دانلود مقاله خرمن کوب ها

برخلاف شیوه های درو که تعدادشان محدود بود، روشهای کوبیدن غلات از ابزارهای جدید برای خرمنکوبی ابداع و ساخته شده است در بعضی نقاط جهان برای جداسازی دانه از ساقه و کاه، روشهای قدیمی و ابتدایی بکار گرفته می شود. روشهای چون زدن دسته ای از غلات بر روی چوبی که به صورت افقی قرار گرفته است در نتیجه این ضربه سنبله غله خرد شده و دانه از آن جدا می گردد و بر روی زمین می ریزد که کاری بسیار سخت و طاقت فرسات و نیاز به نیروی کارگر فراوان دارد. این روش هنوز هم در برخی از کشورهای فقیر آفریقایی و آسیایی به کار برده می شود.

استفاده از گردونه های چوبین که توسط دام کشیده می شد از دیرباز برای خرمنکوبی متداول بوده است. شکل ابتدایی چنین دستگاهی بر روی یک لوح گلین که در جنوب بین النهرین بدست آمده و بعقیده مورخین نوعی خرمنکوب بوده است. در مصر باستان نیز استفاده تاز این گونه گردونه با چرخ پره دار چوبی و یا سنگی متداول بوده است. این وسیله به کمک حیوان کار که معمولاً گاو کار می باشند کشیده می شوند. ضربه وارده توسط پره های چوبی و سم حیوان و فشار وارده توسط غلتک سبب در هم شکستن سنبله و آزاد شدن دانه می گردد.

خرمنکوب های ساده

خرمنکوبهای ساده تراکتوری آنهایی هستند که غله را کوبیده و دانه را از سنبله آزاد می سازند و در بعضی انواع جداسازی دانه را از کاه را هم انجام می دهند. بیشتر خرمنکوبهایی که در ایران به وسیله سازندگان ماشینهای کشاورزی ساخته می شوند از نوع ساده هستند. در این نوع خرمنکوبها محور کوبنده که به چندین تیغه مجهز است بدور خود دوران می نماید تیغه ها در جهت اشعه دایره محور قرار دارند و عمدتاً ثابت هستند. محور در دو انتهای طولی خود در دو بلبرینگ روی بدنه متصل می شود. در داخل محفظه نیز چندین تیغه ثابت وجود دارند که به بدنه دستگاه متصل می باشند. وجود این تیغه ها موجب خرد شدن بیشتر کاه غلات می شوند. دهانه ورودی خرمنکوب در بالا قرار گرفته و بدنه دستگاه از صفحات آهنی ساخته شده است.

غله درو شده به کمک چنگالهای (چهار شاخ) به دهانه ورودی ریخته می شود. بر اثر دوران سریع کوبنده و ضرباتی که تیغه ها بر غلات وارد می سازند ساقه غله را در هم شکسته و سنبله یا خوشه را خرد نموده و دانه آزاد می گردد. مخلوط کاه و دانه به قسمت پایین خرمنکوب می ریزد.

در بعضی از خرمنکوبها پس از محور انتقال نیرو و در جلو محور کوبنده یک چرخ طیار قرار دارد که موجب یکنواخت شدن حرکت چرخشی کوبنده می گردد.

این گونه خرمنکوبها دارای دو چرخ لاستیکی هستند. در این حالت، خرمنکوب به مالبند تراکنور متصل می شود و همراه با آن از مکانی به مکان دیگر انتقال می یابد. بعضی دیگر قابل نصب روی سه بازوی هیدرولیک تراکتور می باشند. این نوع خرمنکوبها دارای دو پایه فلزی هستند که هنگام کار بر روی زمین قرار می گیرد تا از لرزش دستگاه کاسته گردد.

خرمنکوبهای ساده فاقد نوار خوراک دهنده هستند و محصول غله به کمک چنگالهای مخصوصی از خرمن آن برداشته و از طریق دهانه دستگاه به داخل آن ریخته می شود. کاه و سنبله که بر اثر ضربات تیغه در هم شکسته اند همراه با دانه های جدا شده از غلاف بر روی یک صفحه مشبک که در زیر کوبنده قرار دارد می ریزند و از سوراخهای صفحه عبور نموده در صورتی که دستگاه مجهز به بادبزن باشد در معرض جریان هوا قرار می گیرند کاه به علت سبکی به فاصله دورتری منتقل می گردد و دانه در محل باقی می ماند در خرمنکوبهای ساده فاقد بادبزن مخلوط دانه و کاه در قسمت زیر دستگاه می ریزد.

