هدف: آزمایش استاندارد برای تعیین جرم حجمی سیمان تجزیه و تحلیل تئوری آزمایش: جرم جسمی سیمان همان جرم واحد حجم ذرات جامد است و این آزمایش برای تعیین جرم جسمی سیمان به کار میرود.
سیمان و جرم حجمی سیمان عموماً در ارتباط با طرح و کترل مخلوطهای بتنی مورد استفاده قرار میگیرد.
سیمان P شرح دستگاهها و وسایل: 1- بالن لوشاتلیه: بالن استانداردی است که دارای مقطع دایرهای است.
مقطع پایینی بالن ظرفیتی در حدود 250 میلیلیتر دارد.
این بالن باید از شیشه شفاف ساخته شده باشد و باید درجهبندی 1/0 میلیلیتر درجهبندی شده باشد.
2- نفت سفید خالص یا ماده نفتی دیگر که در تعیین جرم حجمی سیمان به کار میرود.
روش آزمایش: بالن را با نفت یا مایع دیگر تا علامتهای 0 و 1 میلیلیتر که در روی ساق وجود دارد، پر میکنیم.
پس از ریختن نفت ، در صورت لزوم، بهتر است قسمت بالایی بالن را خشک کنیم تا مواد در آن قسمت بالن نچسبند.
بعد از ریختن نفت، عود مقابل تراز، بالای مایع را به عنوان اولین عدد، قرائت میکنیم.
مقداری سیمان را وزن نموده و به تدریج و با دقت به داخل بالن میریزیم، پس از آنکه تمام سیمان به داخل بالن انتقال داده شد، درپوش بالن را گذاشته و آن را به آرامی تکان میدهیم تا حباب داخل سیمان خارج شود.
بهتر است این تکان به صورت مایل و به آرا می انجام شود.
بعد از آنکه هیچ حبابی از طرف سیمان به با لا نیامد، بالن را ثابت نگه داشته و سطح مایع را قرائت و آن را یادداشت میکنیم و با توجه به فرمول بالا، P سیمان را به دست میآوریم.
اطلاعات و نتایج به دست آمده: در این آزمایش، ما با توجه به امکانات زم انی و مکانی،از 15 گرم سیمان و 41 cc بنزین در آزمایشگاه استفاده کردیم.
بنزین را داخل بالن ریختیم و با افزودن 15 گرم سیمان، حجم مخلوط به cc46 رسید.
در نتیجه از فرمول مورد نظر وزن جسمی سیمان را محاسبه کردیم: سیمان P بحث و تفسیر و مقایسه با استانداردها: طبق استانداردهای موجود، جرم جسمی سیمان، (25/3-3) گرم بر سانتیمترمکعب میباشد که با توجه به نتیجه به دست آمده در آزمایشگاه عدد حاصل مورد قبول است.
نتیجهگیری و عوامل خطا و پیشنهادات و اصلاحات: عوامل خطا در این آزمایش میتواند از قبیل، استفاده از بالن کثیف، مخلوط نشدن کامل سیمان با نفت، … میباشد.
به طور کلی: در طرح و کنترل مخلوطهای بتن، جرم حجمی را به صورت چگالی بیان میکنند.
این چگالی یک عدد بدون بعد است: سیمان P یا سیمان P = جرم حجمی سیمان = SP 106 1 جرم جسمی آب در cc40 منابع و مراجع: 1- C188-89-ASTM 2- کتاب دستورالعملهای آزمایشگاه بتن، تألیف: مهندس شاه نظری.
هدف: آزمایش استاندارد برای تعیین غلظت نرمال سیمان تجزیه و تحلیل تئوری آزمایش: مقدار آب لازم جهت تهیه خمیر سیمان با غلظت نرمال مناسب، از طریق این آزمایش به دست میآید.
این مقدار، میزان آبی است که تمام ذرات سیمان برای تکمیل واکنش هیدریتاسیون نیاز دارد.
مقدار آب خمیر نرمال = غلظت نرمال سیمان وزن سیمان خشک شرح دستگاهها و وسایل: 1- ترازو: این ترازو باید با مشخصات استاندارد ASTM-C-1005 مطابقت داشته باشد.
2- ویکات: این دستگاه شامل دو قسمت کلی میباشد.
قسمت اول ثابت (پایه) و قسمت دوم متحرک (میله) است.
میله متحرک ویکات به وزن 300 گرم میباشد.
قسمت انتهایی میله متحرک به فاصله حداقل mm50 دارای قطر mm10 است و قسمت بالایی این جسم متحرک دارای سوزن به قطر mm1 و طول mm50 میباشد.
در روی قسمت ثابت یک صفحه مربعی نفوذناپذیر به ابعاد mm100 وجود دارد که محل قرارگیری خمیر سیمان میباشد.
در قسمت بالایی جسم ثابت، صفحه درجهبندی برای مشاهده اعداد با دقت mm1/0 با مقیاس استاندارد وجود دارد.
3- استوانه مدرج شیشهای: استوانهای که حجم mm200 یا mm250 را داشته و شرایط استاندارد ASTM C490 را داشته باشد.
