مقدمه:
مدیریت و سرپرستی در سازمان زندان ها با توجه به شرح وظایف قانونی از پیچیدگیها و اهمیت خاص خود برخوردار می باشد. لذا مرکز آموزشی و پژوهشی با وقوف کامل به این مطلب برنامههای متعددی را برای افزایش و ارتقاء سطح دانش و آگاهی مدیران و سرپرستان سازمان اجراء نموده است که ازآن جمله برگزاری دوره های آموزشی متعدد و متنوع می باشد.
در کنار این فعالیت هایآموزشی در سال 1377 از سوی این مرکز طرحی به نام «طرح کمیته ارزیابی علمی کارکنان» بر اساس مصوبات شورای برنامهریزی تهیه شد و پس از تصویب ریاست محترم سازمان در سال 1378 برای اجراء به ادارات کل ابلاغ گردید.
بر اساس این طرح می بایست قبل از واگذاری پست های مدیریتی و سرپرستی به کارکنان نسبت به تعیین مراتب علمی آن از سوی کمیته مذکور اظهار نظر شود. اجرای این طرح به سازمان یاری می رساند تا کارکنانی که واجد شرایط مدیریتی و سرپرستی و رهبری اداره زندانها و انجام فعالیت های اصلاحی و تربیتی هستند را شناسایی و به کار گمارد.
ضرورت:
در یک قرن اخیر به علت پیدایش سازمانهای جدید، پیچیده و متراکم از تکنولوژی و برخوردار از انسانهای پر نیاز موضوع مدیریت مورد توجه خاص قرار گرفته است. سرعت، قدرت عمل و انبوه بودن فرآوردههای انسانی و صنعتی نیاز به نیروی هماهنگکننده متفکر و فرزانه ای به نام مدیر دارد تا بتواند با برنامهریزی درست بین همه اجزاء، امکانات و نیروهای سازمان هماهنگی و همسویی به وجود آورد و به تعبیری موفقیت نهادها و سازمانها تا حد زیادی به کارآیی و اثربخشی مدیران بستگی دارد.
اکنون با گسترش فعالیتهای علمی مرکز و لزوم بهرهگیری از تمام امکانات نیروی انسانی از پایینترین طبقه شغلی تا بالاترین آن ضرورت دارد کمیته ارزیابی علمی کارکنان با استفاده از منابع و ماخذ علمی ضمن ارزیابی به اطلاعات علمی کارکنان نیز غنای بیشتری بخشد و از این رهگذر هیچ فردی نباید بدون اخذ نظریه کمیته ارزیابی پست مدیریتی و سرپرستی را تصدی نماید و فقط افراد واجد شرایط در پستهای مورد نظر منصوب و مشغول گردند بر این اساس طرح کمیته ارزیابی علمی کارکنان تهیه گردیده است.
هدف اصلی کمیته
بررسی و تعیین مراتب علمی کارکنان برای تصدی مشاغل حساس و مهم مدیریتی و سرپرستی
سایر اهداف کمیته:
شناسایی مدیران و سرپرستان لایق و توانمند
شناسایی کارکنان واجد شرایط برای تصدی پستهای حساس ومهم
شناخت ضعفهایآموزشی و علمی متصدیان مشاغل حساس سازمان
نهادینه کردن شایسته سالاری
علمی کردن اقدامات زندانبانی
توجه و برنامهریزی مدیران و سرپرستان به مطالعه و بهرهمندی از علوم روز برای اداره زندانها و حوزه تحت سرپرستی
شناسایی نیازهای آموزشی کارکنان و رده های مدیریتی
توجه مدیران و سرپرستان به آموزش کارکنان تحت سرپرستی
ایجاد انگیزه برای ادامه تحصیل
مشاغل مورد ارزیابی
منظور مشاغلی هستند که جهت احراز پست، نیاز به ارزیابی و تایید علمی دارند که عبارتند از : معاونین ادارات کل، روساء، معاونین و سرپرستان زندانها، روساء، سرپرستان و معاونین کانونهای اصلاح و تربیت، روساء اندرزگاهها، روساء اردوگاهها و روساء تمام ادارات و گروههای ستادی و استانی
نحوه دعوت
دبیرخانه کمیته پس از معرفی کارکنانی که برای پستهای مدیریتی و سرپرستی پیشنهاد میشوند طبق برنامهریزی منسجم و تعیین دقیق موضوعات مطالعاتی مرتبط با پست پیشنهادی حداقل یک ماه قبل از تشکیل جلسه از ارزیابی شوندگان دعوت به عمل میآورد.
اعضاء کمیته (ارزیابیکنندگان):
اعضاء کمیته جمعی از اساتید صاحب نظر و برجسته دانشگاه و مدیران ارشد سازمان می باشند که در زمینه رشته تخصصی و کاری خود و براساس پست ارزیابیشوندگان در کمیته به عنوان ارزشیاب و مصاحبه گر فعالیت میکنند.