بادبزن در خرمنکوبهای این قسمت متشکل از چهار پره چوبی است که درون محفظه ای قرار دارد و به وسیله چرخ تسمه به حرکت در می آید. حرکت دورانی تسمه از چرخ تسمه متصل به محور کوبنده تأمین می گردد متأسفانه بیشتر خرمنکوبهایی از این نوع فاقد وسیله تنظیم جریان هوا می باشند. هوا از دو سوی محفظه استوانه ای بدرون آن مکیده می شود و از دریچه ای در پایین بدنه خرمنکوب در جهت افقی دمیده می گردد. مقدار هوا و سرعت حرکت آن در این نوع خرمنکوبها ثابت می باشد و نمی توان آن را متناسب با نوع بذر و کیفیت محصول تنظیم نمود.

نحوه کار با خرمنکوب ساده

خرمنکوب اعم از سوار شونده یا یدک کش را باید بنحوی به تراکتور متصل نمود که میل گاردان یا محور انتقال نیروی باپی . تی . او در امتداد یک خط مستقیم قرار گیرند و ضامن محور انتقال نیرو هنگام اتصال با پی . ت . او به طور آزاد در جای خود قرار داشته باشد.

 دستگاه باید بنحوی در روی زمین مستقر شده باشد که هنگام کار بهیچوجه تکان نخورد. زیرا تکان خوردن دستگاه ممکن است سبب آسیب رسیدن به آن و یا کارگری که با آن کار می کند گردد.

قبل از انتخاب محل استقرار دستگاه جهت وزش باد را در نظر بگیرید. وضعیت استقرار خرمنکوب باید به گونه ای باشد که قطعات کاه و کلش با صورت کارگرانی که با آن کار می کنند برخورد نکند و آنها بتوانند بدون ناراحتی به کار ادامه دهند.

ابتدا با دست میل گاردان را بچرخانید تا در صورتی که تیغه ها شل یا کج شده باشند مشخص شود چنانچه نقصی مشاهده شد ابتدا آن را رفع کنید.

تراکتور را روشن نمایید و ابتدا با سرعت کم پی . تی . او را به راه اندازید. چنانچه وضعیتی غیر عادی مشاهده نکردید سرعت دورانی پی . تی . او را به 540 دور در دقیقه برسانید.

چنانچه غله به کمک دروگر درو شده باشد بهتر است نخ دور دسته ها باز شود. یکی از مشکلاتی که معمولاً هنگام استفاده از خرمنکوب ها پیش می آید پیچیدن نخ دسته ها به دور استوانه کوبنده است که باعث کندی حرکت کوبنده، گیر نمودن غله و انجام عمل خردکنی کاه و سنبله به طور ناقص می گردد.

از آنجا که در ایران نصب سپرهای حفاظتی بر روی قسمتهای متحرک خرمنکوب معمول نیست محل ایستادن کارگران باید نقطه ای باشد که خطری آنان را تهدید نکند.

در خرمنکوبهای ساخت ایران انتخاب سرعت دورانی مناسب برای کوبنده به گونه ای که ضایعات به کمترین مقدار تقلیل یابد میسر نیست و گذشته از این برای واریته های مختلف غلات، سرعتهای متفاوت لازم است، از این رو توصیه می شود که :

الف – هنگام کار با خرمنکوب پس از این که سرعت دورانی پی . تی . او را در اندازه مشخصی انتخاب کردید و مقداری غله به وسیله دستگاه کوبیده شد نمونه های دانه و کاه را بررسی کنید. چنانچه شکستگی دانه مشاهده شد سرعت دورانی را کاهش دهید تا عیب برطرف گردد.

از آنجا که خرمنکوبهای ایرانی فاقد کلاچ ایمنی است چنانچه یک جسم خارجی همراه با غله وارد خرمنکوب گردد و کوبنده را از حرکت بازدارد تسمه بر روی چرخ تسمه می لغزد و از ایجاد ضایعات بیشتر جلوگیری می شود.