روش آزمایش: روش آزمایش شامل سه قسمت است: الف- آماده کردن خمیر سیمان: 650 گرم سیمان را با مقدار مشخصی آب مخلوط میکنیم.
این مقدار آب، همان مجهول کلی است که ما به دنبال آن هستیم.
ب- قالبگیری نمونه آزمایش: پس از پوشیدن دستکش به سرعت خمیر سیمان ساخته شده را تقریباً به شکل توپ درمیآوریم.
سپس آن را 6 بار از این دست به آن دست پرتاب میکنیم طوری که گلوله نسبتاً کروی ایجاد شود.
گلوله را در یککف دست گرفته و آن را از انتهای گشادتر حلقه که در دست دیگر است به داخل حلقه فشار میدهیم، طوری که حلقه کاملاً از خمیر پر شود.
با یک حرکت کف دست خمیر اضافی را از انتهای بزرگتر حلقه برمیداریم و سپس حلقه را برعکس کرده و از قسمت گشادتر روی صفحه پایینی ویکات قرار میدهیم.
سپس با استفاده از شیشه، قسمت رویی حلقه را که خمیر اضافی روی آن قرار دارد را برش میدهیم و در صورت لزوم سطح حلقه را صاف میکنیم.
باید توجه شود که در طی عملیات صاف کردن و پر کردن حلقه، خمیر سیمان فشرده نشود.
ج- تعیین غلظت: میله را طوری قرار میدهیم که قسمت باریکتر آن در پایین باشد.
سپس میله را روی قسمت رویی خمیر سیمان ثابت کرده و عقربه مربوط بر روی درجهبندی رار وی صفر ثابت میکنیم و بلافاصله میله را رها کرده و عدد نشان داده شده روی درجهبندی را قرائت میکنیم.
باید توجه کنیم که تمامی این مراحل یعنی بعد از آماده کردن قالب نمونهگیری، نباید بیش از 30 ثانیه طول بکشد.
اگر میله 50 ثانیه پس از آزاد کردن به مقدار 110 میلیمتر در خمیر نفوذ کند، غلظت خمیر نرمال مورد تأیید است.
اطلاعات و نتایج به دست آمده: با توجه به شرایط موجود، میزان سیمان مورد مصرف 400 گرم را به عنوان پایه در نظر گرفته و مقدار آب بین 26 تا 33 درصد وزن آب، از مقدار سیمان مصرفی را در آزمایشات متعدد مورد بررسی قرار دادیم.
با گرفتن نمونههای مختلف با درصدهای مختلف به یک نتیجهگیری غیرعملی رسیدیم و آن عددی در بین 26 تا 30 درصد بود و بهترین نمونهی ساخته شده حدود 28% تعیین شد: آب cc112 = 400 × 28 % 28/0 = 112 = غلظت نرمال 400 بحث و تفسیر و مقایسه با استانداردها: غلظت استاندارد مورد نظر با توجه به میزان آب حدود 26 تا 33 درصد موردقبول است و ما با توجه به آزمایشات مختلف به نتیجه 26 تا 30 درصدا به عنوان رنج مناسب رسیدیم که مورد قبول است.
نتیجهگیری و عوامل خطا و پیشنهادات و اصلاحات: با توجه به نحوه آزمایش و اعداد به دست آمده مقدار آب لازم برای رسیدن به غلظت نرمال سیمان با دقت 1/0 درصد محاسبه و نسبت آن به وزن خشک با دقت 5/0 درصد محاسبه میگردد.
این آزمایش در هنگام انجام توسط گروه با هیچکدام از درصدهای بالا به نتیجه نرسید که این نشاندهنده نحوهی نادرست انجام آزمایش است.
عواملی چون دما و رطوبت محل آزمایش، نپوشیدن دستکش، فشرده شدن خمیر سیمان در مرحله قالبگیری نمونه و یا لرزشهای هنگام انجام کار و یا شاید مشکل در نوع و خاصیت سیمان موجود در آزمایشگاه، تنها دلایلی بود که به نظر من در دست انجام نشدن آزمایش اثر داشت.
منابع و مراجع: 1- ASTM C187-86، ASTM C1005، ASTM C490، ASTM C305.
2- کتاب دستورالعملهای آزمایشگاه بتن، تألیف: مهندس شاه نظری.
هدف: آزمایش استاندارد برای تعیین زمان گیرش نهایی سیمان تجزیه و تحلیل تئوری آزمایش: این آزمایش وسط سوزن دیکات برای تعیین زمان گیرش نهایی سیمان میباشد.
گیرش نهایی سیمان یعنی، تعیین سرعت سخت شدن خمیر سیمان و تغییرات مایع به جامد آن را نشان میدهد.
شرح دستگاهها و وسایل: 1- پیمانههای مدرج شیشهای: این پیمانهها باید دارای ظرفیت 200 تا 250 میلیلیتر بوده و دارای مشخصات ASTM C490 باشد.
2- ترازو 3- ویکات: که دارای سوزن به قطر mm1 و طول mm50 است.
