مقدمه:
درست همانطور که سیستم حسابداری مالی با اهداف مشخص در نگرش نگهداری میشود سیستم حسابداری صنعتی اغلب بطور بارزی با یک نگرش برای دستیابی به اهدافش حفظ میشود. تمام معاملات از فاکتورها، سندها یا دریافتیهای یکسان که برای حسبهای مالی نیز مشترک هستند جمعآوری میشوند.
سپس هزینهها بر طبق کارکردها سازمانها یا محصولات طبقه بندی میشوند .اگرچه حسابهای واقعی و حسابهای اسمی از ربط مستقیم در تحقیق هزینهی تولیدات هستند، حسابهای شخصی و حساب نقدی یا بانکی مستقیما به تحقیق هزینه مربوط نمیشوند. وقتی سیستم حسابداری صنعتی نگهداری میشود با مراقبت (حفاظت) از دفاتر معین، برای ثبت کردن معاملات روزانه درگیر میشود.
نگهداری حسابداری صنعتی تحت سیستم دفترداری دو طرفهی دفترداری ضرورتی ندارد هر چند به منظور تعیین کردن صحت عددی اطلاعات اغلب اصول سیستم دفترداری دو طرفهی دفترداری دنبال میشود. تحت سیستم دفترداری دوطرفه (دوبل) حسابهای هزینه در دفتر کل نگهداری میشوند که به عنوان دفتر کل هزینه نامیده میشود.
علاوه بر این، بسیاری از دفاتر کل کمکی (مکمل) نگهداری میشوند . در دفتر کل هزینه، کنترل حسابهای مربوط به هر دفتر کل کمکی نگهداری میشود. علاوه بر کنترل حسابها، دوحساب دیگر یعنی ، حساب هزینهی فروش و برآورد هزینه فایده و حساب زیان نیز در دفتر کل هزینه به منظور هماهنگ کردن هزینه با درآمد نگهداری میشوند.
جدای از این حسابها، یک دفتر کل عمومی تنظیم حساب در دفتر کل هزینه برای جا دادن اقلام وارده به حساب مربوط به معاملات قابل تنظیم در مقابل پول نقد، بانک، بدهکار، طلبکار و غیره باز میشود.
اقلام وارده به یک حساب در حسابها یکبار در هر دورهی حسابداری براساس حاصل جمعهای دورهای معاملات کنترل شده در دفاتر کل کمکی ساخته میشوند.
* سیستم به هم پیوسته
دو سیستم نگهداری ثبتهای هزینه، یعنی، سیستم به هم پیوسته و سیستم حسابداری منسجم وجود دارد. در سیستم به هم پیوسته، ثبتهای هزینه در یک مجموعهی جداگانه از دفاتر مستقل حسابداری مالی نگهداری میشوند. اصطلاحات ICMA سیستم به هم پیوستهی حسابداری را به عنوان یک سیستم که در آن حسابداری قیمت تمام شده (حسابداری صنعتی) از حسابداری مالی جدا هستند را تعریف میکند. دو مجموعهی حسابها مدام در توافق یا قابل تشخیص فوری نگهداشته میشوند.
در ادامه بعضی از امتیازات سیستم حسابداری به هم پیوسته میآید:
1- وقتی مجموعهی جدای دفاتر هزینه نگهداری میشوند، این کار انجام فوری اهداف آن را آسان میسازد.
2- اگر آن با حسابداری مالی یکپارچه شود، از پیچیدگیهای ثبت کردن اقلام وارده به حساب جلوگیری میکند.
3- آن میتواند بر طبق سهولت نگهداری شود چنانکه نیازی به قانونی نگهداشته شدن ندارد.
در ادامه بعضی از محدودیتهای این سیستم حسابداری میآید:
1- وقتی حسابداری قیمت تمام شده (حسابداری صنعتی) بطور مستقل نگهداری میشود، آن با تکرار هزینهها همراه با حسابداری مالی برابر میشود.
2- سود نشان داده شده توسط دفاتر هزینه ممکن است با آنچه توسط حسابداری مالی نشان داده میشود فرق کند این نیاز به توافق دارد که همراه با تلاش و زمان است.
سیستم حسابداری منسجم در یک فصل جداگانه بحث میشود.
* اقلام وارده به حساب برای ثبت معاملات تحت سیستم حسابداری به هم پیوسته.