چرخ تسمه محرک کوبنده را می توان از نوع قابل تنظیم برای سرعت های مختلف ساخت، بدین ترتیب سرعت کوبنده به تناسب نوع محصول قابل تنظیم خواهد بود. (چرخ تسمه قابل تنظیم برای سرعتهای مختلف از دو صفحه متقارن ساخته می شود که فاصله بین آنها را می توان به کمک پیچ و مهره متصل کننده آنها ، کم و زیاد کرد. با کم شدن فاصله دو صفحه تسمه بالاتر و با افزایش فاصله آنها تسمه پایین قرار می گیرد و باین ترتیب می توان سرعت دورانی را به دلخواه تغییر داد.

نحوه سرویس و نگهداری خرمنکوبهای ساده

این خرمنکوبها به سبب سادگی در طراحی از لحاظ سرویس و نگهداری کم توقع هستند یا می توان چنین تصور نمود که کارگاه سازنده آن اهمیتی برای عمر مفید دستگتاه قائل نبوده است زیرا هیچگونه دستورالعملی برای نگهداری آن بهمراه ندارد. تنها چند گریسخور در دو سر محور کوبنده و بادبزن وجود دارد که برای گریسکاری محورهای چرخشی بمنظور روانی حرکت آنان بکار می رود بنابراین توصیه کلی متداول برای تمام خرمنکوبها را می توان بکار برد :

از ورود بیش از حد خوراک به داخل کوبنده احتراز شود.

دقت شود تا همراه دسته های غله، چوب، سنگ یا قطعات نخ دور دسته ها وارد محفظه کوبنده نگردد.

انتخاب دور معین برای محور انتقال نیرو تراکتور از ضروریات است یک کشاورز آگاه می تواند بعد از خرید دستگاه خرمنکوب با چند بار آزمایش حدود تقریبی دور مناسب در محور انتقال نیرو را بدست آورد.

گریسخورهای محورهای کوبنده و بادبزن هر روز پس از انجام کار باید گریسکاری شوند و کاملاً دقت شود که گریس کهنه از محل قاب بلبرینگ خارج گردد.

وضعیت تیغه ها را روزانه پس از انجام کار بازرسی نمایید. چنانچه در تیغه ها شکستگی یا خمیدگی مشاهد شد در صدد تعمیر و رفع نقص آن برآیید.

چنانچه خرمنکوب دارای بادبزن است تسمه محرک بادبزن را از نظر زدگی بازرسی کنید، قبل از شروع بکار کشیدگی تسمه را نیز امتحان نمایید. بهتر است همیشه یک تسمه یدکی در اختیار داشته باشید، این کار مانع از توقف بیجا کار به مدت زیاد و تعویق در عمل خرمنکوبی می گردد.

نگهداری از خرمنکوب در پایان فصل کار

ابتدا قسمتهای داخل خرمنکوب را به کمک فشار باد تمیز کنید به طوری که دانه و قطعات کلش روی آنها باقی نماند.

گریسخورها را گریسکاری کنید تا گریس های کهنه کاملاً خارج شود و محورها را با دست بچرخانید تا از روانی حرکت آن مطمئن شوید. . تسمه انتقال حرکت را باز نموده با پارچه نظیمی آن را تمیز نمایید  و در جای خشکی دور از دسترس جوندگان همانند  موش قرار دهید. چنانچه با چرخانیدن محور انتقال نیرو صدای برخورد اجسامی بیکدیگر شنیدید دستگاه را بازرسی نموده و پیچ و مهره های شل را سفت نمایید.

دستگاه را حتی المقدور در مکانی مسقف و جای خشک قرار دهید. چنانچه دارای چرخ لاستیکی است با قرار دادن بلوکه های چوبی، سیمانی و یا سنگ زیر محور چرخها میان چرخها و زمین فاصله ایجاد کنید تا بر لاستیکها فشار وارد نیاید.

خرمنکوبهای کامل

این نوع خرمنکوبها دارای قسمت بوجاری بوده و علاوه بر جداسازی دانه از کاه دانه را به قسمت کیسه کنی می فرستند.

از امتیازات این نوع خرمنکوبها قابلیت تنظیم سرعت کوبنده و همچنین فاصله بین دو کوبنده است. همچنین شدت باد حاصله از بادبزن و جهت دمیدن آن قابل تنظیم بوده لذا می توان آن را برای محصولات مختلف کشاورزی با کیفیت های گوناگون بکار برد.