روش آزمایش: خمیر سیمان تولید شده در آزمایش قبلی را با همان ویژگی در نظر گرفته و یا ادامه آزمایش قبل را انجام میدهیم.
بعد از قالبگیری نمونه ساخته شده و بریدن و صاف کردن آن درون حلقه، بلافاصله نمونه آزمایش را در اتاق رطوبت گذاشته و هر بار پس از انجام آزمایش و آن را مجدداً داخل اتاق رطوبت قرار میدهیم و توجه باید داشته باشیم که در طول آزمایش نمونه در زیر ویکات ثابت است.
برای تعیین زمان گیرش، بعد از قالبگیری صحیح بنابر توضیحات قبل، لوله متحرک ویکات را از طرفی که سوزن ویکات به آن پیچ میشود را در قسمت پایین آن قرار میدهیم و سوزن مورد بحث را روی سیمان صاف شده داخل حلقه، ثابت کرده و آن را رها میکنیم.
این کار را با پریود زمانی 15 دقیقهای انجام میدهیم و بعد از انجام هر بار آزمایش نمونه را داخل اتاق رطوبت قرار میدهیم.
زمانی که سوزن ویکات،در حدود mm25 یا کمتر داخل خمیر نفوذ کرد، زمان گیرش اولیه است.
میزان نفوذ سوزن در زمانهای min15 و min30 و min45 و min60 یعنی نتایج آزمایشهای نفوذ را ثبت کرده و با درونیابی زمان متناظر با 25 میلیمتر نفوذ، یعنی زمان گیرش اولیه را به دست آورده و زمان گیرش نهایی را بدین شکل تعریف میکنیم که زمان گیرش نهایی، زمانی است که سوزن در سیمان نفوذ نکند و مقدار آن با توجه به آییننامه کمتر از 12 ساعت است.
خمیر سیمان تولید شده در آزمایش قبلی را با همان ویژگی در نظر گرفته و یا ادامه آزمایش قبل را انجام میدهیم.
بعد از قالبگیری نمونه ساخته شده و بریدن و صاف کردن آن درون حلقه، بلافاصله نمونه آزمایش را در اتاق رطوبت گذاشته و هر بار پس از انجام آزمایش و آن را مجدداً داخل اتاق رطوبت قرار میدهیم و توجه باید داشته باشیم که در طول آزمایش نمونه در زیر ویکات ثابت است.
اطلاعات و نتایج به دست آمده: با توجه به شرایط زمانی و مکانی محدود برای انجام مجدداً آزمایشهای مختلف سیمان، گروه کاری، در آزمایشگاه همان نمونه قبلی که برای تعیین غلظت نرمال تهیه شده بود را برای این آزمایش مورد مصرف قرار داد.
بحث و تفسیر نتایج و مقایسه با استانداردها: min زمان گیرش 45 دقیقه و max آن 60 دقیقه با توجه به آییننامه میباشد.
این آزمایش باید در کمتر از 4 دقیقه طول بکشد و کلیه مراحل ساخت، حمل، ریختن، تراکم و پرداخت باید قبل از زمان گیرش اولیه به پایان برسد.
دلیل اینکه در آزمایشگاه، تیم کاری به نتیجه مناسبی نرسید ممکن است عوامل مختلفی از قبیل، قرار ندادن نمونه در اتاق رطوبت یا تهیه نادرست خمیر سیمان و قالبگیری نامناسب، استفاده از نوعی دیگر از سیمان (تیپهای مختلف)، انجام کار رها کردن سوزن ویکات در فاصله کمتر از مقدار تعیین شده در استاندارد یعنی 4/6 میلیمتر از محل سوراخ قبلی، استفاده از آب نامناسب و یا درجه حرارت محل آزمایشگاه و یا موارد دیگر باشد.
نتیجهگیری و عوامل خطا و پیشنهادات و اصلاحات: زمان گیرش سیمان نه تنها تحت تأثیر مقدار آب مورد استفاده و دمای آن قرار دارد، بلکه دما و رطوبت هوا هم بر آن تأثیر میگذارد و لذا تعیین زمان گیرش تقریبی است و به طور کلی گیرش نهایی زمانی رخ میدهد که سوزن به وضوح در خمیر فرو نرود و در حدود کمتر از 12 ساعت میباشد.
و تنها مشکل بزرگ انجام این آزمایش در آزماشیگاه به نظر من، مشکل از دست دادن رطوبت خمیر و قرار نگرفتن آن در زمانهای بین انجام رهاسازی، سوزن هر اتاق رطوبت است که باید منظور گردد.
منابع و مراجع: 1- ASTM-C191-82، ASTM-C490، ASTM-C305.
2- کتاب دستورالعملهای آزمایشگاه بتن، تألیف مهندس شاهنظری هدف: دانهبندی مصالح سنگی ریزدانه و درشت دانه (دانهبندی مکانیکی mm075/0 D >) تجزیه و تحلیل تئوری آزمایش: این آزمایش نحوه تعیین توزیع اندازه داتنهها در مصالح را به کمک الکهای استاندارد با قطر چشمههای مخصوص را شرح میدهد.