روشها و فنون ارزشیابی:
کمیته ارزیابی برای رسیدن به اهداف مورد نظر خود از دو شیوه ارزشیابی در برنامه خود استفاده میکند:
الف) آزمون کتبی
ب) مصاحبه تخصصی
آزمون کتبی:
آزمون کتبی: این آزمون در قالب سئوالات انشایی بر اساس شرح وظایف ارزیابیشوندگان و موضوعات اعلام شده در دعوتنامه توسط اعضاء کمیته طراحی میشود.
آزمون scl-90: این آزمون یک آزمون روانشناختی می باشد که در قالب پرسشنامه به سنجش و ارزیابی علایم مرضی چون افسردگی، وسواس، پرخاشگری، اضطراب و ... می پردازد.
آزمون سبک مدیریتی: این آزمون در بردارنده چند سئوال تستی می باشد و به منظور تعیین سبک مدیریتی و رهبری ( سبک رهبری خودکامه و مشارکتی) ارزیابیشونده میباشد.
مصاحبه تخصصی:
پس از برگزاری آزمون کتبی، ارزیابی شوندگان در جلسه رسمی کمیته حضور مییابند و پس از بیان اهداف کمیته و سوابق خدمتی و تحصیلی ارزیابیشوندگان، اعضاء کمیته به ترتیب بر اساس تخصص خود و شرح وظایف ارزیابی شوندگان به مصاحبه علمی می پردازند.
نحوه اعلام نتایج ارزشیابی:
برای اعلام نظریه نهایی در خصوص صلاحیت افراد واجد شرایط مدیریتی و سرپرستی ابتدا اعضاء کمیته پس از به عمل آوردن مصاحبه و بررسی آزمون، نظریات خود را بر مبنای نظریات مصوب کمیته در فرمهای مخصوص مرقوم می نمایند و در نهایت به دو نحو اعلام میشود:
الف) در خصوص افرادی که واگذاری پست ایشان منوط به اعلام نظریه کمیته شده است، نظریه طی نامه ای به اداره کل محل خدمت و واحدهای ذیربط در سازمان ارسال می شود.
ب) در خصوص افراد شاغل که پست مدیریتی و سرپرستی را بدون نظریه کمیته اخذ کردهاند، نظریه در فرم های مخصوص ثبت و نتایج حاصله در فواصل زمانی یکساله به صورت محرمانه به ریاست محترم سازمان اعلام میگردد.
انواع نظریات کمیته ارزیابی:
1 نظریه مثبت: صلاحیت کامل علمی برای تصدی پست
2 نظریه منفی: عدم صلاحیت علمی برای تصدی پست ( چنانچه تاکید بر استفاده فرد در پست مدیریتی باشد می بایست مجدداً با آمادگی بیشتر در کمیته حضور یابد.)
3 نظریه انتصاب موقت: معرفی و دعوت مجدد به کمیته ارزیابی پس از موعد مقرر
4 نظریه مشروط:
14 نظریه مشروط نوع اول: واگذاری پست سازمانی منوط به گذراندن دورههای آموزشی تخصصی و یا ارائه مقالهایی[1] مربوط به وظایف شغلی میباشد.
24 نظریه مشروط نوع دوم: گذراندن دورههای آموزشی تخصصی مربوط به شغل و اقدام در خصوص ارتقاء سطح تحصیلی حداکثر تا دو سال دیگر (این نظریه غالباً در خصوص افردای که پست سازمانی را تصدی نمودهاند میباشد.)
34 نظریه مشروط نوع سوم: استمرار خدمت در پست فعلی صرفاً به عنوان سرپرست، لکن واگذاری پست منوط به طی دورههای آموزشی تخصصی مربوط به شغل و اقدام در خصوص ارتقاء سطح تحصیلی و شرکت مجدد در کمیته میباشد.