1- مواد
a) خرید مواد برای موجودی (براساس نقدی یا اعتبار):
کنترل دفاتر ذخایر (انبارها)
تنظیم کردن دفتر کل عمومی a/c
b) بازده به تامین کنندهها
به کنترل دفتر کل ذخایر a/c
c) مواد خریداری شده مخصوصا برای یک کار (یعنی ، صادر کردن مستقیم)
کنترل کار در حال انجام a/c
برای تنظیم دفتر کل عمومی
d) مواد مستقیم خارج شده از انبارها به کار:
کنترل کار در انجام a/c
برای کنترل دفاتر کل انبارها a/c
e) مواد برگشتی از کارها به انبارها:
کنترل دفتر کل انبارها a/c
برای کار در حال انجام a/c
f) صادر کردن مواد غیر مستقیم:
کنترل هزینه بالاسری کارخانه a/c
برای کنترل دفاتر کل انبارها
g) انتقال مواد از یک کار به کار دیگر
دریافت کار a/c
دادن کار
h) اتلاف عادی مواد و ذخایر
کنترل هزینه بالاسری کارخانه a/c
برای کنترل دفاتر کل انبارها a/c
i) اتلاف غیرعادی مواد:
برآورد هزینه p و L a/c
برای کنترل دفتر کل انبارها
j ) کسب غیرعادی مواد:
کنترل دفتر کل انبارها
برای برآورد هزینه P و L a/c
2- نیروی کار
a) پرداخت مستقیم حقوقها (دستمزدها)
کنترل دستمزدها a/c
برای تنظیم دفتر کل عمومی
b) توزیع مستقیم نیروی کار
کار درحال انجام a/c
برای کنترل دستمزد
c) پرداخت غیر مستقیم هزینهی نیروی کار
کنترل دستمزد a/c
برای تنظیم دفتر کل عمومی a/c
d) توزیع غیر مستقیم هزینهی نیروی کار
کنترل هزینه بالا سری a/c
برای کنترل دستمزد
e) هزینهی عادی زمان بیکاری
کنترل هزینه بالاسری کارخانه a/c
برای کنترل دستمزد a/c
f) هزینهی غیرعادی زمان بیکاری
برآورد هزینه P و L a/c
برای کنترل دستمزد a/c
3- هزینههای مستقیم
کنترل کار در حال انجام a/c
برای تنظیم دفتر کل عمومی a/c
4- هزینه بالا سری
a) برای ثبت کردن هزینهی بالاسری به بار آمده و جمع شده:
کنترل کارخانه a/c
کنترل اداری a/c
کنترل S و D a/c
برای تنظیم دفتر کل عمومی a/c
b) تقسیم هزینههای بالاسری کارخانه:
کنترل کار در حال انجام a/c
برای کنترل هزینهی بالاسری کارخانه a/c
c) جذب هزینه بالاسری اداری
کنترل دفتر کل موجودی تمام شده a/c
برای کنترل هزینهی بالاسری اداری a/c
d) جذب هزینه بالاسری فروش و توزیع
هزینهی خروش a/c
برای کنترل هزینه بالاسری S و D a/c
e) اگر تحت / بالای مقادیر جذب شده به سال بعد منتقل میشوند، تراز (میزان) هر هزینهی بالاسری a/c به حساب موقت هزینهی بالاسری مانند زیر منتقل خواهد شد.
i) هزینه بالاسری تولید a/c
برای تعلیق هزینه بالاسری تولید a/c
(برای بعد از بازیابی)
ii) تعلیق هزینه بالاسری اداری (اجرا) a/c
برای هزینهی بالاسری اداری (اجرا) a/c
(برای زیر بازیابی)
iii) تعلیق هزینهی بالا سری فروش و توزیع a/c
برای هزینه بالاسری S و D a/c
(برای تحت بازیابی)
f) در صورتی که هزینههای بالاسری جذب شده بالا/زیر به برآورد هزینههای P و L a/c منتقل شوند، پس اقلام وارد شده به حساب مطرح مانند ادامه خواهد بود:
i) برای بالای بازیابی:
کنترل هزینهی بالاسری a/c
برای برآورد هزینهی P و L a/c
ii) برای زیر بازیابی:
برآورد هزینه P و L a/c
برای کنترل هزینهی بالا سری a/c
5- کالاهای تمام شده یا کارهای تکمیل شده
a) انتقال کارهای تکمیل شده یا کالاهای تمام شده ارایه شده به دفتر کل کالاهای تمام شده:
کنترل دفتر کل موجودی تمام شده a/c
برای کنترل کار در حال انجام a/c
b) انتقال کالاهای تمام شدهی فروخته شده:
هزینهی فروش a/c
برای کنترل دفتر کل موجودی تمام شده a/c
c) انتقال هزینهی فروش a/c به P و L a/c:
برآورد هزینهی P و L a/c
برای هزینهی فروش a/c
d) ثبت فروش
تنظیم دفتر کل عمومی
به برآورد هزینهی P و L a/c
6- انتقال سود یا زیان
a) در صورت سود:
برآورد هزینهی P و L a/c
برای تنظیم دفتر کل عمومی a/c
b) در صورت زیان
تنظیم دفتر کل عمومی a/c
برای برآورد هزینه P و L a/c
* دفاتر کل نگهداری شده تحت سیستم حسابداری قیمت تمام شده (حسابداری صنعتی)
تحت سیستم حسابداری قیمت تمام شده دفاتر کل زیر نگهداری میشوند:
1- دفتر کل هزینه
این مهمترین دفتر کلی است که در سازمان نگهداری میشود و شامل دو حساب است یعنی
a) حساب کنترل برای هر کدام از دفاتر کل کمکی. بعضی از حسابهای کنترل نگهداری شده در این دفتر کل انبارهای حسابهای کنترل دفاتر کل، حسابهای کنترل دفاتر کل کار در حال انجام و غیره .... هستند.
