چکیده :
پیشرفت سریع در فناوری اطلاعات، روشهای جدید همکاری و مشارکت را بین مؤسسات آموزش کشاورزی را ممکن ساخته است. اگر مراکز آموزش کشاورزی بخواهند خود را تحولات وپیشرفتهای سریع علم و تکنولوژی همگام سازند، لازم است اساتید و آموزشگران بطور مستمر با بکارگیری فناوری اطلاعات دانش خود را روزآمد سازند. تحولات حوزه فناوری اطلاعات همواره نظامهای آموزشی را تحت تأثیر قرار داده است. باتحول سریع علوم وفنون جوامع معاصر بطور فزاینده ای در حال تنوع، پیچیده شدن و تحول اند. همگام با چنین تحولی، فرایند آماده سازی نسل جوان به عنوان متفکران مستقل، مولد ورهبران آینده باید متحول شود. اما، تحول در فرایند فعالیتهای آموزش کشاورزی نیازمند تحول در نگرش و بینش طراحان و مجریان برنامه های درسی، باز نگری وبازآزمایی سازه های برنامه های آموزشی است.
مهمترین قابلیتهای فناوری اطلاعات در آموزش کشاورزی کشور، کمک به کاهش هزینه ها و افزایش کارآمدی در استفاده از منابع موجود، آماده‌سازی فراگیران برای ورود به بازار کار، تسهیل و کارآمد سازی فعالیتهای تحقیقاتی و کمک به کاربردی کردن یافته های پژوهشی، ایجاد شرایط اجزای شیوه های مناسب آموزشی و افزایش علاقه دانشجویان است.
مقاله حاضر به ارائه درباره تحولات ناشی ازفناوری اطلاعات در توسعه آموزش کشاورزی، کاربردهای فناوری اطلاعات در آموزش کشاورزی، مزایای کاربرد اینترنت در آموزش کشاورزی، اهداف فناوری اطلاعات در آموزش کشاورزی، ضرورت تحول در آموزش کشاورزی با استفاده از فناوری اطلاعات،رویکردهای کاربردفناوری اطلاعات در برنامه های درسی و.... نتیجه گیری و پیشنهادات می پرداز د.
کلید واژه‌ها : فناوری اطلاعات، آموزش کشاورزی، فناوری اطلاعات و ارتباطات
مقدمه :
ایجاد تحولات سریع و روز افزون در جوامع باعث شده تا آموزش نقش متفاوت ودر عین حال پیچیده ای داشته باشد. آموزش،بویژه درکشاورزی با چالش هایی در راستای ایجاد کشاورزی پایداروتوسعه روستایی مواجه است. آموزش کشاورزی می تواند نقش مهمی در آماده سازی کشاورزان، محققان، فراگیران، آموزشگران، مروجان و اعضای مجتمع های کشت وصنعت، برای کمک به جمعیت در حال رشد و دستیابی بیشتر به خودکفایی داشته باشد. دستیابی گسترده به پایگاههای اطلاعات الکترونیکی و منابع اطلاعاتی، بکارگیری فناوری اطلاعات درآموزش کشاورزی وکاربرد عملی فنون آموزش نوجوانان وجوانان، راهکارهایی هستند که به دانش آموزان ودانشجویان یامی دهند که چگونه مسائل ومشکلات خود را حل نموده و راه حلهای مناسب را بیابند. استفاده از این راهکارها به تدریج باعث ایجاد روندی طولانی مدت در کسب حقایق و اطلاعات می گردد.
در سالهای اخیر، پیشرفت های روز افزون درفناوری اطلاعات ( از جمله اینترنت) زمینه همکاری و مشارکت بین مؤسسات و مراکزآموزش کشاورزی را بطور فزاینده ای هم دردرون کشورها وهم خارج از مرزها امکان پذیرساخته است. پیشرفتهای جدید جهانی در علم و فناوری اطلاعات، اثرات شگرفی بر مؤسسات ومراکز آموزش کشاورزی داشته است.
اگر مراکز آموزش کشاورزی می خواهند همگام با تغییر وتحولات سریع موجود در علم و فناوری پیش روند، این، امر نیازمند انجام آموزش های مداوم برای آموزشگران، دانش آموزان و دانشجویان و بهره برداران علوم کشاورزی، تبادل افکار درون سازمانی و برون سازمانی و برگزاری نشست های علمی با استفاده از کارگاههای آموزشی و بهره گیری خلاق و نوآور از نظامهای اطلاعات الکترونیکی و یادگیری از راه دوراست.
