگونه آسیب می بینند اسید باران, مواد معدنی حیاتی درختان و خاک را جذب می کند.

علاوه بر آن باران های اسیدی فلزهای سمی موجود در خاک را که به ریشه ی درختان آسیب می رسانند, آزاد می کنند.

این امر باعث ضعیف شدن درختان و کاهش رشد آن ها می شود و باعث می شود تا به راحتی مورد حمله ی انواع ویروسها قارچها و آفت ها قرار بگیرد این درختان به واسطه ی رشد نکردن برگ های خود را از دست می دهند سرانجام در خطر خشکیدن قرار می گیرد آسیب مستقیم وجدٌی زمانی رخ می دهد که SO2 باعث بسته شدن روزنه های برگها می شود یعنی محلی که عمل تنفسی درختها در أن جا انجام میگیرد.

از دیگر علائم تاثیر باران اسیدی در جوانه های وحشت است این امر زمانی روی می دهد که درختان پس ازدست دادن برگ های خود در اثر باران اسیدی شاخه های کوچکی برای جایگزینی آنها تولید می کنند .

گلسنگ ها خبر از آلودگی می دهند: حساس ترین موجودات به باران های اسیدی گلسنگ ها و خزه ها هستند زیرا برگ های أن ها فاقد پوشش محافظ هستند.

به همین خاطر از آنها اغلب به عنوان علائم وجود آلودگی SO2 در هوا استفاده می شود در شهرهای آلوده گلسنگ ها گاهی به طور کامل از بین می روند.

دریاچه ی آلوده به اسید : دریاچه ای که توسط باران اسیدی آلوده شده است ظاهری شفاف و زلال دارد.

اما موجودات زنده ی زیادی در أن زندگی نمیکند.

دریاچه سالم که PH آ ن در حدود 5/6 است.

انواع مختلف گیاهان, حشرات و ماهی ها در آن زندگی می کنند.

زمانی که PH زیر 6 می رسد موجودات زنده آن بخاطر اسیدی شدن دریاچه شروع به مردن می کنند.

امروزه در سراسر جهان تمامی دریاچه های آلوده هستند مرگ یک دریاچه : زمانی که گیاهان کوچک و حشرات توسط بارانهای اسیدی می میرند ماهیها نیز از بین میروند که در نتیجه غذای اصلی پرندگان نیز از بین می رود.

پرندگان نیز به دلیل وجود فلزات سمی ( مانند روی, آلومنیوم, سرب) که وارد دریاچه می شوند در معرض خطر قرار می گیرند.

این فلزات جذب بدن نوزادان حشراتی می شوند که پرندگان می خورند به مرور زمان در دریاچه هایی که به اسید آلوده شوند تنها گونه هایی از موجودات راکه بسیار مقاومند می توانیم ببینیم.

اقدام فوری: یک روش کوتاه مدت برای کنترل اسید دریاچه ها وجود دارد.

در این روش چندین تن آهک به آب دریاچه اضافه می شود.

این عمل خنثی شدن اسید دریاچه می شود.

زیرا آهک ماده ای قلیایی و ضد اسید است.

تنها اشکال در این است که اجرای این عملیات, سخت و پر هزینه است و می بایست هر 4 تا5 سال مجدداً تکرار شود.

بسته شدن راه بر روی هوای تازه: انسانها هنگام عبور از خیابانها, هوای آلوده را تنفس میکنند و آن را وارد ریه های خود می کنند هوای آلوده در ریه ها مانند سم عمل می کند و باعث تنگ شدن مجاری تنفسی در دستگاه تنفسی می شود.

هم چنین این امر باعث تا اکسیژن کمتری وارد ریه ها شود و در نتیجه عمل تنفس کردن برای شخص مشکل می شود اگر SO2 استنشاق شود این گاز قادر است حتی تا عمق نایژکها یعنی جایی که اکسیژن از آن ها عبور کرده وارد خون می شود رطوبت داخل ریه ها موجب تبدیل دی اکسید سولفور به اسید سولفوریک میشود و موجب اختلال در مکانیزم اندام ها می شود.

مه آغشته به بخار شیمیایی: مه آغشته به مواد شیمیایی در شهرهای بزرگ و زمانی که نور خورشید به اکسید نیتروژن خروجی از اگزوز خودروها و آلودگی های دیگری میتابد تشکیل می شوند.

این پدیده باعث تولید گاز سمی ازون می شود.

این مه آلوده به مواد شیمیایی باعث خارش چشم و اختلالات تنفسی می شود و می تواند یکی از عوامل ابتلا به سرطان باشد.

باران طلایی آزمایش کنننده لوله آزمایش را که در دست دارد در زیر شیر آب سرد می گیرد و سپس به دانش آموزان نشان می دهد مشاهده می شود که در آن باران طلایی در حال ریزش است.