44 نظریه مشروط نوع چهارم: استمرار خدمت در پست فعلی تا پیدا شدن فرد واجد شرایط
برنامههای آتی در دست اقدام کمیته:
تهیه طرح اعطای اعتبارنامه علمی به تمام مشاغل مدیریتی و سرپرستی
اعطای بسته آموزشی شامل کتب و جزوات مورد نیاز به ارزیابیشوندگان
بازنگری و تکمیل طرح کمیته
طراحی نرمافزار ویژه کمیته
ارزیابی علمی تمام کارکنان ردههای مدیریتی و سرپرستی تا رده معاون مدیر کل
منابع و ماخذ
بهداشت و درمان
- دانستنیها و دستورالعملهای کاربردی در کنترل بهداشت زندانها، اداره کل بهداشت ودرمان
مباحث انتظامی
- سرهنگ گل محمدی، علی. مبانی امور انتظامی جلد اول و دوم
- سرهنگ گلمحمدی خامنه . (مباحثمرتبط)بخشنامهو دستورالعملهای حوزه معاوت انتظامی، آییننامه های انضباطی نیروی انتظامی،1379، معاونت آموزش ناجا
مباحث تربیتی
آیتا... امینی. تعلیم و تربیت، انجمن اولیا و مربیان
شهید مطهری، مرتضی . اسلام و تعلیم و تربیت،1366 ، دانشگاه الزهراء
باقری. نگاهی دوباره به تربیتاسلامی،مدرسه
منفرد، حسن. تعلیم و تعلم اخلاق اسلامی، جمهوری
شریف قریشی، باقر. نظام تربیتی اسلامی، فجر
رشید پور، مجید. آشنایی با تعلیم و تربیت اسلامی، انجمن اولیا مربیان
ساعی، میر محمود. اخلاق و تربیت اسلامی1و2 ، دانشگاه پیام نور
روانشناسی
پارسا، روانشناسی عمومی 1و2،
حمزه گنجی، روانشناسی عمومی 1 و 2 ،1380 ، ساوالان
غفاری، مسعود. بنیاد شناسی رفتاری، ، 1376 ، مرکز آموزشی و پژوهشی
براهنی. زمینه روانشناسی،1372 ، رشد
محمدی، عطاءا.. . کاربرد روانشناسی در زندان،1378 ، مرکز آموزشی و پژوهشی
اصول و مبانی مدیریت
الوانی. مدیریت عمومی،1370 ، نی
الوی، سید امین ا... . روانشناسی مدیریت و سازمان ( رفتار سازمانی )،1376 ، مرکز آموزش مدیریت دولتی
پارسائیان و اعرابی. رفتار سازمانی، 1378
پرهیزگار، کمال . مدیریت منابع انسانی و اداره امور استخدامی،1375 ، دیدار
طوسی، محمد علی . اصول مدیریت،1374 ، مرکز آموزش مدیریت دولتی
طوسی، محمد علی. وظیفه های مدیران،1374 ، مرکز آموزش مدیریت دولتی
استیفن پی. رابینز و دیوید ای. دی سنزو. مترجم دکتر اعرایی، رفیعی و اسراری. مبانی مدیریت.1379 . دفتر پژوهشهای مدیریت
فقهی فرهمند، ناصر. مدیریت پویای سازمان، 1381،تبریز فروزش
جمعی از نویسندگان. مجموعه 12 جلدی تفکر سریع مدیر، 1381، قدیانی
کلیات مددکاری
سام آرام، عزت ا.. . مدد کاری فردی فردی و گروهی، 1373
زاهدی اصل، محمد. مبانی مددکاری اجتماعی،1377 ، دانشگاه علامه
به ویژه، احمد. چهار رویکرد در مددکاری اجتماعی، 1376 ، آوای نو
خاکساری، محمد حسن. 1372 ، مبانی مدد کاری اجتماعی، سازمان بهزیستی کشور
کلیات حقوق جزا
قانون مجازات اسلامی
قانون آیین نامه دادرسی در امور کیفری
قانون اصلاح قانون تشکیل دادگاههای عمومی و انقلاب موارد مرتبط با زندان
علوم زندانبانی
دفتر قوانین و مقررات. آیین نامه زندانها، روزنامه رسمی
شمس، علی . حقوق زندانیان، راه تربیت،13821
رجبی،امین. جزره تفسیر آیین نامه زندانها، مرکز آموزشی و پژوهشی
مدرسین مرکز و واحد های آموزش. جزوات حفاظت و اطلاعات و بازرسی مقالات منتشره مربوط به زندان، مرکز آموزشی و پژوهشی
شمس، علی. جامعه شناسی زندان، 1382، راه و تربیت
گودرزی و الوندی. حقوق بشر در نظام کیفری و زندانها، 1382 ، راه و تربیت.
آسیب شناسی
- سروستانی، شفیعی. استراتژی انتظار، مولود
(1) در هر موضوع مطالعه حداقل یکی از کتب مذکور ضروری است لیکن شایسته است برای حضور فعال در جلسه کمیته حتیالامکان تمام منابع اعلام شده مطالعه گردد.
مروری کوتاه بر اهم اقدامات کمیته ارزیابی علمی کارکنان:
پس از تصویب طرح و ابلاغ آن به ادارات کل یعنی در سال 1378 تا پایان سال 1380 این طرح به طور آزمایشی به مرحله اجراء در آمد و تعداد 148 نفر به کمیته دعوت و ارزیابی شدند.
در سال 1381، 77 نفر به کمیته ارزیابی دعوت شدند که بیشترین آمار شرکتکننده بر اساس پست پیشنهادی به ترتیب مربوط به روساء، معاونین و سرپرستان زندانها ( 38 نفر) روساء، مدیران و سرپرستان کانون اصلاح و تربیت (13 نفر) و روسا و مسئولین اندرزگاهها (5 نفر) میباشد.