مقدمه آموزش کشاورزی را می توان به سه عامل عمده : فراگیر، آموزشگر وتجهیزات آموزشی تقسیم کرد و اثرات فناوری اطلاعات را حول این سه عامل در نظر گرفت. بایدتوجه داشت که منظور از تجهیزات آموزشی مواردی مانند کلاس، کتاب و ابزار آموزشی مانند رایانه، نرم افزار و وب است. با توسعه فناوری اطلاعات وگسترش کاربرد رایانه های شخصی، سیاری از موانع موجود بر سر راه کاربرد رایانه در آموزش از بین رفت.
رایانه ها به عنوان ابزارهای آموزشی وهمچنین ابزارهای بهبودمدیریت آموزش بکار گرفته شدند.شاهد افزایش کارآیی آموزشی، بوسیله برگزاری دوره های آموزشی پیوسته خواهیم بود. توانایی آموزشگران و فراگیران در دسترسی هرچه بیشتر به منابع وبه یکدیگر، سبب افزایش سرعت وعمق مطالعات می شود. این امر همچنین، هزینه آموزش را پایین می آورد وبه دانش آموزان و دانشجویان امکان می دهد، خود برنامه ریز، آموزش های خویش باشند.
در عصر اطلاعات، نظام آموزش کشاورزی علاوه بر گسترش کمی و تغییر شکل شیوه، کاهش هزینه های آموزشی از لحاظ محتوایی نیز دچار تحولات جدی خواهد شد. نظام آموزشی مذکور این امکان را فراهم می آورد که خلاقیت، استعداد و توانایی های بالقوه هر فراگیر، متناسب با علایقی که دارد بارور شود. در این نظام، آموزشگران وکتاب های درسی از زبده ترین وبهترین افراد و انواع در سطح کشور یا حتی جهان خواهند بود که همه فراگیران بطور یکسان می توانند از آنها استفاده کنند.
ازآنجا که تجهیزات و امکانات آزمایشگاهی ومنابع کتابهای درسی وکمک درسی با آخرین وپیشرفته ترین اطلاعات و فناوری در اختیار فراگیران قرار خواهد داشت، بطور طبیعی انتظار می رود که کیفیت آموزش و خروجیهای این نظام، نسبت به شرایط کنونی، بسیار مطلوبتر باشد. ادغام فناوری اطلاعات وارتباطات در نظام آموزشی کشور از جمله آموزش کشاورزی، علاوه بر ملاحظات فرهنگی، اقتصادی، اجتماعی، تکنولوژیکی و ارزشی، مستلزم بستر سازی و آماده سازی دقیق، عالمانه، آگاهانه و همه جانبه نگری است. از آنجایی که نهادینه کردن فناوری اطلاعات در نظام آموزشی کشور، گذر از مراحل انتقال ایده، ایجاد، جذب وبومی سازی است، اشاعه ومستند را طلب می کند و دسترسی به منابع، ذخاِیر دانست و تجربیات جهانی به سهولت از این گذر کمک می کند. ا ستفاده مؤثر از فناوری اطلاعات یکی از مهمترین وظایف مراکز آموزشی در سطح کشور است.
امروزه با تغییر وتحولات جهانی وبه منظور ایجاد تطابق و پاسخ به واقعیات بخش روستایی و کشاورزی در کشورهای مختلف جهان وبه خصوص در کشورهای در حال توسعه، ضرورت بازنگری در آموزش کشاورزی ایجاب می کند اهداف و وظایف خاصی بنا بر مقتضیات زمان برای آن تعریف شود.
پیشرفتهای سریع فناوری اطلاعات و ارتباطات به عنوان چالشی برای نظامهای آموزشی مطرح شده که در صورت استفاده صحیح از آنها می توان از فرصت هایی که توسط بکارگیری فناوری اطلاعات خلق می شود برای رفع کاستیهای موجود بهره برد ودر غیر این صورت مراکز آموزش کشاورزی قادر نخواهد بود کارکردهای مورد نظر خود را که شامل تولید دانش، انتقال دانش و ارائه و نشر آن است، انجام می دهند.
مراکز آموزشی بایستی بتوانند بطور فعال محیط خود را سازماندهی و از منابع موجود درآن استفاده کنند.
