چکیده تحقیق:
در این پژوهش به منظور مطالعه میزان اضطراب در تیپ شخصیتی A و B، 20 نفر از دانشجویان دختر دانشگاه تربیت معلم تهران (10 نفر تیپ شخصیتی A و 10 نفر تیپ شخصیتی B) را با کمک مقیاس تیپشناسی شخصیت A و B اسپنسر رانوس (که دارای 25 سؤال به صورت بلی- خیر - نمیدانم) و نیز براساس آزمون اضطرابسنج کتل مورد بررسی قرار گرفتند.
مطابق اغلب یافتههای مطالعاتی پیشین، یافتههای پژوهش حاضر نشان میدهند که در کل آزمودنیهای تیپ شخصیتی A اضطراب بالاتری را از افراد تیپ شخصیتی B تجربه میکنند (با اختلاف میانگین = 8/2)
همچنین برحسب نتایج آزمون تحلیل آماری t استودنت در درجه آزادی 18 = d.f و در سطح 05/0 = در جهت بررسی فرضیه 2 سویه تحقیق «که بین میزان اضطراب تیپ شخصیتی A و B تفاوت معنیداری وجود دارد»، یافتهها بیانگر تفاوت معنیداری بین میزان اضطراب در 2 تیپ شخصیتی A و B میباشند که این یافتهها در این پژوهش با یافتهها و نتایج تحقیقات مشابه (نظیر تحقیقات فریدمن و روزنمن (1974) یا تحقیقات پرایس (1983)) هماهنگی قابل ملاحظهای را نشان میدهند.
فصل اول
- مقدمه
- بیان مسأله
- ضرورت و اهمیت تحقیق
- فرضیات یا سؤالات تحقیق
- روش تحقیق
- جامعه پژوهش و حجم نمونه
- تعریف واژهها و اصطلاحات: تعریف نظری و تعریف عملیاتی
مقدمه:
با توجه به ویژگیها و تفاوتهایی که قرون و اعصار با یکدیگر دارند، قرن 17 قرن تنویر افکار و قرن 18 عصر منطق، قرن 19، قرن ترقی و پیشرفت، قرن 20 عصر اضطراب نامیده میشود. با غلبه بر بیماریهای جسمی که سالها سرنوشت بشر را در اختیار داشته و بشر هر روز بیش از پیش به تأثیر عوامل روانی در سعادت خوا واقف میگردد.
استان متمدن دیگر قربانی قطعی بیماریهای همهگیر نمیشود طاعون جای خود را به گروهی از بیماریهای روانی از قبیل: تشویش، احساس ناامنی، فریبکاری و تردید داده است.
در اطراف نامردم محنت زده و ناخشنود و مضطربی که نیروی فکری خود را از دست داده و قادر به حل مسائل زندگی خود نیستند، بسیارند. شگفتاند که ناراحتیهای روانی بی شاز جمیع اختلالات جسمی دیگر سلامت بشر را تهدید میکند. گاهی این اضطراب به طور نا گهانی و زمانی به طور تدریجی ظاهر میشود و زمانی در حد چند ساعت است، اما صرفنظر از چگونگی بروز شدت و حدت آن اضطراب آن اساس و بنیادی است که کمتر کسی با آن بیگانه است. فرد، بیپناه و درمانده است و نمیتواند معنیای برای این حالت عاطفی بیابد اما وقتی این وهلهها و مرا حل اضطراب ظاهرو تکرار می‌شوند پابرجا میماند (دادستان، پریرخ، 1379).
با آنکه اضطراب و ناسازگاری در تمدن و فرهنگ کنونی که بسیار توسعه یافته، معهذا مواردی در روزنامهها و نمایشنامهها به چشم میخورد، مانند آنهایی که در تاریخ یا ادبیات دیده میشود، نمونههای افراطی هستند و نمونه ناسازگاریهایی که اطراف ما را رگفتهاند، بسیار ملایمتر از نمونههای فوق هستند و بیشتر به صورت ناتوانی در حل و مقاله با مشکلات و مسائل اجتماعی است، تا اختلالات جدی و سخت روانی (بیرجندی، پروین، 1378).
اضطراب مسألهای است که با ویژگیهای شخصیتی افراد ارتباط نزدیکی دارد. این مسأله نشان میدهد که عواملی وجود دارند که ارتباط بین استرس و بیماری را تحلیل یا تشدید میکند. در شرایط استرسزا، برخی عوامل در نقش متغیرهای مداخلهگر ظاهر می‌شوند، این عوامل عبارتند از:
- شخصیت افراد
- مهارتهای زندگی در مقابله با مسائل و بحرانها
- انگیزه در تجارب گذشته
ثابت شده است که هیجانهای مثبت، مانند خوشبینی، خوشطبعی، خلق شاد میتواند باعث حفظ سلامتی و افزایش طول عمر شوند (هافمن)[1].
البته در هزاران سال پیش، یعنی در دوران باستان، بقراط بررسی تأثیر شخصیت افراد در بیماریها را مورد بررسی قرار داده بود. و پایههای شخصیت را به 4 گروه سوداوی، صفراوی، بلغی، دموی تقسیم کرده بود و تصویر بر این بود که غلبه یکی از این عوامل در شخص باعث بوجود آمدن خلق و خوی خاصی میشود. و افراط و فزونی در یکی از آنها باعث بروز بیماری، مثلاً فزونی رد سودا باعی بروز شخصیت مالیخولیایی میشود که در نتیجه آن افسردگی و بیماری جسمی وابسته به آن حادث می‌شوند. (پایاننامه، تربیت مقطع تهران، 1379).
همانطور که ذکر شد، یکی از مؤلفههای مؤثر دیگر بر واکنش افراد در برابر هیجانها و از جمله فشارهای زندگی و اضطراب، مسئله ویژگی تعصبهای شخصیتی و الگوهای رفتاری خاصاند که برای اولین بار فریدمن و روزنمن[2]به سال 1974 پس از سالها تحقیق و مطالعه بر روی بیماران قلبی به این نتیجه رسیدند که بسیاری از افراد به عنوان تیپهای شخصیتی A، نامگذاری شدند که دارای ویژگیهای خاصی میباشند که آنها را از افرادی که این ویژگیها را ندا رند و از لحاظ سازگاری و مقابله با اضطراب و فشارهای زندگی، متمایز میکند در این پژوهش به بررسی میزان اضطراب این افراد و مقایسه آن با افرادی که دارای این ویژگیها میباشند پرداخته شده است و در پایان باید اذعان داشت که این تحقیق و تحقیقات مشابه این پروژه میتواند در صحت و سقم نظریات متعدد و مرتبط، به دانشمندان این حوزه مساعدت نموده و افرادی را که دارای این ویژگی هستند، بخصوص افراد با تیپ شخصیتی A، که میزان اضطراب بالاتری را تجربه میکنند،در جهت شناخت تیپ شخصیتی خود و نیز کوششی در راستای کاهش میزان اضطراب خود مساعدت نماید.
در این پژوهش تلاش شد تا رابطه میزان اضطراب در تیپهای شخصیتی A و B بررسی کند و سپس در پایان پیشنهاداتی جهت سلامت روان این افراد ارائه میگردد.
بیان مسأله:
آیدون[3]، عصر حاضر را دوران اضطراب نامیده است و پیچیدگیهای جاری تمدن، سرعت تغییرات و بیتوجهی به مذهب و ارزشهای خانوادگی برای افراد و اجتماع، تعارضها و اضطرابهای تازهای را بوجود آوردهاند (پورافکاری، نصرتا…، 1371)
اضطراب یک هیجان طبیعی است که درجه متوسط آن میتواند بسبب افزایش دادن میزان گوش بزنگی نیروی مفیدی به شمار آید. ولی درجات زیاد آن کارایی را کاهش میدهد و مانعی در عملکرد سالم به حساب میآید. از طرفی رابطه بین استرس و شخصیت افراد هم تاریخ مدون و کوتاهی دارد. اما در واقع دارای قدمتی بسیار طولانی است. یعنی تجربه میزان اضطراب تا حدود زیادی به شخصیت افراد بستگی دارد. امروزه هیچ شکی وجود ندارد که استرس روانشناختی شدیداً با برخی بیماریها مرتبط است و شواهد گوناگونی نشان دادهاند که احتمال بیماری و فرسودگی با با لا رفتن استرس زندگی بالا میرود. (فریدمن، بوت و کولی 1987)[4] (پایاننامه، تربیت معلم تهران، 1379)
همچنین طبق تحقیقات انجام شده، این مسئله روشن است که بین برخی خصوصیات شخصیتی و واکنش در برابر موقعیتها، رابطه وجود دارد و هر شخصیتی خلق و خوی خاصی را ایجاد کرده و واکنش در برابر موقعیتها و سختیها را متفاوت میکند. لذا افرادی که در برخورد با شرایط مختلف، این خلق و خوها در آنجا به صورت پایدار درآمده و جزء شخصیت آنها شده و اگر آنها در برخورد با فشارهای زندگی، مهارت کمتری هم داشته باشند، در نتیجه ابتلا به بیمارهای جسمی و روحی در آنها به فراوانی دیده میشود، از جمله بیماریهای قلبی و سرطانها و امثال آنها. این افراد همان افراد تیپ A میباشند. که فریدمن اولین فردی است که این ویژگیها را شناسایی کرد و او برنامه متعلق را برای کاهش جنبههای فشارزای الگوی رفتاری A بوجود آورده است (ترجمه لدیور، پروین، جوادی، 1381)
این پژوهش، درصدد پاسخگویی به این سؤالات می‌باشد:
1- با توجه به اینکه اضطراب یکی از اختلالات مهم روانی است که وجود آن در انسان مشکلات متعددی را در روند زندگی سالم ایجاد میکند، لذا تلاش برای شناخت عوامل مؤثر و طرقی در جهت رفع آن، و ایجاد مقاومت در برابر استرسها و کشمکشهای روانی و یأس و نا کامی از اهمیت ویژهای برخوردار است.
