دانلود تحقیق بیماری های گندم

سیاهک‌ها

            سیاهک آشکار. نام قارچ عامل بیمارى سیاهک آشکار، اوستیلاگوتریتى‌سى (Ustilago tritici) یا اوستیلاگونودا (U. nuda) است. در بسیارى از مزراع گندم، این بیمارى را مى‌توان یافت اما در شرایط مرطوب، نیمه مرطوب، و نیز در زراعت‌هاى آبى شیوع بیشترى دارد.         

            بهترین روش کنترل، استفاده از بذر سالم یا غیرآلوده است. تعدادى از قارچ‌کش‌هاى سیستمیک، مانند کربوکسین و ویتاوالس، اخیراً کشف شده‌اند.

مقدمه:

گندم از جمله محصولاتی است که بیش از همه گیاهان در جهان کشت می شود. در دنیای امروز گندم نه تنها یک ماده غذایی اساسی و مهم به شمار می رود بلکه از لحاظ سیاسی نیز اهمیتی همانند نفت و حتی بیشتر از آن دارد و می توان گفت «سلاح گندم از نظر سلاح نظامی قدرتمند تر است».

برای افزایش تولید این محصول حیاتی باید اهمیت فراوانی به موضوع پیشگیری از ضایعاتی که به وسیله آفت ها، بیماری ها و علف های هرز به مزارع گندم وارد می آید، داد.

از جمله بیماری های مهم گندم که خسارت زیادی به این محصول وارد می آورند، انواع سیاهک ها را می توان نام برد.

 سیاهک پنهان گندم

یکی از بیماری های مهم و شایع در اکثر مناطق کشور «سیاهک پنهان گندم» است که منجر به کاهش میزان محصول و پایین آمدن کیفیت آن می شود. عامل بیماری سیاهک پنهان گندم نوعی قارچ بیماریزا است که همزمان با جوانه زدن گندم، وارد آن می شود و به تدریج با رشد گندم، در داخل بوته ها به زندگی خود ادامه می دهد.سپس در زمان ظهور خوشه، قارچ به سرعت زیاد شده و داخل دانه را پر می کند. دانه های الوده به جای آن که نشاسته تشکیل دهند، پر از گرده سیاه رنگ قارچ می شوند. در زمان برداشت،

دانه های آلوده خرد شده و گرد سیاه رنگ قارچ آنها خارج می شود و بر روی دانه های سالم می چسبد و آنها را آلوده می کند در صورتی که از دانه های آلوده برای کشت در سال بعد استفاده شود، این بیماری سال دیگر نیز مزرعه را آلوده خواهد ساخت. بیماری سیاهک پنهان گندم به وسیله ضدعفونی سطحی بذر با سموم قارچ کش تا حد زیادی کنترل می شود

سیاهک آشکار گندم

سیاهک آشکار گندم از جمله بیماری های شایع در نواحی مرطوب یا نسبتاً‌ مرطوب است. اسپورهای قارچ به وسیله باد از خوشه های آلوده به گل های سالم منتقل می شوند. دانه های پودر سیاه (اسپورهای قارچ) در حرارت 25 20 درجه جوانه می زنند. این اسپورها از طریق خاک یا آلودگی سطحی بذر، بیماری را منتقل می نمایند. گیاهانی که دیر کاشته می شوند کمتر از گیاهانی که پیش از موقع کشت شوند، از این بیماری خسارت می بینند. در مزارع دیرکاشت به دلیل درجه حرارت پایین، گندم جوانه می زند در حالی که قارچ در این درجه حرارت نمی تواند رشد کند. در گندم های پاییزه، قارچ به صورت فعال یا نیمه فعال در ناحیه طوقه گندم انده و در غلات بهاره به صورت غیرفعال در داخل بذر آلوده،زمستان گذرانی می کند.

علایم بیماری

سنبلچه های گیاه آلوده، به رنگ قهوه ای زیتونی تیره در آمده و در نهایت با توده سیاه اسپور همرنگ

می شوند.  این علایم بعد از مرحله خوشه دهی آشکای می شود. در این مرحله توده های اسپور قارچ به وسیله پوسته ی نازکی محصور شده و این پوسته قبل از برداشت یا  در مرحله درو محصول پاره شدده و اسپورها در هوا پخش می شوند.

ضدعفونی بذرها با قارچ کش های معمولی باعث از بین رفتن رشته های میسلیوم نمی شود لذا با استفاده از قارچ کش هایی که از طریق جذب، داخل گیاه می شوند، می توان از رشد قارچ، درون بذر جلوگیری نمود.