الکهای استاندارد موجود و مورد مصرف در این آزمایش مشخصات زیر را دارا میباشند: تذکر: 4# یعنی در inch 1 طول الک 4 چشمه وجود دارد.
استانداردهای مختلفی برای تعیین نوع سنگ دانه وجود دارد و این استانداردها نوع سنگدانهها را با توجه به قطر آنها که از طریق الک کردن مصالح به دست میآید، تعیین میکند: سنگ دانه ماسه است ASHTO (1 سنگ دانه ماسه است سنگ دانه لای است سنگ دانه رس است سنگ دانه شن است ASTM (2 (مرز بین شن و ماس، الک نمره 4 است) سنگ دانه ماسه است سنگ دانه رس است ما در این نوع دانهبندی، سنگدانههای مورد مصرف در بتن یعنی شن و ماسه را مورد تجزیه و تحلیل قرار میدهیم.
در ورد ماسه باید به این نکته توجه کنیم که ضریب نرمی ماسه به صورت زیر تعریف میگردد: 1/3 تذکر: افزایش FM نشاندهندهی درشتی دانهها است.
تعریف: اندازه اسمی سنگ دانه: اندازه کوچکترین الکی که حداکثر %10 وزن سنگ دانه روی آن باقی بماند.
شرح دستگاهها و وسایل: 1- ترازو: برای مصالح درشت دانه یا مخلوطی از مصالح ریزدانه و درشت دانه، دقت ترازو 5/0 گرم یا 1/0 درصد، بار مورد آزمایش باشد.
برای مصالح ریزدانه دقت ترازو باید 1/0 درصد بار مورد آزمایش، یا 1/0 گرم باشد.
2- الک: این الکها باید مشخصات ASTM-E11 را دارا باشند و در حین انجام آزمایش باید طوری روی هم سوار شوند که از هدر رفتن مصالح هنگام الک کردن جلوگیری شود و قابل ذکر است که قطر اسمی سیمهای آنها باید 8 میلیمتر یا بزرگتر از آن باشد.
3- کوره: یک کوره مناسب که قادر باشد دمای یکنواخت 5110 درجه سانتیگراد را حفظ نماید.
4- لرزاننده مکانیکی روش آزمایش: نمونه آزمایش را تا رسیدن به وزن ثابت در دمای 5110 درجه سانتیگراد قرار میدهیم.
برای دستیابی به مشخصات مورد نیاز مصالح باید الکهایی با اندازههای مناسب انتخاب شوند.
الکها را به ترتیب شماره از بزرگ به کوچک و از بالا به پایین روی هم قرار داده و نمونه را روی الک بالایی میریزیم.
الکها را به کمک دست و یا با استفاده از لرزاننده به مدت کافی تکان میدهیم.
الک کردن را تا زمانی ادامه میدهیم که پس از آن به ازای هر 1 دقیقه الک کردن، کمتر از %1 وزن مصالح باقی مانده روی الک، از آن عبور میکند.
بعد از اتمام الک کردن وزن مصالح مانده روی هر الک را تعیین میکنیم.
وزن کل نمونه بعد از الک کردن باید با وزن اولیه نمونه کنترل شود و در صورتی که اختلاف این دو بیش از %3 باشد، نتایج قابل قبول نیست.
درصدهای عبور کرده، درصدهای کل باقیمانده یا درصد دانهها با اندازههای مختلف را براساس وزن کل نمونه خشک اولیه محاسبه میکنیم و در حالت کلی باید جدول زیر را کامل و نمودار دانهبندی را براساس درصد عبوری و قطر ذرات رسم کنیم.
اطلاعات و نتایج به دست آمده: با توجه به روش آزمایش، در آزمایشگاه 1 کیلو ماسه و 2 کیلو شن را مورد بررسی قرار دادیم و به نتایج زیر رسیدیم.
الف- شن به مقدار 2 کیلوگرم gr 2000 = مقدار کل شن درصد مانده روی الک – 100 = درصد عبوری ب- برای ماسه: (gr 1000) ضریب نرمی به عنوان معیاری برای سنجش نرمی و زبری سنگدانههای ریز (ماسه) به کار میرود.
این ضریب برابر است با جمع درصدهایی از ماسه که روی تمام الکهای درشتتر از هر یک از الکهای استاندارد باقی میماند، تقسیم بر 100.
این ضریب نشانگری از دانهبندی ماسه نیست.
بحث و تفسیر و مقایسه با استانداردها: طبق آییننامه آبا، استفاده از شن mm38 D> توصیه نمیشود ولی در هر حال از mm36=D نباید تجاوز کند.
بعد قالب lab = t حداقل فاصله آزاد بین آرماتورها Cover در جدولهای زیر حدود دانهبندی برای ماسه و شن طبق استانداردهای مختلف آورده شده است: (حدود دانهبندی سنگدانههای ریز طبق BS) حدود دانهبندی سنگدانههای درشت طبق BS حدود دانهبندی سنگدانههای درشت طبق ASTM طبق آییننامه بتن ایران (آبا)، به کار بردن سنگدانههای درشتتر از 32 میلیمتر در ساخت قطعات بتن مسطح توصیه نمیشود، ولی در هر صورت اندازه سنگدانهها نباید از 63 میلیمتر تجاوز کند.
