ازدید همگان نور"جزء اساسی و ضروری در ساختمان است .
که کار آن روشن کردن فضا به منظور قابل رویت ساختن آن است .در هنر ساختمان سازیی یا به عبارتی معماری نور یکی از اجزایی است که کنار عناصرو مفاهیم دیگر از قبیل ساختار" نظم فضایی "مصالح" رنگ و ....
مطرح می شود و در طراحی به عنوان یک عنصر مجزا باید نقش خود را ایفاکند .
ولی واقعیت این است که در بسیاری از موارد در ساختمان سازیو معماری های داخلی به نور بیشتر از یک عامل روشن کننده که باعث کاهش مصرف نور مصنوعی و در نتیجه کاهش مصرف برق !
می شود " نمی نگرند و فقط به مواردی از قبیل این که نور جنوبی و شمالی بر نور شرقی و غربی ارجحیت دارد و در مواقع ناچاری نور شرقی از نور غربی بهتر است "توجه می شود و معماران به صورت کلیشه ای و از روی عادت آن را رعایت می کنند و اگر در ساختمان سازی نیازی به نور پردازی و ایجاد مفاهیم و تاکید هایی توسط نور باشد منحصرا به استفاده از نور مصنوعی می پردازند و با انواع درجات و رنگ های نور مفهوم و طرح خود را اجا می کنند .
در صورتی که با نگاهی به تاریخ معماری گذشته ( تقریبا هر نوع معماری تاریخی ) نور به عنوان یک عنصر مجزا به کار گرفته شده و به نتایج بسیار زیباییهم رسیده اند .
یکی از مهمترین مشخصه های نور طبیعی " توالی و دگرگونی آن در در طول روز است که باعث حرکت و تغییر حالت در ساعات مختلف می شود .
در تاریخ نقاشی توجه به نور در دوره امپر سیونیست ها دیده می شود .
هنگامی که نقاشان آتلیه های خود را ترک کردند و در زیر نور خورشید با نور طبیعی مشغول نقاشی شدند .
از مشخصات این سبک توجه به رنگ و نور در ساعات مختلف روز و انعکاس رنگ های اشیای مختلف در یکدیگر و تاثیر رنگ های پیرامونی و به کار بردن رنگ های خالص و ناب می باشد .
قاعدتا لازم نیست که چنین تحولی در سبک معماری داخلی ما نیز به وجود آید " با توجه به اینکه ما ساختمان هایی داریم که عنصر نور را به قدری قوی و جذاب در خود به کار گرفته اند که هر بیننده ای را به خود جذب می کند .
این مقاله به بررسی نقش نور در معماری و معماری داخلی به عنوان یک جزء سازنده و مفهوم بخش می پردازد و در خاتمه امید بر این دارد که در آینده در ساختمان ها همانند نیاکانمان شاهد به کارگیری نور طبیعی به صورت یک عنصر کاملا اثر بخش باشیم .
نور و طبیعت نور طبیعی که حامل انرژی حیات بخش درونی است به عنوان یکی از منابع وجود حیات بر روی زمین محسوب می گردد.
علاوه بر آن نور می تواند با رنگ ها و جلوه های متفاوت خود باعث تغییر چهره یک مکان شود زیرا نور در هر یک از فصول سال " در آب و هواهای متفاوت و یا در هر زمانی از طول روز دارای چهره ای مخصوص به خود می باشد .
ضمنا هر مکانی دارای نور خاصی است که تنها به آنجا تعلق دارد برای مثال در صحرای یک منطقه استوایی تابش به قدری شدید و سایه ها آنقدر کوتاه است که اشیا به چشم بیننده مرتعش و در حال ذوب شدن به نظر می آیند .
به همین ترتیب نور موجود در مناطق کوهستانی " جنگلی و یا سواحلی نیز دارای ویژگی های مکانی مخصوص به خود و متمایز از سایر مناطق است .
زمانی که نور را به داخل فضای ساخته شده هدایت می کنیم در اصل نوعی ارتباط بین ساختمان و محیط خارج از آن ایجاد کرده ایم .
بدین وسیله می توان جلوه های متفاوتی از فضای داخلی را که هر یک دارای ماهیت خاص خود از لحاظ ادراک فضایی می باشند " ایجاد کرد .
نور و بشر از دوران ما قبل تاریخ همواره اجسام نورانی که تجسمی از یک شی ء زنده را در ذهن بیدار می کردند توسط بشر مورد ستایش و احترام قرار گرفته و مشتاقانه برایشان جشن می گرفتند " آنها را عبادت کرده و می پرستیدند.