توضیح اینکه به مقداری نیترات سرب محلول یدید پتاسیم می افزاییم رسوبی ایجاد می شود که در آب جوش محلول است(افزودن چند قطره اسید استیک مناسب است) سپس محلول را که در زیر شیر آب سرد بگیریم مجددا رسوب تشکیل می شود که به شکل ذرات رنگی هستند از این آزمایش نیز برای بررسی نشانه های تغییرات شیمیایی (تولید ماده جامد) در علوم دوم راهنمایی می توان استفاده کرد.

آبی که در اثر دمیدن شیری رنگ(کدر) می شود در ظرفی محتوای مایعی که ظاهرا آب است توسط یک نی یا پی پت یا لوله شیشه ای می دمیم پس از جند ثانیه آب شیری رنگ می شود.در داخل ظرف آب آهک می باشد و در بازدم ها هم گاز Co2 این آزمایش راه شناسایی گاز Co2 می باشد و در بررسی نشانه های تغییرات شیمیایی در علوم دوم مورد استفاده قرار می گیرد.

آب شعله ور کننده آزمایش الف) مقداری پودر آلومینیم را به نسبت جرمی ALI3 مخلوط می کنیم هیچ تغییری مشاهده نمی شود حال مقداری آب بر روی آن می ریزیم که شعله ور می شود .که در اینجا نقش کاتالیزگر را دارد و از این آزمایش می توان در بحث سرعت واکنش های شیمیایی و نقش کاتالیزگر در سرعت واکنش های شیمیایی کتاب علوم دوم راهنمایی استفاده نمود.

آزمایش پ:قبلا در ظرفی مقداری کمی اتر ریخته و تکه ی کوچکی از پتاسیم یا سدیم درآن می اندازیم و با ریختن مقدار کمی آب مایع شعله ور می شود.آب از اتر سنگین تر است و در نتیجه ی مجاورت با فلز با آن ترکیب شده و ایجاد شعله می کند و شعله باعث آتش گرفتن اتر می شود.

توجه:اتر بی هوش کننده و بسیار آتش گیر است.

قطرات مایع آتش زا آزمایش الف) داخل یک بوته چینی یا ظرف پودری ریخته و به آن ظاهرا مایعی شبیه آب (یکی دو قطره) اضافه می کنیم پودر به سرعت آتش می گیرد.

پودر مورد استفاده مخلوط یک قاشق چایخوری پرمنگنات پتاسیم و نصف قاشق چایخوری پودر قند یا زغال چوب یا گوگرد است که کاملا در هاون ساییده شده اند و مایه ریخته شده اسید سولفوریک غلیظ است که با افزودن آن پر منگنات سریعا تجزیه شده و اکسیژن تولید می کند و اکسیژن باعث شعله ور شدن بقیه مخلوط می شود.

آزمایش پ:در یک بوته چینی حدود یک قاشق چایخوری پودرپرمنگنات پتاسیم کاملا ساییده شده می ریزیم و سپس یکی دو قطره گلیسیرین به آن اضافه می کنیم بعد از مدتی آتش می گیرد.

از این دو آزمایش برای نشان دادن واکنش های شیمیایی گرماده در علوم دوم راهنمایی همچنین برای نشان دادن احتراق خود به خود می توان استفاده کرد.

جوشاندن آب در مجاورت یخ تکه ای یخ را در یک لوله ی آزمایش قرار می دهیم سپس آن را به وسیله ی تکه ای توری سیمی در پایین لوله ثابت می کنیم تا با ریختن آب بالا نیاید .سپس مقداری آب بر روی آن می ریزیم و با گیره آن را گرفته و به وسیله ی شعله چراغ گاز بونزن یا چراغ الکلی آب را از قسمت بالای لوله ی آزمایش حرارت می دهیم پس از مدتی خواهیم دید با وجود اینکه در پایین لوله یخ وجود دارد در بالای لوله ی آزمایش آب به جوش می آید.

علت این امر آن است که آب بالای لوله که گرم می شود سبک تر می شود و به پایین نمی آید و چون رسانایی آب هم ضعیف است گرمای حاصل به سرعت نمی تواند به یخ برسد در نتیجه آب به جوش می آید در حالیکه یخ هنوز ذوب نشده است.از این آزمایش برای توضیح جریان همرفتی می توان استفاده کرد توضیح اینکه یک شرط لازم برای بر قراری جریان همرفتی این است که قسمت گرم در پایین باید باشد زیرا سیال گرم شده سبک می شود و به بالا می رود و بر عکس این کار امکان پذیر نیست ضمنا از این آزمایش برای توضیح ضعیف بودن رسانایی آب نیز می توان استفاده کرد.