نتیجهگیری و عوامل خطا و پیشنهادات و اصلاحات: اطلاعات حاصل از این آزمایش را میتوان برای تعمیم رابطه بین تخلخل و تراکم نیز به کار برد.
دانهبندی و حداکثر درشتی مصالح سنگی مصرفی در بتن در کارایی بتن تازه و در مقدار افت و آببندی و پوکی بتن تأثیر دارد.
مقدار مصالح ریزدانه که از الکهای نمره 50 تا 100 میگذرد در کارپذیری بتن تازه و صافی سطح بتن ساخته شده و مقدار آب مصرفی بتن تأثیر دارد.
هر چه درشتترین دانه مصالح درشتدانه بزرگتر باشد، برای تهیه بتن با کیفیت معین، به آب و سیمان کمتری نیاز است.
به علاوه هر چه دانهبندی مصالح درشت دانه بزرگتر باشد، مقدار آب لازم برای تأمین کارپذیری معین، کمتر میشود.
مصالح ریزدانهای که دارای ضریب نرمی خیلی زیاد و یا خیلی کم است، به خوبی ماسه متوسطی که ضریب نرمی میانهای دارد، نیست.
کارپذیری بتنی که با ماسه درشت تهیه میشود کم است و بتنسازی با ماسه ریز نیز به صرفه نیست.
منابع و مراجع: 1- بتن مسلح، تألیف: شاور طاعونی 2- دستورالعمل آزمایشگاههای بتن، تألیف: مهندس شاهنظری 3- آییننامه بتن ایران (آبا) 4- ASTM C136-84a، ASTM D75، ASTM C1702، ASTM C177 هدف: تعیین درصد رطوبت کلی سنگ دانهها توسط خشک کردن تجزیه و تحلیل تئوری آزمایشی: این روش آزمایش برای تعیین درصد رطوبت قابل تبخیر در نمونهای از سنگدانه به کار میرود.
تعیین رطوبت سطحی و مقدار جذب آب بتن از نظر لازم است که مقدار آب مصرفی در بتن کنترل شده و وزن صحیح مصالح و نسبت آب به سیمان در وقت ساختن بتن مشخص باشد، چهار حالت مختلف رطوبت مصالح سنگی به شرح زیر میباشد: 1- خشک شده در کوره - استخوان دانه کاملاً خشک، قابلیت جذب آب کامل 2- خشک شده در هوا - سطح دانه خشک ولی دارای مقداری رطوبت داخلی 3- اشباع از آب در سطح خشک - نه از بتن آب جذب میکند و نه به آن آب میدهد.
4- تر، یا مرطوب - دانه دارای آب زیاد در سطح دانه است و آب اضافی به آب بتن، اضافه میشود.
شرح دستگاهها و وسایل: 1- ترازو 2- منبع گرما: کورهای (اون) است مجهز به تهویه که بتواند دمای اطراف نمونه را در حدود 5110 درجه سانتیگراد به طور ثابت نگه دارد.
3- ظرف نمونه: ظرفی که نمونه در آن ریخته میشود باید از جنسی باشد که تحت تأثیر دما قرار نگیرد و گنجایش آن برای نمونه کافی بوده و خطر ریختن نداشته باشد.
شکل ظرف باید طوری باشد که عمق نمونه از 5/1 حداقل بعد جانبی ظرف، تجاوز نکند.
(هنگامی که یک کوره مایکروویو استفاده میشود، ظرف باید غیرفلزی باشد).
4- همزن: یک قاشق فلزی یا کاردک با اندازه مناسب میباشد.
روش آزمایش: در ابتدا نمونهگیری را با توجه به دستورالعمل 75D انجام میدهیم.
نمونهای از سنگ دانه را تهیه میکنیم که نمایانگر مقدار رطوبت در دمای مورد نظر باشد و در مورد سنگدانههای معمولی باید به این نکته توجه شود که قبل از توزین نمونه، از کاهش رطوبت آن جلوگیری کنیم.
نمونه را با دقت 1/0 درصد وزن مورد نظر، وزن میکنیم و با استفاده از منبع حرارتی انتخاب شده، نمونه را که در ظرف مناسب ریخته شده کاملاً خشک میکنیم.
بعد از اینکه نمونه خشک شده را بیرون آوردیم، صبر میکنیم تا سرد شود و ان را با دقت 1/0 درصد، وزن مینماییم.
برای به دست آوردن درصد کلی رطوبت از رابطه زیر استفاده میکنیم: که در آن P: مقدار کلی رطوبت نمونه برحسب درصد و w: وزن اولیه نمونه بر حسب گرم، D: وزن نمونه خشک شده بر حسب گرم است.
نتیجهگیری و عوامل خطا و پیشنهادات و اصلاحات: اگر سنگ دارای خلل و فرج باشد باعث میشود آب در داخل روزنههای آن رفته و کارائی کاهش پیدا کند و همچنین مشکل یخزدگی آب داخل خلل و فرج نیز پیش میآید و در حالت کلی اگر جذب آب به خاطر تخللی زیاد شود: 1- چسبندگی مواد تشکیلدهنده بتن کاهش پیدا میکند.