تحولات ناشی از فناوری اطلاعات در توسعه آموزش کشاورزی
توسعه این فناوری از یک سو بسیاری از امور زندگی را باتحول مواجه ساخته واز سوی دیگر فرصتهای بیشماری را به همراه آورده است. نظام آموزش کشاورزی نیز متأثر از این فناوری شده است و با توجه به تحولاتی که در این زمینه ایجاد شده و پتانسیل هایی که این فناوری در زمینه آموزش دارد باعث شده است که فرصت هایی برای گسترش آموزش کشاورزی ایجاد شود.
شرکت هایALTVISTA, CINNET رشد اینترنت رااز سال 1990 تا 1999، هزار درصد ذکر کرده اند. بدین ترتیب کاربران ایرانی نیز به شاهراههای اطلاعاتی راه یافته اند ومی توانند از طریق تار جهان گستر (World Wide Web) ار خدمات اینترنت به صورت متن، تصویر، صدا، فیلم به صورت چند رسانه ای استفاده نمایند. هم اکنون بسیاری دانشگاهها و مراکز آموزشی به پایگاههای داخلی وخارجی متصل هستند واز اشتراک منابع اطلاعاتی استفاده کنند. توجه به ابزارهای اطلاعاتی، از جمله شبکه هاوپایگاههای اطلاع رسانی که در مقیاس جهانی فعالیت دارند امری ضروری می باشد که برای دستیابی به این دانش واطلاعات در زمینه علوم مختلف کشاورزی می توان از طریق پایگاههای اطلاع رسانی به جستجوی اطلاعات پرداخت ودرتوسعه وتکمیل دانش کشاورزی از آن بهره گرفت. در حال حاضر دسترسی به چنین پایگاههایی در اکثر مراکز آموزشی کشورهای صنعتی به سادگی امکانپذیراست. با ارتباط مستقیم با گروههای متخصص موجود در سراسر دنیا از طریق پایگاههای اینترنتی، می توان از تجربیات سایر دانش پژوهان و آموزش گران علوم کشاورزی بهره برد و بخشی از امکانات این پایگاههای اطلاعاتی عبارتند از ؛
- انتقال پیام به شخصی یا گروه مورد نظر در نقطه ای دیگر از جهان در طی مدتی کوتاه
- دریافت مقالات از اکثر مراکز آموزشی، تحقیقاتی ودانشگاهی جهان
- دسترسی به بانکهای اطلاعاتی آموزشی وتحقیقاتی
- تهیه برخی کتب و مجلات از طریق شبکه
- جستجو در آرشیو کتابخانه های دانشگاهها ومراکز تحقیقاتی
محیط آموزشی مجازی دیگر یک محیط بسته با تشکیلات و وظایف ثابت، محدود ومحصور در ابعاد فیزیکی نیست بلکه مجموعه ای از کارکردهای متنوع آموزشی، پژوهشی وخدمات تخصصی و فناوری اطلاعات را شامل می شود که میدانی پیوسته ومتحول از دانش جهانی را پوشش می دهد.
چنین محیط آموزشی، پویایی، تحرک و قابلیت انعطاف بیشتری برای همراهی با تحولات پرشتاب کنونی وجامعه متلاطم اطلاعاتی و تناسب با جامعه ونیازهای متحول و دنیای کار و پیشه دارد و می تواند دانش آموختگانی در حال دانش افزایی مداوم و کارآفرینی و دارای مهارتهای کاربردی برای ورود به عرصه زندگی تربیت کرد. چالش های علمی، پیچیدگی مشاغل وسیستم های ارتباطی آن چنان در تحول هستند که دیگر نمی توان با طرز تلقی گذشته و رویکردهای سنتی به فرایند تربیت و آموزش نسل جوان اندیشید.
تحقیقات نشان می دهد که دانش آموزان و دانشجویان هنوز در فرایند تحصیل، مشغول یادگیری مهارتهای پایه و مقدماتی هستند. آنها علاوه بر اینکه مهارتهای سطح بالا را که نیاز عصر اطلاعات است، نمی آموزند بلکه در اکثر نظامهای آموزشی از تجربه مربوط به حیات ذهنی محروم هستند.
نتایج سومین مطالعه بین المللی ریاضی و علوم ( timss ) که از طرف انجمن بین المللی ارزشیابی پیشرفت تحصیلی طراحی وبه اجرا درآمده است نشان می دهد که درمحتوای دروس اکثر کشورها به مهارت، چندان توجهی نشده است.