این خرمنکوبها در دو نوع چرخ دار و فاقد چرخ می باشند و در ایران نیز متداول می باشند می توان مدل تی 25 کارخانه اشتاد ایران را نام برد. این خرمنکوب فاقد چرخ بوده و باید بر روی پایه ای نصب و در محلی استقرار یابد. حرکت قسمتهای کوبنده، بوجاری و بالا برنده از موتور تیلر یا موتورهای دیزل و بنزینی و یا تراکتور تأمین می گردد که به کمک تسمه هایی با مقطع V به خرمنکوب منتقل می شود.

ساختار خرمنکوب کامل فاقد چرخ

دستگاه خرمنکوب شامل قسمتهای زیر است :

قسمت کوبنده که از استوانه کوبنده و صفحه مشبک زیر آن تشکیل شده است.  2- بادبزن 3- شبکه سیمهای لرزان 4- نقاله ها 5- بدنه و دریچه های کنترل.

الف ) استوانه کوبنده – استوانه کوبنده عبارت است از یک استوانه مجوف فولادی که حول محور طولی خود دوران می نماید. در روی این استوانه مفتولهای فلزی به شکل U قرار دارند. این مفتولها ضمن دوران استوانه بر خوشه و ساقه غلات ضربت شدیدی وارد می سازد که در اثر آن خوشه غله متلاشی می شود و یا این که به سمت صفحه مشبک زیرین پرتاب می گردد. و پس از برخورد شدید با آن در هم می شکند و دانه آزاد می گردد. مفتولها دو سر رزوه بوده و از داخل استوانه به کمک دو مهره در جای خود ثابت می گردد. سرعت دورانی کوبنده با تعویض چرخ تسمه محرک استوانه و یا تنظیم دور موتور نیرو دهنده به خرمنکوب قابل تغییر می باشد که برای محصولات مختلف باید تنظیم شود. برای محصولاتی چون برنج 580-620  گندم و جو 700 – 750 دانه های روغن 350 – 450 و دانه های ریز 500- 600 دور در دقیقه توصیه شده است.

(ب) – صفحه مشبک یا توری، صفحه ایست منحنی که در زیر استوانه کوبنده بر روی کفشک هایی در داخل خرمنکوب قرار گرفته است. توری یا صفحه مشبک برای محصولات مختلف به سه نوع : استاندارد ویژه غلاتی چون برنج، گندم و جو سیمی درشت جهت دانه های روغنی و سیمی ریز برای دانه های ریز ساخته می شود و این صفحات مشبک قابل تعویض هستند. فاصله کوبنده و صفحه مشبک در دهانه ورودی بیشتر و در دهانه خروجی کمتر می باشد.

2- بادبزن – عبارت چهار پره چوبی می باشد که حول محور خود دوران می نماید و هوا را از دریچه ها مکیده و به زیر صفحه مشبک می دمد مقدار هوای به جریان انداخته شده بستگی به اندازه دریچه کشویی جلوی بادبزن که از طریق آن هوا مکیده می شود دارد. ممکن است با نصب چرخ تسمه کوچکتر سرعت دورانی بادبزن را زیاد نمود.

3- شبکه سیمهای لرزان – کاهی که از قسمت پایین کوبنده خارج می گردد حاوی مقداری دانه است که باید  قبل از خروج کاه از دستگاه خرمنکوب از آن جدا گردد. بعد از دهانه خروجی بین دو کوبنده دو شبکه از سیمهای لرزان وجود دارد که کاه از روی آنان حرکت می کند. ضمن این حرکت دانه های موجود در لابلای کاه فرصت دارند که از کاه جدا شوند و به پایین دستگاه منتقل شوند و بدین ترتیب به بقیه دانه ها که قبلاً جدا شده اند ملحق گردند. از این دو شبکه یکی کوچک و قابل تنظیم است و دیگری بزرگ و ثابت می باشند سیمهای لرزان شبکه ای از مفتولهای نازک است که یک سر آنها آزاد می باشد و سر دیگر آنها در داخل قطعه آهنی یا چوبی به شکل مستطیل قرار گرفته است. شبکه کوچک را می توان تحت یک زاویه معین قرار داد. با این کار شتاب حرکت کاه بر روی سیمهای لرزان کاهش می یابد و به دانه فرصت بیشتری برای خروج از لابلای قطعات کاه داده می شود. دهانه خروجی خرمنکوب دارای یک دریچه است . این دریچه به کمک پدالی که در محل ایستادن کارگر قرار دارد و یا یک اهرم دستی که در دسترس وی می باشد باز وبسته می شود. در صورتی که کارگر تشخیص دهد خروج کاه ضروری است با فشار آوردن بر روی پدال به وسیله پا و یا به کمک اهرم دریچه را باز می کند تا کاه خارج گردد. در غیر این صورت محصول مدت بیشتری در قسمت کوبنده باقی می ماند تا سنبله ها کاملاً متلاشی شوند.

4- نقاله ها ضمن عبور دانه ها از میان جریان هوایی که به وسیله بادبزن ایجاد شده است قطعات کلش و پوسته غلاف و غیره از آنها جدا می شودف پس از این مرحله دانه ها در قسمت پایین خرمنکوب جمع می شوند و سپس به کمک یک مارپیچ نقاله در محفظه مخصوص دانه تمیز شده جمع آوری می شوند از این محفظه دانه به کمک جریان باد حاصله از پروانه چهار پره ای که در قسمت بالا محفظه که منتهی به لوله ای زانویی می گردد به بالا رانده می شود. عمل انتقال در این قسمت نقاله یا (حمالک) بر اساس اصل پرتاب کردن و دمیدن صورت م گیرد. دوران پروانه سبب ایجاد جریان هوا در داخل لوله و پرتاب دانه ها در داخل آن می شود محفظه دارای دریچه بازرسی نیز می باشد.

5- بدنه دستگاه – این قسمت شامل اسکلت خرمنکوب، توری، دریچه های بازرسی، سرپوش کوبنده، دریچه های کشویی تنظیم هوا و صفحات هدایت کننده جریان هوا و سینی جلوی دهانه ورودی می باشد.

نحوه کار با خرمنکوب کامل فاقد چرخ

ابتدا دستگاه خرمنکوب را بر روی یک پایه ثابت نصب می کنند و اتصال آن را محکم می کنند به گونه ای که از لرزش و تکان خوردن جلوگیری شود. سپس موتور راه انداز خرمنکوب یا تیلر میتسوبیشی را در فاصله مناسب از آن قرار می دهند. تیلر یا موتور مذکور بایستی در جای خود ثابت گردد تا فاصله به هم نخورد و تسمه ای که نیروی موتور را به خرمنکوب منتقل می کند شل نشود. هنگام قرار دادن تیلر یا موتور در نزدیکی خرمنکوب باید موقعیت خرمنکوب را نسبت به موتور محرک در نظر داشته باشیم. یعنی باید موتور را در جایی قرار دهیم که دوران تسمه در همان جهت دوران طبیعی کوبنده باشد.

کاملاً دقت کنید که چرخ تسمه موتور محرک و چرخ تسمه دستگاه در یک راستا قرار گیرند. بعد از قرار دادن تسمه روی چرخ تسمه های موتور و خرمنکوب کشیدگی آن را بر طبق دستورات کتاب راهنما تنظیم کنید. دسته های غله را در نزدیکی محل خرمنکوب قرار دهید. پس از روش کردن موتور و راه اندازی خرمنکوب ابتدا به طور آزمایشی یک دسته را به دستگاه بدهید و به منظور تنظیم دقیق سرعت استوانه کوبنده، فاصله دو کوبنده، و شدت جریان هوای تولید شده توسط بادبزن، نتیجه حاصل را بررسی کنید.

چنانچه دسته های غله به وسیله دروگر ایجاد شده است و به صورت دسته های منظم می باشد برای آن که بر کوبنده ها فشار زیاد وارد نیاید بهتر است فقط قسمت سنبله ها را وارد دهانه کنید و پس از آن که کلیه سنبله ها کوبیده و دانه ها آزاد شدند بقایای کاه را خارج کنید و دسته دیگری را وارد دهانه ورودی نمایید مگر آنکه کاه خرد شده برای استفاده های مختلف مورد نیاز باشد.