2- مقاومت بتن در برابر یخزدگی کاهش پیدا میکند.
3- پایداری شیمیایی بتن کم میشود.
4- مقاومت در برابر سانس کم میشود.
توجه: در هنگام کار باید دقت تنمود ذرات نمونه از ظرف بیرون نریزند.
حرارتدهی خیلی سریع ممکن است باعث خرد شدن بعضی دانهها و در نتیجه افت آنها شود.
در مواردی که حرارت اضافی ممکن است خصوصیات سنگدانهها را تغییر دهد، و یا هنگامی که اندازهگیری دقیقتری لازم میباشد، از یک کوره کوچک با دمای کنترل شده استفاده گردد.
منابع و مراجع: ASTM C 566-89 - طراحی ساختمانهای بتن مسلح بر مبنای آبا، تألیف: طاحونی- دستورالعمل آزمایشگاه بتن، تألیف: مهندس شاه نظری.
هدف: تعیین چگالی و جذب آب مصالح سنگی ریزدانه تجزیه و تحلیل تئوری آزمایش: در این آزمایش روش تعیین چگالی فضایی و ظاهری و روش تعیین جذب آب مصالح سنگی ریزدانه مورد بررسی قرار میگیرد.
چگالی فضایی و ظاهری مطابق تعاریف استاندارد ASTM E12، برای دانههایی که 24 ساعت در آب قرار داده شدهاند، براساس وزن دانههای اشباع با سطح خشک، به صورت زیر تعریف میشوند: 1- چگالی فضایی: شامل مواد جامد، فضاهای خالی نفوذناپذیر و نفوذپذیر سنگدانهها میباشد.
2- چگالی ظاهری: شامل مواد جامد و فضاهای خالی نفوذناپذیر میباشد.
(حجم وزن ناحیه نفوذپذیر سنگدانهها، دخالتی در چگالی ندارد).
3- چگالی فضایی: برای محاسبه حجم اشغال شده دانهها، مخلوط بتن یا آسفالت یا غیره به کار میرود و … حالت خشک و طبیعی و SSD دارد.
سنگدانه و آب 23 = T ، = چگالی فضایی خشک = چگالی فضایی در حالت SSD = چگالی ظاهری = درصد جذب آب A وزن مصالح کاملاً خشک شده B وزن چگالسنج و آب C وزن چگالسنج حاوی نمونه و آب S وزن مصالح اشباع با سطح خشک (حالت SSD) چگالی فضایی مشخصه عمومی است که برای محاسبه حجم اشغال شده توسط دانهها در مخلوطهای مختلف به کار برده میشود.
این کمیت همچنین برای محاسبه فضاهای خالی دانهها (ASTM C29) و تعیین رطوبت دانهها براساس جابایی سطح آب (ASTM C70) مورد استفاده قرار میگیرد.
چگالی فضایی که با استفاده از دانههای اشباع با سطح خشک تعیین میشود، هنگامی به کار میرود که دانهها مرطوب باشند.
برعکس، چگالی فضایی خشک برای دانههای خشک یا دانههایی که فرض میشود خشک باشند به کار میرود.
کمیت جذب آب برای محاسبه تغییرات وزن سنگ دانه در اثر جذب آب در حفرات درونی آن و مقایسه با شرایط خشک به کار میرود.
شرح دستگاهها و وسایل: 1- ترازو: یک ترازو با ظرفیت 1 کیلوگرم یا بیشتر و حساسیت 1/0 گرم یا کمتر.
2- چگالی سنج (Pycnometer): بالن یا ظرف مناسب دیگری که نمونه ریزدانه مورد آزمایش در آن ریخته میشود و با توجه به میزان مواد مورد انتخاب در این آزمایش، بالن مدرج به ظرفیت 500 سانتیمترمکعب مناسب است.
3- قالب: یک قالب فلزی به شکل مخروط ناقص با قطر داخلی 390 میلیمتر در بالا و 390 میلیمتر در پایین و ارتفاع 375 میلیمتر و ضخامت 8/0 میلیمتر.
4- تخماق (Tamper): یک میله فلزی به وزن 15340 گرم.
روش آزمایش: نمونهای به وزن تقریبی 1 کیلوگرم از مصالح ریزدانه (ماسه) جدا میکنیم و پس از قرار دادن در ظرف مناسب و تا رسیدن به وزن ثابت، آن را در دمای 5110 درجه سانتیگراد خشک میکنیم.
پس از اینکه نمونه خشک شد، دانهها را به مدت 424 ساعت در آب قرار میدهیم.
سپس آب موجود در ظرف محتوی دانهها را به آرامی تخلیه میکنیم تا دانهها به همراه آب هدر نروند.
نمونه را روی یک سطح صاف که جذب رطوبت نباشند پهن کرده و جریان هوای گرم را از روی آنها عبور میدهیم تا دانهها به طور یکنواخت خشک شوند.
