دانلود مقاله سیرلی نقش لار نقوش پر رمز و راز قالی ترکمن

" هنر، زیباترین قالب برای همه پیام های نوین و مایه گسترش و نفوذ این پیام ها تا هر سوی خطه وسیع دلها و جان های انسانی است." مقام معظم رهبری چکیده مقاله: قالی های ترکمن در زیبایی شهره عام وخاص است.

و در نمایشگاههای بین المللی جایگاه خاص خود را دارد.

سیاح ایتالیایی " مارکو پولو " نیز در سیاحت نامه خود می نویسد: " آیا می دانید که در اینجا نفیس ترین و زیباترین قالی ها بافته می شود.

درخصوص قالی ترکمن کتاب ها ومقالات علمی متعددی نوشته شده و آلبوم های مصور چندی به چاپ رسیده است.

موضوع این مقاله، نقوش پر راز و رمز قالی ترکمن و تلاش در راستای یافتن پاسخی به معانی نقوش قالی ترکمن از طریق طرح سوالاتی ازقبیل قدمت قالی ترکمن چیست؟

هدف اصلی از بافتن قالی چه بوده است؟

و...

است.

دانشمندانی همچون زالتایو، موشکووا، سایرووا، میرتوو، و سایرین، به این موضوع پرداخته اند که به آنها اشاره می کند.

در پاسخ به سوالات فوق از آثار قدیمی وازکتابهای مورخین و جغرافی دانانی چون استرایون، والری فلاکان، لوکیا، پولین، کوینت کورتسی روف، بلا رامبرگ، ابوالقاضی بهاردرخان وهمینطور ازمنابعی همچون اوستا، تاریخ هرودت و ...

نیز بهره می جوید.

این مقاله، اقوام اسکیف ساک ( م: اسکیت یاسکاها که نام آنها در طایفه سقر و سخاوی یا سکاوی ترکمن ها حفظ شده است).

را که در زمانهای دور در آسیای میانه زندگی می کردند، از نیاکان اولیه ترکمنها به حساب می آورد وبا استناد به منابع تاریخی و ذکر نام برخی از حکمداران آنها از قبیل تومیریس ( م: تومار دایزا) و...، به این موضوع می پردازد که قالی ترکمن همچون آینه ای اوضاع وشرایط مختلف اجتماعی، اقتصادی، سیاسی و ...

نیاکان ترکمن ها از قبیل سکاها و اوغوزها را منعکس می کنند.

در پاسخ به سوال " قدمت قالی" از "قالی پازریق " ( باقدمت حدود دو هزاروپانصد سال واز کشیات تپه پازریق درآلتای )، از "یادگاری جلگه سومبار" ( در نزدیکی قارری قلا) و...

صحبت به میان می آورد.

و به سوال "هدف اصلی از بافت قالی ترکمن چه بوده است؟

" نیز پس از صحبت مفصل در خصوص آینه و کاربرد آن و جایگاه آن نزد " پورخان ها " و " طالع بینان" و همینطور بحث از نقشی به نام " نقش آینه " ( آینه نقشی ) در قالی ترکمن، این پاسخ رامی دهد که قالی های ترکمن به روش آینه بافته شده است و در درجه اول نه در حکم فرش، بلکه درحکم آینه ای است که اوضاع و شرایط اجتماعی، اقتصادی ،سیاسی و ...

اقوام آفریننده آنها را منعکس می سازد و شجره نامه آنهاست.

دراثبات پاسخ خود، به اشکال تعدیل یافته گیاهان، جانوران، خورشید، کوه، دریا، شاخ بزکوهی، رنگها و...

استناد می کند وبه تفسیر یکایک آنها می پردازد.

به عنوان مثال، در انعکاس طبقات اجتماعی برای روحانیون از رنگ سفید و برای کشاورزان از رنگ سبز وبرای حکام و سربازان از رنگ قرمز استفاده می شود.

کلید واژه: قالی، نقوش، معانی نقوش، قدمت قالی، هدف بافت، گل، دریاچه، اسکیف ساک، اوغوزها، آینه، اشکال تعدیل یافته، گیاهان، جانوران، کوه، خورشید، دریا، رنگها، اوضاع اقتصادی، طبقات اجتماعی، شجره نامه.

متن ترکمنی مقاله: تورکمن ال حالی لاری قدیمی دوور لردن باری اوزی نینگ نفیس لیگی و اووادا نلیغی بیلن بوتین دنیا نی حیرانا قالدیریپ گلیار.

حلق آرا سرگی لرینده اولار المیداما یوقاری بها مناسیپ بولیارلار.

باریپ 13- نجی عصردا اورتا آسیا سیاحت ادیپ گورن ایتالیا سیاحت چیسی مارکوپولو تورکمن حالیسی حاقدا اوز سیاحت ناماسیندا شیله بللا پدر:" بیلیانگیز می، بویرده دنیا ده اینگ نفیس و گوزل حالی لار دوقالیار".

اوندان باری گچن دوور ایچینده تورکمن حالی لاری حاقدا اووگی سوزلری آز آیدیلمادی.

بوتحسین حالی لار حاقدا انچمه کتاب لار، علمی مقاله لار یازیلدی، صورتلی آلبوم لار چیقاریلدی اساسا هم سونگقی ییللاردا تورکمن حالی لارینا جمعیت چیلیک اولی انس بریب باشلادی.

موسکووانینگ " صونغات" نشر یاتیندا چاپ دان چیقان" تورکمنستانینگ قدیمی وتازه یوللاری " دیین کتابدا هم تورکمن حالی لاری حاقدا یوریته گوررونگ قوزغالیپ، اولارا اوران اونگات بها بریلیار.

کتابینگ آوتوری س.

زالتایو حالی لارا سالنان نقش لار حاقدا داگینگدن دوروپ گچمک بیلن ، اولارینگ نفیس دن گلن چیلشیریملی دیغینی واونگا دوشونمگینگ جوداقین دیغینی آیراتین بلله یار.

اول: "تورکمن حالی سینا چیتیلن نقش لارینگ معنی سینه حتی اونونگ وطنینده هم دوشونیان آز" دیپ یازیار.

حقیقت دان دا، تورکمن حالی لارینا سالنان نقش لارینگ آنگلادیان معنی سینه دوشونمک آنگسات دال، ایندی بیرناچه عصر باری بوحالی لارا سو نناله ینپ چیتیلن نقش لار اوز سیرینی برمان گلیار، ایسم ده بولسا، شول حالی لارا چیتیلن نقش لار ناحیلی معنی آنگلادیارقا؟

اوز عمری نینگ چاریک عصرینی (25 ییلینی ) اورتا آسیا دا یاشایان حالق لارینگ حالی چیلیق سندینی و صوتغاتینی ( هنرینی ) اوورنما گه باغیش ادن اتنوگراف عالم و.

گ.

موشکووا تورکمن حالی لاری نینگ گول لری قدیمی اوغوز طایفه لاری نینگ توتم علامت لاریندان دوزولندیر دیین نیتجا گلیپدیر.

و.

س.

زالتایو هم یوقاردا بلله نیپ گچیلن کتابیندا تورکمن ال حالی لارینداقی گول- گرب طایفه نینگ اوران چیشیر یملی گرالدیکی علامتی، خاص د وغروسی " سمبل لار چمنی دیر" دییپ خاصیت لندیریار.

صوتغاتی اوورنیجی گ.

سایرووا بولسا 1960 نجی ییلینگ 22 نجی ماییندا "کومسومولتس تورکمنستانا" قازیتینده چاپ ادیلن "حالی لار واونونگ تاریخی " دیین مقاله سیندا تورکمن حالی لار نینگ مرکز یندا کی نقش بولان گول باراداشیله دییار:" گولده استیل لشدیر یلن گولونگ، کولونگ گوچمه معنی دا آنگلادیلیان شکلی، شیله ده، قوش لارینگ آیاق ایز لاری چیتیلیپ دیر.

