مقدمه: درمنطقۀ NOVA SCOTIA ؛ معمولاً رطوبت کافی ، برای رشد گیاهان وجود دارد .
البته ممکن است لزومی به رعایت زمان دقیق فصل رشد ؛ به منظور رسیدن به حداکثر بار دهی وکیفیت بالای محصول ، نباشد .
علاوه براین می توان رطوبت را با آبیاری اضافی ، تأمین کرد .
ولی تولید کنندگان همچنین می توانند از حفاظت رطوبت خاک ؛ استفادۀ زیادی ببرند .
بنابر این ، در این مقاله برخی از اطلاعات بنیادی در رابطه با عملیات به منظور کاهش خروج آب ، با استفاده از تکنیک های حفاظتی ، تدوین شده است.
تبخیر و تعرق دو راه خروج وکاهش آب از سیستم های کشت ، شامل تبخیر وتعرق می باشد .
تبخیر مستقیماً از خاک بوده ، در حالیکه تعرق توسط گیاهان صورت می گیرد .
یک گیاه را می توان یک پمپ تصور نمود که آب رااز خاک مکیده و آن راوارد برگها می کند که برگها محل خروج آب به سمت محیط خارج ، بوسیلۀ سوراخهای ریزی بنام روزنه ؛ می باشد .
این دو روش خروج معمولاً با هم انجام می گیرند که به تبخیر وتعرق (ET) منسوب می باشد .
تبخیر و تعرق ؛ در مواقعی که رطوبت خاک در حد ظرفیت زراعی 2(FC) بوده و هوا گرم وخشک و توام با وَزِش می باشد ؛ بیشترین مقدار را دارا است .
در صورتیکه رطوبت محدودیت ایجاد نکند ، پتانسیل ِ تبخیر و تعرق یا (PET) ؛ بیشترین مقدار آبی است که ممکن است تبخیر یا تعرق شود .
زمانی که PET بالا باشد ، مکش گیاهان نسبت به آب خاک ، باید به شدت انجام گیرد و تعرق ممکن است سریعتر از مکش آب خاک توسط گیاه باشد که نهایتا ً منجر به پژمردگی گیاه می شود .
مواد آلی مواد آلی موادی از قبیل بقایای گیاهی و کود حیوانی می با شند .
این مواد بسیاری از خواص فیزیکی ، بیو لوژیکی ، و شیمیایی خاک را تحت تأثیر قرار می دهند .
برخی از این خواص شامل ساختما ن ، ظر فیت نگهداری آب ، حاصلخیزی ، فعالیت های یبولژیکی و هوا دیدگی می باشد .
مواد آلی ای که در مرحلۀ پوسیدگی است ، هوموس نام دارد .
هوموس ماده ای است تیره رنگ وچسبناک که آب را نگهداری می کند و منبع غذایی بسیار خوبی برای گیاه ، می باشد .
صرفنظر از بافت خاک ؛ مواد آلی خاک معمولاً با قابلیت استفاده از آب ؛ رابطۀ مثبتی دارد .
مواد آلی جرم مخصوص ظاهری خاک را کاهش داده وهم آوری خاک را افزایش می دهد .
بنابراین بهبود قابل توجهی بر ساختمان خاک و نفوذ آب دارد .
یک ساختمان خوب خاک ؛ به ریشۀ گیاهان اجازه می دهد که تا به اعماق بیشترپروفیل خاک رسوخ کنند .
بدین معنا که ریشه را قادر به دستیابی به منبع رطوبت بیشتر خاک ، می کند.
که این به گیاهان کمک می کند تا مدت زمان طو لانی تری را در مقابل آب و هوای خشک و حتی خشکسالی ؛ مقاومت کنند.
سیستم های زهکشی سفالی زیر سطحی نیز ، شرایطی را که ساختمان مناسب خاک را نگهداری می کند ، ار تقا داده و نفوذ آب به خاک را افزایش می دهد .
تولید مفرط محصول ، اغلب ، مواد آلی کمی را به خاک باز برمی گرداند .
البته ، روش ها یی برای نگهداری یا افزودن مقدار مواد آلی ، وجود دارد .
که این روش ها شامل پخش کردن کمپوست یا کود دامی ، خاکورزی کمینه ، کود دهی سبز و انجام تناوب مناسب در کشت می باشد .
پخش کردن کود دامی یا کمپوست در طی تجزیه شدن کود دامی یا کمپوست ، به هوموس ، مقدار مواد غذایی خاک افزوده می شوند .