خشک کردن دانهها را با شرایط ثابت ادامه میدهیم و در فواصل متناوب آزمایش مخروط را به شرح زیر تکرار میکنیم تا از رسیدن به شرایط اشباع با سطح خشک اطمینان حاصل شود.
آزمایش مخروط برای بررسی رطوبت سطحی بدین صورت است که قالب مخروطی را از طرف خطر بزرگتر روی یک سطح نرم که جاذب رطوبت نباشد، قرار میدهیم.
قسمتی ار زیزدانه نسبتاً خشک را به طور سمت در قالب میریزیم تا از سر قالب سرریز کرده و قدری روی آن انباشته شود.
قالب را را دست نگه میداریم و با تخماق 25 ضربه به توده میزنیم.
پس از کوبیدن، ماسه سست روی قالب را کنار زده و قالب را به طور عمودی بالا میکشیم.
اگر هنوز رطوبت سطحی وجود داشته باشد ماسه همچنان به شکل قالب باقی میماند و هنگامی که ریزدانه کمی ریزش نماید، مشخص میشود که به شرایط با سطح خشک رسیده است.
اگر در اولین آزمایش مشاهده شد که دانهها دارای رطوبت سطحی نباشند، میتوانیم نتیجه بگیریم که دانهها از شرایط اشباع با سطح خشک گذشتهاند.
در این حالت چند میلیلیتر آب را با ریزدانه مخلوط کرده و نمونه را به مدت 30 دقیقه در محفظه سرپوشیدهای قرار میدهیم و سپس مراحل خشک کردن و آزمایش مخروط را تا حصول شرایط مطلوب ادامه میدهیم.
پس از اطمینان از حصول شرایط مورد نظر مقداری ریزدانه (مثلاً n کیلو ماسه) را انتخاب میکنیم.
قسمتی از چگالیسنج را با آب پر کرده و سپس 10500 گرم ماسه اشباع با سطح خشک را داخل آن میریزیم.
سپس تا پر شدن تقریباً %90 حجم ظرف به آن آب اضافه میکنیم.
برای خارج شدن حبابهای هوا چگالسنج را تکان میدهیم.
سپس سطح آب داخل چگالیسنج را تا نشانه مشخصه ظرفیت آن رسانده و وزن کل چگالیسنج حاوی آب و نمونه را محاسبه میکنیم.
(c) تذکر: میتوانیم وزن کل چگالیسنج، نمونه و آب را به صورت زیر نیز محاسبه کنیم: W +S + Va 9975/0 = C C وزن چگالیسنج با نمونه و آب Va حجم آب افزوده شده به چگالیسنج (میلیلیتر) S وزن نمونه اشباع با سطح خشک W وزن چگالیسنجهای (گرم) بعد از به دست آوردن وزن کل چگالیسنج حاوی آب و نمونه، ماسه را از چگالیسنج خارج کرده و آن را تا رسیدن به وزن ثابت در دمای 5110 خشک میکنیم.
سپس به مدت 5/01 ساعت آن را در دمای اطاق قرار میدهیم تا سرد شده و سپس آن را وزن میکنیم.
وزن چگالیسنج را در حالیکه تا نشانه مشخصه از آب پر شده را تعیین میکنیم، میتوانیم این وزن را از رابطه زیر نیز به دست آوریم: W + V 997/0 = B B وزن بالن پر شده از آب (گرم) V حجم بالن (میلیلیتر) W وزن بالن خالی (گرم) بعد از محاسبه تمام پارامترها چگالی فضایی، چگالی ظاهری و درصد جذب آب را به صورت زیر محاسبه میکنیم: = چگالی فضایی = چگالی فضا یی در حالت SSD = چگالی ظاهری 100 = درصد جذب آب اطلاعات و نتایج به دست آمده: با توجه به شرایط و امکانات مکانی و زمانی موجود در آزمایشگاه فلوچارت زیر و محاسبات بعد از آن مراحل انجام این آزمایش با توجه به روش آزمایش میباشد: 1 کیلوگرم ماسه داخل سینی روش آب میریزیم همش میزنیم 24 ساعت باید بماند تا آب به خوردش برود سنگدانه را بیرون میآوریم سشوار میزنیم سطح آن خشک میشود gr 500 ورمیداریم 500 = S gr100 را ورمیداریم داخل قوطی رطوبت 24 ساعت داخل اون میماند درصد جذب آب محاسبه میگردد.
بحث و تفسیر در مقایسه با استانداردها: وزن مخصوص مصالح سنگی، نسبت وزن این مصالح به وزن آب هم حجم میباشد.
بیشتر مصالح سنگی عادی دارای وزن مخصوص بین 4/2 تا 9/2 میباشند.
وزن مخصوص فضایی مصالح سنگی، وزن مقدار مصالحی است که ظرفی به حجم یک مترمکعب را پر نماید.
عامل مؤثر در چگالی ظاهری، شکل ذرات و دانهبندی میباشد.