تکه حالی لاری نینگ عالمینه پیچتینی یادا سالیان شکل دوقالیپ دیر".

حالی صوتغاتینی اوونیجی جووزا شابرداییوا دا تورکمن حالی لارینا سالنان نقش لارینگ استیل لشدیریلن قوش لارینگ، اوسوملوک شکلینی آنگلا دیا ندیغینی یانگز یدیار.

تورکمن حالی لارینا سالنان نقش لارینگ آنگلادیان معنی سی بارادا باشقا دافکرلر کوپ.

اما اولارینگ اهلیسی(همه سی) دیین یالی علمی تایدان دولی ثبوت ادیلمه گینی طلب ادیان چاقلامالاردیر.

شو نونگ اوچین حالی نقش لاری شو گونه چنلی تاپماچا( معما) بولماقیندا قالیار.

ایسم بوسیرلی تاپماچانی چوزمه گی نامه دن باشلامالی؟

بلکی دهحالی نینگ ایلکی باشدا نامه مقصد بیلن دوقالیپ باشلاناندیغینی کسگیت له مک ضروریدر.

حالی ایلکی دوشک اوچین نیت لنیپ نی یا ده اونی د وردن حالقینگ تاریخی نینگ گوزباشینی، کوکینی نیردن آلیپ قایداندیغینی آنگلادیان، اولارینگ شول دو وورداکی حالی نی یاغدایینی گوزکزیان توتم علامت لارینگ جمی گرب حکمینده دور دیلیپ می؟

گوررونگ شو سوال جواب تاپماقدان باشلانایسا بو نقش لارینگ معنی سینا دوشونماگه سینا نیشان عالم لارینگ گلن عمومی نتیجه سینه سر اتسنگ و اولارینگ " حالی نینگ نقش لاری، اونی دوردن حالقینگ دورموشوندان آلنان دتاللاردیر" دیین فکر یندن اوغورآلسانگ، بوایشه حالی نینگ یاشینی کسگیت له مک دن باشلا مالی دیغی آشکار بولیار، بوحالی لارینگ آصیل نوسغاسی هایسی دووورده کیم طرفیندن دور دیلدیکا؟

خاص تاقیقی، اولارینگ یاشی ناچه کا؟

پیلینیالارینگ اولوسی نینگ حالی لار بارادا" طبیعی تاریخ" دیین کتابیندا برن معلومات لاری بیزینگ آرامیزینگ بیرینجی عاصرنیا دگشیلی، اما حالی لار حاقینداقی کابیر معلومات لار ولین، بیزی خاص آنگری، جودا قدیمی دووورلره چنلی آلیپ گیدیار.

کابیر سوویت عالم لاری نینگ فکر ینه گورا لنینگراد ارمیتاژدا ساقالانیان تورکمن حالی لاری بیزینگ آرامیزدان اونگ (میلاددان اونگ) 6-5 عصر لاردا دوقالیپ دیر.

( بو بارادا ب .

میرتووینگ " تورکمنستانینگ یادگار لیق لاری " ژورنالی نینگ 1971- نجی ییلینگ فورال ( فوریه) سانینداقی " تورکمن حالی لاری ناچه یاشیندا؟" دیین مقاله سیندا گینگیش لیین دو روپ گچیلیار).

قارری قالانینگ قولاییندا سومبار جلگه سینده آرشئولوگیک قازو آغتاریش ایش لری گچیریلن ده، اول یرده بورونج عاصرینا دگیشلی زاتلا ر تاپیلیپ دیر.

شولارینگ آراسیندا سومبار، II وپاراخایا I آدلا لذیریلان قونامچیلیق لارداقی عایال لارا دگیشلی بولان قبورلاردا.II سانی قوشا، تگه لک ایکباش لوله لر و حالی چیلارینگ کسه رینه منگزش پردمت لر بار اکن.

شوفاکت لارینگ اهلیسی ( هممه سی ) حالی چیلیق سندی نینگ شول ساندا تورکمن حالی چیلیغی نینگ هم اوز گوزباشینی اینگکان ایرکی دووورلردن آلیپ قایداندیغینا شایاتلیق ادیار.

ایسم شول دوورونگ حالی لارینا سالنان نقش نوسغا لاری نینگ شو دووورده دوقالیان حالی لارینا آزدا کانده منگزش لیگی بولومیقا ؟

1974- نجی ییلدا داغلیق آلتای دا، تلتسن کولونینگ گون دوغارینلاقی باشینجی پازریق (پازریک) دپه سیندن آرشئولوگ لار 2500 یاشی بولان حالی تاپیپ دیرلار.

" تورکمنین فرم " اول حالی لار حاقدا شیله معلومات بریار: " حاضیرکی زمان تورکمن حالی لاری وپازریق دان تاپیلان حالی بیری شیله بیر منگزش ولین، حای اولارینگ آراسیندا ایکی یاریم مونگ ییل یاتاندیغینا اینانا سینگ گله نوق".

("تورکمنستان ایسکارا " قازیتی، 1973-نجی ییلی، 18-نجی نویابر نوامبر ).

یاغدای شیله بولانسونگ، نقش لارینگ آنگلادیان معنی سینی شول دووورده یاشان و شول حالی نی دوردن حاقینگ دورموشوندان گوزلمه لی دیین نتیجه دولانیپ گلیاریس.

علمی تایدان اقرار ادیلن اهلی(هممه) تاریخی معلومات لار تورکمن حالقی نینگ آنگیرسی نینگ قدیمی دووورده اورتاآسیادایاشان اسکیف ساک طایفه لارینا باریپ دیر یاندیگینی گورکزیار.

بوچارواطایفه لارینگ شول دووورداکی دورموشی بارادا بیزه یتیپ گلن تاریخی معلومات لارجودا اوجیپ سیز.

دنیانینگ آنیک قدیمی کتاب لاری نینگ بیری بولان اوستادا ساک لارینگ (تورلار ینگ) آتا باشیسی حساب لانان ترایتانینگ دنیان ی اوچ بوگکه بولوپ، اوچ اوغلونا بولوپ: تورا ( توران لارینگ آتا باشیسی )، سایریما ( سارمات لارینگ آتاباشیسی) هم- ده آریا ( آریا لارینگ آتاباشیسی ) برندیگی حاقدا آیدیلیار.

قدیمی دوورونگ تاریخینی اینگ اینام دار بیان ادن گرک (یونان) تاریخچی سی هرودت " تاریخ" آدلی کتابیندا اسکیف لرینگ " یاشایان یرلرینی اوز گوزوم بیلن گوردوم دیین آداما دوشمادیم" دیسه، بللی جغرافیاچی عالم استرابون هم، "بو حالق لار حاقدا اوورنجی لرطرفیندن، تاریخچی لارینگ انگلس لیک اتمه گی ضرارلی و ارته کیلره ییقغین اذیلیگی اوچین هیچ بیر قووی معلومات توپلانماندیر" دیپ نالایار.

اولی پلینی هم " طبیعی تاریخ" آدلی کتابی نینگ 6- نجی بوگلینده ساک لار حاقیندا گوررونگ اتمک بیلن شیله بلله یار:" یازیجی لار هیچ بیر باشقا مسئله ده شیله چاپراز گلیان فکر آیتما یارلار، اونونگ سبابینی بو طایفه لارینگ چاروا بولانلیغی اوچین دییپ اویلانیارین".

این مقاله، اقوام اسکیف ـ ساک ( م: اسکیت یاسکاها که نام آنها در طایفه سقر و سخاوی یا سکاوی ترکمن ها حفظ شده است).

کلید واژه: قالی، نقوش، معانی نقوش، قدمت قالی، هدف بافت، گل، دریاچه، اسکیف ـ ساک، اوغوزها، آینه، اشکال تعدیل یافته، گیاهان، جانوران، کوه، خورشید، دریا، رنگها، اوضاع اقتصادی، طبقات اجتماعی، شجره نامه.

زالتایو حالی لارا سالنان نقش لار حاقدا ـ داگینگدن دوروپ گچمک بیلن ، اولارینگ نفیس دن گلن چیلشیریملی دیغینی واونگا دوشونمگینگ جوداقین دیغینی آیراتین بلله یار.

حقیقت دان ـ دا، تورکمن حالی لارینا سالنان نقش لارینگ آنگلادیان معنی سینه دوشونمک آنگسات دال، ایندی بیرناچه عصر باری بوحالی لارا سو نناله ینپ چیتیلن نقش لار اوز سیرینی برمان گلیار، ایسم ـ ده بولسا، شول حالی لارا چیتیلن نقش لار ناحیلی معنی آنگلادیارقا؟

سایرووا بولسا 1960 ـ نجی ییلینگ 22ـ نجی ماییندا "کومسومولتس تورکمنستانا" قازیتینده چاپ ادیلن "حالی لار واونونگ تاریخی " دیین مقاله سیندا تورکمن حالی لار نینگ مرکز یندا کی نقش بولان گول باراداشیله دییار:" گولده استیل لشدیر یلن گولونگ، کولونگ گوچمه معنی دا آنگلادیلیان شکلی، شیله ـ ده، قوش لارینگ آیاق ایز لاری چیتیلیپ دیر.

حالی صوتغاتینی اوونیجی جووزا شابرداییوا ـ دا تورکمن حالی لارینا سالنان نقش لارینگ استیل لشدیریلن قوش لارینگ، اوسوملوک شکلینی آنگلا دیا ندیغینی یانگز یدیار.

تورکمن حالی لارینا سالنان نقش لارینگ آنگلادیان معنی سی بارادا باشقا ـ دافکرلر کوپ.

بلکی ـ دهحالی نینگ ایلکی باشدا نامه مقصد بیلن دوقالیپ باشلاناندیغینی کسگیت له مک ضروریدر.

حالی ایلکی دوشک اوچین نیت لنیپ نی یاـ ده اونی د وردن حالقینگ تاریخی نینگ گوزباشینی، کوکینی نیردن آلیپ قایداندیغینی آنگلادیان، اولارینگ شول دو وورداکی حالی نی یاغدایینی گوزکزیان توتم علامت لارینگ جمی ـگرب حکمینده دور دیلیپ می؟

قارری قالانینگ قولاییندا سومبار جلگه سینده آرشئولوگیک قازو ـ آغتاریش ایش لری گچیریلن ده، اول یرده بورونج عاصرینا دگیشلی زاتلا ر تاپیلیپ دیر.

ایسم شول دوورونگ حالی لارینا سالنان نقش نوسغا لاری نینگ شو دووورده دوقالیان حالی لارینا آزداـ کانده منگزش لیگی بولومیقا ؟

" تورکمنین فرم " اول حالی لار حاقدا شیله معلومات بریار: " حاضیرکی زمان تورکمن حالی لاری وپازریق دان تاپیلان حالی بیری ـ شیله بیر منگزش ولین، حای اولارینگ آراسیندا ایکی یاریم مونگ ییل یاتاندیغینا اینانا سینگ گله نوق".

("تورکمنستان ایسکارا " قازیتی، 1973-نجی ییلی، 18-نجی نویابر ـ نوامبر ـ ).

علمی تایدان اقرار ادیلن اهلی(هممه) تاریخی معلومات لار تورکمن حالقی نینگ آنگیرسی نینگ قدیمی دووورده اورتاآسیادایاشان اسکیف ـ ساک طایفه لارینا باریپ دیر یاندیگینی گورکزیار.

شیله ـ ده بولسا، سونگقی دوورونگ تاریخچی لارینا ساک لار حاقدا انچمه معلومات تو پلاماق باشاردیپ دیر.

بوقدیمی تاریخی چشمه لری اونس لی بارلاپ چیقماق، آرشئو لوگیکی قازیپ آغتاریش لارینگ نتیجه سینی ایمیقلی اوورنمک و بار بولان کوپ سانلی تاریخی معلومات لاری دنگش دیریپ گورمک آرقالی ممکن بولدی.

تورکمن لرینگ آتا- بابا لاری حساب لانیان ساک طایفه لاری نینگ یاشن یرلری نینگ گئوگرافیکی و طبیعی شرط لری کؤپ درجه ده اولارینگ اؤسوشی نینگ اوغرونی کسگیت لاپدیر.

چؤل یرلرده سوو یتمز لیگی ضرارلی اکرانچیلیق بیلن مشغول لانماغا ممکن چیلیگی بولمادیق چاروالاری خود د ورموشینگ اؤزی چارواچلیق اتمک آرقالی گؤن ـ گذران دولاماغا ایتک لاپدیر.

شونگلیغی بیلن دنیا اهمیت لی علم درجه سینه چنلی اؤسوپ یتن مالدار چیلیق پوداغی نینگ اساس لارینا ایلکینجی کرپیچ جیکلری ساک طایفه لاری قویوپ باشلاپدیر دییسک لاپ اتدیگمیز بولماز.

آدامزاد طرفیندن بو بابت ده توپلانان اومماسیز تجربه نینگ جم له نیپ، یؤریته علمه اؤورؤلمه گینده ایلکینجی چاروا طایفه لاری نینگ توپان تجربه سینی، مهم ـ پایخا سی نینگ ایترگی نقطه سی بولاندیخی قواندیر یجی فاکت دیر.

اؤکوز قوشولان ارابه لارینگ دؤرمه گی، آتینگ، اشه گینگ ایرله نیپ مونولمه گی، دویه لرینگ یوکه، ورزیش ادیلمه گی، مالارینگ، سویدوندن دورلی اییمیت اونوم لری نینگ یاسالماغی، قویون لارینگ یونگوندن، ماللارینگ دری سیندن یاشاییش اوچین مهم بولان زاتلارینگ دوقالماغی، یاسالماغی یالی تاریخی اهمیتلی آچیش لار اوچین هم بیز شول چاروالارا منت دار بولمالی دیریس.

حالی ـ پالاس دوقاماق سندینی اویلاپ تاپیپ اونی صونغات ( هنر ) درجه سینه چنلی اوسدورنلیگی اوچین هم اولارا ساغ بولسون آیتمالی دیریس.

دینگه حالی صونغاتی ( هنری ) دأل، بو چاروالارا دگیشلی، کؤپ سانلی آرشئولوگیکی قازیب ـ آغتاریش ایش لری نینگ نتیجه سینده تاپیلان بورونچ دن، میس دن، کوموش دن، آلتین دان یاسالان شای ـ سپ لرینگ، اؤی قوش لارینگ، یاراغ لارینگ، بیله کی زاتلارینگ هم صونغات درجه سینه چنلی یتیریلن دیگی اولارینگ مدنیتی نینگ گوللأپ اؤسن دیگیندن خبر بریأر.

صونغات عالمینده: " آندرون دؤوری " و " واغشی استیلی " دییپ آد آلان و بوتین دنیأده آدی آغزالیان چاروا طایفه لارینا دگیشلی دییپ اقرار ادیلن، قدیمی صونغات یادگارلیک لری نینگ کؤپوسی اؤز یاسالیش استادلیغی، چپر فانتزی بایلیغی، نفیس لیگی بیلن حأضر هم گؤرنی آنگق ادیأر.

باریب بیزینگ ارامیزدان اؤنگکی ایکینجی مونگ ییللیغی نینگ اورتالاریندا بو چاروا طایفه لارینگ مدنیتی گوللأپ اؤسوپ دیر.

اولار شول دؤوورده میس نینگ و قالایی نینگ عملی بیرلشمه سینی آلماغی باشاریپ دیرلار.

اؤران برک متال لاردان دورلی گؤرنوش لی تحسین پیکام لاری بولان اوزاغا آتیان اوق ـ یایلاری یاساپ دیر لار.

یوکه جیداملی اولی ـ اولی، دایا و یابی لاری هم ـ ده اوزاغا چاپیان ییندام آت لاری یتیشدیریپ دیرلر.

نتیجه ده، بیزینگ ارامیزدان اؤنگلی 700ـ نجی ییل لاردا بو چاروا طایفه لار اؤرأن اولی و خووپ لی حربی گویجی بولان استاد اورشوجی لارا اؤورولیپ دیرلر.

شول دؤوورده قدیمی آسیانینگ اینگ گویجلی دولت لرینه حؤکمینی یؤردیپ بیلیأن دولت لرینگ بیری بولان آسورینگ پادشاسی آسارخاددون ( بیزینگ ارامیزدان اؤنگ 669 ـ 680 نجی ییل لار ) ساک ـ اسکیف طایفه لاری نینگ گویجوندن قورقوپ اولار بیلن اؤز آرا آرقاداشلیق حاقدا شرط ناما باغلاشیپ دیر.

شونونگ اوچین اولی پادشا اؤز قیزینی چاروالارینگ خانی پارتاتووا أره بریپ دیر.

شول دؤوورده ساک لار بیر طرفی قارا دنگیزینگ آنگری کنارلارینا، بیله کی طرفی سیبری و مصره چنلی بولان آرالیق لارا اؤز حؤکمونی یؤردیپ بیلیپ دیرلر.

یووروک آت لارا آتلانان، قیلیچ دیرـ نایزاتی ازبر ایشلدیان واوق یایی آت اوستونده اوتوران یرینده هم مرگن لیک بیلن آتان چاروا قوشون لاری گؤرن لر اولاردان باش لارینی ساتین آلیپ بیلسه راضی بولوپ دیرلار.

حتی مصر فرعون لاری اولارا سالغیب تؤلأپ دیرلر.

چاروالارینگ بای ـ بای قالا لارا ایزی گیدرلی ادیأن چوزوش لاری نتیجه سینده کؤپ بایلیق توپلانیب دیر و اولارینگ مدنیتی اونگکی سیندن ـ ده بایلاشیپ دیر.

اولار اسیر دوشن اوسسالار، ال لریندن دور دؤکولیان هنرمندلر، چپر اللی عیال لار عجایب زاتلار دؤرتمه گی باشاریپ دیر.

اینه، شول دؤوؤر هم حالی چیلیق سندی نینگ صونغات درجه سینه چنلی گؤته ریلن و کامل لیگه یتن دؤوری بولاندیر دییپ چاقلایاریس.

شیله ـ ده حالی لارا سالنان نقش لار، شول دؤوؤر دأکی چاروالارینگ دورموش او برازی نینگ سمبل لاشدیریلان بیانی، یعنی حالی بولمالی دیین فکر حقیقاتاً خاص یاقین دییمک چی بولیاریس.

شو فکر دن اوغور آلیپ، ساک لارینگ دورموشینا دگیشلی فاکت لاری حالی داقی سمبلیکی نقش لار بیلن دنگشدیرسنگ، گؤونومیزه بولماسا، تورکمن لرینگ آتاـ باباسی کیم بولوپ دیر، اولار نأمه کأر ادیپ دیرلر، شول دؤوؤرده جمعیت چیلیک قورلوشی نأحیلی بولیپ دیر، چاروالار کیم لر بیلن آراقا تناشیق ادیپ دیرلر.

اولارینگ دینی و دین حادثه لرینه نأحیلی قارایشی بولیپ دیر، نأحیلی دأپ ـ دستورلاری بار اکن.

قوشونی نأحیلی یاراغلانیپ دیر، نأمه بیلن اییمیت لنیپ دیرلر و باشقا ـ دا شونگا منگزش شوراغ لارا جوغاپ تاپیلایجاق یالی.

تورکمن ال حالی لاری نینگ گؤرنوش لری بیر نأچه دیر.

اولار تکه، بشیر، یموت، ارساری، چوودور حالی لاری و شونگا منگزش دییلیپ آدلاندیریلیار.

تورکمن طایفه لاری نینگ آدلارینا لایق لاشدیریلان بو حالی لارینگ گؤرنوش لری نینگ کؤپ دورلولیگی یالی، اولارا سالنان نقش لارینگ هم آیراتین اؤزبولوشلی لیغی بار، شونونگ اوچین ـ ده، بیز بیر حالی نینگ، یعنی مرکزینه سالنان نقش ـ کولونگ اهلی ( همه ) بیله کی حالی لاراـ دا مخصوص بولان نوسغاسی، " تکه حالی سی نینگ " مثالیندا گورونگ اتمکچی.

حالی نینگ عالمینه بوغدای سنبل نینگ سمبلیکی شکلی چیتیلیپ دیر.

بو ساک لارینگ چارواچیلیق بیلن بیر خاطاردا بوغدای اکمک بیلن هم مشغوللاندیق لارینی آنگلادیان بولسا گرک.

قدیمی گرک شاهیری هریل نینگ " پریسکا " اثری نینگ اوچونجی بولومیندن آلنان آشاقداقی سطرلر بیزینگ شو فکریمیزی تصدیق لایار: اسکیف نسلی دووار چوپانی ساقلار، بول بوغدایلی آسیادا یاشایار اورتا آسیاداقی، آرال دنگیزینه قویان سیر دریانینگ، آمودریانینگ هم ـ ده اونونگ کاسپی دنگیزینه باریپ قویان شاخه سی تونی دریانینگ، آقابا اغروندا هم ـ ده انودن باشلاپ، کاسپی دنگیزینه قویان آرال دریاسی نینگ اوغروندا حأضیرکی دؤوورده هم بیر وقت لار اکرانچیلیق بولاندیغی بیلدیریپ دور.

قدیمی دؤوورده جوشوپ آقان تونی دریانینگ، قاراقوم چؤلونینگ ایچینده ( اوزبوی ) دیکلاو بولوپ یاتان اوغری، خوارزم دن کاسپی دنگیزینه چنلی سوزولیپ گیدیأر.

بو دریالارینگ کنارلاریندا شول دؤوور لرده بوغدایینگ بول حاصیلی اؤسدوریلیپ یتیشدیریلیپ دیر.

یری گلنده آیتساق، ساک ـ اسکیف لرینگ بیر بؤلگی دایخان چیلیق بیلن مشغول بولوپ دیر.

آتاـ بابالارمیزدان قالان بو دایخان چیلیق دأبی شول یرلرده یاشایان ایلات طرفیندن حأضیر هم دوام اتدیریلیار.

عألم دن شونگ تکه حالی لاریندا داغینگ، دنگیزینگ و گونونگ سمبلیکی شکلی چیتیلیپ دیر.

بو شکلی لرینگ نقش ادیلیپ حالا ( حالی غا ) چیتیلمه گی نأمأنی آنگلادیارقا؟

هردوت نینگ ( تاریخ ، 4 ) کتابیندا برلن بیر روایت داشیله دییلیار: اسکیف لرینگ دویپ گلیپ چیقیشی اوچ دوغاندان باشلاپ قایدیار.

اولار: آرپوکسای ـ معنی سی " سوو پادشاسی " یا ـ دا " سووونگ حؤکومداری ".

لیپوکسای ـ " داغینگ حؤکومداری "، کولوکسای ـ معنی سی " گون پادشاسی ".

بیزینگ فکریمیز چه، حالی چیلار شو سمبل لاری حالی ( حالی غا ) چیتمک بیلن، آغزالیپ گچیلن روایت داقی گوررونگ لری ابدی لشدیرن دیرلر و اوز گلیپ چیقیش اوغرونی گؤرکزن دیرلر.

اونسونگ هم روایت ادیلیشینه گؤرأ پادشالیق اتمک گزگی ایلکینجی نوبت دا " گون حؤکومدارینا " برلیپ دیر.

اول اسکیف آتاسی نینگ اوغلی دیر.

هردوت نینگ " تاریخ " کتابی نینگ " ملپومنی " بؤلومینده آیتماغینا گؤرأ، " اسکیف لرینگ یرینه آسماندان اوچ سانی آلتین زات قاچیپ دیر.

اولار: کونده، بویونتیریق ( یوغ )، قیلیچ و تاباق.

اونی ایلکی اولی، دوغانی گؤوروپدیر و قولای باراندا آلتین زاتلاری یالین قاپلاپدیر، ایکینجی دوغانی هم باراندا شیله یاغدای قایتالانیپ دیر، اینگ کیچی دوغانی باراندا، یالین سؤنوپ دیر و اول زاتلاری آرقایین اؤیونه گتیریپ دیر.

شونونگ اوچین، اولی دوغان لاری اونگا پادشالیغی بریپ دیرلر.

شونونگ اوچین ـ ده، حالی دا هم گونونگ شکلی بیله کی لردن تفاوتلی اولی چیتیلیپ دیر.

اؤزی ـ ده " داغ " بیلن " دنگیزینگ " آرالیغیندا چیتیلیپ دیر.

گونونگ بو سمبلیکی شکلی گونی خاطار ( ردیف ) بیلن حالی نینگ دؤت طرفینا دولی هم اندیگان آیلانیپ چیقیار.

بو پرده حالی داقی بو نقش نینگ آدی " چرخ ـ فلک " یأده " گیجه گوندیز " دییلیأندیگینی یاتلاساق، اوندا اولارینگ دورلی رنگ لرده ایزی گیدر گرک لشیپ گلمه گی نینگ معنی سینه آنگسات دوشونریس.

قیزیل ـ الوان رنگ ـ دوغوپ گلیأن گونی، آق رنگ ـ گوندیزکی آسمانداقی پارلاق گونی، ینه بیر گزک قایتالانیان قیزیل ـ مأمیشی رنگ ـ یاشیپ باریان گونی، قارا رنگ ده چیتیلن گون هم گیجأنی آنگلادیار.

بیزینگ شو چاقلامامیزینگ حقیقت دان داش دألدیگینی اوستادا و ودالاردا بریلن بیر معلومات هم تصدیق لایار.

ودالاردا اسکیف لر ـ آری لر گون خدایینی آسماندا قاییپ باریان آت آرابالی ادیپ شکل لندیر یأرلر، شوندا آت آراباسی گون تگه له گینی، آت لارینگ سچله نیپ باریان یالی ( یال ) هم گون شعله سینی آنگلادیار.

گوندیر اول یاغتی گیجه هم قارانگقی قاراپینا اؤورولیار دییلیأر.

شو پرده ینه بیر زادی بللأپ گچه سیمیز گلیأر.

ابوالقاضی خانینگ " شجره تراکمه " کتابیندا دا هم اوغوز خانی اوچ اوغلانا گون خانا، داغ خانا، و دنگیز خانا یورت پایلاپ برشی حقدا معلومات لار بریلیأر.

شوندا ابوالقاضی خان هم گون خانینگ ایلکینجی شالیق ادیپ باشلاغدیغینی آیدیار.

حالا ( حالی غا ) چیتیلن داغ بیلن دنگیزینگ سمبیلیکی علامت لری هم حالی نینگ دورت تؤورگینه اندیگان آیلانیپ چیقیپ دیر.

داغینگ شکلی حالی دا اوچ رنگ ده: آق، یاشیل و ساری رنگ لرده گزک لشدیرلیپ چیتیلیپ دیر.

داغ شکلی نینگ سمبل نینگ قدیمی اسکیف لرینگ آراسیندا رواج بولان بلگی ( علامت ) اوچ بورچلوق گؤرنوشینده اویتگدیلمأن بریلمه گی انسی چکیأر.

ایسم داغ شکلی نینگ اوچ رنگ ده بریلمه گی نأمه اوچین کأ؟

آق شکلی دأکی داغ ـ قیش دؤوروندأکی اوستی قارلی وقتینی، یاشیل شکل ـ داغینگ اوستونه اوت گؤگرن فرصتی، ساری شکل هم ـ توموس وقتی ایسا یانیپ، اوتونگ سارالان دؤورونی آنگلادیان بولسا گرک.

داغینگ، دنگیزینگ، گونونگ شکل لرینده شونگ حالی دا اندیگان گورنوشده حالی نینگ مرکزی بوله گینی دؤرت طرفدن جأهک له یأن خاطار ( ردیف ) بار.

بو خاطار دا ( ردیف ده ) داغ تکه سی نینگ شاخی چیتیلیپ دیر.

مونگا نأحیلی دوشونمه لی؟

بو سمبل نینگ معنی سینی آچماغا گیریش مزدن اوزال اسکیف لرینگ آراسیندا قدیمی دؤورده رواج بولان بیر یاغدای حاقیندا دوروپ گچلینگ.

قدیمی چاروالار فکرینی اوبرازلار و سمبل لار آرقالی بیان ادمأ گه اورچ بولوپ دیرلار.

اولارینگ جادا ( جادوغا )، جادیگؤی لره، پورخان لارا، پالمان لارا اینانجی نینگ چاقی بولماندیر.

شونونگ اوچین ـ ده، چاروالارینگ دورموشیندا اولانیلان سمبل لار چمینه دوشونمزدن کؤوپ آنگلاتمالارینگ معنی سینه عقل یتیرمک قین، پشت ده بلله نیشینه گؤرأ ییلدیریمینگ هم ـ ده ینگشینگ خدایی ورتران غا شمال ( یل )، اوکوز، آت، دویه، پکه قاپان، بورگوت، قوپون، قوچ اورشوجی گؤرنوشینه گچیپ بیلیپ دیر ( وارخان یشت شیله اؤورولمک اوقیبی شول دؤوورلرده اینانیلیان اهلی ( هممه ) خدای لارا دیین یالی مخصوص دیر ).

بو اؤورولمه لر کأ حالت اوزین زینجیرلار بولوپ دورلی سمبل لار گؤرنوشینه گچیپ دیر.

بیر یرده داغ ورتراگنا داغ قوچونا اؤورولیأن بولسا، باشقا بیر یرده داغ قوچی ورتراگنانی آنگلادیان سمبل بوبولوپ گلیپ دیر.

آیری ـ آیری فرصت لرده سمبل حؤکمونده توتوش شکلی بریلمأن، اونونگ بللی بیر بؤله گی گؤرکزیلیپ دیر.

مثلم: داغ تکه سی نینگ، شاخی اونونگ اؤزونی آنگلادیان بولسا، اؤز گزگینده اول ورتراگنانینگ سمبلی بولوپ گلیپ دیر.

داغ تکه سی نینگ شاخی نینگ ورتراگنا دییپ دوشونیلمه گی، ینگیش دیین معنی نی بریپ دیر.

شیله چیلشیریملی سمبل لار زینجیری نینگ اؤرأن قین بولیار.

حأضیرکی دؤوورده هم شو دأبینگ قالیندی لاری دوام ادیأار.

مثلم خدای یولونا قویون صدقه آیدیلاندا، ملانینگ اؤنگونه توتوش قویونی گتیرمأن اونونگ کله باش آیاغینی بیشیریپ گتیریپ قوییارلار.

شو یرده قویونینگ کله سی توتوش قویونینگ صدقه آیدیلاندیغینی آنگلادیار.

ایندی داغ تکه سی نینگ نأمه معنی آنگلادیان دیغنیا گلسک، اوندا بو یرده ینگیشی، حربی شهرتی علامت لاندیریان بولمالی دییپ بیله ریس.

تورکمن حالی سی نینگ اورتا بوله گینه یعنی مرکزینه بیرنأچه خاطاردان ( ردیف دن ) عبارت گؤل لر چیتیلیپ دیر.

هر خاطاردا ( ردیف ده ) گؤل لرینگ انچمه سی بار.

گؤل لرینگ شکلی بیر ـ بیرینه ترس باقدیریلیپ قویان اوقلی یالی یادا سالیار.

اولارینگ آراسی بؤلوپ دوران دیک چیزیق نیزه یأـ ده قیلیجا منگزش.

گول لرینگ اورتاسیندا قدیمی آغاچ کرسنه منگزش شکل بولوپ، اونونگ اورتاسیندا هم سکگیز آیاقلی جاندارینگ سمبلی چیتیلیپ دیر.

گؤل ایچی ـ داشلی اوچ حالقادان عبارت بولوپ، اونونگ داشقی آرقاسی ایکی رنگ ده ـ آق و آلتین سوو قیزیل رنگ لردیر.

اولی حالقانینگ ایچی دؤرت بؤلگه بؤلنیپ، ایکی بؤلگی یاشیل، ایکی برلگی هم قارامتیل قونگور رنگ لردیر.

اینگ کیچی، ایچکی حالقا هم آق رنگ ده بریلیپ دیر.

بو زات لارینگ چاروا ساک لارینگ دورموشی بیلن نأحیلی باغلانیشیغی بارقا؟

قدیمی رم تاریخ چیسی کونیت کورشی روف « الکساندرینگ تاریخی » ( اسکندر ذوالقرنین دییپ دوشونمه لی ) دیین کتابی نینگ یدینجی بوله گینده هردوت نینگ ساک لارا آسماندان اینن اوچ جادیلی زات حاقینداقی روایتینی قایتار لایار و اولارینگ معنی سینی ساک لارینگ اوزی شیله دوشوندیریار دییپ یازیار.

بیز اؤکوزلرینگ کمکی بیلن حاصیل ( محصول ) یتیشدیریأرس، تاباق بیلن صدقه بریأرس ( نایزا بیلن، یاقینداقی، اوق ـ یای بیلن داشداقی دشمن لری اوریارس ).

شو آیدیلیان زات لارا انس برسنگ، " جادیلی " زات لارینگ شکلی نینگ حالی داقی سمبل لارا کیبابداش گلیأندیگینی گؤریأرسینگ.

« قدیمی تورک سوزلری نینگ سؤزلوگینده »، " گؤل " سوزونی قوشماق، بیرلشدیرمک معنی نینگ بار دیغی آیدیلیار.

حالی داغی گؤله هم سؤزونگ دولی معنی سینده بیر چوغدام ادیلن بیرلشدیریلن سمبل لارینگ جمعی دیر دییسک یالنگیش ماریس.

اوق ـ یایینگ ساک لارینگ دورموشوندا اولی رل اویناندیغی حاقیندا بیز گوررونگ ادیپ دیک.

حاضیرکی تورکمن سؤزونینگ هم قدیمی دؤوورده اوقی آنگلادیان " تیر " و یایی آنگلادیان " کمان " دیین سؤزونگ قوشولماغیندا ( تیرکمان ) دؤرأپدیر دیین علمی چاقلامالار بار.

علم بلارامبرگ تیرـ کمان اولارینگ کرامتلی نشانی حسابلانانی اوچین بو طایفه لاری تیر ـ کمان لی لار ( تیرکمان لی لار، تورکمن لر ) دییلیپ دیر دییپ بلله یأر.

حالی گولونینگ داشقی اولی حالقاسی نینگ آق هم ـ ده آلتین سوو ـ قیزیل رنگ لرده دیگینی بللأپ گچیپ دیک.

بو رنگ لر قدیمی ساک لارینگ دورموشیندا نأحیلی معنی آنگلادیپ دیر دیر دیین سؤال غا جوابی والری فلاکان نینگ " آرگوناوتیکا " اثریندن تاپیاریس.

بوکتاب دا « کولاکسای آلتین سوو ـ قیزیل گیینن حربی اوتریادینگ باش توتانی » ادیلیپ گؤرکزیلیأر.

" لیپوکسای ( آوخ ) بولسا ( جرتس ) دین وکیلی گؤرنوشینده گؤرکزیلیپ، اونونگ کله سینده تفاوت لاندیریجی قولاقجینی بار، اؤزم توتوش آق گینن ".

ساک لاردا رنگ لرینگ هم سمبیلیکی معنی سی نینگ بولاندیغینی آیدمالی دیریس.

اولاردا آلتین سووـ قیزیل رنگ طایفه سردارلارینی، یوقاری قاتلاغینگ وکیلی نی آنگلادیان دیر و اولار شول رنگ ده گیینیپ دیرلر.

آق رنگ دین خادم لارینا ( جرتس لره ) مخصوص بولوپ دیر.

دییمک، گؤل دأکی اولی حالقانینگ آق و قیزیل بؤله گی، یوقارقی قاتلاغینگ وکیل لرینی آنگلادیپ دیر.

عموماً، قدیمی دؤوورده قاتلاق لارینگ، صنف نینگ آدی نینگ اؤزی رنگ دیین معنی نی آنگلادیپ دیر.

مثلم، هندی لرده " وارنا " قدیمی ایران دیلینده " تشیتری " دییمه گینگ اؤزی رنگ دییمگی آنگلادیار.

بیز XIX-XVIII ـ نجی عصر لاردا هم تورکمن طایفه لاری نینگ هرسی نینگ اویان رنگی نینگ بولاندیغی باردا " یار قیرمیزی گیینیپ دیر " دیین مقاله دا یازیپ دیق.

اورتاقی حالقا، زحمت کش حالقی آنگلادیپ اولارینگ یاشیل رنگ لیسی آزاد دایخان لار و چاروا لار، قارا رنگ لیسی هم قول لار، حقوق سیز چاروا لاردیغی دوشنوکلی دیر.

شو یرده تأ اکتبر انقلابینا چنلی تورکمن لرینگ طوقونینگ هم یاشیل بولاندیغی حقیندا آیدماق یرلیک لی بولسا گرک.

گؤل دأکی اوچونچی، کیچی آق حالقا دین وکیل لری نینگ اقرار ادیلن علامتی دیر.

ساک لارینگ اینانان دینی بارادا شو آشاقداقی لاری آیدماق ممکن.

داریوش بیستون دأکی یازدیران یازغی سیندا: « ساک لار دین سیز دیرلر و اهور امزدا سجده ادمه یأردیر » دییپ گؤرکزیأر.

ساک لار اساسا ـ دا جادی نینگ گویجونه، پورخان لارا هم ـ ده قدرت، کرامت کؤکمونده طبیعی حادثه لارا اینانیپ دیرلار.

هردوت نینگ تاریخ کتابیندا ساک ـ اسکیف طایفه لاری نینگ بیری بولان ماساگت لرینگ دینی حاقدا شیله دییلیأر: « اولارینگ اینگ بییک خدایی گون حساب لانیار، اولار اونگا آت لاری قوربان ادیأرلر » ( تاریخ 1 ).

پولین اؤزونینگ " حربی مکیرلیک لر " دیین کتابیندا ساک لار " ابدی ( باقی ) اودا " و " کراماتلی سووا اینان یارلار " دییپ گؤکزیأر.

اسکیف لرینگ دینی حقدا یازان بیله کی تاریخ چیلار هم اولارینگ گویجه، " باقی اودا " ، " کراماتلی سووا " عسگر شهرتینه هم ـ ده جادی نینگ گویجونه اویاندیق لاری و ایناناندیق لاری حقدا یازیارلار.

شو یرده آیدیلان لارا بیر زادی قوشماق ضرور دیر.

حالی نینگ عمومی فونونینگ رنگی نینگ ـ ده قیریل بولماغی شو اساسدا دیر.

بو رنگی یعنی دوغوپ گلیأن گون شفق نینگ رنگی حوکمونده ساک لار ایراتین حرمت لاپدیرلار.

شو یرده تکه حالی سی بارادا گوررونگ گیدیأن لیگی اوچین، انقلابدان اؤنگ طایفا قیزیل رنگ نینگ مخصوص بولاندیغینی ینه بیر گزک بللأپ گچمه لی دیریس.

گؤل لرینگ اورتاسیندا سکیز آیاقلی جاندارینگ سمبلی مسه ـ مألیم بیلدیریپ دور.

ایسه م بو شکل نأمأنی آنگلادیار؟

لوکیانینگ " اسکیف می، مهمان؟

" دیین اثرینده اسکیف لر " سکگیز آیاق لار " یعنی، " قوشا اؤکوزلی لر " دییپ، آدلاندیریأر.

لوکیانینگ بو کسگیت لمه سی هم اسکیف لرینگ جادی لی بویوتنیریق ( یوغ ) باراداقی گوررونگینه اساسلانان بولماغی ممکن.

یؤنه هر نیچیک ده بولسا بو " سکگیز آیاقی " سمبل نینگ حقیقت داندا، اسکیف لره مخصوص علامت دیغی اقرار ادیلن دیر.

حالی نینگ مرکزی بؤله گینده گؤل لرینگ آرالیغینا شوووت گینه ن، حربی آدام لار دیغی مسه ـ مألیم بیلدیریپ دوران و اونیالیان کارت لارداقی کرولی یأده سالان شکل ایکی طرف لایین چیتیلیپ دیر.

بو شکل لر نأمأنی آنگلادیارقا؟

قدیم وقت دا هر بیر چاروا طایفه سی نینگ، سرداری نینگ ( طایفه باشی سی نینگ ) بولانلیغی معلوم دیر.

اولار عادت بولشی یالی حربی آدام لار اکن.

بو شکل لرینگ ایکی طرف لی ادیپ چیتیلمه گینده هم آیراتین معنی بار.

سردار لار بیر طرف دان اوزونی حالقینگ اوغلی ادیپ گؤرکزسه، ایکینجی طرف دان اولار خدائینگ یردأکی وکیلی حوکمونده قبول ادیلیپ دیر.

حالی نینگ گوللی بؤله گی نینگ قیراسیندا شیله سردارلارینگ بیر طرف لی ادیلیپ چیتیلن شکلی هم بار.

اولار تیره باشی نینگ بللأن سردارلاری بولماغی ممکن، یعنی بولارینگ آصلی گلیپ چیقیشی یرلی، بیر طرف لی اولارینگ خدای لارینگ آدیندان یرده وکیل چیلیک اتمأگه حقی یوق .

عموماً، طایفه سردارلاری ساک لارینگ جمعیتیندأکی اوچ قاتلاقدان ـ عاداتی چاروالاردان، اورشوجی لاردان، جرپ لردن یوقاری حسابلانیپ دیر.

خوت شونونگ اوچین هم سردار اوچ قاتلاغینگ جمعی بولان گؤل لردن داشدا، اؤز باشداق چکیلیپ دیر.

اسکیف ـ ساک سردارلاری بارادا گوررونگ ادیلنده ینه بیر یاغدایی بلله مه لی دیریس.

اسکیف جمعیتی نینگ کؤپ سانلی طایفه لاردان عبارت بولاندیغی بللی .

اولارینگ سان سیز قوشون لاری نینگ هم بولاندیغی مألیم.

سؤزومیزی تصدیق لاماق اوچین اسکیف لار حاقدا اؤرأن آنیق و کؤپ معلومات جم له نن هردوت نینگ " تاریخ " کتابینا ینه بیر گزک یوزلنه لینگ: « بیر گزک اولارینگ آریانت آدلی پادشاسی، اسکیف لرینگ سانینی بیله سی گلیپ، هر بیر اسکیفه یای اوقونینگاوجونداقی بیر پیکامی گتیرمأگه بویروپ دیر ...

شیله لیکده، اؤرأن کؤپ پیکام ییغنانیپ دیر و شا اولاردان: میس قابی قویماغی بویروپ دیر.

اسکیف لر دأکی شول قابا 600 آمفور آرقایین سیغیار اکن ...

اینه من اسکیف لرینگ سانی بارادا نأمه اشیتدیم ».

( تاریخ ، 4 ) اولارینگ نأحیلی گویجه ایه بولاندیغی حاقیندا هردوت شیله یازار: « اسکیف لرینگ آیراتین لیغی شوندان عبارت، یعنی اولارینگ اوستونه چوزان هیچ بیر دشمن، قاچیبام قوتولیپ بیلمز، باسیبام آلیپ بیلمز، اگرـ ده اولارینگ اؤزی آچیق بولماق ایسلمه سه لر: سبأبی، اولار شهرلری، برکیتمه لری بولمادیق ، اؤی لری آرقاسیندا، هر بیری ....

آتلی مرگن ...

بولان حالق ...

بیله حالق نأحیلی ینگیل مز و آلینماز بولماسین ».

( تاریخ ، 4 ) هردوت نینگ بو فکرینی بیزینگ ارامیزدان اؤنگکی 5ـ نجی عصرده یاشاپ اؤتن قدیمی یونانلی لارینگ حربی تاریخچی سی فوکیدید هم شیله سؤزلر بیلن تصدیق لایار.

اسکیف لر بیلن " دینگه اروپاداقی پادشالیق لار دنگلشمه گی باشارانوقلار ...

اسکیف لره قارشیما ـ قارشی دوروپ بیلجک خالق ، اگر ـ ده اولار آغزی بیر بولسالار آسیادا ـ دا یوق " ...

.

شیله کؤپ سانلی اسکیف لر دینگه اهلی ( هممه ) طایفه لار آغزی بیر بولاندا، بیرله شنده اؤرأن گویچلی بولوپ دیر.

طایفه لارینگ اؤز آرالاریندا اوروش آلیپ بارندیغی و ایلکینجی توبت ده اسکیف اورشوجی لاری نینگ شیله چاقنیشیق لاردا تاپلان دیغی بللی، یؤنه اولی قوشون، گویچلی داشارقی دشمن بیلن اوروشمالی بولان لاریندا اسکیف طایفه لاری بیرله شیپ دیر.

مونی بیز اسکیف لرینگ کوروش بیلن سؤوشیندن آنگیاریس.

شول سؤوشده اسکیف ـ ساک قوشون لارینا بیر نأچه سردار یولباشچی لیق ادیأر.

پولین، « حربی مکیرلیک لر » دیین کتابیندا: ساک بیرلشمه سینه اوچ پادشا ...

ساکس، آمورگ هم ـ ده تومیریس ( تومار دایزا ) سردارلیق اتدی دییپ گؤرکزیأر.

شونلوق دا گؤل لر حاقدا آیدیلان لاری جم له سک، شیله نتیجه گلمک ممکن.

گؤل لر اسکیف لرینگ اجتماعی یاغدایینی آنگلادیان سمبلیکی علامت.

حالی داقی گؤل لرینگ سانی نینگ بیر نأچه بولماغی هم تؤتأن دن دأل.

هر گؤل بیر طایفه نی آنگلادیار دییپ دوشوندیرسک حالی داقی گؤل لرینگ جمعی و اولارینگ سردارلاری، توتوش اسکیف لرینگ جمعیتنی آنگلادیار.

طایفه لارینگ سانی دورلی دؤوورده هر حیلی بولوپ دیر.

بیزه یتیپ گلن تاریخی چشمه لرده اولارینگ آنیق سانینی کسگیت له مأگه ممکن چیلیک بریأن معلومات لار یوق.

شو آیدیلان لاری جم له سک، تورکمن ال حالی سینا ( تکه گؤللی حالی غا ) سالنان نقش لار تورکمن حالقی نینگ اؤرأن قدیمی آتاـ بابالاری نینگ، سمبل لاشدیریلان دورموش بیانی، حالی دیر دییمک چی بولیارس.

حالی لارینگ قیراسی نینگ نقش سیز بؤله گی بار.

اونگا حالی چیلار " توپراق " دیییأرلر.

بو زولاجیغینگ هم سمبلیکی معنی سی بولوپ، اول انه یری آنگلادییپ دیر.

