رنگرزی حرفه ای است قدیمی که تاریخ مشخص آن روشن نیست، ولی یای از افتخارات فرش دستباف ایران، رنگ آن و در نتیجه اساتید رنگرز است که به طریق تجربی و طی عملیات زیاد به دستاوردهایی رسیده و آن را گنجینه مهارتهای خود قرار دادند. باید گفت با درک انسان از اسرار نهفته ای که در درون فعل و انفعالات شیمیایی در فرایند رنگرزی انجام می شود دیگر این مقوله علمی است که پی بردن به آن نیاز به کاوش های تئوری و عملی در رابطه با ساختمان شیمیایی الیاف و رنگ و سپس چگونگی تاثیر پذیری آنها بر یکدیگر دارد. مواد شیمیایی که از آنها به نام رنگزا یاد می شود گروهی از مواد هستند که می توانند در شرایط مشخص رنگرزی، الیاف را رنگین نمایند. این مواد در گروههای طبیعی و مصنوعی دسته بندی می شوند که هریک به نوبه خود امتیازات و اشکالات خود را دارند. زمانی فقط رنگرزی با استفاده از رنگزا های طبیعی انجام می شد ولی امروزه با معرفی رنگزاهای شیمیایی به بازار و سهولت کار، آشنایی به روش کار با هر دو گروه اجتناب ناپذیر است. لذا با درک اهمیت موضوع به خصوص برای قشر جوانی که تازه وارد این حرفه می شوند بحث تئوری و عملی که روشنگر کم و کیف کار باشد ضروری است.
این کتاب توسط خانم نسرین صدری تدوین و توسط خود ایشان در قطع....... در سال 1381 و در یکهزار نسخه چاپ شده است. مطالب موضوعی تا حدود زیادی در رابطه با اهداف استانداردهای آموزشی سازمان آموزش فنی و حرفه ای جهت هنرجویان رشته رنگرزی تهیه شده و در گردآوری مطالب از منابع معتبر ایرانی و خارجی و همچنین نظرات اساتید این رشته بهره گیری شده است.
کتاب مشتمل بر مقدمه، پیشگفتار و شانزده فصل در 287 صفحه مباحث مرتبط با رنگرزی انواع الیاف و نخ مورد مصرف در فرش و سایر زیراندازها و دست بافتها را ارائه نموده است. فصول کتاب تحت عناوین الیاف، رنگ، مواد رنگزا، رنگزاهای متداول مصرف در رنگرزی، ماشین ها و حمام های رنگرزی الیاف و نخ، رنگرزی، عملیات قبل از رنگرزی پشم، رنگزاهای مصنوعی مختلف مناسب الیاف طبیعی، رنگرزی پشم با چند نوع رنگزای گیاهی، عملیات پس از رنگرزی پشم، رنگرزی سایر الیاف طبیعی، آزمایشگاه، رنگرزی طبق نمونه، رنگرزی در حجم کوچک، ثبات رنگ در رنگرزی و آب در رنگرزی می باشند. در کنار رنگرزی الیاف و نخ ( پشم، ابریشم و پنبه ) سعی شده است روش های رنگرزی و متداول با انواع رنگزاها ی طبیعی و شیمیایی مورد بحث قرار گرفته و جنبه های مثبت و منفی هر گروه مورد بررسی قرار گیرد.
آمار صادرات 6 ماهه اول سال 1383 در بخش فرش و صنایع دستی
براساس نتایج حاصله از آمار مقدماتی گمرک جمهوری اسلامی ایران، در شش ماه اول سال 1383، مقدار 2/13 هزار تن انواع کالای صنایع دستی به ارزش 8/236 میلیون دلار صادر گردید ه که در مقایسه با مدت مشابه سال قبل از نظر وزنی 9/30 درصد و از نظر ارزش 1/10 در صد کاهش را نشان می دهد. متوسط قیمت هر کیلو کالای صنایع دستی حدود 96/17 دلار بوده که در مقایسه با مدت مشابه سال قبل حدود 30 درصد افزایش را نشان می دهد.
سهم وزنی و ارزشی بخش فرش و صنایع دستی از کل صادرات غیر نفتی کشور به ترتیب 16/0 در صد و 8درصد بوده که در مقایسه با مدت مشابه سال قبل از نظر وزنی حدود 11/0 و از نظر ارزشی 5/2 در صد کاهش داشته است.
مهمترین کالای صادراتی این بخش شامل فرش دستباف با 2/88 در صد سهم ارزشی و 9/208 میلیون دلار ارزش صادرات بوده است. صادرات فرش دستباف در مقایسه با مدت مشابه سال قبل از نظر وزنی 1/4 در صد و از نظر ارزشی حدود 8/10 درصد کاهش داشته است.