نتیجهگیری و عوامل خطا و پیشنهادات و اصلاحات: هرگاه دانههایی که در تهیه مخلوط بتن به کار میروند در شرایط رطوبت طبیعی باشند، میتوان از خشک نمودن اولیه نمونه برای رسیدن به وزن ثابت صرفنظر کرد و حتی اگر سطوح دانههایی که در ساخت بتن به کار میروند نیز مرطوب باشند، خیساندن نمونهها به مدت 24 ساعت لازم نخواهد بود.
روابط زیر بین سه نوع چگالی مورد بحث ما صادق است که برای کنترل نتایج آزمایش و یا محاسبه برخی از کمیات تعیین نشده مفید میباشند: Sd (100/ A + 1) = Ss Sd = چگالی فضایی براساس خشک Ss = چگالی فضایی (اشباع با سطح خشک) Sa = چگالی ظاهری A = درصد جذب آب منابع و مراجع: 1- ASTM – C128-88، ASTM E12، ASTM C29، ASTM C70.
2- طراحی ساختمانهای بتن مسلح بر مبنای آبا، طاحونی.
3- دستورالعمل آزمایشگاه بتن، شاه نظری.
هدف: تعیین چگالی و جذب آب مصالح سنگی درشت دانه تجزیه و تحلیل تئوری آزمایش: به طور کلی تعیین چگالی و جذب آب مصالح سنگی درشت دانه از روابط و فرمولهای مصالح سنگی ریزدانه پیروی میکند.
برای یادآوری مجدداً بعضی از آن موارد را توضیح میدهیم: 1- جذب آب، عبارت است از افزایش وزن دانهها در اثر آبی که در خلل و فرج آنها نفوذ میکند.
این عدد به صورت درصدی از وزن خشک دانهها بیان میشود.
2- چگالی - نسبت جرم واحد حجم یک ماده به جرم همان حجم از آب در یک دمای معین، چگالی نامیده میشود.
3- چگالی ظاهری - نسبت وزن واحد حجم قسمت نفوذناپذیر سنگ دانه در دمای معین به وزن همان حجم آب مقطر در آن دما را گویند.
4- چگالی فضایی - نسبت وزن واحد حجم سنگدانه، شامل قسمت نفوذپذیر و ناپذیر ذرات به جز حفرات بین آنها، در دمای مشخص به وزن همان حجم آب مقطر در آن دما را گویند.
5- چگالی فضایی (SSD) – نسبت واحد حجم مصالح سنگی، شامل وزن آبی که پس از 24 ساعت غرقاب کردن داخل خلل و فرج ذرات را پر میکند در دمای مشخص به وزن همان حجم آب مقطر در آن دما را گویند.
چگالی فضایی 100 × = درصد جذب آب حالت SSD A وزن نمونه خشک شده B وزن نمونه اشباع شده با وزن خشک C وزن نمونه اشباع در آب شرح دستگاهها و وسایل: 1- ترازو 2- ظرف محتوی نمونه (سبد سیمی 6#): یک سبد سیمی که اندازه سوراخهای آن mm35/3 (نمره 6) یا ریزتر باشد.
ظرف باید طوری ساخته شده باشد که از محبوس شدن هوا هنگام خیس کردن دانهها جلوگیری کند.
3- مخزن آب 4- الک: الک نمره 4، (75/4 میلیمتر) 5- گرمکن (سشوار) 6- قوطی رطوبت روش آزمایش نمونه دانهها را کاملاً مخلوط کرده و مقداری مورد نظر از آن را برمیداریم.
مصا لح را از الک نمره 4، به صورت خشک و به کمک شستشو با آب عبور میدهیم تا خاک و دیگر موادی که سطوح دانهها را پوشاندهاند از آنها جدا شوند.
این نمونه را تا رسیدن به وزن ثابت در دمای 5110 درجه سانتیگراد خشک میکنیم، سپس آن را به مدت 1 تا 3 ساعت در دمای اتاق قرار داده تا سرد شود (اگر دانههایی که برای تهیه مخلوط بتن به کار میروند، در شرایط رطوبت طبیعی باشند، میتوان خشک کردن نمونه در مرحله اول را حذف کرد) سپس دانهها را به مدت 424 ساعت در دمای اطاق داخل آب نگاه میداریم.
بعد از طی کردن این مدت نمونه را از داخل آب خارج ساخته و آن را روی پارچه جذب رطوبت پهن کرده تا لایههای آب قابل رویت از روی دانهها رفع شود.
نمونه را که در شرایط اشباع با سطح خشک قرار دارد، وزن میکنیم و بلافاصله بعد از وزن کردن آنها، نمونه اشباع با سطح خشک را در ظرف نمونه قرار میدهیم و وزن آن را در آب با دمای 1723 درجه سانتیگراد و وزن مخصوص 2997 کیلوگرم بر مترمکعب تعیین میکنیم.
سپس مجدداً نمونه را در دمای 5110 درجه سانتیگراد تا رسیدن به وزن ثابت را خشک میکنیم و به مدت 1 تا 3 ساعت آن را در دمای اتاق قرار میدهیم تا سرد شود و مجدداً آن را وزن میکنیم.
با به دست آوردن توزیت مختلف موارد موردنظر را به دست میآوریم: