دستورالعمل و ضوابط کلی تاسیسات عایق بندی ساختمان
مقدمه :
تلاش برای بهینه سازی و مصرف سوخت در ساختمانها از اهداف عمده بخش ساختمان و مسکن می‌باشد تمامی فعالیتهائیکه می توانند به نوعی در بهینه سازی مصرف سوخت موثر باشند از قبیل : عایقکاری حرارتی ساختمان ، عایقکاری تاسیسات مکانیکی ، استفاده از تجهیزات با راندمان بالا ، مصالح مرغوب (مانند پنجره‌های دوجداره) و طراحی مناسب در راستای جلوگیری از اتلاف انرژی از اهم فعالیتهای مدیریت ساختمان می باشد .
دستوالعمل و ضوابط کلی
تعریف به منظور عملکرد و بهره‌برداری مطلوب از یک ساختمان رعایت اصول و بکارگیری سیستمهای موثر در یک ساختمان یکی از شاخص های اصلی محسوب می شود .
1 ضوابط و دستوالعمل خاص منطقه
در این رابطه کلیه دستور العمل های اجرائی و ضوابط و مقررات در صدور پروانه های ساختمانی با در نظر گرفتن موارد مشروحه ذیل به عنوان پیوست نیز بایستی مدنظر و رعایت قرار گیرند.
1-1- رعایت نماهای متناسب و همگون و هماهنگ با شرایط اقلیمی منطقه و زیباسازی هر محله در ناحیه شهری .
1-2- رعایت الگوهای معماری تعیین شده درخصوص سقفهای شیبدار در شهرکهای تعریف شده .
1-3- پوشش مشبک (دیوار حائل و مقاوم) و زیبا در مقابل کولر هائیکه در تراس نصب می شوند .
1-4- پوشش اطراف کانالهای کولر در بام ساختمانها با عایق حرارتی و مصالح ساختمانی ضرورت دارد .
1-5- اجراء‌سیستم‌لوله‌کشی دوگانه (جدا‌سازی آب‌شرب‌از آب غیرشرب)در سرویسهای بهداشتی و آشپزخانه ها واحدهای ساختمانی به منظور صرفه جویی لازمه .
1-6- رعایت ضوابط و اجراء تونل های تاسیسات شهری براساس ضوابط تعریف شده به منظور استفاده بهینه و ایمنی از سیستم های : برق رسانی ، تلفن و ارتباطات ، آب خام (آتش‌نشانی و مصرف غیرشرب) و آب شرب به منظور ایمن سازی معبرهای ترددی شهرکها و محله ها و جلوگیری از تخریب خیابان می باشد .
1-7- اجراء لوله‌های فاضلاب (عدم استفاده از چاه‌های جذبی)و هدایت خطوط لوله‌های فاضلاب فرعی به خطوط اصلی دفع فاضلاب به تصفیه خانه مرکزی منطقه ضروری می باشد .
1-8- رعایت مقررات و ضوابط اصول ایمنی و حریم های تعریف شده شرکتهای : گاز ، آب و فاضلاب، برق و .. بایستی مدنظر قرار گیرند .
1-9- استفاده از آب غیرشرب جهت مصارف فضای سبز و سرویس های بهداشتی و تاسیساتی واحدهای ساختمانی و همچنین استفاده از مخازن آب خام ذخیره شده جهت آتش نشانی در موارد فوق الذکر به منظور جلوگیری از رکورد و غیرفعال شده سیستمهای آتش نشانی در هر محله از شهرکها مورد نظر است .
1-10- اجراء موتورخانه مرکزی جهت یک یا چند بلوک به منظور صرفه جوئی اقتصادی و فنی در مجموعه های ساختمانی از اهمیت ویژه ای برخوردار می باشد .
2 ضوابط و دستوالعمل عمومی و کلی
در این رابطه رعایت کلیه دستورالعملها و ضوابط کلی مندرج در کلیه مباحث مقررات ملی ساختمان نشریه 128 و آئین نامه های سازمان مدیریت و برنامه ریزی کشور که در زمینه های تاسیساتی و ساختمانی و بالاخص مطالب مهم مبحث نوزدهم مقررات ملی ساختمان که توسط سازمان نظام مهندسی ساختمان اعلام گردیده است بابستی به طور خاص و عام در کلیه طرحها و محاسبات تاسیساتی و ساختمان به عنوان پایه و اساس در نظر گرفته شوند.
2-1- با توجه به اهمیت موضوع فهرست راهنمای مباحث تاسیساتی ساختمان و همچنین دستورالعمل‌های طراحی و محاسباتی تاسیساتی ساختمان را همراه با شرح مختصری از نکات مبحث نوزدهم که صرفه جویی در مصرف انرژی ساختمانی می باشد (مطروحه ذیل) بیان می گردد.
2-1-1- دستورالعمل های طراحی و محاسباتی تاسیساتی ساختمان
2-1-2- فهرست راهنمای مباحث تاسیساتی ساختمان
2-1-3- رئوس‌مطالب‌مهم مبحث نوزدهم و شرح مختصری صرفه جویی مصرف انرژی در ساختمان
2-1-4- نقطه نظرات فنی و اقتصادی و نتایج حاصل از اقدامات بهینه سازی .
2-1-5- پایه و اساس کنترل و بررسی طرحها و نظارت بر اجراء طرحهای تاسیساتی
2-2- فهرست راهنمای مباحث تاسیساتی ساختمان
2-2-1- رعایت مقررات و مطالب مندرج در راهنمای مباحث تاسیساتی (مکانیکی و الکتریکی) در طرح و اجراء و نظارت ضروری و براساس مصوبات لازم الاجراء می باشد.
- مبحث 12 : ایمنی و حفاظت کار در حین اجراء
- مبحث 14 : تاسیسات گرمایی تعویض هوا و تهویه مطبوع
- مبحث 16 : تاسیسات بهداشتی
- مبحث 18 : عایق بندی و تنظیم صدا
- مبحث 19 : صرفه جویی و مصرف انرژی در ساختمان
2-2-2- راهنمای مباحث تاسیسات الکتریکی مقررات ملی ساختمان ایران عبارتند از :
- مبحث 13 : طرح و اجراء تاسیسات برقی ساختمانها
- مبحث 15 : آسانسورها و پله های برقی
- نشریه های سازکان مدیریت و برنامه ریزی کشور (برنامه ریزی و بودجه سابق نشریه 110)
3 – رئوس مطالب مبحث نوزدهم و شرح مختصری در صرفه جویی انرژی ساختمان
مبحث نوزدهم مقررات ملی ساختمان در طراحی و اجراء و نظارت به دلایل فنی زیادی از اهمیت ویژه ای برخوردار می باشد در این راستا رئوس مطالب و شرح مختصری از آن را در مصرف انرژی و صرفه‌جویی در ساختمان را به شرح ذیل ارائه می نمائیم و رعایت آن در طراحی ها ، اجراء و نظارت و کنترل الزامی می باشد :
1- مقررات کلی طرح و اجراء
2- پوسته خارجی ساختمان
3- تاسیسات مکانیکی
4- روشنایی
5- پیوست های مربوطه
پیوست ها مشتمل است بر:
الف روش تعیین گره اینرسی حرارتی ساختمان
ب روش محاسبه شاخص خورشیدی و تعیین گروه بندی
ج گروه بندی جغرافیایی نیاز انرژی گرمایی و سرمایی سالانه
د گروه بندی کاربری ساختمان
ه تعیین گروه ساختمان از نظر میزان صرفه جویی در انرژی
و مقادیر فیزیکی اصل ، تعاریف و علائم
ز مقادیر ضرائب حرارتی مصالح متداول
ح مقادیر مقاومت های حرارتی سطوح داخلی و خارجی ، پوست خارجی و لایه هوا
ط اطلاعیه اولیه در مورد بهینه سازی مصرف سوخت در ساختمان
با هدر دادن گرما هم هزینه های اضافی به خانواده تحمیل کرده اید و هم باعث بالا رفتن مصرف سوخت های فسیلی همانند بنزین و زغالسنگ شده اید. علاوه براین سوختن سوخت های فسیلی باعث افزایش میزان دی اکسید کربن در جو اتمسفر می شود که همین مسئله باعث بالارفتن دمای کره زمین می گردد.