متوسط قیمت صادرات فرش دستباف برای هر کیلو در شش ماهه اول سال 1383 برابر 9/24 دلار بوده که نسبت به مدت مشابه سال قبل حدود 7 درصد کاهش را نشان می دهد.
بعد از فرش دستباف، مهمترین کالای صادراتی این بخش در شش ماهه اول سال 1383، فیروزه و سنگهای قیمتی با 2/4 در صد سهم و 10 میلیون دلار صادرات بوده است.
طراحی میز بافت
مسعود ماجد فارغ التحصیل رشته کارشناسی فرش و عضومرتبط انجمن
مقدمه
در کارگاه های آموزش بافت قالی، گلیم، گبه و دستبافت هایی از این قبیل که عموما از دارهای بافت کوچک استفاده می کنند، معمولا دارها برروی چهار پایه هایی گذاشته و سر آنها را به دیوار های اطراف کارگاه تکیه می دهند و به علت محدودیت فضای اطراف کارگاه و وجود در و پنجره تنها از تعداد محدودی دار می توان استفاده کرده و فضای میانی کارگاه بلا استفاده می ماند. همچنین بافندگان در هنگام بافت باید رو به دیوار و پشت به یکدیگر قرار گیرند.
جهت برطرف شدن این مشکلات و استفاده بهینه از فضای کارگاه می توان از میز بافت استفاده نمود. این میز دارای طرحی ساده است و از مزایای متنوع و زیادی برخوردار می باشد که یکی از آنها ایجاد نظم و انضباط در محیط کارگاه آموزشی می باشد.
در ادامه ابعاد، اندازه و مزایای استفاده از این میز به طور مفصل تشریح گردیده است.
نمای ظاهری و ابعاد میز بافت:
این میز که طرح آن را در زیر مشاهده می کنید تشکیل شده است از یک میز چهارپایه چوبی به ارتفاع 80، عرض 80 و درازای 160 سانتی متر، و یک خرک چوبی به ارتفاع 50 و درازای 160 سانتی متر که بر روی این میز سوار می شود.
ابعاد و اندازه های این میز به گونه ای می باشد که در هر طرف آن 2 عدد دار بافت 50×70 سانتی متر می توان قرار داد و در مجموع چهار بافنده می توانند به راحتی بر روی این میز به طور همزمان مشغول به کار شوند.
دو عدد کشو در هر طرف میز قرار دارد و برای هر بافنده یک کشو اختصاص داده شده است که بافنده می تواند وسایل و ملزومات خود را در آن قرار دهد.
طراحی این میز به صورتی است که خرک از روی میز قابل جدا شدن می باشد و در چهار طرف سطح میز حفره هایی ایجاد شده و پایه های خرک در آن قرار می گیرد.
در صورت لزوم، به راحتی می توان خرک را از روی میز برداشته و از سطح میز جهت کاربردهای مختلف دیگر بهره برد.
چگونگی قرار گرفتن دار بر روی میز، پایه های دار در پشت لبه هایی که در دو سر میز زده شده است قرار گرفته و به واسطه شیب مناسب خرک دار به صورت شیب دار قرار می گیرد که این حالت جهت تسلط بافنده برای بافت امری لازم است.
همچنین وجود دو زائده در بالای خرک علاوه بر اینکه باعث می شود سردارها که در دو طرف میز بر روی خرک قرار می گیرند به هم برخورد نکند، مکان مناسبی جهت قرار دادن خامه ها (پشمهای بافت) و ابزار و وسایل اضافی فراهم کرده است.
با قرار گرفتن این میز در کارگاه امکان بهره برداری هر چه بیشتر از فضای کارگاه فراهم می شود و بافندگان به جای اینکه در اطراف کارگاه بنشینند و دارهای خود را به دیوار های اطراف کارگاه تکیه دهند، دور میز و در وسط کارگاه نیز می توانند بنشینند و همین امر باعث ایجاد نظم و ترتیب در محیط کارگاه و جلوگیری از به هم ریختگی ابزار و وسایل می شود.
چگونگی قرار گرفتن بافنده در پشت میز:
جهت نشستن بافنده در پشت میز از چهار پایه هایی با ارتفاعی حدود 60 سانتی متر استفاده می شود و در حالت مناسب تر می توان از نیمکتهایی جهت نشستن بافندگان در پشت میز استفاده نمود که مسلما نشستن بافندگان بر روی نیمکت که دارای تکیه گاه می باشد جهت بافت قالی بسیار مناسب تر از چهار پایه می باشد و بافنده در حین بافت دچار کمر درد و عوارض دیگر نمی گردد.