2- دستیابی به اینکه آیا در بین ویژگیهای تیپهای شخصیتی از لحاظ وجود میزان اضطراب اختلافی دیده میشود و اگر هست، آیا این اختلاف از لحاظ آماری معنیدار است؟
ضرورت و اهمیت پژوهش:
با توجه به اینکه اضطراب یک بیماری شایع و همهگیر است و اکثر افراد جامعه مخصوصاً دانشجویان از این بیماری رنج میبرند و همانطوری که در مبحث مقدمه هم ذکر شد یکی از مؤلفههای موثر بر واکنش افراد در برابر هیجانها و از جملهها فشارهای روانی و اضطراب، مسأله تیپهای شخصیتی و الگوهای رفتاری خاصاند که برای اولین بار فریدمن و روزنمن، سال 1974 پس از سالها، تحقیق و مطالعه بر روی بیماران قلبی به این نتیجه رسیدند که بسیاری از افرادی که تحت عنوان بیماران قلبی تحت مواطاند، طبیعت و خلق و خوی مشابهی دارند و این افراد را به عنوان تیپ شخصیتی A نامگذاری کرده که ویژگیهای خاصی را دارا بوده و از کسانی که این ویژگیها را ندارند، از لحاظ سازگاری و مقابله اضطراب و فشارهای زندگی متمایز میکند. لذا با توجه به این رابطهای که تاکنون در مورد اضطراب و تیپهای شخصیتی وجود داشته و ضرورت این مسأله از نظر سازگاری با هیجانهاو موقعیتهای اضطرابی برای افراد بسیار ضروری است. لذا در این پژوهش، محقق به دنبال بررسی این رابطه و میزان تأثیر در بین دانشجویان دانشگاه تربیت معلم برآمده و شناخت این امر نه تنها از این لحاظ بلکه از جهت پیشگیری از عوارض اضطرابها و یا کنترل آن در افرادی با ویژگی الگوی رفتاری A وجود دارد ایجاب میکند تا بدنبال این اثرات از لحاظ علمی پرداخته شود و امید است این پژوهش در راستیا این اهداف موثر واقع گردد. زیرا اهمیت هر پژوهش در نتایج و ثرماتی است که در رفع مشکلات و دستیابی به راهحل معضلات حاصل میشود.
اهداف پژوهش:
هدف کلی: برسری و مقایسه میزان اضطراب در تیپهای شخصیتی A و B
اهداف اختصاصی:
1- بررسی میزان اضطراب در افراد با تیپ شخصیتی A
2- بررسی میزان اضطراب در افراد با تیپ شخصیتی B
فرضیههای پژوهش:
میزان اضطراب در افراد تیپ شخصیتی A چقدر است؟
میزان اضطراب در افراد تیپ شخصیتی B چقدر است؟
3- بین میزان اضطراب افراد تیپ A و B تفاوت وجود دارد.
روش تحقیق:
در این تحقیق از روش علی - مقایسهای، استفاده شده است. زیرا محقق بدنبال کشف روابط بین عوامل و شرایط خاصی است، که قبلاً به وقوع پیوسته است. به عبارتی محقق به دنبال برسری امکان وجود روابط علی و معلولی از راه مشاهده و مطالعه نتایج موجود و زمینه قبلی آنها، به امید یافتن علت وقوع پدیدههاست و از طرف دیگر محقق امکان کنترل مستقیم بر متغیرها را ندارد. لذا مناسبترین روش تحقیقی، همین روش پس رویدادی یا علی - مقایسهای است.
جامعه تحقیق:
جامعه پژوهش شامل دانشجویان دختر 18 تا 22 ساله دانشگاه تربیت معلم میباشند.
حجم نمونه:
تحقیق حاضر را 20 نفر از دانشجویان تربیت معلم تهران که ساکن در خوابگاه دانشجویی این دانشگاه هستند، تشکیل داده که این تعداد در 2 گروه 10 نفری از افراد با تیپ شخصیتی A و B میباشند.
تعریف متغیرهای پژوهش:
الف- تعریف نظری اضطراب: کاپلان و سادوک اضطراب را از دیدگاه بالینی چنین تعریف میکنند: «یک علامت هشداردهنده، که خبر از خطری قریبالوقوع میدهد و شخص را برای مقابله با تهدید آماده میسازد.» (ترجمه پورافکاری، 1379)
ب- تعریف عملیاتی میزان اضطراب: منظور از میزان اضطراب در پژوهش حاضر، نمرهای است که آزمودنی در مقیاس اضطراب سنج کتب کسب میکند