b) حساب کنترل دفتر کل هزینه برای ساختن تراز داخلی دفتر کل هزینه
2- دفتر کل انبارها (ذخایر)
تمام معاملات مربوط به مواد در این دفتر کل یافته میشوند. این دفتر شامل یک حساب جداگانه برای هر قلم از انبارها (موجودیهای ذخیره) مانند : مواد خام، قسمتهای تشکیل دهنده، مواد غیر مستقیم میشود. حساب مواد مربوطه با مواد دریافتی به حساب بدهکار (در ستون بدهکار) گذاشته می شود و با مواد صادر شده در ستون بستانکار (به حساب بستانکار) وارد میشود.
اقلام وارد شده به حساب در هر حساب از فاکتور، برگهی دریافتی مواد، برگهی درخواست نامهی مواد و غیره ساخته می شود تراز در این حساب هزینهی مواد استفاده نشده را ارایه میکند.
3- دفتر کل کار در حال انجام
این دفتر نیز به عنوان دفتر کل کار شناخته میشود و شامل یک حساب جداگانه برای هر کار یا هر کار در حال انجام است. عناصر هزینه به این حساب در ستون بدهکار وارد میشوند و با مقدار کالای تمام شده تکمیل شده و منتقل شده در ستون بستانکار وارد میشوند. تراز در این حساب هزینهی کار ناتمام را ارایه میدهد.
4- دفتر کل کالا های تمام شده
این دفتر کل شامل یک حساب جداگانه برای هر قلم از محصول تمام شده یا کار تکمیل شده است این حساب با هزینهی محصول تمام شده و مقدار اجرای هزینهی بالاسری جذب شده در ستون بدهکار وارد میشود و با هزینهی کالاهای فروخته شده در ستون بستانکار وارد میشود. تراز در این حساب بستن موجودی کالاهای تمام شده را از لحاظ قیمت (ارزش) نشان میدهد.
* حسابهای کنترل
در سیستم حسابداری به هم پیوسته، حسابهای کنترل در دفتر کل هزینه برای کامل کردن دفترداری دو طرفه در دفاتر هزینه نگهداری میشوند این حسابها کنترل چیزی جز حسابهای کل یا حسابهای تنظیم برای خلاصه کردن انبوه اطلاعات گنجانده شده در دفاتر کل کمکی نیستند. یعنی دفتر کل انبارها، دفتر کل شغل( کار) و دفتر کل موجودی تمام شده.
یک حساب کنترل در دفتر کل هزینه نگهداری میشود بطوریکه دفترداری دو طرفه در دفتر کل هزینه ممکن است کامل شده باشد و آنرا تراز داخلی بسازد. این حسابهای کنترل با مجموع کل اقلامی که در ستون بدهکار یا ستون بستانکار با جزئیات به حسابهای در دفتر کلی که به آن مربوط هستند ثبت میشوند.
تراز در حساب های کنترل مجموع ترازهایی را ارایه میکند که در یک تعداد از حسابها با ماهیت مشابه در آن دفتر کل مکمل یا کمکی که حساب کنترل به آن مربوط می شود نگهداری میشود. برای مثال، تراز در حساب کنترل دفتر کل انبارها، در جمع کردن ترازهای مشروح (مفصل حسابهای انبار را ارایه میکند.