در بریتانیا خانه ها طوری ساخته می شوند که در گرم نگه داشتن آنها بسیار دقت بعمل آمده است بنابراین سیستم تعادل دمایی منازل طوری طراحی شده که دمای هوای درون منزل در تمام فصول یکسان باشد نه اینکه در زمستان باصرف انرژی دما بالا برود و در تابستان با صرف انرژی دما پایین بیاید. انرژی مازادی که صرف بالا بردن و پایین آوردن دما می شود در ثابت نگه داشتن دما مصرف می شود.
چگونه در زمستان از به هدر رقتن گرما جلوگیری کنیم؟
1- در منزل بجای اینکه مکرراْ درجه شوفاژ یا بخاری را بالا برید از لباس های گرم استفاده کنید.
2- اگر از همه اتاق های منزل استفاده نمی کنید نیازی نیست که همه آنها گرم باشند.
3- آبگرمکن های کم مصرف پر بازده استفاده کنید و از عایق بندی درست اطراف آن مطمئن شوید.
4- در پنجره ها از شیشه های دو جداره استفاده کنید. اگر چه نصب این شیشه ها در ابتدا بسیار پر هزینه بنظر می رسد اما به مرور در مصرف انرژی بسیار صرفه جویی کرده و از بسیاری ار هزینه ها می کاهد.
5- در هنگامی که در منزل نیستید و یا در حال خواب و استراحت هستید درجه ترموستات را بر روی 3 درجه سانتیگراد تنظیم کنید. با این کار هزینه گرمایی منزل را 5% تا 8% کاهش داده اید.
6- در پشت بام و دیوار منزل از عایق های حرارتی استفاده کنید.
7- در هنگام پخت و پز با اجاق آشپزخانه حرارت را کم کنید و نگذارید شعله های آتش در اطراف ظرف زبانه بکشد.
صرفه جویی های انرژی:
برای صرفه در انرژی ، لازم است مقدار انواع مصرف شده را در نظر گرفته و صرفه جویی را از بزرکترین کمیت شروع کرد. گرم کردن منازل حدودا 40% نفت را به خود اختصاص می دهد. بنابراین منطقی است که مسئله را از این جا شروع کرد. زیرا ، صرفه جویی 10 الی 15 درصد به فوریت قابل انجام است. بر عکس محدود کردن سرعت اتومبیل ها سبب صرفه جویی 10 درصد انرژی می شود.
صرفه جویی در گرم کردن:
گرم کردن با الکتریسیته تمرکز یافته و مرسوم شده است. و یک روش رفاهی و نوین است. ولی سبب اتلاف بیهوده انرژی است. بویژه در صورتی که جریان از مراکز حرارتی بیاید. بازده یک مرکز در حقیقت 3/1 است. زیرا که 3/2 انرژی اولیه در دودکش تلف می شود. بنابراین یک کیلو گرم مواد نفتی (11000 کیلو کالری) ، به شکل 3800 کیلو کالری انرژی الکتریسیته در می آید. که در منازل دریافت می شود.
با سوزاندن یک کیلو گرم مواد نفتی در دیگ شوفاژ مرکزی با راندمان 7% حدود 8000 کیلو کالری برای گرم کردن منزل دردسترس قرارمی گیرد. عایق بندی یک صرفه جویی حقیقی به ازای هر نوع انرژی است مثلا وقتی که رادیاتور شوفاژ در مقابل دیواری که به بیرون ساختمان مربوط و زیر پنجره است، بهتر است قسمتی از دیوار که پشت رادیاتور قرار می گیرد عایق بندی شود. و نیز بهتر است در هر اطاقی ترموستات هایی با دماهای متفاوت استفاده شود تادمای اطاق راکنترل کند و صرفه جویی در مصرف انرژی صورت گیرد.