این توجه بیش از اندازه به عنصر نور در اغلب فرهنگ های اولیه بشری و در جوامعی با آداب و رسوم و عقاید مذهبی متفاوت همچنان در طول زمان مشاهده می شود .
برخی از جوامع نور خورشید را در تشریفات مذهبی شان به کار می برند و برخی دیگر درخشش اجسام نورانی را به عنوان عامل ایجاد فعل و انفعالاتی رمز آلود جهت دست یابی به حیطه هایی ماورای دنیای زمینی تلقی می کردند.
حتی امروزه در بسیاری از مدارس شرقی که به تدریس یوگا اشتغال دارند برای ایجاد تمرکز ذهنی از اجسام نورانی مانند لامپ " خورشید "ماه " بلور و نور آتش استفاده می کنند .
ایجاد کاربری ۲۴ ساعته، چند گانگی فعالیت ها و پیچیدگی فضاهایی که ممکن است همزمان چندین نقش را داشته باشند در طراحی هتل ها تمهیداتی را می طلبد که یکی از مهم ترین آنها نورپردازی است.
در تلاقی معماری و طراحی داخلی، نورپردازی جایگاه ویژه ای دارد که گستره ی وسیعی از نیازها را پوشش می دهد.
این نور است که به میهمانان خوشامد می گوید و به آنها احساس آرامش می دهد، گاهی نمودار تصاویر است، گاهی مشخص کننده ی موقعیت ها، گاهی هم حریم ها را از هم تفکیک می کند و اختلاف کاربری ها را مشخص می کند.
ضمن آنکه به میهمانان کمک می کند تا در فضایی ناشناخته سیر کنند و به کشف و شهود بپردازند.
هر بخش از فضای یک مهمان خانه یا هتل، ویژگی منحصر به فردی دارد که با توجه به آن می بایست نورپردازی خاصی صورت گیرد تا معرف آن مشخصه باشد.
در ادامه به تعریف این بخش ها و چگونگی طراحی آنها با نور می پردازیم.
● هال ورودی: تنظیم چشم انداز هتل هال ورودی جایی است که میهمان ها در آن جا ثبت هویت می شوند و در عین حال هتل هم برای آنها ثبت هویت می شود!
تصوری که شخص از بیرون ساختمان به دست آورده، در بدو گذر از درهای ورودی در این نقطه تقویت یا دگرگون می شود.
این محل باید برای همه ی مهمانان بالقوه و بالفعل جذاب و پذیرا باشد.
باید گرم، راحت، صمیمی و در برگیرنده باشد.
چگونگی ادراک فضای داخلی وابستگی زیادی به مقطع زمانی دارد.
نورپردازی مناسب در فضایی ثابت چنان تنظیم می شود که این فضا برای مسافری که صبح هنگام هتل را به مقصد فرودگاه ترک می کند و تازه واردی که نیمه شب وارد می شود، به یک اندازه خوشایند باشد.
صبح هنگام باید همه چیز پرانرژی و تازه به نظر آید؛ اما هنگام شب، پس از یک روز فعال، محیطی راحت و مطلوب است که در عین حال خواب آور نباشد.
برای این فضا مناسب است که در زمینه ای از نور محیطی، نورهای متمرکز نقطه ای طراحی شود که در عین ایجاد یک بافت بصری در جهت یابی به میهمانان کمک کند.
با کمک نورپردازی دید را به سمت اشیاء مورد نظر و بخش های طراحی شده هدایت می کنیم.
چشم، ناخودآگاه به سمتی توجه می کند که نورانی تر است و در آن ناحیه معطوف به لبه ها و کنج ها می شود پس بیشتر تاکید را می توان بر طراحی نورهای خطی و مشخص کننده لبه ها گذاشت.
در زمینه ای از نورهای محیطی می توان قسمت پذیرش را با شدت نور متفاوت یا رنگ متفاوت چنان طراحی کرد که در فضای هال ورودی بیشترین نظر را جلب کند.
● پذیرش قسمت پذیرش دو نقش کاربردی و دکوراتیو توامان دارد.
نورپردازی در سطح کاربردی باید چند منظور را تامین کند.
نورهای رو به پایین که بالای میز کار قرار می گیرند به مشتری کمک می کنند که فرم ها را مطالعه کند و بداند در حال امضاء و قبول چه مواردی است!
در پشت میز کار همچنین نورپردازی برای کارهای نوشتاری و خواندنی کارکنان لازم است.
مسلماً در این حالات مواد و مصالح به کار گرفته شده نباید چنان باشند که نور را به چشم باز بتابانند یا در موارد استفاده از کامپیوتر بازتابی روی صفحه ی مانیتور ایجاد کنند.
فضای این قسمت باید پذیرا و خوشایند باشد و در آن از نورهای گرم و صفحات نورانی در زمینه ی عمودی استفاده شود.
نورهای سقفی به کمک نورهای میز و دیگر نورهای محیطی باید چنان تعدیل شوند که چهره های مراجعان و کارکنان ملایم و زیباتر جلوه کند و مخوف و هراس انگیز به نظر نرسد.
در بیشتر هتل ها میز پذیرش اولین عنصر مورد توجه است که ممکن است با جهت رو به پایین یا بالا نورپردازی شود.
در طراحی و عرضه ی مصالحی که در طرح به کار می رود، فیبرهای نوری با نورافشانی رو به بالا در کف یا توام با کاتود سرد، بر حالت نمادین مجموعه تاثیر بسزایی می گذارد.
یک نقطه نظر طراحانه این است که برای قسمت پذیرش گوشه ای بیافرینیم چون صحنه ی نمایشی خاموش با پیشخوان نورانی و گل ها یا مجسمه هایی شاخص یا هر چیز ساده ی دیگری که جلب نظر کند و توجه مراجعان را به طور نامحسوس به خود جلب کند.
قسمت پذیرش دو نقش کاربردی و دکوراتیو توامان دارد.
● راهروها: نور راهنمای گذر راهروها از آن دسته فضاهای ارتباطی هستند که اغلب توجه کمی به طراحی آنها می شود.
هر قدر هم که در طراحی معماری این قسمت ها سهل انگاری شده باشد یک طراح داخلی با نورپردازی مناسب می تواند این بخش های مرده را احیاء کند.
در هر هتلی حتی اگر هدف نهایی فقط اجاره دادن اتاق ها باشد بالاخره لازم است که مسیر رسیدن به این اتاق ها جذاب و جالب توجه باشند.
از آنجا که معمولاً راهروها در نقاطی از ساختمان قرار دارند که از نور روز بی نصیب است، باید تمام مدت شبانه روز نورپردازی شوند؛ پس در اینجا هم جنبه های زیبایی شناسی و کاربردی مورد نظر است هم صرف انرژی.
معمولاً وجود یک سیستم کنترل در راهروها ضروری است تا بدین ترتیب میزان نور مورد نیاز برحسب ساعات مختلف روز خود به خود تنظیم شود.
بدیهی است که هیچ کس نور خیره کننده و تند را در ساعت ۳ صبح یا یک نور بی رمق و فضای تاریک هم زمان با آغاز روز را نمی پذیرد.
خلق دیدهای متنوع نیز بهانه ی خوبی است برای عوض کردن منابع نورپردازی در طول روز نورپردازی موضعی یا زمینه ای تابلوها و شماره ها و به کارگیری نورهای کفی فراافکن در امتداد جداره های راهروها می تواند متناوباً صحنه های نمایشی متنوعی ایجاد کند.
به طور کلی نورهای خطی، ممتد و قابل تعقیب از جمله تمهیداتی هستند که برای مسیرهای گذر مناسب به نظر می رسند.
به منظور صرفه جویی در مصرف انرژی در نورپردازی هایی که ممکن است در راهروها شبانه روز فعال باشد CFL یا لامپ های فلورسنت فشرده توصیه می شود.
در بعضی از هتل ها فضای ارتباطی با کیفیتی رعب آور طراحی شده و به هدر می رود؛ به نحوی که ساکنین هتل مایلند بی تامل سریعاً از آن عبور کنند.
روش نورپردازی صرفاً سقفی، بیشتر به ایجاد سایه ها می پردازد تا نورپردازی، و چون سناریویی برای طراحی نور ندارد، بی هیچ مزیتی تشخیص چهره ها و اماکن را دچار اختلال و ابهام می کند.
در کنار این نوع نورپردازی، بهتر است که جداره های عمودی نیز نورانی شود تا حس تهدید شدن و ترس از فضای بسته را کاهش دهد.
اگر راهرو طولانی باشد (که در بیشتر موارد چنین است) لازم است که این فاصله در نقاطی شکسته شود و این کار می تواند به کمک تعریف واحه هایی از نور حجمی صورت گیرد.
در هرجایی که لازم باشد می توان نور خطی را که دنبال کننده ی مسیر است با نورپردازی یک شی تزیینی، درهای عبور، لوسترهای آویز یا دیواری قطع کرد و یک ایست بصری در ریتم ایجاد کرد.
● رستوران هرچند به جهت صرفه جویی انرژی و نگهداری لازم به نظر می رسد که در همه ی قسمت های یک هتل لامپ ها و منابع نوری مشابه به کار گرفته شود تا هزینه ها کاهش یابد و راندمان عملی بالا رود، اما ضرری که یکنواختی و کسالت بار بودن فضاها در دفع مراجعان ایجاد می کند بسیار قابل توجه است.
بررسی انواع هتل ها ثابت می کند که فضای رستوران و قهوه خانه ها بهتر است کاملاً متفاوت و با نورپردازی ویژه طراحی شود و حتی ورودی مجزا و فضای روان شناختی متفاوتی برای آنها خلق شود.
در بسیاری از کشورهای جنوب آسیا که مکان های غذاخوری در کنار هتل تعریف می شوند و کمتر به رستورانی مجزا برمی خوریم، به صورت عرف رستوران با هویتی مستقل طراحی می شود و زیرمجموعه ای از امکانات اقامتگاه به حساب نمی آید.
مهم ترین عامل در تجربه ی خوردن و آشامیدن، طبیعت اجتماعی آن است.
موضوع اصلی نورپردازی این فضاها آن است که مردم چگونه به نظر رسند و چه احساسی داشته باشند.
چهره ها باید آرام و گرم به نظر رسند، پس باید نورپردازی تعدیل شده ای از سمت بالا و طرفین که از پدید آمدن سایه های تیز و تیره جلوگیری می کند صورت گیرد.
نور باید فضایی ملایم خلق کند و بدین منظور با در نظر گرفتن میزان نور روز در هر ساعت یک سیستم کنترل هوشمند نور که فضاهای صبحانه، ناهار و شام را به درستی نورپردازی کند، ضروری می نماید.
نورپردازی باید فضای بصری را برانگیزاند.
با توجه به نوع غذایی که در هر رستوران سرو می شود می توان نورپردازی را چنان تعریف کرد که مدت زمانی که مشتری می تواند در محل بماند، تعیین شود.
مثلاً در رستوران های غذای سریع یا آماده ممکن است ضمن بهره گیری از مصالح سرد و فلزی- انعکاسی از نورهای تند و رنگی بهره گرفته شود که ماندن مشتری را در زمان طولانی میسر نسازد چون در این گونه مکان ها غذا باید سریع آماده و خورده شود و جای تامل و نشستن طولانی نیست.
اما در رستوران های مجلل که قابلیت صرف غذا برای مدت طولانی در ضمن بحث و استراحت وجود دارد تمهیدات فراوانی می توان اندیشید که ماندگاری مشتری را در فضا بیشتر کند.
علاوه بر نورپردازی گرم محیطی با کمک لایه های مختلفی از نور، ممکن است اشیای خاصی از جمله مجسمه ها و دسته های گل را مورد تاکید قرار دارد، بخش های مختلفی از دیوار را نورانی کرد و قسمت های انتزاعی متفاوتی بر آن آفرید، نور را به صورت پوشیده در پشت میزها و مبلمان طراحی کرد و نورهایی در سطح پایین، نورپردازی لبه ها و زمینه ی اشیاء شیشه ای، میله های کاتد سرد و فیبرهای نوری به کار گرفت تا فضا را تا حد امکان مجسمه وار، جذاب و سه بعدی تعریف کرد.
فضاهای پذیرایی بهترین مکان ها برای ارایه تکنیک های نمایشی مانند نورافکن های متغیر چند رنگ و رقص نور است.
حتی در طرح های داخلی رسمی نیز پروژکتورهای نور رنگی یا آبشاری می توانند به عنوان عناصر پویای تزیینی به کار روند و سردی یک محیط بزرگ را به طرز موثری کاهش دهند.
● اتاق ها در حالی که نحوه ی پرداختن به فرمول طراحی هتل های بین المللی هر روز در حال تغییر و بررسی است، فضایی که چندان تغییر نکرده است و همچنان به صورت سنتی طراحی می شود، اتاق های آن است.
شاید دلیل مهم این امر، محافظه کار بودن صاحبان این هتل ها باشد که می ترسند مشتریانی که برای استراحت و آرامش به این اقامتگاه ها مراجعه می کنند با فضایی غیره منتظره و غیر متعارف مواجه شوند.
طرح رنگ های یکنواخت و تلاش برای ایجاد حس تعلیق با به کار بردن میزهای سنتی و لامپ های استاندارد از جمله عواملی است که کماکان در اتاق های اقامتگاه های مختلف به چشم می خورد.
ضمن آنکه بودجه، مانع دیگری برای تغییر طرح اتاق هاست.
فرضاً افزودن یک لامپ سقفی در بخش ورودی اتاق به معنای ۳۰۰ چراغ اضافی در کل مجموعه است.
به هر صورت چون اتاق پر اهمیت ترین فضا در طول اقامت اشخاص است باید در طراحی و نورپردازی مورد بازنگری کامل قرار گیرد.
نورپردازی اتاق ها در واقع سخت ترین بخش طراحی نور است، چون معمولاً نور سه یا چهار وظیفه ی همزمان بر عهده دارد و هر منبع نوری حیطه ی درخششی دارد که نباید با دیگر محدوده ها تداخل کند.
به تدریج نظر هتل داران به این امر مهم جلب شده است که کمبودهای نورپردازی اتاق ها و در نظر نگرفتن چگونگی آن در روند طراحی می تواند مشکل ساز باشد.
اخیراً نورهای شبانه ای طراحی شده اند که با تامین حداقل نور مورد نیاز، رفت و آمد شبانه بدون ایجاد مزاحمت را برای هم اتاقی ها آسان کرده است.
نورهای مطالعه طوری طراحی شده اند که با داشتن محدوده ی کاملاً قابل کنترل برای خواندن کتاب یا کار با کامپیوتر دستی بدون سلب آسایش دیگران مورد استفاده قرار می گیرند.
فیبرهای نوری که منبع نوری قابل لمس و کنترل راحتی فراهم می آورند و در مصرف انرژی صرفه جویی می کنند با نور کاملاً متمرکزی که به وجود می آورند جایگزین لامپ های کم ولتاژ هالوژن شده اند که دارای نقطه ی انتشار بسیار داغی هستند و هرچند که گران ترند ولی در طول زمان مقرون به صرفه هستند.
در کنار این موارد کاربردی، با طراحی بصری و نورپردازی مواجه می شویم که مثلاً در هتل سن مارتین لین توسط فیلیپ استارک صورت گرفته است.
هر چند که ممکن است ساده به نظر رسد، ولی حتی این حرکت ساده هم برای بسیاری از هتل داران خارج از عرف و بسیار پیشرو تلقی می شود: در اتاق های اقامت به کمک سیستم نورپردازی تعاملی این امکان به مهمان داده می شود که با تغییر رنگ نورپردازی، فضای اتاق را به کلی دگرگون کند.
چنین کنترل هایی تاثیر بسیار مثبتی بر اشخاص گذاشته و باعث جلب توجه آنها می شود.
با استفاده از این سیستم میهمان ها می توانند بر حسب روحیه و نیاز شخصی، نور رنگی خاصی را در فضا داشته باشند که کلیدهای معمولی چنین امکانی را نمی دهند.
این نور رنگی در واقع طراح اصلی داخل فضای اتاق در شب است که با هر فرکانسی منظری نوین می آفریند.
یکی از نکات کلیدی که حتی در یک اتاق سنتی هم به نظر می رسد این است که کلیدها در کجا قرار گیرند.
اغلب زمانی طول می کشد تا بدانید کلیدها کجا قرار دارند و هرکدام چه بخشی از اتاق را روشن می کنند و اکثراً هم قرارگیری این کلیدها منطق مشخصی را دنبال نمی کند.
خیلی جاها ناچار می شوید در حالی که چراغ رومیزی بسیار داغ است دست خود را داخل کلاهک آن کنید و در اطراف به دنبال کلید آن بگردید!
اینها همه روش های اشتباهی است که باید بازنگری شوند.
هدف در اینجا آسایش و تامین نیازهای مردم است که هرچند همه ی هتل های زنجیره ای وعده ی آن را می دهند، اما هنوز به طور کامل برآورده نشده است.
● حمام: آب تنی در نور تا مدت ها طراحان به نورپردازی این بخش اصلاً فکر نمی کردند؛ اما اکنون می دانیم که می توان این بخش را چنان طراحی کرد که جالب ترین نقطه برای مسافران باشد.
منابع نوری کم ولتاژ بهترین انتخاب برای این فضا هستند؛ چون باعث می شوند فضای یک حمام جذاب تر به نظر رسد، برق خاصی به آن می دهد که یک طراحی قدیمی هرگز به آن نمی داد.
بدون تردید در این فضا آیینه نقطه ی اصلی تمرکز است.
برای تولید یک نتیجه ی مطلوب بدون ایجاد سایه های تند در پس اشیاء، بهترین راه این است که آئینه از پهلو نوردهی شود تا نور ملایمی چهره را روشن کند.
نور باید حتماً گرم باشد.
توام با این نور نورهای فروافکنی نیز با دقت تعبیه می شود که نباید درست بالای سر باشند تا سایه های نامطلوب بر چهره بیافرینند یا طوری قرار گیرند که انعکاس آنها از آیینه به صورت برگردد.
خوب است بالای دوش هم چراغ سقفی داشته باشیم که بدون آن دوش یک سوراخ سیاه به نظر می رسد.
کلیدهای روشنایی در حمام نیز باید قابل کنترل شدت باشند.
در هتل سن مارتین لین در لندن به این مساله نیز فکر شده است؛ به طوری که یک کلید کنترل شدت ساده دو آویز سقفی را روی دستشویی کنترل می کند.
اولی زمانی به کار می رود که شخص رو به روی آینه در حال آرایش یا اصلاح است و یک نور شدید نیاز دارد و دیگری یک نور محیطی برای روشن نگه داشتن فضای حمام است.
● سالن های جشن و اتاق های چند منظوره: نورهای رویایی سخنرانی ها و کنفرانس های اداری، وقایع اجتماعی، جشن های محلی و نمایش های لباس، همگی وقایعی هستند که در نظر گرفتن تمهیدات لازم برای آنها در هتل ارزش افزوده و درآمد سرشاری را برای صاحبان آن هتل فراهم می کند.
رشد چشمگیر این گونه روابط اقتصادی در کنار پیشرفت تکنولوژی باعث شده که فضاهای انعطاف پذیر و جذاب به خصوص در بخش طراحی نور خلق شود.
پیش از این، برای سالیان سال آویختن چند لوستر و چراغ های دیواری قابل تنظیم برای سالن ها کافی به نظر می رسید.
بعد از آن پروژکتورها برای نورپردازی صحنه به میان آمدند و پیچیده ترین قسمت سالن های چند منظوره بخش جشن ها است که علاوه بر قابلیت انعطاف پذیری از المان های تزیینی خاصی نیز بهره می برد و طیف وسیعی از انواع نورپردازی را می طلبد.
انواع فروافکن ها، نورهای حجمی، دیواری، نورهای کاربردی، چلچراغ ها و فراافکن ها، نورهای صحنه نمایش، فیبرهای نوری و در این دسته بندی می گنجند.
طبعاً سقف شلوغ ترین قسمت است؛ چرا که علاوه بر نورهای مستقیم، تاسیسات هم در آن قرار می گیرد.
نور کاتد سرد برای نورهای حجمی که اکثراً به صورت دو یا سه رنگ قابل تعویض در کنار هم به کار می روند، مناسب است.
انتخاب چلچراغ ها باید کاملاً به دقت و متناسب با ابعاد و نور لازم فضا صورت گیرد.
این گونه چلچراغ ها امروزه اکثراً با نورهای متحرک، لیزری و دیجیتال تعویض شده اند.
میزها و رومیزی ها می توانند با نقاط نور ولتاژ پایین شاخص شوند.
این نورهای چندگانه نیز طوری طراحی می شوند که برای مراسم مختلف قابل تغییر رنگ و شدت باشند.
سقف های کاذب منحنی، برش ها و قالب های توررفته و برجسته در سقف و استفاده از آینه ها کمک می کنند که نورهای متمرکز و خطی به طور مخفی به کار برده شوند.
به کمک نورپردازی می توان یک فضای بزرگ را به جزیره های نورانی مجزا تقسیم کرد؛ به طوری که یک فضای نورانی بخش تجمع را تشکیل می دهد و جداکننده ها به جای پارتیشن و دیوار، فضاهای منفی و تاریک است.
در هر قسمت باید لامپ های راهنما وجود داشته باشد تا بتوان تازه واردان را با روشن و خاموش کردن آنها به آن ناحیه راهنمایی کرد.
این فضا باید مکانی خیال انگیز باشد که مراجعان را جلب کند و چنان خاطره سازی کند که شوق دیگران را برای استفاده از آن افزون کند.
انواع اشیاء موجود در این فضا می تواند با نورپردازی از محیط حذف یا بر آن افزود شوند، هنگامی که یک فضای آرام ویژه ی غذاخوری لازم است، فضا با یک نور ملایم محیطی گرم و اشیاء کاملاً نورپردازی شده به فضایی جامع و پر جزییات تبدیل می شود و همان فضا با نورهای متغیر نقطه ای و پر تحرک و رنگی، محیطی پر جنب و جوش فراهم می کند که در آن اشیاء و مجسمه های تزیینی در تاریکی گم می شوند.
در قسمت صحنه و سکوی نمایش علاوه بر نورپردازی جداره ها و محیط.
توجه به نورپردازی کف یا قراردادن حسگرهایی که با راه رفتن بر روی کف باعث روشن و خاموش شدن لامپ ها می شوند، لازم است.
همچنین خوب است در این بخش تمهیدی برای نورهای آویخته از سقف یا نهفته در آن که می توانند به طور خودکار بلند و کوتاه شوند، اندیشید.
فیلترهای مختلف و نورهای لیزری نیز از دیگر ابزاری هستند که جدیداً در نورپردازی فضاهای نمایشی مطرح شدهاند.
● اتاق های ملاقات: ایستگاه هایی تجاری در تمام هتل های کوچک و بزرگ چنین مکان هایی می توانند نقش کلیدی در کسب درآمد برای هتل داشته باشند.
این اتاق ها نیز اکثراً به منظور تمرکز و استفاده از پروژکتور در جاهای تاریک هتل واقع می شوند و نورپردازی نقش مهمی در بالا بردن راندمان جلسات ایفا می کند.
آنچه در این مکان ها در درجه ی اول اهمیت قرار دارد، آسایش و موارد کاربردی فضا برای کسانی است که چه بسا تا ۸ یا ۱۰ ساعت در یک جا بنشینند.
در اینجا نور محیطی فراگیر و گرم با نورهای متمرکز و قابل کنترل دستی برای هر شخص و نورهای قابل تنظیم برای دیدن صفحه های نورانی مانند فیلم یا پروژکتور یا صفحات غیر نورانی مانند نوشتار و عکس های چاپ شده لازم است.
ممکن است ما این نیازها را با طراحی دو یا چند سطح مختلف نور برآورده سازیم تا شرکت کنندگان در جلسه که ممکن است برای زمان طولانی روی مدارک مختلف تمرکز کنند به کمک تنوع نوری خسته نشوند.
منابع نوری لزوماً در سقف قرار نمی گیرند و می توانند به صورت صفحات عمودی نور یا نورهای دیواری طراحی شوند و همراه با نورهای تنگستن در نظر گرفته شوند که فقط هنگام صرف غذا در محل روشن می شوند .
●امکانات رفاهی و ورزشی آنچه در دهه ی ۸۰ به صورت محدود به عنوان امکانات جانبی هتل ها مطرح شد، امروزه بخش اعظم خدمات آن را شامل می شود.
امکاناتی شامل طیف وسیعی از فعالیت ها و خدمات بدن سازی و سلامت بخشی در قالب استخر شنا، سونا، سالن بدن سازی، اتاق بخار، حوضچه های آب سرد، ماساژ و سالن های زیبایی که حوضه ی وسیعی از طراحی نور را در برمی گیرند.
اکثر این محیط ها به نوعی نورپردازی نیاز دارند که حضور سقف را کمرنگ کرده، وسعت بیشتری القاء کند.
برای این کار ممکن است همراه نور ملایم محیطی که به طیف خورشید نزدیک است، نورهای خطی به صورت باند سرتاسری در محل اتصال دیوار به سقف به کار برده شود و نورهایی برای روشن کردن تمام سطح دیوارها طراحی شوند و نورهای متمرکزی با ولتاژ کم برای تمرکز بر نقاط ویژه ای از فضا یا تابلوها در نظر گرفته شود.
در ضمن طراحی باید توجه کرد که نور چنان باشد که روی مانیتورهای دستگاه ها بازتاب نداشته باشد.
ابزارها و دستگاه های فلزی از جمله نکات مثبت این فضاها هستند که با بازتاب نور بر آنها درخشش و برق خاصی ایجاد می شود.
در سالن بدن سازی به نور محیطی قوی نیاز نیست.
نور محو زمینه برای شاخص کردن هر یک از دستگاه ها لازم است و بقیه نورها می توانند نمایشی باشند.
پس ما می توانیم بر قطعاتی از دستگاه ها تاکید کنیم و نورهای زمینه ای رنگی یا پروژکتوری ایجاد کنیم.
در استخرها که دید در آنها چندان حیاتی نیست، نورپردازی بیشتر حسی و کمتر منطقی است.
در این جا خود استخر را می توان به عنوان سطح اصلی بازتاب نور در نظر گرفت.
نورپردازی سقف باید چنان باشد که انعکاس زیادی روی آب نداشته باشد ولی استفاده از سقف های کاذب منحنی و نقش آفرینی روی سقف که در هنگام استفاده از استخر روی سقف و در هنگام عدم استفاده از آب در داخل استخر قابل رویت است می تواند کارساز باشد.
در این جا نوع حباب های نوری که در زیر آب و در محیط مرطوب به کار می رود، مهم است.
در اتاق های سلامت بخشی دو نکته ی اساسی در نورپردازی نوع منابع نوری و نحوه ی استقرار آنها وجود دارد.
هالوژن تنگستن انتخاب مناسبی برای نمایش خوب پوست بدن است و این برای افرادی که تلاش می کنند شاداب تر و جوان تر به نظر برسند، مهم است.
علاوه بر این، در این اتاق ها اکثر افراد چشم به سقف می دوزند پس نقش آفرینی در سقف و اجتناب از نور زننده در آن، لازم است ضمن آنکه بهتر است نور اصلی مکان با استفاده از صفحات نورانی در دیوارها تامین شود.
در اینجا همچنین یک سیستم کنترل نور لازم است تا بتوان با استفاده از آن فضایی شاد در صبح، و فضای ملایم و آرام در عصر پدید آورد.
اگر فضایی برای بیش از یک منظور طراحی شده باشد، باید نور با توجه به نوع فعالیت تند یا ملایمی که در آن صورت می گیرد قابل تغییر باشد.
در کل ممکن است نورها را به دسته های نور محیطی برای اتاق های مانیتوردار، نورهای موضعی برای اتاق دستگاه ها، نورهای رنگی برای قهوه نوشان، نورهای نقش و نگار آفرین ملایم برای استخر، نورهای متغیر برای فضاهای چند منظوره و نورهای محیطی و نقطه ای چندگانه برای فضاهای سلامت بخشی و تمرکز تقسیم کرد.
●نمای بیرونی: تبلیغ شهری ممکن است برخی فکر کنند که نورپردازی نمای ساختمان و روشن نگه داشتن آن در تمام طول شب به صرفه نیست، اما واقعیت این است که تاثیر نمایش چهره ی هتل در شب به خصوص با یک نورپردازی متغیر بسیار جذاب تر و سودآورتر از نمای ساختمان هتل در روز است.
عدم نورپردازی یا یک طراحی نور بد، می تواند تمام تلاش ها و سرمایه گذاری در داخل هتل را زیر سوال ببرد.
نورپردازی فکر شده ی بیرون هتل حضور آن را به صورت موثری اعلام می کند و تصویر آن را به شکل دعوت کننده و خوشایندی در اذهان تقویت می کند و ساختمان را به یک نشانه ی شهری تبدیل می کند.
نورپردازی البته کاربردی هم هست.
در هنگام شب ناحیه ی ورود و راه نزدیک شدن به هتل را باید کاملاً مشخص کرد.
ناظر باید بتواند از فاصله ی دور حدود هتل و راه رسیدن به آن را در شهر بیابد و در فاصله ی نزدیک و مقیاس خرد و ورودی هتل باید خوشامدگو و راهنما باشد.
امکانات نوینی که برای منظرسازی و نورپردازی به بازار آمده است، دست طراحان را برای نورپردازی باز کرده است.
علاوه بر نمای عمودی هتل، طراحی فضای سبز اطراف در روز و شب لازم است.
انواع نورپردازی در مقیاس وسیع با پروژکتورها و لیزرها و نورپردازی در مقیاس وسیع در لابه لای چمن و سنگ ریزه ها مد نظر است.
علاوه بر نمایش نورهای مختلف و جاذبه های درخشنده ایجاد احساس عمیق نیز از تمهیدات مفیدی است که در نورپردازی نمای ساختمان می توان به کار برد.
با نورانی کردن حدود و تاریک گذاشتن سطوح یکنواختی از جداره می توان خلاء را در شب تداعی کرد و کلاً طرح هتل را دگرگون ساخت و تصوری را که مردم از روز به یاد دارند به بازی گرفت و احساسی شاعرانه و معلق به بیننده القا کرد.
●پارکینگ طراحی پارکنیگ خودروها و راه های دسترسی از آن به داخل هتل باید مورد توجه قرار گیرد.
نمی توان یک ورودی شاهانه برای جلوی هتل طراحی کرد و راه ارتباطی پارکینگ به هتل را راهرویی تاریک، باریک و مخوف گذاشت.
داخل پارکینگ را می توان با نور محیطی محو روشن کرد و با نورهای خطی رنگی تقسیمات را مشخص کرد.
علایم باید نورانی، رنگی و متغیر باشند.
یک تقرب موثر لزوماً گران یا محتاج به تکنولوژی پیشرفته ای نیست.
جعبههای نوری رنگی و تاکید فلورسنت های خطی و فشرده ی گرم تر برای تعریف محدوده ی عابر پیاده می تواند راه حلی ارزان و موثر باشد.
قسمت انتظار آسانسورها می تواند با جداره هایی منقوش یا ساده از آجر شیشه ای جدا شود و با نورهای زمینه رنگی مشخص شود.
در کل از توانایی نورهای رنگی و متغیر می توان برای تبدیل پارکینگ از یک فضای صرف کاربردی به فضایی جذاب و دارای جلوه ی بصری استفاده کرد.