کمپوست ، ماده ای آلی است که تحت شرایط هوازی کنترل شده ؛ به یک فرم مناسب ، تجزیه شده است .
همچنین ؛ کمپوست ، با سرعتی کم _ در حدود سرعت ( اثر ) کود ها _ اثر می کند.
خاکورزی حفاظتی و مدیریت بقایا اگر خاک به شدت شخم شود (مثلاً هر سال از گاوآهن برگردان داراستفاده شود.) تثبیت مقدار مواد آلی خاک مشکل می باشد .
خاکورزی کمینه در اغلب اوقات به معنای باقی گذاشتن بقایای بیشتر وانجام خاکورزی کمتر بوده و کم شدت تر از خاکورزی حفاظتی می باشد .
بدون خاکورزی ، آخرین حدِ خاکورزی ِ کاهش یافته ؛ می باشد که در آن ، خاک ِ بهم نخورده ؛ برای کشت بکار می رود.
امروزه ، بخاطر تأ ثیر کمتر خاکورزی برخاکهای سنگین ؛ بدون خاکورزی ، تر جیح داده می شود .
بقایای محصولات به مواد نباتی ای گفته می شود که پس از برداشت ، هرس یا فرآوری بر زمین باقی می ماند .
بقایای محصولات که بر سطح خاک باقی می ماند ، می توانند با کاهش تبخیر؛ نگهداری رطو بت را انجام دهند .
بیشترین تبخیر از خاک موقعی انجام می شود که خاک مرطوب باشد .
حضور بقایای محصولات ، خاک را در مقابل انرژی خورشید ، محافظت می نماید و به عنوان یک باد شکن ، به منظور کاهش تبخیر عمل می کند .
بقایا همچنین با کاهش خروج آب _ که از روان آب ناشی می شود _ به نگهداری رطوبت کمک می کنند .
بقایای محصولات نیز همانند مالچ ، جلوی ( ضربات ) قطرات باران را می گیرد .
بدین معنی که گسیختن ، پراکندگی و تراکم خاک را کاهش می دهد.
خاکورزی حفاظتی ، یک نمونه از مدیریت بقایااست که در آن بقایای محصولات دفن نمی شوند .
بلکه در صد زیادی از آن در نزدیکی سطح خاک باقی می ماند .
سیستم های تولیدی براساس خاکورزی کمینه و یا بدون خاکورزی همچنین می توانند بر حفاظت از رطوبت موثر باشند ، چرا که به بقایای محصولات اجازه می دهند تا در سطح خاک باقی بمانند .
محصول مستقیماً در خاک مرطوب و در زیر بقایا کاشته می شود ؛ بدون اینکه پوشش خاک بهم ریخته شده باشد .
تناوب محصولات تناوب محصول بین انواع مختلف محصولات ( مثل : محصولات ردیفی و محصولات " خاک ساز " مانند علوفه جات ) یک اقدام توصیه شده می باشد .
مخصوصاٌ برای پرورش دهندگان سبزیجات .
پرورش محصولات مختلف در هر سال از خروج مواد آلی جلوگیری کرده ، ساختمان خاک را بهبود می بخشد و شیوع علف های هرز و آ فات را کاهش می دهد .
معمولاً یک تناوب طو لانی تر ؛ بهتر می باشد .
تناوب محصول همچنین ممکن است منجر به بازدهی بیشترآب مصرفی خاک شود .
برای مثال ، محصولات ریشه بلند که عمق ریشۀ آنها از گیاهان سطحی بیشتر است ، می توانند از مقدار رطوبت عمقی بیشتری استفاده کنند ؛ که برای گیاهان ریشه سطحی ، فرا هم نمی شود.
به محض برداشت سبزیجات فصل کوتاه ، باید یک محصول پوششی کشت شود .
چاودار غله ای یا چند ساله محصولات پوششی مناسبی برای سبزیجات ِ فصل بلند تر ، می باشند .
چرا که در سرمای پاییز و اوایل بهار ؛ خوب رشد می کنند .
وهمچنین ، کود اضافی را جذب می کنند .
کود دهی سبز کود سبزماده ای است گیاهی که هدف نهایی از کشت آن برگرداندن آن به خاک می باشد .
در حالی که هنوز شاداب و تازه است .
کود سبز باعث افزایش مواد آلی خاک می شود و مواد مغذی را به خاک بر گردانده و ساختمان خاک را بهبود می بخشد .