 سیاهک پنهان پاکوتاه گندم

این بیماری ویژه مناطق سردسیر و مرتفع است و باعث توقف رشد گیاه میزبان، کوتاه شدن شدید ساقه و پنجه زنی فراوان می شود. بعد از مرحله خوشه دهی گیاه، علایم بارز بیماری، خود را نشان می دهد.

 سنبله های آلوده دارای رنگ سبز مایل به آبی هستند و دانه های آنها نسبت به سنبله های سالم، بازتر

می شود. سنبله های آلوده به این بیماری معمولاً‌ بلندتر و تراکم سنبلچه های آنها کمتر از سنبله های سالم است. دانه های آلوده به جای رنگ زرد طلایی، دارای رنگ خاکستری مایل به قهوه ای هستند. شکل دانه آلوده شبیه دانه سالم اما کمی گردتر و کوچک تر است و با فشار دادن دانه، پورد سیاه (اسپور قارچ) از آن خارج می شود که بوی ماهی گندیده می دهد. اسپورها در زمان خرمنکوبی پخش شده و دانه های سالم و خاک را آلوده می کنند.

قارچ عامل بیماری در شرایط آب و هوایی معتدل بر روی گندم های پاییزه به خوبی رشد می کند.

یکی از روش های موثر در کنترل بیماری استفاده از رقم های مقاوم است. عملیات شخم با عمق 20 15 سانتی متر در جلوگیری از شیوع و گسترش بیماری مؤثر است.

ضدعفونی بذرها با سم دیویدند به میزان 2 گرم برای یک کیلوگرم بذر علیه این بیماری موثر است.

سیاهک هندی (سیاهک ناقص)

در این بیماری، آلودگی از طریق گل آغاز شده و سپس تمام دانه از توده های سیاه رنگ پر می شود. تشخیص این بیماری در مزرعه مشکل است زیرا تنها چند گل در سنبله آلوده می شوند. بوته های آلوده در مزرعه به راحتی از چشم مخفی می مانند ولی در خرمن از روی دانه های شکسته که قسمتی از آنها آلوده به سیاهک است، قابل تشخیص می باشند.

بذر یا خاک آلوده به اسپور قارچ مهم ترین منابع آلودگی اولیه است و استفاده از بذر سالم ضروری

علایم بیماری

سنبلچه های گیاه آلوده، به رنگ قهوه ای زیتونی تیره در آ,ده و در نهایت با توده سیاه اسپور همرنگ

می شوند. این علایم بعد از مرحله خوشه دهی آشکار می شود. در این مرحله توده های اسپور قارچ به وسیله پوسته ی نازکی محصور شده و این پوسته قبل از برداشت یا در مرحله درو محصول پاره شده و اسپورها در هوا پخش می شوند.

ضدعفونی بذرها با قارچ کش های معمولی باعث از بین رفتن رشته های میسلیوم نمی شود لذا با استفاده از قارچ کش هایی که از طریق جذب، داخل گیاه می شوند، می توان از رشد قارچ، درون بذر جلوگیری نمود.

 سیاهک پنهان پاکوتاه گندم

این بیماری ویژه مناطق سردسیر و مرتفع است و باعث توقف رشد گیاه میزبان، کوتاه شدن شدید ساقه و پنجه زنی فراوان می شود. بعد زا مرحله خوشه دهی گیاه، علایم بارز بیماری، خود را نشان می دهد.

سنبله های آلوده دارای رنگ سبز مایل به آبی هستند و دانه های آنها نسبت به سنبله های سالم، بازتر می شود. سنبله های آلوده به این بیماری معمولاً بلندتر و تراکم سنبلچه های آنها کمتر از سنبله های سالم است. دانه های سالم است. دانه های آلوده به جای رنگ زرد طلایی، دارای رنگ خاکستری مایل به

قهوه ای هستند. شکل دانه آلوده شبیه دانه سالم ما کمی گردتر و کوچک تر است و با فشار دادن دانه، پودر سیاه (اسپور قارچ) از آن خارج می شود که بوی ماهی گندیده می دهد. اسپورها در زمان خرمنکوبی پخش ده و دانه های سالم و خاک را آلوده می کنند.

قارچ عامل بیماری در شرایط آب و هوایی معتدل بر روی گندم های پاییزه به خوبی رشد می کند.

یکی از روش های موثر در کنترل بیماری استفاده از رقم های مقاوم است. عملیات شخم با عمق 20 15 سانتی متر در جلوگیری از شیوع و گسترش بیماری موثر است.

ضدعفونی بذرها با سم دیویدند به میزان 2 گرم برای یک کیلوگرم بذر علیه این بیماری موثر است.

 سیاهک هندی (سیاهک ناقص)

در این بیماری، آلودگی از طریق گل آغاز شده و سپس تمام دانه از توده های سیاه رنگ پر می شود. تشخیص این بیماری در مزرعه مشکل است زیرا تنها چند گل در سنبله آلوده می شوند. بوته های آلوده در مزرعه به راحتی از چشم مخفی می مانند ولی در خرمن از روی دانه های شکسته که قسمتی از آنها آلوده به سیاهک است، قابل تشخیص می باشند.

بذر یا خاک آلوده به اسپور قارچ مهم ترین منابع آلودگی اولیه است واستفاده از بذر سالم ضروری می باشد.

ضدعفونی بذر و مبارزه شیمیایی علیه این بیماری در صورت وجود شرایط مساعد، با قارچ کش هایی مانند تیلت و آلتو به نسبت نیم لیتر در هکتار و سم فولیکور به میزان یک لیتر در هکتار مؤثر است.

سیاهک برگی

این بیماری بر روی گندم پاییزه و در مناطقی که زمستان معتدل دارند، مشاهده می شود. علایم بیماری به صورت نوارهای خاکستری رنگ متمایل به سیاه بر روی برگ و غلاف دیده می شوند. بوته های آلوده اغلب کوتاه شده، برگ ها پیچ خورده و لوله می شوند. غلاف در محل نوارهای آلوده به صورت طولی شکاف خورده، توده سیاه رنگ اسپور ظاهر می شود. بوته های آلوده معمولاً خوشه نمی دهند .

بیماری فوزاریوز سنبله گندم

عامل بیماری:

Fusarium  graminearum & Fusarium culmurom

این بیماری در ایران در سال 1371 از مناطق شمالی گزارش شد.در اثر  ابتلای خوشه های گندم به این بیماری میکوتوکسین و زهرابه ای ترشح  می شود که سلامتی انسان را به خطر می اندازد.این بیماری علاوه بر گندم در جو هم دیده شده است.

علائم بیماری:

اگر آلودگی اولیه از طریق بذر یاشد، گیاهچه ها ممکن است ازبین بروند و یا کوتاه بمانند.اما اگر آلودگی ازطریق بذر نباشد علائم بیماری به صورت  لکه های کوچک بیضوی شکل قهوه ای رنگ روی ریشه ها وغلاف برگ پایینی و یا میان گره زیر طوقه ظاهر می شود.اگر لکه ها زیاد باشند .

به هم پیوسته و قهوه ای یا سیاه می شوند. عامل بیماری برگ و خوشه و دانه را مورد حمله قرار میدهد.

مبارزه:

کشت سطحی بذور در عمق 5سانتیمتری پوسیدگی ریشه را کمتر می کند و استفاده از ارقام مقاوم بهترین نتیجه را میدهد. 

زنگ‌ها

            زنگ‌ها به جنس پوکسینیا (Puccinia) تعلق دارند. شرایط محیطى مساعد براى گسترش این بیمارى‌ها، آب و هواى خنک تا گرم مرطوب است. تشکیل پستول (Postule) یا حفره‌هاى قرمز رنگ و سیاه‌رنگ خط ‌چین یا نقطه‌چین حاوى اسپورهاى تولید مثل در سطح ساقه‌ها، برگ‌ها‌، غلاف‌ها و گل‌هاى گیاه از علائم کلى این بیمارى‌ها است. قارچ‌هاى وابسته به جنس پوکسینیا اصولاً کارآئى گیاه در مصرف آب مى‌کاهند، بافت‌ها را تخریب و متلاشى مى‌کنند و تعداد دانه‌هاى موجود در سنبله و وزن آنها را مانند زمانى که گیاه به کمبود دچار شده باشد، کاهش مى‌دهند.    

            زنگ مهمترین بیمارى گنده به‌شمار مى‌آید؛ انواع زنگ عبارتند از: زنگ ساقه، زنگ برگ، و زنگ خطى یا نواری. هر یک از انواع بیمارى‌هاى زنگ خصوصیات عمومى مشترک دارد. آشنائى با مشخصات ویژهٔ آنها براى تشخیص هر یک از آنها مهم خواهد بود.       

            زنگ ساقه این بیمارى در سطح ساقه ظاهر مى‌گردد و به همین دلیل زنگ ساقه نامیده مى‌شود. عامل آن به جنس پوکسینیا و گونهٔ گرامینیس (graminis) تعلق دارد. 

زنگ نوارى زنگ نوارى که اغلب زنگ زرد نامیده مى‌شود بر اثر قارچ پوکسینیا استرى مورفیس (P. striimorfis) به‌وجود مى‌آید و معمولاً بیشتر در مناطق جلگه‌اى خنک‌تر شایع است.

بیماری زنگ سیاه گندم

(black rust-stemrust)

Puccinia garminis f.sp.triticiعامل بیماری: 

علایم بیماری:

زنگ سیاه عمدتا روی ساقه و غلاف برگ اثر می گذارد،اما ممکن است پهنک برگ،پوشه و ریشک ها نیز مورد حمله قرار می گیرد . پوستول ها یا جوشهای قارچ عامل بیماری

باریک بیضوی دراز،موازی با محور طولی ساقه و غلاف برگ ظاهر می شود.ظرف مدت چند روز اپیدمی که روی جوش ها را پوشانده ،پاره شده و به عقب می رود واز زیر

آن توده های پودری که شامل اوردیوسپورهای قرمز رنگ پیدا می گردد.سپس در اواخر فصل و در مرحله تلیوم، تلیوسپورهای  سیاه رنگ پدید می آید.

مبارزه:

برای مبارزه با زنگ سیاه نیز اقدام به کشت ارقام مقاوم گندم می شود.ضمنا ریشه کن بوته های زرشک می تواند میزان آلودگی مزارع گندم را کاهش دهد.همچنین اقدامات

زراعی و مبارزه شیمیایی که در مورد زنگ زرد ذکر گردید علیه زنگ سیاه نیز موثر واع می شود.

بیماری زنگ قهوه ای گندم

(Brown rust-leaf rust)

Puccinia reconditeعامل بیماری:

علایم بیماری:

نشانه های  این  زنگ  در مرحله  اوردیوم  به  صورت جوش های قهوه ای  و نارنجی رنگ در تمام دوره  رشد گندم یعنی از گیاهچه تا مرحله رسیدن دانه ها روی برگ ظاهر می شود.در اوایل  بهار  اوردیوم  اغلب  به صورت پراکنده و غالبا در سطح  فوقانی  برگ ها  ظاهر می شود .

و به هیچ وجه  مانند  زنگ  زرد  خطی  قرار  نمی گیرد  و مخصوصا  از  روی  همین  علایم  می توان  این  زنگ را از زرد  در  مزرعه  تشخیص  داد. ضمنا  اندازه  جوشها  بزرگتر می باشد.زنگ قهوه ای به  ندرت  غلاف  برگ ، ساقه و  خوشه را آلوده می کند.دانه های خوشه های آلوده ریز چروکیده و وزن محصول تا 90 در صد کاهش می یابد. تلیوم  این  زنگ  به ندرت تشکیل می گردد و اندازه آنها کوچک،بیضوی کشیده و سیاه رنگ می باشد.

مبارزه:

بهترین راه مبارزه کشت ارقام مقاوم می باشد و گندم پائیزه بیش از ارقام بهاره مقاومت دارند ضمنا سمپاشی با بعضی از قارچ کش های سیستمیک مانند دینیو کاربا مات ها علیه این زنگ موثر واقع می شود.

بیماری زنگ زرد گندم

(yellow rust-stripe rust-glume rust)

puccinia striiformis  f.sp  .triticiعامل بیماری: 

علایم بیماری:

زنگ زرد گندم در بهار معمولا زودتر از سایر زنگ های غلات ظاهر می شود.ابتدا روی برگهای جوان پوستولها یا جوشهایی که محتوی اوردوسپورها یا اسپورهای بهاره زرد یا نارنجی رنگ هستند تشکیل می گردد.این جوشها گرد وحدود نیم میلیمتر طول دارند و به تدریج دست به دست هم داده و به صورت خطی یا نواری به موازات رگبرگها هر دو سطح برگ را فرا می گیرند.جوشهای مزبور علاوه بر برگ گاهی ممکن است روی غلاف

خوشه،گلوم،وگلومل بوته نیز ظاهر می گردد.دانه خوشه های  آلوده بی اندازه کوچک،چروکیده،فاقد نشاسته وغیر قابل استفاده است.چنانچه شخصی وارد  یک مزرعه آلوده به زنگ شود،اسپورهای نارنجی رنگ به لباس های او می ماند و از همه مشخص تر در صورت مالش انگشت روی برگ،گرد نارنجی رنگی مشاهده می شو