چکیده : شهرداری درعرف جهانی بعنوان مظهری ازدولت محلی بشمارمی آید.شهرداری ها بعنوان موثرترین نهاد شهری وظایف و خدمات گسترده ای را بعهده دارند که براساس سند چشم انداز 20 ساله کشور و برنامه چهارم توسعه بر حیطه این وظایف افزوده خواهد گردید.
شهرداری ها نیز مانند دولت تمام فعالیت های مالی خود،اعم از کسب درآمد و پرداخت هزینه ها که به منظور اجرای برنامه ها و وظایف متعدد خود صورت می گیرد را در چهارچوب قانون بودجه انجام میدهند، بنابراین روش بودجه ریزی نقش بسیار مهم و حیاتی در تحقق اهداف شهرداری ها ایفا می نماید .
عدم انجام اصلاحات اساسی در قوانین و مقرارات شهرداری ها که در سال 1343مصوب گردیده از یکسو،و رویکرد عملگرایانه به روش بودجه ریزی افزایشی در شهرداری ها که زمانی برای اجتناب از کار عظیم بودجه نویسی ابداع گردید مشگلات فراوانی را درنظام مدیریت مالی شهرداری ها وهمچنین ساختارحسابداری آن پدیدآورده است .
این مقاله حاصل مطالعات میدانی است که در سال1385 تحت عنوان "آسیب شناسی و بررسی نارسایی های ناشی از عدم بکارگیری بودجه ریزی عملیاتی در شهرداری کاشان" در قالب پایان نامه کارشناسی ارشد توسط محقق ، انجام گرفته است .
در این پژوهش سعی شده است با پیاده سازی سیستم هزینه یابی بر مبنای فعالیت ABC بعنوان یکی از الگوهای اصلی بودجه ریزی عملیاتی ، بودجه شهرداری از قالب 4 فصل و 20 ماده خارج و با شناسایی مراکز هزینه و ظبقه بندی جدید هزینه ها از یکسو و تفکیک فعالیت های شهرداری از سوی دیگرامکان محاسبه هزینه های مستقیم و غیر مستقیم خدمات و پروزه های شهرداری فراهم گردد.
یافته های این پژوهش حکایت ازآن دارد که بودجه ریزی عملیاتی قابلیت محاسبه بهای تمام شده خدمات را به ساختار حسابداری شهرداری ها می افزاید و کارایی سیستم بودجه ریزی را در شهرداری ها به نحو چشمگیری ارتقاء می بخشد واژگان کلیدی : بودجه ریزی ،هزینه یابی ، کارایی ، اثر بخشی ، عملکرد مقدمه با گذشت نزدیک به یک قرن از وضع قوانین مربوط یه بلدیه و با وجود گستردگی وظایف و عملیات شهرداری ها ،هنوز هم می توان بسیاری از مسائل را برشمرد که حتی در میان متخصصان امور شهری به آن کم توجهی می شود.
امور مالی شهرداریها مثال بارز چنین سخنی است.
مدیریت امور مالی شهرداری ها و مسایل مربوط به حسابداری و حسابرسی آن ها ، همواره پاشنه آشیل شهرداری ها بوده است.
به نحوی که هم اکنون به این تصور در اذهان عمومی که شهرداری ها بنگاهی با گردش مالی زیاد و حتی حیف ومیل های بی حساب اقتصادی است دامن زده است.
شهرداری ها نیز به دلیل توان محدود کارشناس کمتر به فکر نظم و نسق دادن امور مالی خود بوده اند.
نیاز های نامحدود سازمان های شهری و منابع محدودی که در دسترس آن ها بوده است ، وجود بودجه را اجتناب ناپذیر می کند.
بنابراین بودجه ضرورتی است که محدودیت منابع آن را ایجاد کرده است.
نخستین پیام هر سند بودجه این است که سازمانی در صدداست تا منابع محدود خود را بین نیاز های نامحدود به شکلی مناسب توزیع نماید .
تعریف بودجه : علما و صاحبنظران علم بودجه نویسی ، بودجه را اینگونه تعریف نموده اند : بودجه برنامه ای مصوب در قالب اعداد وارقام است که وسیله اجرای طرح ها و فعالیت های سازمان را در زمان تعیین شده فراهم می سازد.
بنا براین تعریف سه عنصر اصلی قابل تشخیص است : 1- برنامه ها و فعالیت هایی که باید انجام شود 2- میزان هزینه هایی که برای انجام این برنامه ها و فعالیت ها مورد نیاز است 3- منابع درآمدی قابل شناسایی و وصول اما بر اساس ماده 23 آیین نامه مالی شهرداری ها ، مصوب تیر ماه 1346" بودجه شهرداری ، عبارت است از یک برنامه جامع مالی که در آن کلیه خدمات و فعالیت ها و اقداماتی که باید در طی سال مالی انجام شود ، همراه با برآورد منابع مخارج و درآمدهای لازم برای تامین هزینه آن ها پیش بینی می شود و پس ازتصویب انجمن شهر قابل اجراست".
جایگاه بودجه در نظام مدیریتی شهرداری ها پس از طرح تعریفی کلی و ساده از بودجه ، می توان یادآور شد که بودجه یکی از مهمترین ابزارها در مدیریت مالی شهرداری هاست و اهمیت آن به حدی است که طبق ماده 16 آیین نامه مالی شهرداری ها ، مسئولیت آن به عهده شهردار است.
شهردار مسئول مستقیم مسائل مالی شهرداری هاست و مدیرت مالی آن را بعهده دارد ، بنابراین بودجه را نباید معادل مفهوم ریالی آن و تنها یک سند مالی دانست ، بلکه بودجه در شهرداری ها ابزاری است برای کنترل و پیشرفت کار و حصول اطمینان از انجام آن طبق برنامه پیش بینی شده ، و به همین دلیل است که شهردار میتواند با وجود یک شیوه صحیح از تهیه و تنظیم بودجه و استخراج گزارش های مناسب بودجه ای ، کنترل صحیح و مناسبی را بر پیشرفت کارها و هزینه های انجام شده اعمال و در صورت لزوم تصویری روشن از وضعیت عملکرد شهرداری ها ارائه نماید.
روش بودجه ریزی در شهرداری ها از میان فصول 9گانه قانون شهرداری ها ، فصل هفتم با عنوان "مقررات استخدامی ومالی" اختصاص به مدیریت مالی و اداری شهرداری دارد.
بودجه برنامه ای ، نوعی از بودجه نویسی است که در آن هزینه ها بر اساس وظایف ،برنامه ها و طرح یا فعالیت های گوناگونی دستگاه های اجرایی برآورد و تنظیم می شود.
در بودجه متداول ، برنامه عملیات مورد نظر منعکس نمی شود ، در این نوع بودجه نویسی مشخص نمی شود که هزینه ها برای چه منظوری برآورد گردیده است.
بودجه عملیاتی ، علاوه بر طبقه بندی وظایف ، عملیات هر دستگاه برحسب روش های دقیقی مانند حسابداری قیمت تمام شده و اندازه گیری کار محاسبه می شود.
اگر بخواهیم براساس طبقه بندی ارائه شده بودجه شهرداری ها را نامگذاری کنیم ، به استناد ماده 25 آیین نامه مالی شهرداری ها می بایست آن را بودجه برنامه ای بنامیم ، چرا که بر اساس این قانون " بودجه شهرداری باید بر اساس برنامه ها و وظایف و فعالیت های مختلف و هزینه هریک ازآن ها تنظیم گردد".
اما اگر این قضاوت را بر اساس آن چه در عمل اتفاق می افتد صورت گیرد، بودجه ریزی در شهرداری ها را می توان از نوع بودجه ریزی افزایشی دانست ، چرا که بمنظور انجام بودجه برنامه ای در شهرداری ها ، ابتدا باید وظایف قانونی شهرداری ها را طبقه بندی نمود و سپس در داخل هر طبقه از وظایف ، برنامه های مربوط به آن ، گروه بندی گردد.
و در قالب هر برنامه نیز طرح یا فعالیت هایی وجود دارند که هزینه هریک از آن ها می بایست بر اساس اصول متداول و شناخته شده فن بودجه نویسی برآورد گردد.
روند بودجه ریزی در شهرداری ها مراحل بودجه ریزی در شهرداری ها نیزهمانند دولت از زمان شروع تا خاتمه دارای 4 مرحله است.
بدین ترتیب که ابتدا دستورالعمل تهیه و تنظیم بودجه در قالب وظایف کلی از سوی وزارت کشور تدوین میگردد ، سپس در هر شهرداری مطابق با این دستورالعمل مبلغ و میزان مخارج اجرای کلیه خدمات و فعالیت هایی که باید در طی سال انجام شود برآورد می گردد و درآمد های لازم برای تامین این هزینه ها پیش بینی می شود (تهیه وتنظیم).
بودجه تنظیم شده پس از بررسی لازم بصورت بودجه پیشنهادی تسلیم مرجع تصویب کننده یعنی شورای اسلامی شهر که حکم پارلمان را برای شهرداری دارد می گردد.
بودجه پیشنهادی زمانی قابل اجراست که از تصویب شورای اسلامی شهر بگذرد (تصویب).
بودجه پس ازتصویب شورای اسلامی شهر به شهرداری ابلاغ گردیده و هزینه ها در حدود مشخص شده در بودجه و رعایت آیین نامه مالی شهرداری ها قابل پرداخت می گردد(اجرا).
تفریغ بودجه گزارشی است که در پایان هر سال پس از فراغت از اجرای بودجه تنظیم می شود ، و درآن باید نتیجه اجرای بودجه منعکس گردد.
این گزارش درواقع مفاصا حساب عملکرد بودجه است و باید به تصویب شورای شهر برسد.
اصول بودجه متخصصان و کارشناسان جهت ارائه ضوابط مشترک و هماهنگ در تهیه و تنظیم بودجه اصولی را مطرح می کنند که به اصول بودجه معروف می باشد که در اینجا به منظور از جلوگیری از تطویل کلام از آن خودداری می شود ، ولی سئوال در اینجاست که ، فرایند بودجه در شهرداری ها ابتدا براصول بودجه متکی است و یا به آیین نامه مالی شهرداری ها ؟
پاسخ این است که مبنای کار شهرداران و شوراها در تنظیم و تصویب بودجه قانون و آیین نامه مالی شهرداری هاست ، ولیکن رعایت اصول بودجه نیز در مواد این آیین نامه به چشم می خورد.
بررسی موضوع یاد شده حکایت از آن دارد که ماده 66 قانون شهرداری ها و ماده 4 آیین نامه مالی شهرداری ها بر اساس اصل سالانه بودن تدوین شده است .
اصل جامعیت بودجه در ماده 37 آیین نامه مالی ظاهرشده و در ماده 25 نیز بر اصل وحدت تاکید شده است .
به همین ترتیب ماده 38 این آیین نامه ناظر بر اصل انعطاف پذیری بودجه است.
علاوه بر این از سال 1346 نظام بودجه ریزی در کشور از نوع برنامه ای بوده است.
بودجه برنامه ای ابتدا در سازمان برنامه و بودجه ، در پی توجه به نحوه تنظیم بودجه در کشور مطرح گردید، و پس ازآن در اصلاحات قانون شهرداری ها در سال 1348 اصول نوین بودجه نویسی برنامه ای در هنگام تدوین آیین نامه مالی شهرداری ها مورد توجه قرارگرفت.
بنابراین از لحاظ اصولی در آیین نامه مالی شهرداری ها ، هم به اصول بودجه و هم به تلفیق بودجه و برنامه تاکید شده است.
بررسی های انجام شده که پاره ای از آن ذکر گردید ، حاکی از آن است که روش تنظیم بودجه شهرداری ها به گونه ای است که نمی تواند به طور کامل اهداف را تامین نماید.
در واقع درست است که میتوان وظایف شهرداری ها را بطور کلی در دو وظیفه عمران شهری و خدمات شهری طبقه بندی نمود ولیکن طبقه بندی بودجه ای جاری و عمرانی از یکسو و تقسیم بندی هزینه های جاری به وظیفه خدمات اداری و خدمات شهری امکان بهره برداری از بودجه جهت کنترل و مدیریت هزینه ها و سایر نقش های حیاتی آن را ، مختل می نماید.
مشکل اساسی دیگر بودجه ریزی در شهرداری ها عدم قابلیت روش موجود بودجه ریزی در اولویت بندی نیاز ها و ضرورت های شهر است .
گرچه بودجه ریزی در شهرداری هابرنامه ای خوانده می شود لیکن تنظیم بودجه در شهرداری ها کمتر برنامه ریزی شده است، یعنی مسائل و نیازهای شهر و شهرداری ها به هیچ وجه در بودجه اولویت بندی نمی شود و بد تر آن که در اکثر موارد گرایش های شهرداران در بودجه مراعات می شود نه اولویت بندی نیازها بر اساس آمار و اطلاعات دقیق ، علت چنین نقصی در عدم تخصص در امور مالی و حسابداری در شهرداری هاست.
در واقع بودجه ای که در اکثر شهرداری ها پیشنهاد می شود حکم رفع تکلیف را دارد و ازاین رو گاه مشاهده می شود بودجه ای تنظیم شده و مصوبه هم گرفته است اما چند ماه پس از تصویب پروژه جدیدی که در بودجه پیش بینی نشده است اجرا می شود، و گاه هنوز چند ماهی از سال نگذشته است که برخی ردیف های بودجه با کسری اعتبار مواجه می گردد.
این ها همه نشان می دهد برنامه ریزی دقیقی براساس مطالعات و تشخیص اولویت ها صورت نمی گیرد.
در حالی که بررسی ها و مطالعات صحیح میتواند مسائل غیر قابل پیش بینی در اجرای بودجه را کاهش دهد.
فرضیه اول تحقیق استفاده از بودجه ریزی عملیاتی قابلیت محاسبه بهای تمام شده خدمات را برای شهرداری ها فراهم می نماید .
برای بررسی فرضیه اول ابتدا لازم است که اجزاء تشکیل دهنده بهای تمام شده خدمات و پروژه های شهرداری ها را(شهرداری کاشان ) تعیین و محاسبه نمائیم که برای این امر ، محاسبات زیر انجام گرفته است : تمامی محاسبات انجام شده در این فرایند از طریق شناسایی موارد ذیل منتهی به تهیه و تنظیم بودجه به شکل عملیاتی گردید : 1- تعیین و شناسایی مراکز فعالیت 2- محاسبه کل هزینه های هر مرکز 3- شناسایی خدمات و پروژه هاس انجام شده در سال 1384 و واحد های مجری آن 4- محاسبه و تسهیم هزینه های مستقیم بر پروژه ها و خدمات 5- محاسبه و تسهیم هزینه های غیر مستقیم بر پروژه ها و خدمات 6- جمع هزینه های مستقیم و غیر مستقیم و استخراج بهای تمام شده و بودجه به شکل عملیاتی محاسبه بهای تمام شده خدمات و پروژه های شهرداری کاشان از طریق بودجه ریزی عملیاتی 1-1-شناسایی و تعیین مراکز فعالیت 1-2- محاسبه هزینه های پرسنلی هر مرکز فعالیت 1-2-1- جمع آوری اطلاعات پرسنلی 1-2-2- محاسبه هزینه حقوق و مزایا ی ثابت ماهانه و کل سال 84 در هرمرکز فعالیت 1-2-3- محاسبه هزینه اظافه کار پرداختی هر مرکز در سال 1384 1-2-4- محاسبه هزینه عیدی و پاداش پرداختی هر مرکز در سال 1384 1-2-5-محاسبه هزینه کمک غیر نقدی،بن و عائله مندی پرداختی هر مرکز در سال 1384 1-2-6-محاسبه هزینه حق بیمه پرداختی هر مرکز در سال 1384 1-2-7- محاسبه هزینه حق مسئولیت پرداختی هر مرکز در سال 1384 1-2-8- محاسبه هزینه حق الجلسات پرداختی هر مرکز در سال 1384 1-3 - محاسبه هزینه های اداری هر مرکز ( مرکز فعالیت) در سال 1384 1-3-1- محاسبه هزینه نگهداری وتعمیرات جزیی ساختمان وتأسیسات هر مرکز 1-3-2- محاسبه هزینه نگهداری وتعمیرات وسایل اداری هر مرکز 1-3-3- محاسبه هزینه نگهداری وتعمیرات ماشین آلات و وسایط نقلیه هر مرکز 1-3-4- محاسبه هزینه سوخت ماشین آلات ووسایط نقلیه هر مرکز 1-3-5- محاسبه هزینه خرید لوازم جزیی ساختمان هر مرکز 1-3-6- محاسبه هزینه خرید لوازم مصرفی اداری هر مرکز 1-3-7- محاسبه هزینه لوازم یدکی ماشین آلات ووسایط نقلیه هر مرکز 1-3-8- محاسبه هزینه سایرمواد ولوازم مصرف شدنی هر مرکز 1-3-9- محاسبه هزینه بهای برق مصرفی هر مرکز 1-3-10- محاسبه هزینه هزینه چاپ(اوراق،دفاترونشریات آگهی وعکس) هر 1-3-11- محاسبه هزینه تلفن هر مرکز 1-3-12- محاسبه هزینه کرایه آژانس ها ، وسایط نقلیه و ساختمان هرمرکز 1-3-13- محاسبه هزینه های سربار شهرداری و تسهیم آن روی دوایر 1-4- محاسبات صورت گرفته در خصوص هزینه های سرمایه ای 1-4-1-محاسبه هزینه بازسازی وتعمیرات اساسی ساختمان وتأسیسات اداری وشهری هر مرکز) 1-4-2- محاسبه هزینه سایر لوازم فنی وتجهیزات عمده اداری هر مرکز 1-4-3- محاسبه هزینه لوازم مصرف نشدنی هر مرکز 1-5- محاسبه جمع کل هزینه های هر مرکز فعالیت (پرسنلی ، اداری ، سرمایه ای) 1-6-شناسایی و تعیین خدمات اصلی و پروژه های شهرداری در سال 1384 (out put ) 1-7- محاسبه هزینه های مستقیم 1-7-1- محاسبه هزینه های پرداخت شده بابت هر خدمت یا پروژه 1-7-2- محاسبه و تسهیم هزینه های هر مرکز بر روی پروژه ها و خدمات انجام شده بر مبنای سهم هر مرکز در انجام آن 1-7-3- جمع کل هزینه های مستقیم 1-8- محاسبه هزینه های غیر مستقیم 1-8-1- شناسایی و تعیین واحد های ستادی و پشتیبانی در شهرداری 1-8-2- محاسبه جمع کل هزینه های واحد های ستادی ( هزینه های غیر مستقیم) 1-8-3- تسهیم هزینه های غیر مستقیم بر خدمات و پروژه های سال 1384 شهرداری 1-9-جمع کل هزینه های مستقیم و غیر مستقیم هر پروژه (بهای تمام شده) 1-10- تنظیم تفریغ بودجه شهرداری مورد مطالعه به شکل عملیاتی آزمون آماری فرضیه اول : بمنظور بررسی فرضیه اول تحقیق پس ازانجام محاسبات فوق و ارائه بهای تمام شده از طریق بودجه ریزی عملیاتی ، آزمون آماری t مقایسه دوجامعه انجام گردید و مقدار آماری t برابر2/2 بدست آمد که خطای آزمون برابر 3 درصد بدست آمد بنابراین در سطح اطمینان 95 درصد می توان نتیجه گرفت که تفاوت ارقام در دو بودجه معنی دار است.
Independent Samples Test Group Statistics 2- فرضیه دوّم پژوهش فرضیه دوم پژوهش: بودجه ریزی عملیاتی کارایی سیستم بودجه ریزی را در شهرداری ها به نحو چشمگیری افزایش می دهد 2- 1-فرضیه فرعی اول : روش موجود بودجه ریزی از کارایی لازم برخوردار نمی باشد 2-2- فرضیه فرعی دوم : بودجه ریزی عملیاتی از کارایی لازم برخورداراست.
بمنظور بررسی فرضیه دوم تحقیق ، و سنجش کارایی دو روش بودجه ریزی ، ابتدا با توجه به مطالعات انجام شده و استاندارد های موجود 21 شاخص به عنوان ، شاخص هایی کارایی بودجه استخراج گردید .
نظر به اینکه روش بودجه ریزی ، یک سیستم کاربردی محسوب می گردد و قابلیت و کیفیت مورد انتظار از آن و میزان اهمیت و اولویت ، قابلیت های فنی مورد انتظار از آن بجز مواردی چون بهای تمام شده ، قابل تست ریاضی نمی باشد ، بهترین روش برای ارزیابی کارایی سیستم از بعد دارا بودن شرایط فنی .و قابلیت های مورد انتظار ، استناد به نظرات کاربران سیستم ، متخصصان امر بودجه و کارشناسان و خبرگان امر میسر میگردید ، که بدین منظور شاخص های مذکور در قالب پرسشنامه ای با 21 سوال طراحی ، و در اختیار پاسخ دهندگان قرار گرفت.
البته به لحاظ فنی بودن و تخصصی بودن موضوع ، می بایست پاسخ دهندگان از لحاظ نوع و میزان تحصیلات ، نوع شغل و سابقه کار دارای شرایط ویژه ای باشند که محقق سعی نمود در این زمینه با بررسی و ایجاد شناخت لازم ، پاسخ دهندگان را بصورت انتخابی گزینش نماید .
با توجه به اینکه پاسخ دهندگان از ارگان های مختلفی چون : سازمان شهرداری های کل کشور، سازمان مدیریت و برنامه ریزی ، سازمان حسابرسی و مدیران و معاونان اداری مالی شهرداری های کاشان و حومه آن بهمراه مدیران مالی سازمان های وابسته انتخاب گردیدند ، نتایج حاصله از روایی و پایایی لازم برخوردار بوده و حساسیت های لازم در این زمینه لحاظ گردیده است.
2-3- آمار استنباطی در این بخش از مقاله، نتایج تجزیه و تحلیل آزمونهای آماری در قالب جداول خروجی SPSS ارائه می‌شود.
فرضیه دوم پژوهش: بودجه ریزی عملیاتی کارایی سیستم بودجه ریزی را در شهرداری به نحو چشمگیری افزایش می دهد فرضیه فرعی اول : روش موجود بودجه ریزی از کارایی لازم برخوردار نمی باشد فرضیه فرعی دوم : بودجه ریزی عملیاتی از کارایی لازم برخورداراست .
2-4-1-برای آزمون فرضیه فرعی اول پژوهش، از آزمون آماری t-student ، جهت بررسی پاسخهای بدست آمده از نظرات مدیران و کارشناسان استفاده شد.
بررسی نظرات پاسخ دهندگان در مورد سیستم موجود بودجه ریزی نشان می دهد در مقایسه با عدد متوسط "3" مقدار آماری همه سوال ها و نهایتا مقدار آماری t کلی کوچک است و خطای آزمون کتر از 5 درصد است.
بنابراین با اطمینان حداقل 95 درصد می توان قبول کرد که کارایی سیستم موجود از حد متوسط کمتر است.
مقدار کارایی سیستم موجود پس از محاسبه 89/42 درصد بدست آمد sig=0.0021 2-4-2-برای آزمون فرضیه فرعی دوم پژوهش نیز، از آزمون آماری t-student ، جهت بررسی پاسخهای بدست آمده از نظرات مدیران و کارشناسان استفاده شد.
بررسی نظرات پاسخ دهندگان در مورد سیستم بودجه ریزی عملیاتی نشان می دهد در مقایسه با عدد متوسط "3" مقدار آماری همه سوال ها و نهایتا مقدار آماری t کلی بزرگ است و خطای آزمون کمتر از 5 درصد است.
بنابراین با اطمینان حداقل 95 درصد می توان قبول کرد که سیستم بودجه ریزی عملیاتی از کارایی بالاتر از حد متوسط برخوردار است .
مقدار کارایی سیستم موجود پس از محاسبه 95/84 درصد بدست آمد sig=0.0021 2-4-3-برای آزمون فرضیه اصلی دوم پژوهش ، از آزمون آماریt زوجی استفاده شد.
این آزمون وجود اختلاف بین دوحالت یک سوال را بررسی مینماید.
مقدار آماره t پس از محاسبه برابر33/21دست آمد ، که خطای آزمون برابر 3 درصد است .
بنابراین درسطح اطمینان 95 درصد می توان قبول کرد که کارایی بودجه ریزی عملیاتی از روش موجود بالاتر است.
Paired Samples Test 2-4-4-همچنین بمنظور تایید و اطمینان از نتایج حاصله فرضیه مذکور به روش ناپارامتریک و از طریق آزمون ویلکاکسون نیز مورد تست قرار گرفت ، که دقیقاً نتایج مشابه حاصل گردید.
مقدار آماره ویلکاکسون دارای اندازه -4.783 می باشد که نشان دهنده تفاوت معنی دار و خطای 0001/0 می باشد.
یعنی با اطمینان بیش از 9/99 درصد تفاوت بین دو روش معنی دار می باشد.
Test Statistics(b) a Based on negative ranks.
b Wilcoxon Signed Ranks Test 2-4-5-آزمون کروسکال والیس : بمنظور بررسی ، عامل تحصیلات بعنوان مهترین آیتم کیفی پاسخ دهندگان ، برروی نتایج از آزمون کروسکال والیس استفاده گردید آماره آزمون تنها برای سوالات 4 – 13- 8 – یعنی قابلیت سیستم بودجه ریزی در 1-شناسایی و نمایش کارایی هزینه 2-قابلیت تهیه و تنظیم صورت های مالی تلفیقی 3-قابلیت اتکا- مقایسه و فهم سیستم نشان می دهد که افراد با تحصیلات بالاتر برای این دو سوال اهمیت بیشتری قائل بوده اند.
2-4-6-آزمون فریدمن : بمنظور اولویت بندی و تعیین میزان اهمیت هریک از شاخص های بودجه از آزمون فریدمن استفاده گردیده است .
آزمون فریدمن بیان میکند که دربین عوامل آیا عاملی از سایر عوامل مهمتر می باشد یا همه عوامل از نظر اهمیت یکسانند.
در این تحقیق ، مقدار آماره فریدمن برابر 765/39 با مقدار خطای 005/0 می باشد .
بنابراین در سطح اطمینان 95 درصد فرض برابری میزان اهمیت همه 21 شاخص بودجه ای رد می شود، Ranks Test Statistics(a) a Friedman Test اولویت بندی شاخص های بودجه ای از نظر میزان اهمیت ، براساس آزمون فریدمن 1- قابلیت کنترل و مدیریت هزینه 2- قابلیت اولویت بندی نیاز های سازمان 3- قابلیت نظارت برعملیات دستگاه 4- قابلیت کنترل نتایج و میزان تحقق اهداف 5- قابلیت تسهیل فرایند تصمیم گیری در سازمان 6- قابلیت مرتفع نمودن نیازهای مدیریت 7- قابلیت تحلیل هزینه ها 8- قابلیت برخورداری از شفافیت لازم 9- قابلیت تخصیص بهینه منابع 10-قابلیت شناسایی و نمایش کارایی هزینه ها و مخارج صورت گرفته در بودجه 11- قابلیت تدارک اطلاعات بهنگام و به موقع 12- قابلیت تغییر رویه حسابداری از نقدی به تعهدی 13- محاسبه و گزارش انحرافات هزینه 14- قابلیت افشاء اطلاعات مالی به نحوی مطلوب و با مبالغ درست 15- قابلیت ارزیابی عملکرد نیروی انسانی 16- قابلیت ضابطه مند نمودن و ممانعت از قدرت چانه زنی در تخصیص منابع 17- قابلیت نمایش مولفه ها و اجزاء هزینه 18- قابلیت تدارک اطلاعات قابل اتکا – قابل مقایسه و قابل فهم 19- قابلیت ایجاد حصول اطمینانی معقول ، از نبود اشتباه و یا تحریفی با اهمیت 20- قابلیت تهیه و تنظیم گزارش تفریغ بودجه تلفیقی شهرداری و سازمان های وابسته 21 - رعایت استاندارد های حسابداری خلاصه و نتیجه تحقیق در حالی که شهرداری ها خود را آماده می نمایند تا 23 وظیفه دیگر از وظایف دولتی را بعهده گرفته و به مجموعه گسترده عملکردی خود بیافزایند بودجه و بودجه نویسی در شهرداری ها با چالش های فراوان همراه است.
اهمیت تحقیق از آن جا مشخص است که هم اکنون نهادهای بین المللی همچون صندوق بین المللی پول متولی یکسان سازی و کارآمد نمودن شیوه بودجه ریزی در کشورها گردیده اند.
به واقع می توان اینگونه ادعا نمود که بدون وجود بودجه ای علمی و کارآمد ، چه در زمان تهیه وتنظیم وجه در اجرا و کنترل ، فرایند مدیریت شهری با مشکلات فراوان همراه خواهد گردید.
در این پژوهش، محقق با توجه به ارتباط نزدیک با مشکلات پدید آمده در نظام مدیرت مالی در شهرداری ها که بخش عمده واصلی آن را می توان ناشی از ضعف در فرایند بودجه ریزی دانست ، اقدام به بررسی و آسیب شناسی و بررسی نارسایی های ناشی از عدم بکارگیری بودجه ریزی مناسب در شهرداری ها پرداخته و با توجه به تجربیات و مطالعات گسترده خود در این باره به این نتیجه رسید که بودجه ریزی عملیاتی ، و هزینه یابی بر مبنای فعالیت بهترین گزینه برای انتخاب شیوه بودجه ریزی در شهرداری ها می باشد.
محقق در این پژوهش ابتدا به این پرسش که شیوه موجود بودجه ریزی در شهرداری ها قابلیت محاسبه و نمایش بهای تمام شده شهرداری ها را ندارد پاسخ داده و با استناد به استاندارد های حسابداری و تشریح اجزاء بهای تمام شده به این مطلب که بودجه فعلی در شهرداری ها از چنین طبقه بندی و گزارش دهی در بودجه فاصله فراوان دارند صحّه می گذارد.
فرضیه اول پژوهش از توانایی بودجه ریزی عملیاتی در محاسبه بهای تمام شده حکایت دارد ، که با بکارگیری شاخص ها و متد هزینه یابی بر مبنای فعالیت و تهیه و تنظیم فرم های هزینه ای و محاسبه و طبقه بندی مجدد هزینه ها در شهرداری مورد مطالعه تصویری مناسب از بهای تمام شده خدمات و پروژه های شهرداری مورد مطالعه ایجاد گردید که در نهایت فرضیه فوق از طریق روش آماری مقایسه دو جامعه نیز تست و در سطح اطمینان 97 درصد اختلاف دو شیوه بودجه ریزی معنی دار نشان داده شد.
اهم فعالیت های صورت گرفته به این منظور را می توان به محاسبه آیتم های هزینه پرسنلی هر مرکز فعالیت به طور جداگانه همچنین هزینه های اداری و سرمایه ای آن ها دانست که ردیابی و تفکیک هزینه های مستقیم و غیر مستقیم هر پروژه مبنایی صحیح جهت تسهیم این هزینه ها بر روی خدمات و پروژه ها ایجاد نمود.
فرضیه دوم پژوهش به مقایسه تطبیقی کارایی در دوروش مربوط می شود که نتیجه حاصله حکایت از آن دارد که روش موجود بودجه ریزی در شهرداری ها از کارایی در حد زیرمتوسط برخوردار می باشد که مقدار دقیق آن 88/42 برآورد گردید که این عدد در روش بودجه ریزی عملیاتی 95/84 می باشد.
قلمرو زمانی این تحقیق در سال 1385می باشد .
بدین صورت که اطلاعات مورد نیاز برای انجام تحقیق از اسناد و مدارک موجود سال 1384 استفاده شده است ولی بصورت جزئی تر و دقیق تر قلمرو زمانی از ابتدای سال 1385 لغایت اسفند ماه 1385 است ، زیرا باستناد قوانین هزینه های جاری تا پایان اردیبهشتماه سال بعد امکان پرداخت آنها وجود دارد و جهت بررسی فرضیه اول ، قلمرو زمانی پایان تیر ماه سال 85 بوده است ، زیرا باستناد قوانین و مقررات موجود ، تفریغ بودجه در شهرداری پس از تصویب شورا مستند میباشد ، لذا جهت محاسبه دقیق و صحیح هزینه ها امکان انجام تحقیق تا پایان تیر ماه میسر نمی گردد .
ابزار اساسی گردآوری اطلاعات در این تحقیق ، استفاده از اسناد و مدارک بوده است ولی جهت تجزیه و تحلیل و برسی فرضیات دوم تحقیق ، محقق از ابزار پرسشنامه استفاده نموده .
بطور خلاصه محقق با انجام این تحقیق توانست مسائل و مشکلات زیادی را مشخص نموده و همچنین راهکارهای اصولی و اساسی را نیز برای حل مسائل و مشکلات فراروی شهرداری ها از نقطه نظر بودجه ای و هزینه ای ارائه دهد .
نهایتاً نتایج تحقیق را می توان بطور خلاصه بصورت ذیل بیان نمود : بررسی های انجام شده در این پژوهش حاضر نشان داد ، بودجه در شهرداری ها به عنوان اصلی ترین و مهمترین صورت مالی ، از لحاظ دارا بودن خصوصیات فنی لازم وضعیت نامطلوبی دارد.
بودجه و تفریغ بودجه در شهرداری ها به عنوان مهمترین شاخص برنامه ریزی و ارزیابی عملکرد به هیچ عنوان قابلیت های لازم یاری رساندن به مدیریت شهری را دارا نمی باشد.
درحقیقت تقسیم بندی و طبقه بندی هزینه ها در شهرداری به جاری و عمرانی هیچ مبنایی مناسب و قابل اتکا را جهت تصمیم گیری ، برنامه ریزی و کنترل عملکرد ایجاد نمی نماید.
کما اینکه هم اکنون کنترل و مدیریت بر هزینه ها بالاخص هزینه های پرسنلی در شهرداری ها عملا غیر ممکن گردیده است.
شاید بتوان یکی از مهمترین دلایل ضعف در نظام بودجه ریزی شهرداری ها را نبود نیروی انسانی متخصص و کارشناس درامر بودجه و مباحث مربوط به حسابداری دولتی دانست.کما اینکه اگر محدودیت های تحقیق اجازه می داد فرضیه سومی در قالب ارتباط بین ناکارآمدی بودجه عدم ارتباط تحصیلات متولیان امر بودجه در شهرداری ها قابل شکل گیری و و این ارتباط به شکل کاملا معنی داری قابل توجیه و اثبات بود.
مشکلات و نارسایی های پدید آمده در ساختار حسابداری شهرداری ها را به دلیل ضعف در نظام بودجه ریزی نمی توان در چهارچوب موارد یاد شده محدود نمود ، چرا که بعلت رعایت استاندارد های حرفه ای در بررسی و تجزیه وتحلیل موارد با اهمیت در صورت های مالی از بحث و گفتگو در ارتباط با نارسایی های عدیده ای که در حین انجام پژوهش مشاهده گردید خودداری شده است.
خلاصه اینکه وضعیت موجود بودجه ریزی در شهرداری ها را در شرایط قبول مسئولیت های جدید بر طبق قانون را می توان یکی از تهدید های آینده مدیریت شهری دانست.
منابع : http://www.itjobs.i Levene's Test for Equality of VariancesLevene's Test for Equality of Variancest-test for Equality of Meanst-test for Equality of Meanst-test for Equality of MeansFSig.tdfSig.
(2-tailed)هزینه کلEqual variances assumed7.908.0062.196120.030 MOJUDMeanStd.
Deviationهزینه کلبودجه عملیاتی1697807.13113304732.049423304732.04942روش موجود690390.27871383283.605621383283.60562 Test Value = 3Test Value = 3Test Value = 3tdfSig.NMeanStd.
DeviationStd.
DeviationTOTALA-7.89929.000302.1444.59325.59325 karayiPA42.8889 Test Value = 3Test Value = 3Test Value = 3tdfSig.NMeanTOTALB15.50929.000304.2476 karayiPB84.9523 Paired DifferencesMeantdfSig.Pair 22TOTALA - TOTALB-2.1032-21.33029.000 total-4.783(a).000 N28Chi-Square39.765df20Asymp.
Sig..005