تورکمن ال حالی سی نینگ، ( تکه گؤللی حالی نینگ ) شیله تحسین بیر آیراتین لیغی بار.

اول هم حالا ( حالی غا ) سالنان نقش برک سیمتری قاعده سینه ایه ر یأندیر.

اگر بیز گؤررونگ ادیلیأن حالی نینگ سچکلی طرف لارینی قاپدالا ادیپ دیواردان آسساق، اونونگ نقش لاری نینگ اهلیسی ( هممه سی ) گونی هم ـ ده یوقاری باقیپ دوراندیر.

شونگ قایتادان حالی نی آشاق باقیپ دوران طرفینی یوقاریق اتسک ینه ـ ده شول یاغدای.

یأـ ده حالی نی یره یازیپ، دؤرت طرف دن هم آدام اوتورسا حالی نینگ نقش لاری، اونونگ قاپدالیندا اوتوران آدام لارا گؤنی باقیپ دوریار.

مونونگ سببی حالی " آینه " اوصولیندا دوقالان لیغی اوچین دیر.

اونداقی هر نقش، هر بیر اؤیدومینگ برک سیمتریاسی بار، خود شو سبأبه گؤرأ، بو حالی نینگ نقش لاری عصر لار بویی اویتگه مأن گلیپ دیر دییپ چاقلایاریس.

حالی داقی نقش لارینگ اندیگان لیغی، دنگ طرفلی لیغی، دنگ قیران لیغی، دنگ سان لیغی ـ بو برک ترتیبی، تحسین سازلاشیغی، شول ساندا عجایب گوزل لیگی بو زمان، اونگا زپر یتیرمأن، هایسی دیر بیر قوشماجا نقش، حتی اونونگ اینگ بیر کیچی جیک د تالینی ـ دا قوشماغا ممکن چیلیک برمه یأر.

عصرلارینگ جنبشینده دؤرأپ، شو گؤن لره چنلی اویتگو سیز یتیپ گلن بو حالی غا دینگه بیرجه قوشماچا گیریزمک ممکن بولوپ دیر.

اول هم حالی داقی نقش لارینگ آنسامبلینی بوزمان اینگ قیرادان گیریزیلیپ دیر.

شول قوشماچاـ اوچ بورچ لیق شکلی " دوغاجیق " آتلی نقش دیر.

بو اسلام دینی نینگ تأثیری نتیجه سینده، حالی چیلارینگ قوشان قوشاندی دیر.

" دوغاجیق نینگ " حالی غا چیتیلمه گی، اونی گؤردن ـ دیل دن قورار دیین ایناما اساس لانان دیر .

اسلام دنیأسینده گؤز دگمزلیک اوچین یوریته دوغالارینگ یازیلان دیغی و گینگ دن پیدالانیلان دیغی هممه لره مألیم دیر.

حالی دوقازیلاندا اولاردان کؤپلنج بورونچ دن یاسالان آینه تاپیلیان دیغینی آیدیارلار.

بو قبورلارداقی آینالارینگ کمکی بیلن پورخان لار جادی دوغا سینی اوقاپ، آدام لاری بو دنیادان گچن آتا ـ باباسی نینگ روحی بیلن دوشوریان اکن.

پورخان چیلیق بیرینگ گونلری میزه چنلی ساقلانیپ گلیپ دیر.

کأبیز پورخان، پالمان بیزینگ عصری میزینگ باشیندا هم آینا سر ادیپ طالعی نی آیدیپ برندیگی ، آینا قاراپ فال آتاندیغی بارادا یاشولی آدام لار گوررونگ بریأرلر.

بیر شؤز بیلن آیدانینگدا، پورخان لار، پالمان لار اوچین کرامت قورالی آینه بولوپ دیر.

آینه دنیانینگ چؤوره یوزونی ـ ده گؤزکزیپ بیلیأندیگی اوچین، اونی کرامت دییپ حساب لاپدیرلار.

ساک لارینگ روایتینا گؤرأ، آینه اولارینگ پورخانینا آسمان دان ، عألم قوشاردان قاچیپ دیر هم ـ ده آینه ایکی دنیانی بیرلشدیریأن پنجره حساب لانیب دیر.

قدیمی دؤوورلرده آینه دینگه پورخان لاردا بولوپ دیر.

ادی نینگ، کرامتینگ گویجونه اینان یان قدیمی حالق اؤز تاریخینی، دورموش اوبرازینی، اینامینی، بیر سؤز بیلن آیدان دا حال ـ احوالینی حالی غا چیتمک آرقالی سمبل لاشدیران، ادبی لشدیریلن حالاتیندا، " آینه " کیمین کرامت اوندان داشدا قالیپ بیلمزدی.

خود شونونگ اوچین هم، آینانینگ خاصیتی ـ ده حالی غا دولی سنگدیریلیپ بیلیپ دیر دییپ حساب لایاریس.

شو یرده ینه بیر حالی بارادا آیتمان گچمک بولماز.

اول تورکمنستاندا یاشایان حالقینگ شو گونلی حالی نی گؤرکزیأر.

شو حالی دا تورکمنستانینگ بایداغی نینگ، گرب نینگ شکلی چیتیلیپ دیر.

حالی غا چیتیلن گرب ده تورکمنستانینگ حأضیرکی یاغداینیا مخصوص بولان خاصیت لرینی اهلی سی ( هممه سی ) دیین یالی اؤز بیانینی تاپیپ دیر .

بو یرده اییأم تیره ـ طایفه علامت لاری ییت یأر.

اونگا درک بأش شلپه ـ شول حالی نینگ چیتیلن دؤورونده رسپوبلیکامیزدا بأش سانی اوبلاست باردی ـ بأش اوبلاستی آنگلادیار.

شول حالی نینگ آشاق اته گینه تورکمن حالقی نینگ گچمیش تاریخینی آنگلادیان نقش لار چیتیلیپ دیر.

حالی نی دؤرت طرف دان شعله سالیپ دوران گون جأهک له یأر.

حالی دا تورکمنستانینگ پایتاغتی بولان عاشق آباد شهری نینگ ـ ده اوسوش تاریخی گؤرکزیلیپ دیر.

گؤررونگ ادیلن ایکی حالی دا تورکمن حالقی نینگ قدیمی دؤوری و حأضیرکی زامان داقی یاغدایی گؤرکزیلیپ دیر.

دینگه بو حالی لارینگ دأل، تورکمن ال حالی لاری نینگ هر بیر گؤرنوشی نینگ نقش لاری نینگ اؤز بولوشلی بریأن معنی سی حاقدا دینگه بیر طرف لایین گوررونگ ادیلدی.

شو یوقارداقی آیدیلان لاردان باشقا ـ دا حالی نقش لاری نینگ اؤز گچه دوشوندیریلیأن واریانت لاری ـ دا بار.

خود شو مقالانینگ آوتوری نینگ اؤزی نینگ ـ ده تورکمن ال حالی لاری نینگ نقش لاری نینگ بریأن معنی سی حاقدا حأضیرکی دن دویپ گوتر تفاوت لانیان ینه بیر چاقلاماسی باردیر.

عموماً، حالی نقش لاری نینگ سیرینا آرالاشماق، دویپ لی علمی درنگه وی طلب ادیأن ایش دیر.

شیله ـ ده بولسا بیزگینگ اوقیجیلار کؤپچی لیگی نینگ اونسینی شو تما ( موضوغا ) چکمک مقصدی بیلن، مسئله نی یؤنه کی لشدیریپ، جدل لی صحبت حکمینده اوقیجی لارینگ دقتینا هؤدورله دیک.

بلکی ـ ده، تأزه، یاش اؤسدوریم شو چاقاچنلی بو اوغوردان ایش آلیپ باریان آدام لاردان خاص ارجل ، خاص انس لی بولوپ چیقیپ، نقش لارینگ اصل معنی سینی آچماغا سینانیشیپ گؤروپ ، اوستونلیک قازانماغی باشارا یادی ...

ان شاءا...