اهداف فناوری اطلاعات در آموزش کشاورزی
1. آموزش فراگیران برای برطرف کردن نیازهای تخصصی آنها در زمینه استفاده از فناوری اطلاعات 2. ارتقاء و افزایش توانایی آموزشگران در زمینه بکارگیری فناوری اطلاعات در مراکز آموزشی : توانایی و مهارت آموزشگران در به کارگیری فناوری اطلاعات یکی از مهمترین عوامل موفقیت آموزش کشاورزی در بهره گیری مناسب از فناوری اطلاعات است.قبل از هر چیز آنها باید قادر به کارکردن با رایانه و استفاده از اینترنت باشند و بتوانند به خوبی از نرم افزارهای آموزشی به منظور ارتقای سطح آموزش استفاده کنند و با استفاده از ابزارهای فناوری اطلاعات در فراگیران، انگیزه ایجاد کنند.اینترنت را به عنوان منبع اطلاعاتی مناسب به آنها معرفی کنند و طرز استفاده صحیح از آن را به آنها آموزشی دهند.
3. تجهیز مراکز آموزش کشاورزی به امکانات و ابزارهای مورد نیاز جهت گسترش فناوری اطلاعات : پیش نیاز مهم بکارگیری و استفاده مؤثر از فناوری در آموزش کشاورزی، توسعه زیر ساخت فناوری اطلاعات در اینگونه مراکز می تواند به گونه های مختلف مورد استفاده قرارگیرد.
4. بهره گیری بهینه از فناوری اطلاعات برای تغییرساختار آموزشی : فناوری اطلاعات فرصت هایی جدید برای نظام آموزش کشاورزی فراهم کرده است،که با بهره گیری مؤثر از این فرصت ها وهمچنین پتانسیل –های موجود، می توان ساختاری در خور هزاره جدید بنا نهاد.
5. استفاده از فناوری اطلاعات برای ایجاد فرصت های فراگیری و تحصیل برای همه فراگیران آموزش کشاورزی، از طریق آموزش الکترونیکی و آموزش از راه دور، نمونه هایی جدید از روشهای آموزشی هستند که با گسترش فناوری اطلاعات شکل گرفته وتوسعه یافته اند. این دو نوع آموزش، بسیاری از محدودیتهای روشهای موجود را ندارند وافراد بسیاری می توانند با توجه به شرایط خاص خود از آنها استفاده کنند. مشخصه عمده این نوع آموزشها،گستردگی، تنوع و قابلیت تغییر بر اساس استعدادها و علایق افراد است.
6. استفاده از فناوری اطلاعات به منظور ارتقای کیفیت آموزش و بهبود روشهای تدریس : در حال حاضر روشهای آموزشی که در بسیاری از کشورهای دنیا مورد استفاده قرار می گیرد، از کارآیی بالایی برخوردارنیستند ونمی توانند پاسخگوی بسیاری از نیازهای امروز جامعه باشند با بهره گیری مناسب ازفناوری اطلاعات می توان کیفیت آموزش را افزایش داد. روشهایی نوین ابداع کرد، و فرایند انتقال مطالب درسی به فراگیران رابهبود بخشید. تنظیم برنامه درسی با توجه به علایق و استعدادهای فراگیران، فراهم کردن منابع اطلاعاتی مفید برای فراگیران و استفاده از ابزارهای فناوری اطلاعات به عنوان وسایل کمک آموزشی از جمله این مواردند.
7. افزایش ارتباط میان مراکز آموزشی و جهان امروز، آموزشگران و فراگیران ضمن برقراری ارتباط با دیگر مؤسسات آموزشی، با آنها همکاری می کنند. از آنها کمک می گیرند و از این طریق افق دید غنی تری نسبت به دنیای بدون مرز بدست می آوردند.
8. تولید فرایندهای نوآورانه در آموزش کشاورزی : توسعه استراتژی ها وهدف گیری های جدید در آموزش کشاورزی ویادگیری فرصتهای تازه برای برنامه ریزان آموزشی پدید می آورد. به منظور توسعه وبکارگیری فناوری اطلاعات، استقلال کافی به مراکز آموزشی داده می شود. و طرحهای جدید مراکز آموزشی برپایه استفاده بهینه از امکانات و مزایای فناوری اطلاعات اجرا می شود.
9. گسترش تفکر خلاق، آموزش بر پایه فناوری اطلاعات، این امکان را به فراگیران می دهد که به صورت فعال و نوآورانه بیندیشند و از این ایده ها بصورت مشترک استفاده کنند.