به منظور استفاده از یک گیاه بعنوان کود سبز ، گیاه باید مشخصات زیر را دارا باشد : I) رشد سریع (IIرشد مناسب در شرایط محیطی (IIIیک سایبان شاداب را ایجاد کند.
کود های سبز اغلب از خانوادۀ بقولات یا علفیان می باشد .
که می توان از شبدر شیرین ، یونجه وعلف چاودار نام برد .
فایدۀ دیگری که بقولات دارند ، تثبیت نیتروژن موجود در هوا به شکل قابل استفاده برای گیاهان می باشد.
مالچ موثر ترین اقدام حفا ظتی برای کاهش تبخیر سطحی ، در خاک زمین های زراعی ، آنست که تا حد امکان پوشش سطحی را برای خاک فراهم کند .
یک پوشش را می توان به نحو احسن توسط مالچ پاشی یا اقدامات خاکورزی ای که بقایای گیاهی را بر سطح خاک باقی می گذارد ، ایجاد نمود.
مالچ شامل هر گونه موادی می باشد که برروی سطح خاک قرار داده می شود تا از تبخیر کاسته و یا علف های هرز را کنترل نماید .
مالچ ، بعنوان سدی در مقابل خروج رطوبت از خاک می باشد .
مالچ ممکن است هم طبیعی باشد ( مثل : کاه ، خرده چوب ، تورب ) و هم مصنوعی ( مثل : پوشش پلاستیکی شفاف یا مات ).
مالچ همچنین ممکن است دمای خاک را افزایش دهد که بستگی به نوع مالچ استفاده شده دارد .
علاوه بر کاهش تبخیر ، مالچ گیاهی ممکن است گسترش امراض خاک ، رشد علفهای هرز و فرسایش خاک را کاهش دهد ؛ مواد غذایی و مواد آلی را تأ مین نموده و به نفوذ ( آب ) کمک می کند .
مالچ ، با توجه به حفاظت سطح خاک در مقابل شدت ضربات قطرات باران ؛ نفوذ ( آب ) را بهبود بخشیده و سلۀ خاک را از بین می برد .
البته مالچ ممکن است گران باشد و فراهم کردن ، حمل ونقل و استفاده از آن در خاک ؛ کار زیادی ببرد .
مالچ پاشی برای محصولات باارزش مثل سبزیجات و سته ها ، معمولاً کاربرد بیشتری دارد .
پلاستیک های مخصوص آ ماده ، همچنین ممکن است خروج ( آب ) ؛ بصورت تبخیر را کنترل کنند .
پلاستیک سیاه همچنین ممکن است کنترل موثری بر علف های هرز داشته باشد .
این نوع مالچ ها اغلب بوسیلۀ ماشین آلات بکار می روند و چاله ها و شیار هایی برای گیاهان در نظر گرفته شده که گیاهان ، در آن رشد می کنند.
این مالچ ها معمولاً برای سبزیجات و محصولات ریز میوه بکار می روند .
ساختار یک مانع بر روی سطح خاک ؛ تبخیر و تعرق را کاهش داده .
و در عین حال بعنوان سدی در مقابل نفوذ آب اضافی حاصل از باران نیزمی ایستد .
البته برخی از مشکلات مالچهای پلاستیکی در اواخر فصل رشد بوجود می آید .
رفع مالچ بطور کامل بسیار مشکل است و خرده های ریز آن ممکن است طی چند سال جمع شده ودر حرکت آب ، و کشت مشکل ایجاد نماید.
خلاصه چندین روش حفاظتی ، برای کاهش خروج بیش از حد آب خاک ، وجود دارد که اغلب نکات مثبت دیگری ازقبیل ساخت ساختمان خاک ، بهبود مواد آلی یا کنترل علف های هرز را دارا می باشند .
برای برخی از تولید کنندگان ، حفاظت رطوبت خاک ، کاراترین و اقتصادی تر ین راه افزایش خالص درآمد در بلند مدت ، می باشد.
با تشکر فراوان از جناب آقای مهندس منصوری راد که در ویرایش این متن بنده را مستفیض فرمودند.
ترجمه ای بر مطلبی اینترنتی تحت عنوان : Soil Moisture Conservation For more information, contact: Resource Stewardship DivisionNS Department of Agriculture and (902) 893-6174 Prepared by: Terra Jamieson, Rob Gordon,Laurie Cochrane and Gary Patterson Winter 2001